Τρίτη 30 Μαΐου 2017

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ 1967-1974 Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση - Χαράλαμπος Μ. Ανδρεόπουλος


Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ 1967-1974
Ιστορική και νομοκανονική προσέγγιση

Χαράλαμπος Μ. Ανδρεόπουλος
Πρόλογος: Ιωάννης Μ. Κονιδάρης

Εκδόσεις Επίκεντρο

Σελίδες: 424
ISBN: 9789604583119
Τιμή:  23,00€ (συμπεριλαμβάνεται ο Φ.Π.Α.)

          Είναι γεγονός ότι οι μεγαλύτερες κρίσεις στις σχέσεις Εκκλησίας–Πολιτείας στη Ελλάδα συνέπεσαν με ανώμαλες περιόδους της πολιτικής της ιστορίας. Ταυτόχρονα, συνδέθηκαν με τη δημιουργία αρχιεπισκοπικών ζητημάτων, κάτι μάλλον αναμενόμενο ως εκ της σημασίας που διαδραματίζει το πρόσωπο του «Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος» στα πολιτικά πράγματα.
          Σε μια από τις πλέον σκοτεινές και δυσερμήνευτες περιόδους της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας αναφέρεται το παρόν βιβλίο που έρχεται να ρίξει φώς στις σχέσεις της διοικούσας Εκκλησίας και της Πολιτείας της περιόδου 1967 - 1974, όπως αυτές διαμορφώθηκαν υπό το κράτος της εγκαθιδρυθείσας την 21η Απριλίου 1967 επτάχρονης δικτατορίας.

Με ενδελεχή έρευνα πηγών και βιβλιογραφίας ο Χάρης Ανδρεόπουλος πραγματεύεται το πρόβλημα, εξετάζοντας και αναλύοντας ζητήματα της εν λόγω περιόδου που αφορούσαν την νομοκανονική αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας και τον βαθύ τραυματισμό της (σήμερα συνταγματικά κατοχυρωμένης) αυτοδιοικήσεώς της από σωρεία παρεμβάσεων της δικτατορίας στα εσωτερικά της, που αποσκοπούσαν στον έλεγχο της εκκλησιαστικής διοικήσεως ώστε να υπηρετηθούν οι ιδεολογικές σκοπιμότητες του καθεστώτος.
Προσεγγίζοντας το όλο ζήτημα επί τη βάσει ιστορικών και νομοκανονικών κριτηρίων, ο συγγραφέας αναδεικνύει, αξιολογεί και ερμηνεύει τις ποικίλες διαστάσεις και προεκτάσεις που είχε η προβληματική αυτή σχέση στη διοίκηση και στη ζωή της ελλαδικής Εκκλησίας καθ΄ όλη τη διάρκεια της Επταετίας και σε αμφότερες τις φάσεις της: επί Γ. Παπαδοπούλου, με αρχιεπίσκοπο τον Ιερώνυμο Κοτσώνη, και επί Δ. Ιωαννίδη με αρχιεπίσκοπο τον  Σεραφείμ Τίκα.  Ως ιδιαίτερης σημασίας ζητήματα αντιμετωπίζονται το θέμα της διαταραχθείσας κατά το διάστημα της πρώτης φάσης της δικτατορίας (1967 – 1973) νομοκανονικής σχέσης της ελλαδικής Εκκλησίας με το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το θέμα των δώδεκα εκπτώτων – «ιερωνυμικών» λεγομένων – Μητροπολιτών που δημιουργήθηκε στη δεύτερη φάση της δικτατορίας (Νοέμβριος 1973 – Ιούλιος 1974). 
Στο βιβλίο παρουσιάζονται, επίσης, και αναλύονται οι πολιτικές με τις οποίες στα πρώτα κρίσιμα χρόνια της μεταπολίτευσης, επί πρωθυπουργίας Κων/νου Καραμανλή (1974 – 1980), αντιμετωπίσθηκε και εξομαλύνθηκε η κρίση στην Εκκλησία, αλλά και θεμελιώθηκε ο εκδημοκρατισμός της με σειρά συνταγματικών διατάξεων και νομοθετημάτων που ρύθμισαν θετικά τόσο την εσωτερική της λειτουργία, όσο και τις σχέσεις της με την Πολιτεία.

