Η ΠΟΛΥΣΧΙΔΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ - Αναστασία Κλώνη

Η ΠΟΛΥΣΧΙΔΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

     Ο Μέγας Βασίλειος υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα , με  πολύπλευρη μόρφωση, φιλοσοφική παιδεία και θαυμαστά οργανωτικά προσόντα. Μια αξεπέραστη προσωπικότητα, που κανείς δεν μπορεί να προσεγγίσει και να ορίσει , ένας από τους σημαντικότερους Πατέρες της Εκκλησίας και εις εκ των Τριών Ιεραρχών, στο πρόσωπο του οποίου συγκεντρώνεται το άθροισμα των αρετών .

Η πολύφωτος προσωπικότητα και η σοφία του Αγίου τον καθιστούν μοναδικό και βασιλικό στολίδι μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας. Είναι το θαυμαστό πρόσωπο απ᾿ αυτά που ελάχιστα παρουσιάζονται μέσα στην ιστορία.

   Ο τίτλος Μέγας του αποδόθηκε από τα αδέλφια του, πράγμα το οποίο δείχνει την μεγάλη επιρροή που είχε στα μέλη της οικογενείας του. Μέλος αγίας οικογένειας, βάδισε το δρόμο τον καλό και έδειξε με το ιερό παράδειγμά του πώς μπορεί ο άνθρωπος να αξιοποιήσει με τον πιο αποδοτικό τρόπο την κάθε στιγμή του χρόνου για να εισέλθει στη Βασιλεία του Θεού. Είχε την ευλογία να πράξει τόσο μεγάλο έργο στο σύντομο χρόνο της ζωής του που πραγματικά προκαλεί το θαυμασμό αλλά και τον ευγενή πόθο κάθε πιστού να ακολουθήσει τα βήματά  του.

     Ο Μ. Βασίλειος γεννήθηκε το 330 μΧ. στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Καταγόταν από ευκατάστατη οικογένεια η οποία διακρινόταν για την ευγενική της καταγωγή και την αγιότητά της. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε από τον πατέρα του, Βασίλειο ο οποίος ήταν ρήτορας και διδάσκαλος ενώ για την χριστιανική ανατροφή του φρόντισαν η μητέρα του Εμμέλεια και η γιαγιά του, η ευλαβέστατη Μακρίνα. Φοίτησε στις φιλοσοφικές σχολές της Καισάρειας, του Βυζαντίου, όπου γνώρισε τον περίφημο ρητοροδιδάσκαλο Λιβάνιο κατά τα έτη 349-352. Στη συνέχεια σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών φιλολογία, ρητορική (πανηγυρική και δικανική) και φιλοσοφία (ηθική, φυσική και μεταφυσική). Όταν αποπεράτωσε τις σπουδές του, ο Βασίλειος εξάσκησε το επάγγελμα του ρήτορα στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Καισάρεια. Στη συνέχεια μοίρασε το μεγαλύτερο μέρος της πατρικής του περιουσίας στου φτωχούς και ταξίδεψε στις χώρες της Ανατολής (Συρία, Μεσοποταμία, Αίγυπτο) για να γνωρίσει το μοναχισμό και να αφοσιωθεί σε αυτόν, επειδή ήταν θαυμαστής του. Μόνασε για πέντε χρόνια σε έρημο τόπο κοντά στη Νεοκαισάρεια. Ύστερα από πρόσκλησή του, τον επισκέπτεται ο Γρηγόριος και συντάσσουν μαζί τη Φιλοκαλία, μία συλλογή από τα έργα του Ωριγένη, μοναχικούς κανόνες, καθώς και τα«Ασκητικά» του. Επιστρέφοντας, από τη μοναχική ζωή χειροτονείται διάκονος και μετά από μικρό χρονικό διάστημα πρεσβύτερος. Ορόσημο στην εκκλησιαστική του σταδιοδρομία είναι η χειροτονία του σε επίσκοπο Καισάρειας το έτος 370. Από την περιουσία που κληρονόμησε φρόντισε με πολύ ζήλο να κτιστούν νοσοκομεία, πτωχοκομεία, ορφανοτροφεία, γηροκομεία, ξενώνες για τους περαστικούς, ακόμα και πετροκαλύβια, πετρόσπιτα, με χώμα μαζί για όλους τους απόρους αστέγους της περιοχής του. Έτσι ιδρύθηκε η περίφημη ‘’Βασιλειάδα’’, πρωτίστως όμως  με τα δικά του τα λεφτά.

Μέσα στην « Βασιλειάδα» υπήρχε μεγαλοπρεπής καθεδρικός Ναός, οικήματα γύρω από τον Ναό για τον Επίσκοπο και τους Κληρικούς, οικήματα για την φιλοξενία των αρχόντων και των δημοσίων λειτουργών, ξενώνας για την φιλοξενία των ξένων και των περαστικών από την πόλη, νοσοκομείο για την θεραπεία των ασθενών με το αναγκαίο προσωπικό από ιατρούς, νοσοκόμους, οδηγούς, υποζύγια, οίκους για στέγαση των απαραιτήτων εργαστηρίων και τεχνητών. Το σπουδαιότερο είναι ότι ο Μ. Βασίλειος έκανε όλο αυτό το έργο της φιλανθρωπίας, δείχνοντας το προσωπικό του παράδειγμα και η αγάπη του ήταν τέτοια, ώστε στην κηδεία του, από τον συνωστισμό του κόσμου, πέθαναν και άνθρωποι.

