Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 2020

Ελευθερία του λόγου: ή θα είναι άβολη ή δεν θα υπάρχει - π. Βασίλειος Θερμός


Ελευθερία του λόγου:
ή θα είναι άβολη ή δεν θα υπάρχει
Το πόσο γνήσια είναι τα δημοκρατικά μας ‘πιστεύω’ δοκιμάζεται πάντοτε μπροστά σε αντιλήψεις με τις οποίες διαφωνούμε.

π. Βασίλειος Θερμός

Η πρόσφατη δημόσια διαμάχη σχετικά με τις αφίσες στους σταθμούς του μετρό δοκιμάζει την ποιότητα και το βάθος της δημοκρατίας μας.
Θα θέσω κάποια ερωτήματα που νομίζω ότι αξίζει ο καθένας μας να επεξεργασθεί:
-Προβλήθηκε το επιχείρημα ότι το θέμα των αμβλώσεων είναι νομικά λυμένο και άρα αποτελεί αναχρονισμό να τίθεται πάλι στον δημόσιο λόγο. Ποιος αποφασίζει αν για ένα θέμα ειπώθηκαν όλα και πλέον πρέπει υποχρεωτικά να σωπάσουμε; Ποιοι θα φιμώσουν ποιους στην δημοκρατία μας;
-Η αφίσα δεν έθετε νομικά ζητήματα, δεν ζητούσε αλλαγή του νόμου (κάτι που θα είχε κάθε δικαίωμα να κάνει). Προσπαθούσε απλώς να ασκήσει πειθώ ώστε να γίνονται λιγότερες αμβλώσεις. Υπάρχουν λοιπόν θέματα για τα οποία απαγορεύεται η ανάπτυξη επιχειρημάτων; Τότε γιατί το Σύνταγμα κατοχυρώνει (επί λέξει) την ελευθερία του καθενός ‘να διαδίδει τους στοχασμούς του’; Από τη στιγμή που δεν υφίσταται ύβρις, προσβολή, συκοφαντία, προτροπή σε παράνομη πράξη (ή ό,τι άλλο προβλέπει ο Ποινικός Κώδικας), ποιος αποφασίζει για ποια θέματα επιτρέπεται η ανάπτυξη στοχασμών και για ποια απαγορεύεται;