Μία σημαντική μελέτη που βοηθά στην εξέταση, κατανόηση και ανάδειξη των αιτίων και των διαδικασιών μέσω των οποίων η Εκκλησία της Ελλάδος επηρεάσθηκε, συμμετείχε, έδρασε και επέδρασε στις πολιτικές εξελίξεις υπό το κράτος της επτάχρονης δικτατορίας 1967-1974. Το βιβλίο - η έκδοση του οποίου συμπίπτει με τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 - προλογίζει ο ομ. καθηγητής Εκκλησιαστικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννης Μ. Κονιδάρης, χαρακτηρίζοντάς το ως «ένα έργο – σταθμό για την Εκκλησιαστική Ιστορία, αλλά και εφαλτήριο για περαιτέρω αναζητήσεις σε συναφείς κλάδους, όπως το Εκκλησιαστικό Δίκαιο ή / και η Πολιτική Ιστορία του τόπου μας»


Ο Χαράλαμπος Ανδρεόπουλος γεννήθηκε και ζει με την οικογένειά του στη Λάρισα. Υπηρετεί στη Β/θμια εκπαίδευση ως θεολόγος καθηγητής. Είναι διδάκτωρ Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Α.Π.Θ. και μέλος της Εταιρείας Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στη μελέτη θεμάτων της σύγχρονης πολιτικής και εκκλησιαστικής ιστοριογραφίας. Αρθρογραφεί στην «Ελευθερία» Λαρίσης, στο «Amen.gr» και στο προσωπικό του ιστολόγιο (http://religiousnet.blogspot.com)

8 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Είναι ένα θέμα σοβαρό που πρέπει να το δει καθένας πλέον από μια απόσταση για να αποδώσει τα όποια λάθη σε όσους τα έκαναν. Θα το προμηθευτώ για να το διαβάσω.

Ανώνυμος είπε...

Πρέπει να είναι σημαντικό βιβλίο από νομοκανονικής πλευράς. Ελπίζω να λέει τα πράγματα ως έχουν με αντικειμενικότητα. Καλή πορεία να έχει.
Νίκος Αδαμαντίδης

Ανώνυμος είπε...

Συμφωνώ ότι το θέμα είναι σοβαρό, από τα σοβαρότερα της νεώτερης εκκλησιαστικής
ιστορίας. Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί η προαναγγελία ότι ο συγγραφέας του προσεγγίζει το θέμα ολιστικά, δηλ. για όλη την περίοδο της Επταετίας, ήτοι τόσο επί αρχιεπισκοπείας Ιερωνύμου Α' (1967 - 1973), όσο και επί αρχιεπισκοπείας Σεραφείμ (Ιαν. 1974 - Ιουλ. 1974). Μέχρι τώρα διαβάζαμε ότι για όλα τα κακά έφταιγε αποκλειστικά και μόνο ο Σεραφείμ... Ο κ. Xάρης Ανδρεόπουλος έγκριτος θεόλογος και μετριοπαθής δημοσιογράφος, σε πρόσφατο άρθρο του στην "Ελευθερία" Λαρίσης έδωσε μια 'πρόγευση' για το περιεχόμενο του βιβλίου του, θαρρώ άκρως ενδιαφέρουσα:

http://www.eleftheria.gr/m/%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%B5%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/item/159913-%CE%B7-%CE%B5%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%84%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-1967-1974.html

Θα το προμηθευτώ κι εγώ και θα το διαβάσω με ενδιαφέρον, για τον πρόσθετο λόγο ότι ο συγγραφέας του, απ΄ ότι γνωρίζω, έχει περιστασιακά συνεργασθεί και με τη αδελφότητα θεολόγων "Ζωή".

ΔΙΟΓΕΝΗΣ

Ανώνυμος είπε...

θα χαιρόμουν αν στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας κρατούσε αποστάσεις από συμπάθειες και προσπαθούσε αμερόληπτα να πει τα σύκα-σύκα και την σκάφη-σκάφη και προς τις δύο πλευρές. Τα λάθη θα πρέπει οι ιδικοί να τα επισημαίνουν προς διόρθωση και συνετισμό. Θα το διαβάσω ελπίζοντας να τα γράφει ως επιστήμονας και όχι ως φίλος της μια ή της άλλης καταστάσεως.

Ανώνυμος είπε...