     Όλη τη σοφία τη διέθεσε στην ερμηνεία της εξαημέρου δημιουργίας του κόσμου και των όντων, και στην παρηγοριά των θλιβομένων. Έγραψε πλήθος επιστολών, έγραψε ρητορικούς λόγους και συγγράμματα δογματικά, ερμηνευτικά, παιδαγωγικά, ποιμαντικά, ηθικά και λειτουργικά, μεταξύ των οποίων και τη Θεία Λειτουργία με την οποία λειτουργούμε δέκα φορές το χρόνο.

Εκοιμήθηκε οσιακώς, μόλις σαράντα εννιά με πενήντα ετών και εκηδεύθη, την πρώτη Ιανουαρίου του 380 μΧ.

Το απολυτίκιο της εορτής του Αγίου:
« Εις πάσαν την γήν εξήλθεν ο φθόγγος σου, ως δεξαμένην τον λόγον σου, δι’ ου θεοπρεπώς εδογμάτισας,
τήν φύσιν των όντων ετράνωσας, τά των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας, Βασίλειον ιεράτευμα, πάτερ όσιε,
πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ σωθήναι τα ψυχάς ημών».

« Δι’ ου θεοπρεπώς εδογμάτισας» , ο Μ. Βασίλειος δογμάτισε για τον Τριαδικό Θεό, για το Άγιον Πνεύμα, για τις σχέσεις μεταξύ των Προσώπων της Αγίας Τριάδος. Όλη αυτήν την θεολογία ο Μ. Βασίλειος την ανέπτυξε θεοπρεπώς  , ακριβώς γιατί ζούσε την υπαρξιακή θεολογία, είχε εμπειρίες του Θεού, όπως φαίνεται στα κείμενά του. Η θεολογία ήταν καθαρά υπαρξιακή.

« Την φύσιν των όντων ετράνωσας» , στην Εξαήμερό του κατόρθωσε να συγκεντρώσει όλες τις επιστημονικές γνώσεις της εποχής του για τον κόσμο και την δημιουργία του. Ερεύνησε την φύση και τα όντα ,είδε την ουσία των όντων, τις ενέργειες του Θεού στην κτίση, καθώς και την εντελέχεια και την τελολογία όλων των αισθητών πραγμάτων. Ο Μ. Βασίλειος αγάπησε την φύση και έκανε στις επιστολές του υπέροχες περιγραφές του τοπίου στο οποίο μόναζε κοντά στον Ίρι ποταμό.

« Τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας» , Είναι ο θεμελιωτής των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων , Ο ιστορικός Σωζόμενος κάνει λόγο περί « Βασιλειάδος ό πτωχών εστίν επισημότατον καταγώγιον, υπό Βασιλείου κατασκευασθέν, αφ’ ου την προσηγορίαν την αρχήν έλαβε και εις έτι νυν έχει»  και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος κάνει λόγο για την « καινήν πόλιν» όπου « νόσος φιλοσοφείται και συμφορά μακαρίζεται και το συμπαθές δοκιμάζεται» . Πρόκειται για μια καινούρια πόλη.

ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΤΑΣ

   Κάποτε ένας σκληρός έπαρχος της Καισαρείας, επέβαλε βαρύτατους φόρους για να αγοραστούν πολεμικά εφόδια εκείνης της εποχής για την αυτοκρατορία. Μη έχοντας οι κάτοικοι να πληρώσουν, κατέφυγαν στον επίσκοπό τους. Τότε ο Άγιος τους προέτρεψε να μαζέψουν όλα τα κοσμήματα των γυναικών τους και να τα βάλλουν σε ένα κιβώτιο. Ύστερα από λίγες μέρες, ο Άγιος πήρε το κιβώτιο με τα κοσμήματα και πήγε στον έπαρχο για να τα παραδώσει. Ο έπαρχος όμως δεν τα πήρε,. Ο Άγιος όμως θέλησε να επιστρέψει όλα αυτά τα κοσμήματα, αλλά πώς θα βρισκόταν ο κάτοχος του καθενός κοσμήματος; Τότε λοιπόν τους είπε ο Άγιος και ζύμωσαν μικρές πιτούλες. Και στην κάθε μια απ’ αυτές που του έφερναν, ωμή, έβαζε και ένα κόσμημα. Τους είπε να τις ψήσουν και να τις φέρουν πάλι όλες στο επισκοπείο. Έτσι και έγινε. Και κείνος άρχιζε να τις μοιράζει τις πίττες μία μία. Και ω του μέγα θαύματος! Όταν άνοιξαν τις πίττες ο καθένας και η καθεμιά βρήκαν όλοι τους το δικό τους κόσμημα.
Από τότε καθιερώθηκε μέχρι και των ημερών μας, κάθε οικογένεια να κάμει του Αγίου Βασιλείου, τη δική της Βασιλόπιττα, μέσα στην οποίαν τοποθετούν κάποιο χρυσό νόμισμα ή ένα νόμισμα πιο πτωχό ανάλογα.

   Αναστασία Κλώνη

 ΣΥΝ - ΟΔΟΙΠΟΡΙΑ

Περιοδική Έκδοση Ενορίας Αγίων Αποστόλων Πατρών

               Τεύχος 2^ο  -  ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2017

Συντακτική επιτροπή π. Ευάγγελος Πριγκιπάκης- Αναστασία Κλώνη