-Επί της ουσίας, ομόφωνα η άμβλωση απαξιώνεται από ιατρικής πλευράς. Έστω και αν κάποιες περιπτώσεις ονομάζονται δικαιολογημένες από τον ιατρικό κόσμο, γενικά θεωρείται α) λάθος μέθοδος ‘αντισύλληψης’, β) δυνητικά επικίνδυνη για την μελλοντική γονιμότητα της γυναίκας, γ) δυνητικά τραυματική ψυχική εμπειρία. (Οι ψυχίατροι και οι κληρικοί μπορούμε ανεπιφύλακτα να επιβεβαιώσουμε το τρίτο). Τι μπορεί να απαγορεύσει, λοιπόν, τη δημόσια επικριτική τοποθέτηση;
Το ότι η άμβλωση λογίζεται νόμιμη κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης δεν μεταβάλλει τις ψυχοσωματικές της συνέπειες. Άλλωστε και το κάπνισμα είναι νόμιμο αλλά έχει τεθεί σχεδόν υπό διωγμό από το κράτος. Νόμιμες είναι και η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, και η χρήση πλαστικών συσκευασιών, και η οδήγηση υπό υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση ή με άσχημες καιρικές συνθήκες, και η καθημερινή διατροφή των παιδιών με ανθυγιεινά προϊόντα κ.ο.κ., αλλά αυτό δεν εμποδίζει την πολιτεία να τις αποθαρρύνει με δημόσια μηνύματα. Ένα κράτος που ενδιαφέρεται για τους πολίτες του δικαιούται και υποχρεούται να χρησιμοποιεί τα επιστημονικά δεδομένα για να καλλιεργεί την απαξίωση ακόμη και νόμιμων συμπεριφορών.
-Αρκετοί ισχυρίσθηκαν πως η αφίσα θα μπορούσε να προκαλέσει πόνο, ή και προσβολή, στις γυναίκες που έχουν κάνει άμβλωση. Αυτό είναι πολύ πιθανό. Αλλά το επιχείρημα αυτό δεν είναι νομικό, δεν τίθεται ως ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συνιστά ηθική παράμετρο, καθόλου αμελητέα βέβαια στον δημόσιο βίο.
Κατ’ αρχήν, γιατί κάθε πόνος είναι αχρείαστος; Η όποια προσωπική εξέλιξη των ανθρώπων, αναμόρφωση, μετάνοια κτλ. περνά συνήθως μέσα από επώδυνες διεργασίες. Οι οποίες, όμως, είναι ωριμοποιές. Κάποιες φορές αυτές πυροδοτούνται από δημόσια ερεθίσματα: ένα τηλεοπτικό μήνυμα ή ρεπορτάζ για την πείνα στα παιδιά του Τρίτου Κόσμου στους περισσότερους τηλεθεατές γεννά οδύνη, σε όσους μάλιστα συνηθίζουν να τρώνε πολλά ή ακριβά φαγητά μάλλον θα δημιουργήσει ενόχληση ή και ενοχές (ανάλογα με την ηθική συγκρότηση του τηλεθεατή). Οφείλει η πολιτεία να τα απαγορεύσει; Και τότε πώς θα κινητοποιηθούμε για να βοηθήσουμε;
-Τέλος, γράφτηκε πως η συγκεκριμένη αφίσα είναι διχαστική. Στην περίπτωση αυτή οφείλουμε στο εξής να απαγορεύσουμε κάθε αφίσα πολιτικού κόμματος!
Για να είμαστε συνεπείς, λοιπόν, ας αρχίσουμε να καταγράφουμε τα όποια ερεθίσματα ενδέχεται να στενοχωρήσουν, να πληγώσουν, ή να προσβάλουν μέρος του πληθυσμού:
Αφίσες με καλλίγραμμα μοντέλα ταπεινώνουν κάποιους υπέρβαρους συνανθρώπους μας, ιδιαίτερα δε όσους προσπαθούν να χάσουν βάρος αλλά λόγοι υγείας τους εμποδίζουν.
Εικόνες και βίντεο με πρωταθλητές ίσως να τραυματίζουν ψυχικά τους κινητικά ανάπηρους, είτε εκ γενετής είτε από ατύχημα.
Αφίσες συλλόγων γονέων με τις οποίες διακηρύττουν ότι το δικαίωμα της απεργίας δεν πρέπει να υφίσταται για τους εκπαιδευτικούς, προφανώς θα ενοχλήσουν τους τελευταίους, με προβλέψιμες οξύτατες αντιδράσεις των συνδικαλιστών τους. Τι πρέπει να κάνει η διοίκηση του μετρό στην περίπτωση αυτή;
Διαφημίσεις εσωρούχων –και μάλιστα σε ευμεγέθεις διαστάσεις- οι οποίες απεικονίζουν πάντοτε όμορφες γυναίκες, προσβάλλουν την αισθητική αλλά κυρίως το ηθικό αίσθημα όποιων σέβονται το ανθρώπινο σώμα και γι’ αυτό αρνούνται την εργαλειοποίηση και εμπορικοποίησή του. Ξεχωριστή κατηγορία αποτελούν όσοι βασίζουν τον σεβασμό αυτό στην θρησκευτική τους πίστη, ανεξαρτήτως θρησκείας, οι οποίοι αναγκάζονται να αντικρίζουν συνεχώς προκλητικές εικόνες Ακόμη περισσότερο, θίγονται όσοι άσκησαν το δημοκρατικό τους δικαίωμα να ζήσουν μια ασκητική ζωή ως μοναχοί και μοναχές, αλλά χωρίς να τους ρωτά κανείς τούς υποχρεώνουν κάποιοι να ζουν και να κινούνται μέσα σε ένα πολιτισμό της εικόνας ο οποίος προωθεί την λαγνεία. Νοιάζεται κανείς γι’ αυτούς;