Προμηθεύτηκα την περασμένη εβδομάδα το βιβλίο και ήδη το διαβάζω με πολλή προσοχή. Νηφάλια προσέγγιση για ένα «καυτό», «ακανθώδες» θέμα, με χρήση πληθώρας πρωτογενών ιστορικών ντοκουμέντων από αδημοσίευτες μέχρι σήμερα πηγές που φωτίζουν άγνωστες πτυχές μια ανάρμοστης σχέσης ανάμεσα στην τότε εκκλησιαστική διοίκηση με το δικτατορικό καθεστώς. Θεολογία και Ιστορία συμπλέκονται αρμονικά φωτίζοντας μια σκοτεινή περίοδο για τις σχέσεις Εκκλησίας – Πολιτείας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, σχέσεις εξουσιαστικής συναλλαγής. Καταγράφονται στο βιβλίο και αναλύονται διεξοδικά και με πλήρη τεκμηρίωση τα γεγονότα εκείνης της εποχής (1967 – 1974) που τραυμάτισαν θεσμικά αλλά και συμβολικά την διοικούσα Εκκλησία, τόσο εξ αιτίας των παρεμβάσεων της δικτατορίας στη θεσμική λειτουργία της, όσο και εξ αιτίας της συμπορεύσεως ανωτάτων, κυρίως, κληρικών με το δικτατορικό καθεστώς. Μια συμπορεύσεως, ασφαλώς, ασύμβατης με το Ευαγγέλιο.

Συγχαρητήρια στον συγγραφέα για την άριστη δουλειά του!

Ελπίζουμε κάποια στιγμή και η ίδια η διοίκηση της Εκκλησίας να συζητήσει το θέμα ανοικτά, όχι τόσο για να απολογηθεί για τα λάθη και σφάλματα κάποιων ανωτάτων κληρικών της που την εξέθεσαν αναλαμβάνοντας το «εκκλησιοσωτήριο» έργο της «εθνοσωτηρίου» «Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου 1967», αλλά για να προστατέψει την ιδιοπροσωπεία της, την αυτοσυνειδησία της από τους πάσης λογής αυτόκλητους «εκκλησιοσωτήρες»… Και, επί της ουσίας, 50 ολόκληρα χρόνια μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας (της 21ης Απριλίου 1967) και των αντικανονικών επεμβάσεων στα εσωτερικά της, για να βάλει σε μια τάξη την πρόσφατη Ιστορία της - για την περίοδο της Επταετίας… Καιρός δεν είναι;

ΑΤΤΙΚΟΣ

Ανώνυμος είπε...

Εξαιρετικό επιστημονικό πόνημα για όσους θέλουν έγκριτη ιστορική ενημέρωση για τα γεγονότα της Επταετίας και τις επεμβάσεις της δικτατορίας στην διοίκηση της Εκκλησίας, τόσο επί Αρχιεπ. Ιερωνύμου Κοτσώνη, όσο και επί Σεραφείμ Τίκα. Ο συγγραφέας δεν "χαρίζεται" σε κανέναν... Τελειώνοντας το βιβλίο θυμήθηκα αυτό που έγραψε παραπάνω φίλος της παρούσης ιστοσελίδας, εν είδει προσδοκίας, που θαρρώ οτι στο βιβλίο αυτό βρήκε αντίκρυσμα, ίσχυσε: ο συγγραφέας γράφει ως επιστήμονας και όχι ως φίλος της μιας ή της άλλης καταστάσεως. Προσωπικά πληροφορήθηκα για πολλές άγνωστες μέχρι σήμερα ή υποφωτισμένες πτυχές του εκκλησιαστικού, προβληματίσθηκα για στάσεις και συμπεριφορές εκκλησιαστικών παραγόντων και επι Ιερωνύμου και επί Σεραφείμ - που όχι μόνο έσπευσαν αγαλλομένω ποδί να συνεργασθούν με το δικτατορικό καθεστώς, αλλά υπήρξαν στυλοβάται έως και υμνηταί του! - εντυπωσιάσθηκα από τα τεκμηριωμένα συμπεράσματα και όπως λέμε στην εκκλησιαστική γλώσσα: Ωφελήθηκα. Στο βιβλίο περιέχεται λεπτομερειακή νομοκανονική αποτύπωση της περιόδου 1967 - 1974, με πολλές και εύστοχες επισημάνσεις για την καταστρατήγηση των Κανόνων και επί Ιερωνύμου και επί Σεραφείμ, ενώ στο τελευταίο κεφάλαιό του αναλύεται η πολιτική με την οποία, επί πρωθυπουργίας Κων. Καραμανλή,θεμελιώθηκε ο εκδημοκρατισμός της Εκκλησίας με σειρά συνταγματικών ρυθμίσεων (κατοχύρωση του πατριαρχικού Τόμου 1850 και της πατριαρχικής Πράξεως του 1928 στο Σ.1975) και νομοθετημάτων (Ν. 590/1977) που ισχύουν μέχρι σήμερα.
ΔΙΟΓΕΝΗΣ

