Χρήση και κατάχρηση των εργαλείων προώθησης της πληροφορίας. Ποιο είναι το μέτρο της χρήσης; - Επισκόπου Μεσαορίας Γρηγορίου

Χρήση και κατάχρηση των εργαλείων προώθησης της πληροφορίας. Ποιο είναι το μέτρο της χρήσης;

(εμπειρίες 25 ετών 1992-2018)

Του Επισκόπου Μεσαορίας Γρηγορίου

Γραφείο Ενημερώσεως και Επικοινωνίας 

της Εκκλησίας της Κύπρου

Τους πρώτους μ.Χ. αιώνες, υπήρχε ανάγκη για μετακίνηση προσώπων για το κήρυγμα του Ευαγγελίου, με όλες τις δυσκολίες που υπήρχαν: συνήθως πεζοπορία, κίνδυνος ληστών, ακατάλληλες καιρικές συνθήκες, συχνά ναυάγια κ.ά. Η αύξηση των εισοδημάτων της Εκκλησίας και η πρόοδος της Τεχνολογίας επέτρεψαν ευκολότερη μετακίνηση με ζώα και στη συνέχεια με άμαξες και αυτοκίνητα. Η μεγάλη πρόοδος της Τεχνολογίας τον 20ό αιώνα με τη χρήση του τηλεφώνου, του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης μείωσε τις ανάγκες για μετακίνηση. Αυτό έγινε ιδιαίτερα αισθητό κατά το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα, όταν οι βαριοί υπολογιστές απέκτησαν ξαδέλφια μικρότερου όγκου και βάρους, τους προσωπικούς υπολογιστές. Ο 21ος αιώνας μάς φέρνει ακόμη πιο ελαφριές και εύχρηστες συσκευές επικοινωνίας: έξυπνα τηλέφωνα, ψηφιακές οθόνες κ.ά., που επιτρέπουν τη μετάδοση πιο εύκολα, γρηγορότερα και άμεσα πληροφοριών.

Η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τα ελληνιστικά κράτη που ακολούθησαν διέδωσαν την ελληνική γλώσσα σ΄ ένα μεγάλο μέρος του τότε γνωστού κόσμου, αλλά και η ίδρυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που κάλυπτε όλη την Παραμεσόγεια περιοχή, από την Αγγλία και τη Γερμανία μέχρι τις εκβολές του Ευφράτη, δηλ. μια μεγάλη έκταση χωρίς σύνορα, στην οποία οι πιο μορφωμένοι γνώριζαν την ελληνική γλώσσα και είχαν διαποτιστεί από την ελληνική φιλοσοφία και νοοτροπία, επέτρεψαν να γίνει το κήρυγμα του Ευαγγελίου σχετικά εύκολα.

Έτσι, οι Απόστολοι και άλλοι μαθητές εφαρμόζοντες την εντολή του Ιησού Χριστού «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη» (Ματθ. 28, 19), άρχισαν την πορεία τους μετά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος την ημέρα της Πεντηκοστής, με θάρρος, αποφασιστικότητα, ήθος, ανιδιοτέλεια, αλλά και με καταδίωξη από Ιουδαίους, εθνικούς και ψευδαδέλφους. Και αυτή η πορεία είχε αξία, γιατί και αποτελεσματική ήταν και είναι, αλλά και γιατί έφερνε ένα χαρμόσυνο μήνυμα: Ένας Θεός σταυρώθηκε για εμάς, εξαγοράζοντας το ανθρώπινο γένος από την αμαρτία και με το θάνατό και την ανάστασή του νίκησε το θάνατο, και ότι μια αιώνια βασιλεία περιμένει τους πιστούς. Αυτός ο Θεός, ο Υιός και Λόγος του Θεού, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, στέλλει το μήνυμα σε όλους, άνδρες και γυναίκες, ελεύθερους και δούλους, Έλληνες, Ιουδαίους, Ρωμαίους και σ’ όλες τις φυλές της γης, ότι στη βασιλεία Του είναι όλοι δεκτοί.

Αυτό και τα άλλα μηνύματα που έφεραν οι Απόστολοι και οι άλλοι κήρυκες του Ευαγγελίου μαθητές, η Εκκλησία προσπαθεί να τα στέλλει και σήμερα σωστά, πιστά και αποτελεσματικά, χρησιμοποιώντας και την Τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών (Διαδίκτυο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης). Ποια είναι όμως τα άλλα βασικά μηνύματα που πρέπει να στέλλει η Εκκλησία με τη βοήθεια του Διαδικτύου, πώς πρέπει να τα στέλλει, πώς πρέπει να απευθύνεται σε διάφορες (ηλικιακά, κοινωνικά κ.ά.) ομάδες πληθυσμού, αλλά και ποια είναι τα όρια που πρέπει να θέσει η ίδια στη χρήση του Διαδικτύου, για να αποφύγει το «υπερτέλειο», αλλά και για τη σωστή και αποτελεσματική χρήση των διαθέσιμων οικονομικών και άλλων πόρων (προσώπων).