Προφανώς όχι, επειδή όλοι οι παραπάνω δεν διαθέτουν λόμπυ. Ή επειδή διαθέτουν περισσότερη λογική και ψυχραιμία από τους αυτόκλητους εισαγγελείς των αφισών. Εν ολίγοις, η ευαισθησία μας είναι επιλεκτική.
Γίνεται φανερό ότι έχουμε επειγόντως ανάγκη να διασαφηνισθούν επακριβώς τα κριτήρια με τα οποία κάποιος δημόσιος λόγος θα απαγορεύεται ή θα χαρακτηρίζεται προσβλητικός. Πρέπει δηλαδή να εμπνέει απόρριψη των προσώπων (όχι της άποψης) ή να υποκινεί σε απομόνωση ή βία εναντίον τους, για να εμπίπτει στο εν λόγω κατηγορητήριο. Ακόμη, η πολιτεία δεν είναι επιτρεπτό να παρεμβαίνει στην δική της ιδιοκτησία (όπως οι σταθμοί του μετρό) για να δημιουργεί δύο μέτρα και δύο σταθμά. Ακριβώς επειδή είναι δημοκρατική πολιτεία οφείλει να μη μεροληπτεί.
Γι’ αυτό και υπάρχει πρόβλημα με τον αντιρατσιστικό νόμο του 2014. Είναι αδιανόητο να ποινικοποιείται η διαφορετική άποψη (και το υποστηρίζω αυτό εγώ που έχω γράψει επανειλημμένα εναντίον του αντισημιτισμού). Αν κάποιος ισχυρίζεται δημόσια ότι δεν συνέβη ποτέ η γενοκτονία των Εβραίων από τους Ναζί, είναι ή αγράμματος ή κακόπιστος ή ηλίθιος. Κανένα από τα τρία δεν πρέπει να αποτελεί ποινικό αδίκημα. Έχει δικαίωμα να εκτίθεται δημόσια με την άγνοιά του ή τις αγκυλώσεις του.
Oύτε επίσης το μίσος πρέπει να αποτελεί αντικείμενο του ποινικού κώδικα, παρά μόνο συγκεκριμένες πράξεις που πηγάζουν από αυτό. Δεν λύνεις το πρόβλημα της έλλειψης ιστορικής παιδείας ή της φυλετικής προκατάληψηςή της συμπλεγματικής αήθειας κλείνοντας κάποιον στη φυλακή ή επιβάλλοντας πρόστιμα. (Γι’ αυτό και θα είναι σφάλμα να επεκταθεί η ποινικοποίηση και προς όσους αμφισβητούν αν συντελέσθηκε γενοκτονία των Ποντίων, όσο και αν μάς αγγίζει συναισθηματικά. Δεν διορθώνουμε ένα λάθος γενικεύοντάς το).
Από την άλλη πρέπει να αποτελεί σαφώς ποινικό αδίκημα η προτροπή ή συνευδοκία προς αδικοπραγίες. Με άλλα λόγια, ένας που ισχυρίζεται δημόσια ότι ‘καλά έκανε ο Χίτλερ στους Εβραίους’ ή ‘μπράβο σ’ αυτούς που δέρνουν τους μετανάστες’ πρέπει να διωχθή ποινικά, διότι συνάγεται εξ αυτού ότι επιδοκιμάζει μια παράνομη ενέργεια και προτρέπει προς αυτή. Η διάκριση αυτή (μεταξύ άποψης και προτροπής) πρέπει να υπάρχει στο νόμο, διατυπωμένη με σαφήνεια, ώστε να μην γίνονται περιττές μηνύσεις και να μην εναπόκειται συνεχώς στα δικαστήρια να κρίνουν. Ο τόπος μας έχει πικρή πείρα από ασάφειες και προχειρότητες των νόμων, οι οποίες με τη σειρά τους επιβαρύνουν το δικαστικό σύστημα με πρόσθετη εργασία.
Από την άλλη, ζούμε πλέον ένα παράλογο φαινόμενο: όσο πιο μεταμοντέρνος εμφανίζεται κανείς τόσο μοιάζει να απομακρύνεται από τον σεβασμό της λαϊκής κυριαρχίας και της αρχής της πλειοψηφίας, στο όνομα γενικών αδιαπραγμάτευτων αρχών. Για παράδειγμα, η αόριστη επίκληση στα ανθρώπινα δικαιώματα νοείται πλέον από κάποια μέλη της κοινωνίας μας τόσο συμπεριληπτική ώστε καταλήγει να φιμώνει την πλειοψηφία στην περίπτωση που αυτή επιθυμεί κάτι διαφορετικό και τής επιβάλλει να ακολουθήσει ένα καινοφανές ολοκληρωτικό μοντέλο, το οποίο δέχεται επικρίσεις και διεθνώς.
Άλλωστε και ιστορικά οι γενικές αδιαπραγμάτευτες αρχές υπήρξαν φυσικό προϊόν της Νεωτερικότητας. Συνιστά αντίφαση η μετανεωτερικά εμπνεόμενη πολιτική να τίς επικαλείται, όταν συστατικό γνώρισμα της Μετανεωτερικότητας αποτελεί η άρνηση κάθε κανονιστικούκαι η ‘απογείωση’ της υποκειμενικότητας.
Η επιβολή συγκεκριμένης γνώμης και η λογοκρισία συγκεκριμένων απόψεων, λοιπόν, αποτελούν παλινδρόμηση σε ολοκληρωτισμό και δεν συνάδει με την ελευθερία του πολίτη, η οποία θεσπίστηκε με τη Νεωτερικότητα και κατακτήθηκε με θυσίες.
Το πόσο γνήσια είναι τα δημοκρατικά μας ‘πιστεύω’ δοκιμάζεται πάντοτε μπροστά σε αντιλήψεις με τις οποίες διαφωνούμε.