Ανώνυμος είπε...

Το εμελέτησα. Εξαιρετική, επιστημονική δουλειά, με άριστη νομοκανονική προσέγγιση / αποτύπωση της περιόδου (1967-1974). Συγχαρητήρια στον συγγραφέα για το πόνημά του με το οποίο βάζει σε τάξη πολλά μέχρι τώρα ατάκτως ερριμένα και μονόπλευρα ερμηνευμένα πράγματα της σύγχρονης Εκκλησιαστικής μας Ιστορίας. Απο τα πλέον ενδιαφέροντα κεφάλαια του βιβλίου η εξιστόριση των γεγονότων της Ιεραρχίας της 10ης Μαϊου 1973 που δίνει απαντήσεις σχετικά με το ποιός/-οι αποδόμησαν, καταψήφισαν και εν τέλει "έρριξαν" τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο Κοτσώνη - ανατρέποντας τον μύθο ότι τον Ιερώνυμο έρριξε ο Σεραφείμ. ΘΕΤΤΑΛΟΣ

Ανώνυμος είπε...

Aπό τον συμπερασματικό επίλογο του, πράγματι, εξαιρετικού βιβλίου:

<< 11. Οι ενέργειες τόσο του Ιερωνύμου (Κοτσώνη, 1967-1973), όσο και του διαδόχου του Σεραφείμ (Τίκα, 1974), που είχαν την κάλυψη Αναγκαστικών Νόμων, Νομοθετικών Διαταγμάτων και Συντακτικών Πράξεων, υπήρξαν «νόμιμες», όχι, όμως, κανονικές, με αποτέλεσμα τον εκτροχιασμό της Εκκλησίας από την κανονικότητα και, σταδιακά, την πρόκληση και ανάπτυξη εσωτερικής έριδας που χώρισε την Ιεραρχία σε παρατάξεις, σε ομάδες˙ στους «δικούς μας» και στους «δικούς σας». Μια πόλωση που αντιπροσώπευσε τη διάσταση, η οποία με τη σειρά της αντιπροσώπευσε –για να μιλήσουμε θεολογικά– την απουσία της θείας χάρης, την απουσία του Αγ. Πνεύματος όσο κι αν η κάθε πλευρά το διεκδικούσε για τον εαυτό της. Στην αποκατάσταση της εκκλησιαστικής κανονικότητας καταλυτικό ρόλο θα διαδραματίσει η αποκατάσταση της πολιτειακής δημοκρατικής ομαλότητας, καλύπτοντας εσωτερικά τραύματα και πληγές που άφησε πίσω της ως εκκρεμότητα η επτάχρονη δικτατορία. >>

Ιδιαίτερη - θετική - εντύπωση μου προκάλεσε η νηφαλιότητα και η μετριοπάθεια με την οποία ο κ. Ανδρεόπουλος προσεγγίζει κριτικά τα όποια σφάλματα και λάθη διέπραξαν κατά τη διάρκεια της Επταετίας οι αδελφότητες Θεολόγων και οι χριστιανικές οργανώσεις, αναγνωρίζοντας ειδικά για τη "Ζωή" την "την προσφορά της στα ορθόδοξα θεολογικά γράμματα και στην άσκηση της αυτοσυνειδησίας ενός σώματος που ευρίσκεται σε πορεία" (σελ. 56 - 57). Ωραίο επιστημονικό σύγγραμμα, πλούσιο σε στοιχεία ιστορικά / νομοκανονικά και ωφέλιμο πνευματικά.

ΡΩΜΑΝΟΣ