Ασφαλώς μετά το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως του Ιησού Χριστού, της νίκης του εναντίον του θανάτου, της σωτηρίας του ανθρώπου και της νέας Βασιλείας που τους αναμένει, πρέπει να ενημερωθούν οι πιστοί πώς πρέπει να ζουν, για να γίνουν άξια μέλη της νέας Βασιλείας. Ασφαλώς, πρέπει να γνωρίζουν ποιος θα είναι ο οικοδεσπότης της νέας Βασιλείας, της Βασιλείας των ουρανών, ο Τριαδικός Θεός: ο Πατέρας, ο Υιός και Λόγος, που για τη σωτηρία των ανθρώπων έγινε άνθρωπος, στάλθηκε, πέθανε και αναστήθηκε, και το Άγιο Πνεύμα, το οποίο από την ημέρα της Πεντηκοστής ανέλαβε πιο ενεργά να συνεχίσει το έργο του Ιησού Χριστού στη γη και έτσι «πάντα χορηγεῖ» και «συγκροτεῖ τὸν θεσμὸν τῆς Εκκλησίας». Στο όνομα των τριών αυτών προσώπων της Αγίας Τριάδας καλούνται οι πιστοί να βαπτιστούν, «βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος» (Ματθ. 28, 19), θεωρώντας το βάπτισμα ως «λουτρὸν παλιγγενεσίας», για μια νέα εν Χριστώ ζωή, αλλά και για να συνταφούν με το Χριστό, για να αξιωθούν της αιώνιας ζωής.

Οι υποχρεώσεις των πιστών δε σταματούν στο βάπτισμα και την ομολογία τους ότι πιστεύουν στον Τριαδικό Θεό, αλλά συνεχίζονται σ’ όλη την επίγεια ζωή τους. Γι’ αυτό ο Ιησούς Χριστός ζήτησε από τους Αποστόλους και όλους τους άλλους, διαχρονικά κήρυκες του μηνύματος του Ευαγγελίου, να διδάσκουν την ανάγκη εφαρμογής  του θελήματος του Θεού, γι’ αυτό και λέγει «διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν·» (Ματθ. 28, 20). Έτσι, ο άνθρωπος βαπτίζεται στο όνομα του Τριαδικού Θεού, ζει, αγωνίζεται, προσεύχεται, εγκρατεύεται, δημιουργεί και ασκείται, με προοπτική της μετάβασης από το μάταιο τούτο κόσμο στη Βασιλεία του Θεού, την ενότητα και αρμονία με τον εαυτό του και τους άλλους ανθρώπους και το Δημιουργό Θεό.

Το μήνυμα του Ευαγγελίου, επειδή «ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ οὐ δέδεται» (Β΄ Τιμ. 2, 9) πρέπει να στέλλεται συνεχώς, γιατί η Πεντηκοστή στο χώρο της Εκκλησίας συνεχίζεται. Ο Απόστολος Παύλος καλεί τους Χριστιανούς «μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι» (Τίτ. 3, 14). Ο ίδιος Απόστολος γράφει προς το μαθητή και συνοδοιπόρο του «κήρυξον τὸν λόγον, ἐπίστηθι εὐκαίρως ἀκαίρως, ἔλεγξον, ἐπιτίμησον, παρακάλεσον, ἐν πάσῃ μακροθυμίᾳ καὶ διδαχῇ. Ἔσται γὰρ καιρὸς ὅτε τῆς ὑγιαινούσης διδασκαλίας οὐκ ἀνέξονται, ἀλλὰ κατὰ τὰς ἐπιθυμίας τὰς ἰδίας ἑαυτοῖς ἐπισωρεύσουσι διδασκάλους κνηθόμενοι τὴν ἀκοήν, καὶ ἀπὸ μὲν τῆς ἀληθείας τὴν ἀκοὴν ἀποστρέψουσιν, ἐπὶ δὲ τοὺς μύθους ἐκτραπήσονται. σὺ δὲ νῆφε ἐν πᾶσι, κακοπάθησον, ἔργον ποίησον εὐαγγελιστοῦ, τὴν διακονίαν σου πληροφόρησον».  (Β΄ Τιμ. 4, 2-5).