*Ψυχίατρος παιδιών καί εφήβων. Δρ. Θεολογικής Σχολής του Παν/μιου Αθηνών. Αναπληρωτής καθηγητής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών

Πηγή: huffingtonpost

11 σχόλια:

Γιάννης Ιωαννίδης είπε...

Εξαιρετικό το κείμενο του π. Βασιλείου, αναδεικνύει την οξύνοιά του και την επιστημονική του κατάρτιση.
Είναι θετικό ότι με την συγκεκριμένη αφίσα άνοιξε ο δημόσιος διάλογος για ένα ζήτημα που ενώ απασχολεί διεθνώς την κοινή γνώμη, στην Ελλάδα είναι "ταμπού", ενώ θα έπρεπε πρωτίστως στην Ελλάδα να συζητείται, καθόσον αποτελεί παράγοντα αφανισμού του έθνους μας. Αποδεικνύεται όμως και ότι, ο εντυπωσιασμός και η διαμαρτυρία από μόνα τους, δεν φέρουν καρπούς και δεν οδηγούν σε παραγωγικά αποτελέσματα.
Κατά τα λοιπά, με εκλαϊκευτικό, αλλά και φιλοσοφημένο τρόπο, ο π. Βασίλειος εκφράζει την βασική ιδέα, που διέπει γενικώς την ερμηνεία του ποινικού φαινομένου, ότι το φρόνημα δεν ποινικοποιείται.

Γιάννης Ιωαννίδης

Ανώνυμος είπε...

