Η απωλεσθείσα συνοδικότητα - Σταύρος Ζουμπουλάκης

Σύμφωνα με την περί συνοδικότητος διδασκαλία ο επίσκοπος προΐσταται, επισκοπεί, του συνεδρίου των πρεσβυτέρων και ποιμαίνει την επισκοπή μαζί του. Σήμερα λοιπόν, στην Εκκλησία της Ελλάδος, σε ποια μητρόπολη λειτουργεί το συνέδριο των πρεσβυτέρων, το συνέδριο του επισκόπου, που ο επίσκοπος συζητά και συναποφασίζει μαζί με τους εφημερίους των ενοριών του; Πού ακούγεται θεσμικά ο λόγος των πρεσβυτέρων για τα κρίσιμα ζητήματα της τοπικής Εκκλησίας; Μη μου απαντήσετε στις ιερατικές συνάξεις, γιατί σε αυτές οι ιερείς καλούνται για να νουθετηθούν ή να ελεγχθούν. Το μυστικό είναι κοινό: οι εφημέριοι της τοπικής Εκκλησίας δεν συγκροτούν συνέδριο, είναι απλώς υπάλληλοι που καλούνται να εφαρμόσουν τις σοφές ή άσοφες αποφάσεις του δεσπότη.

Το γεγονός αυτό, ότι δηλ. δεν λειτουργεί πουθενά το κολέγιο των πρεσβυτέρων, έχει σοβαρές συνέπειες στη ζωή της Εκκλησίας. Θα απαριθμήσω μόνο τρεις:

α. Οι ίδιοι οι εφημέριοι των ενοριών, επειδή ακριβώς δεν ερωτώνται για τίποτε, δεν βουλεύονται συλλογικά, δεν συναποφασίζουν μαζί με τον επίσκοπο, φέρονται κι αυτοί πολύ συχνά στις ενορίες τους με τρόπο αυθαίρετο, κάνουν του κεφαλιού τους για ζητήματα πολύ σοβαρά, δεν λογαριάζουν τους ενορίτες τους, θεωρούν τον ναό και την ενορία αμπελοχώραφό τους και δεν περνάει ποτέ από το μυαλό τους ότι έχουν υποχρέωση λογοδοσίας έναντι του λαού που συνάζεται στην εκκλησία τους. Φέρεται με άλλα λόγια ο εφημέριος στην ενορία του όπως ο επίσκοπος στην επισκοπή του: κάνει ό,τι θέλει.

β. Ο επίσκοπος επειδή ακριβώς δεν προΐσταται ενός θεσμικού σώματος που βουλεύεται και αποφασίζει συλλογικά μοιραία συγκροτεί (ή αναφύεται) γύρω του ένα άτυπο και άθεσμο σώμα συμβούλων, με όλη εκείνη την παθολογία που έχουν ή παράγουν τα μυστικοσυμβούλια.

γ. Η απουσία του πρεσβυτερίου ως συνεδρίου του επισκόπου της τοπικής Εκκλησίας υπονομεύει τη συνοδικότητα και στο επίπεδο της Συνόδου των επισκόπων, δηλ. της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ο επίσκοπος καλείται να μεταφέρει εκεί την εμπειρία της τοπικής Εκκλησίας, προϋπόθεση όμως για να το κάνει αυτό είναι ακριβώς η λειτουργία του συνεδρίου. Ποια εμπειρία θα μεταφέρει όταν δεν ακούει και δεν συμβουλεύεται με τους πρεσβυτέρους;

.....................................................................................................

Η μνεία της τελευταίας τούτης παρενέργειας λόγω της απουσίας συνοδικότητος στα όρια της τοπικής Εκκλησίας μας οδηγεί φυσιολογικά στο να δούμε μήπως συλλειτουργούν οι επίσκοποι μεταξύ τους στο επίπεδο της Ιεραρχίας, αφού με τους πρεσβυτέρους και τους λαϊκούς δεν συλλειτουργούν. Οι επίσκοποι λοιπόν, επειδή ακριβώς έχουν ακυρώσει το συνέδριο, δεν προσέρχονται στην Ιεραρχία ως εκφραστές της εμπειρίας της τοπικής Εκκλησίας, αλλά προσέρχονται ως άτομα, μόνοι, όπως μόνοι διοικούν την επαρχία τους, ή προσέρχονται ως μέλη μιας ομάδας. Επιπλέον, δεν προσέρχονται για να βουλευτούν και να συνθέσουν, αλλά απλώς και μόνο για να εκλέξουν άλλους επισκόπους από το σώμα των αρχιμανδριτών, από το οποίο προέρχονται και οι ίδιοι. Η Ιεραρχία αντί να αποτελεί τη στιγμή της σύνθεσης της εμπειρίας των τοπικών εκκλησιών, είναι απλώς ένας εκλογικός μηχανισμός, επί τη βάσει ομαδοποιήσεων και δοσοληψιών. Η υψηλή ορθόδοξη θεολογία περί του επισκόπου ως τύπου του Χριστού συντρίβεται στα βράχια της πιο αυταρχικής γραφειοκρατικής πραγματικότητας.

(Σταύρος Ζουμπουλάκης, περ. Σύναξη, τχ.112).

Υάκινθος.