Έτσι, η Εκκλησία συνεχίζοντας το έργο του Ευαγγελισμού για 20 αιώνες, καλείται σε κάθε εποχή, χωρίς να αλλάζει τα δόγματά της, να προσαρμόζει τα μέσα που χρησιμοποιεί στο έργο της και τον τρόπο εκπομπής του λόγου της, για να προσλαμβάνεται και να κατανοείται αυτός εύκολα από τους δέκτες. Γι’ αυτό και τις τελευταίες δεκαετίες χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο. Συνεχώς περισσότερες εκκλησιαστικές αρχές και οργανισμοί, θρησκευτικές οργανώσεις, μονές και ενορίες αποκτούν ιστοσελίδα και άλλες μορφές επικοινωνίας στο Διαδίκτυο, σε μια προσπάθεια προώθησης της καλής και σωτήριας πληροφορίας και της επικοινωνίας με το πλήρωμα της Εκκλησίας, αλλά και άλλους ενδιαφερόμενους. Πάντοτε η εισαγωγή και η χρήση ενός νέου εργαλείου προκαλεί προβληματισμό για τις αλλαγές που θα φέρει στο περιβάλλον, φυσικό και ανθρωποποίητο, η χρήση του, δηλαδή ποιες θα είναι οι θετικές και ποιες οι αρνητικές συνέπειες από τή χρήση του και ποια όρια πρέπει να θέσουν στον εαυτό τους  οι εκκλησιαστικοί οργανισμοί κατά τη χρήση του. Κατά το Ρωμαίο αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο, ο άνθρωπος έχει προικισθεί με τέτοιο μυαλό, ώστε να μπορεί να χειρίζεται τις αλλαγές που γίνονται. Έτσι, ορθά οι εκκλησιαστικοί οργανισμοί αξιοποιούν το Διαδίκτυο, γιατί

Α. Με την πάροδο του χρόνου και την αλλαγή των γενεών περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο, άρα οι εκκλησιαστικοί οργανισμοί θα έχουν πρόσβαση σ΄ αυτούς και αυτοί στις πληροφορίες τους.

Β. Η χρήση των νέων εργαλείων της Τεχνολογίας (έξυπνα τηλέφωνα, ψηφιακές οθόνες, έξυπνες τηλεοράσεις) επιτρέπει τη μετάδοση και λήψη πληροφοριών οποιαδήποτε ώρα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές, αλλά και πιο ιδιωτικά και με έναν τρόπο συχνά παίζοντας.

Γ. Η ανάγκη προστασίας του ποιμνίου από διάφορες αιρετικές και άλλες ομάδες που δραστηριοποιούνται στο Διαδίκτυο επιβάλλει και την παρουσία των εκκλησιαστικών οργανισμών σ΄ αυτό.

Δ. Η σχετικά εύκολη αναζήτηση και εύρεση πληροφοριών για μεγάλη ποικιλία θεμάτων καθιστά το Διαδίκτυο εύχρηστο εργαλείο για όλο σχεδόν τον πληθυσμό.

Ε. Δε χρειάζονται πολυδάπανες εγκαταστάσεις για τη συγκέντρωση και τη δυνατότητα παροχής των πληροφοριών, ούτε και μεγάλος αποθηκευτικός χώρος.

Στ. Οι εκκλησιαστικοί οργανισμοί είχαν το δικό τους «χώρο» εντός των Εκκλησιών και γενικά των εγκαταστάσεων τους, αλλά και καλή επικοινωνία με το περιβάλλοντα «χώρο», και έτσι με τις νέες τεχνολογίες μπορούν να συνεχίζουν πιο άνετα το κατηχητικό έργο τους και έξω από το «χώρο» τους.

Κάθε αλλαγή είναι δυνατό να συνοδεύεται και από αρνητικές επιπτώσεις και ασφαλώς το Διαδίκτυο δεν αποτελεί εξαίρεση:

Α) Η δυνατότητα δράσης αιρετικών και άλλων ομάδων παράλληλα ή μέσα στο χώρο της Εκκλησίας.

Β) Η υπερβολική ενασχόληση με το Διαδίκτυο, που οδηγεί σε εθισμό και απομόνωση από την Εκκλησία και γενικά τον κοινωνικό περίγυρο.

Γ) Η δυνατότητα ποικίλης εκμετάλλευσης από εγκληματικά στοιχεία και ακραίες ομάδες.

Παρά τις οποιεσδήποτε αρνητικές επιπτώσεις, οι εκκλησιαστικοί οργανισμοί είναι ήδη στο Διαδίκτυο και μάλιστα πρέπει να ανταγωνιστούν με ιστοσελίδες ποικίλου περιεχομένου. Γι’ αυτό πρέπει η ιστοσελίδα της Εκκλησίας:

Α. Να είναι ιδιαίτερα φροντισμένη, ευκολόχρηστη, με ποικίλο περιεχόμενο, εύκολα κατανοητό, το οποίο να προκαλεί το ενδιαφέρον και αυτού που ψάχνει απλώς μια πληροφορία, αλλά να υπάρχει και τμήμα πληροφοριών που βοηθά τους ερευνητές.