Κοινό αίτημα όλων των πατριωτικών και ορθόδοξων και δημοκρατικών φωνών του λαού που έχουν συνείδηση της ελληνορθόδοξης κληρονομίας είναι να καταργηθούν οι νεοταξίτικοι ολοκληρωτικοί νόμοι που ποινικοποιούν και καταργούν την ελευθερία της έκφρασης που επιβλήθηκαν τον καιρό του απαίσιου Μνημονίου!!

Φιλομακεδόνας

Ανώνυμος είπε...

Ξεχωρίζω κάποιο πολύ καλό σημείο του άρθρου.

"Ακόμη περισσότερο, θίγονται όσοι άσκησαν το δημοκρατικό τους δικαίωμα να ζήσουν μια ασκητική ζωή ως μοναχοί και μοναχές, αλλά χωρίς να τους ρωτά κανείς τούς υποχρεώνουν κάποιοι να ζουν και να κινούνται μέσα σε ένα πολιτισμό της εικόνας ο οποίος προωθεί την λαγνεία. Νοιάζεται κανείς γι’ αυτούς;"

Ανώνυμος είπε...

Οι διαμαρτυρίες απέναντι στα αντιχριστιανικά τεχνάσματα αν συνοδεύονται με μετάνοια, ορθή πίστη και προσευχή είναι και αποτελεσματικές και αναγκαίες!!

Αθανάσιος Κοταδάκης είπε...

Στο εμπεριστατωμένο και έγκυρο γραπτό του και υπό διπλή ιδιότητα, του Ψυχιάτρου και του Πρωτοπρεσβυτέρου-Πνευματικού, λίαν αγαπητού π. Βασιλείου Θερμού, αντί άλλου σχολίου μεταφέρω το ακόλουθο σχετικό στην ανάρτηση των περί της αφίσας στην ιστοσελίδα, ιδιαίτερα για τα σημεία που υπογραμμίζονται. Μιλώντας κανείς γενικά, όχι χριστιανικά, ο χριστιανικός λόγος είναι άλλος, και εντελώς αλλιώς ! Και οσημέραι απωθείται όλο και πιο πολύ στο περιθώριο της κατά τα άλλα … «εις το Όνομα της Αγίας Τριάδος» συντεταγμένης κρατικής μας υπόστασης, δεν μπορεί παρά να πει ότι ο νόμος για τις αμβλώσεις, όπως όλοι οι νόμοι είναι σεβαστός. Αλλά και ότι δε θίγεται, ούτε προσβάλλεται από μια δημόσια επιστημονική αναφορά στην ανάπτυξη της εν κυήσει νέας ζωής. Η οποία με τη σειρά της ως «νέα ζωή», περνάει στις προστατευτικές διατάξεις του Συντάγματος και ευρύτερων θεσμοθετήσεων, και δεν είναι κτήμα κανενός. Κατά ταύτα η εσπευσμένη αποκαθήλωση της σχετικής ανάρτησης είναι ενδεικτική πολιτικού κενού ! Το χειρότερο, απόκλισης σε μονοδιάστατη αντίληψη και ολοκληρωτική !
Ωστόσο το θέμα των αμβλώσεων είναι πολύ σοβαρό, πολύ βαρύ, και όχι λίγο προσωπικό ! Και καλό είναι να μην αμφιβάλλει κανείς ότι, η γενόμενη νομική «τακτοποίηση» αφήνει κάθε άλλο παρά ευχάριστα παρεπόμενα, ίσως και δια βίου στη γυναικεία ψυχή. Ιδιαίτερα αν έστω από σπόντα κρατάει στα βάθη της κάτι χριστιανικό.
Αθανάσιος Κοτταδάκης
16 Ιανουαρίου 2020 - 12:15 μ.μ.

Ανώνυμος είπε...

Συγχαίρω τον συμμαθητή συμφοιτητή και φίλο π. Βασίλειο Θερμό. Δυστυχώς και εγώ σαν γιατρός και Πανεπιστημιακός ,έχω βιώσει Bullying ,επειδή μίλησα κάποτε στους φοιτητές μου και είπα ότι η άμβλωση δεν θα πρέπει να αποτελεί αντισυλληπτικό μέτρο επιλογής (Λες και μπορούσα να πώ κάτι περισσότερο στους Πανεπιστημιακούς χώρους -.). Τότε κάποιες φοιτήτριες ,μέλη ενός παρατηρητηρίου κουβάλησαν στο Πανεπιστήμιο τα Εξάρχεια,γράφοντας συνθήματα εναντίον μου στους τοίχους, πετώντας τρικάκια και προκηρύξεις και καθυβρίζοντας την άσπορη σύλληψη της Θεοτόκου (και μάλιστα ενώ εγώ βρισκόμουν νοσηλευόμενος στο Νοσοκομείο. Παραλλήλως ,δεν έχασαν την ευκαιρία, με αφορμή τη συμπεριφορά ενός καθηγητή,να επαναφέρουν το θέμα, χαρακτηρίζοντας "σεξιστικές" τις απόψεις μου, γεγονός που μου δημιούργησε προβλήματα υγείας.Και όλα αυτά χωρίς δυνατότητα άμυνας καθώς οι ανώτεροί μου μου είπαν ότι η έκταση του θέματος θα με στοχοποιήσει περισσότερο.
Διερωτώμαι ,μετά το γεγονός της αφίσας, θα κάνει τον π.Βασίλειο να αναθεωρήσει την θέση του περί "παρατηρητηρίων", όπως υποστήριξε στην ομιλία του στο ξενοδοχείο ΑΣΤΗΡ της Πάτρας;

Ανώνυμος είπε...

Πόσοι όμως απο τον κλήρο και τον επιστημονικό κόσμο αντέδρασαν και δημοσιοποίησαν την αντίθεση τους στην ποινικοποίηση της ελεύθερης άποψης;;;

Ανώνυμος είπε...

Άλλη μια φορά ο π. Βασίλειος τοποθετεί στην τελειότητα και το θέμα αυτό.

Ανώνυμος είπε...

Σε κατηγορούν ότι προβάλεις τον π. Β. Θερμό αλλά τα ίδια κάνει και ο Σωτήρας στο http://kataskinosi-agkyra.blogspot.com/2020/01/blog-post_30.html που είναι όργανο επίσημο της ΓΕΧΑ ΠΑΤΡΩΝ. Αργούν να πάρουν μπρος αλλά ακολουθούν με πάθος οι Εστιακοί.
Π. Χαλ.

Ανώνυμος είπε...

Χαίρομαι 8,11 που έστω και αργά αναγνώρισαν το λάθος τους και προβάλουν τις θετικότατες πλευρές των λόγων και απόψεων του π. Β. Θ. δείχνει πως κάποια νέα στρατηγική έχουν και αυτό είναι για τα καλό της αδελφότητας και των συνεργαζόμενων με αυτή αδελφοτήτων και σωματείων. Είναι μια δικαίωση και αυτό για όσους τόλμησαν να δημοσιεύουν άρθρα του.

Ανώνυμος είπε...

Προ ετών, ανεπίτρεπτα το περιοδικό Σωτήρ, είχε εξαπολύσει πολεμικό άρθρο, εναντία στις απόψεις του π. Βασιλείου, σήμερα άμεσοι συνεργάτες της αδελφότητας, τα πνευματικά της τέκνα, της ενώσως γονέων χριστιανική αγωγή, δημοσίευσαν άρθρο του π. Βασιλείου. Να το εκλάβω ως μετάνοια για την πολεμική τότε, και ειρηνική συμπόρευση από σήμερα. Έτσι το βλέπω με το αγαθό μου μυαλό.