Β. Δεν πρέπει να προβάλλει ακραίες θέσεις που βάζουν φορτία δυσβάστακτα στο ποίμνιο, γιατί θα φέρει αποτελέσματα αντίθετα.

Γ. Δεν πρέπει να ξεχνούν οι υπεύθυνοι ότι ασκούν κατηχητικό ρόλο και ότι είναι φωνή της Εκκλησίας.

Δ. Να είναι συνδεδεμένη με άλλες παρόμοιες ιστοσελίδες, για αλληλοϋποστήριξη και δυνατότητα παροχής και άλλων πληροφοριών, ανεξάρτητα από την οποιαδήποτε αλληλοκάλυψη.

Ε. Να υπάρχει δυνατότητα έγκαιρης ενημέρωσης για ειδήσεις που αφορούν την Εκκλησία.

Στ. Να λαμβάνεται μέριμνα για αποφυγή λαθών, κειμένων, φωτογραφιών και βίντεο που μπορούν να φέρουν αντίθετα αποτελέσματα, προκαλώντας αρνητικά σχόλια για την Εκκλησία. Οι υπεύθυνοι της ιστοσελίδας πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι είναι εύκολο σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την ανάρτησή της μια πληροφορία να διαδοθεί με αρνητικά αποτελέσματα.

Ζ. Να μην μπουν στον πειρασμό να λαϊκίζουν ή να παρουσιάζουν ενέργειες ακατάλληλες, θεωρώντας τις ως προσαρμογές στο σύγχρονο τρόπο ζωής.

Η. Αν θα προχωρήσουν στην εισαγωγή κάποιου μέσου κοινωνικής δικτύωσης, να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, με ιδιαίτερα σαφή όρια.

Θ. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται, αν θα  γίνει προσωπική ιστοσελίδα ή συμμετοχή εκκλησιαστικού αξιωματούχου σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης.

Ι. Λήψη κατάλληλων μέτρων για προστασία των ιστοσελίδων από διάφορους επιτήδειους· Και

ΙΑ. Σεβασμός και διασφάλιση των προσωπικών δεδομένων του κάθε φυσικού προσώπου που είναι συνδεδεμένος με την ιστοσελίδα ή άλλο ηλεκτρονικό μέσο κοινωνικής δικτύωσης και ενημέρωσης.

Παρά τις οποιεσδήποτε επιφυλάξεις και τα οποιαδήποτε αρνητικά τους, το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει πλέον αναπόσπαστο μέρος της ζωής των περισσοτέρων ανθρώπων στις προοδευμένες κοινωνίες. Η τάση για χρήση τους στον παγκόσμιο πληθυσμό είναι αυξητική.

Γι’ αυτό το λόγο και μέσα από την εμπειρία των σχεδόν 25 ετών ενασχόλησης με το αντικείμενο της πληροφορικής και του κυβερνοχώρου, έχω τη γνώμη ότι η Εκκλησία και οι Εκκλησιαστικοί Οργανισμοί καλούνται να εργαστούν και να δράσουν στο Διαδίκτυο με καλαισθησία, σωφροσύνη και εφαρμόζοντας το «μέτρον άριστον», όπως το επισήμανε ο Κλεόβουος ο Ρόδιος, ποσοτικά και κυρίως ποιοτικά, αλλά και το «αἰὲν ἀριστεύειν καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων» (Ομήρου, Ιλιάδα Ζ 208), δηλ. στον τομέα της πληροφορίας πάντοτε να αριστεύουν και να ξεχωρίζουν για την ποιότητά τους, για να προτιμούνται από άλλες ιστοσελίδες και άλλους παρόχους πληροφοριών. Ασφαλώς αυτό προϋποθέτει  συνεχή αναβάθμιση και των προγραμμάτων και των ηλεκτρονικών υπολογιστών, ανάλογα με την πρόοδο της τεχνολογίας, επικαιροποίηση, σωστό προγραμματισμό και αγάπη και ένθεο ζήλο από το επιστημονικό, υπαλληλικό και άλλο προσωπικό γι’ αυτό που κάνει. Δεν πρέπει να ξεχνάται από κανένα, που διαχειρίζεται με ευσυνειδησία και σύνεση εκκλησιαστικά πράγματα γενικά και ειδικά στον ευαίσθητο χώρο πληροφορίας στον κυβερνοχώρου, ότι σε όλα τα επίπεδα συνεργασίας και προσφοράς είναι απαραίτητο να τηρείται το «πάντα ευσχημόνως και κατά τάξιν γινέσθω» (Α΄ Κορινθ. 14, 40).

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.