Συνέλευση της Διεθνούς Μικτής Επιτροπής Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ Ορθοδόξων - Ρωμαιοκαθολικών

Από τις 16 μέχρι τις 23 Οκτωβρίου, η Εκκλησία της Κύπρου θα φιλοξενήσει στην Πάφο, τη Συνέλευση της Διεθνούς Μικτής Επιτροπής για το Θεολογικό Διάλογο μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών.
Η Διεθνής Μικτή Επιτροπή, η οποία αποτελείται από εκπροσώπους Ορθοδόξων Εκκλησιών και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, έχει σκοπό την αποκατάσταση της κοινωνίας μεταξύ των δύο Εκκλησιών. Την Εκκλησία της Κύπρου, στο Διάλογο αυτό, εκπροσωπούν οι Πανιερώτατοι Μητροπολίτες Πάφου κ. Γεώργιος και Κωνσταντίας-Αμμοχώστου κ. Βασίλειος.
Παραθέτουμε στη συνέχεια μια σύντομη ιστορική αναδρομή, από τις πρώτες επαφές που είχαν οι Ορθόδοξοι και οι Ρωμαιοκαθολικοί τον 20ο αιώνα μέχρι την σύσταση της Επιτροπής και την πορεία του επίσημου Θεολογικού Διαλόγου, ώστε να ενημερωθεί ο αναγνώστης για την πορεία του διαλόγου αυτού.
Τα πρώτα βήματα, λοιπόν, από πλευράς Ορθοδόξων είχαν σημειωθεί το 1961 στην Α΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη, στην οποία, ένα από τα κύρια θέματα προς συζήτηση ήταν και οι σχέσεις με τους Ρωμαιοκαθολικούς. Στη συνέχεια, κατά τη Β΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη, στη Ρόδο το 1963 αποφασίστηκε όπως οι Ορθόδοξοι προτείνουν την έναρξη διαλόγου με τους Ρωμαιοκαθολικούς επί ίσοις όροις. Έτσι, κατά τη Γ΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη, που έγινε στη Ρόδο το 1964, προτάθηκε στις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες να καλλιεργούν αδελφικές σχέσεις με τους Ρωμαιοκαθολικούς, ώστε να δημιουργηθεί το κατάλληλο κλίμα προς ένα Θεολογικό Διάλογο μεταξύ των δύο Εκκλησιών.

Από τη μεριά των Ρωμαιοκαθολικών, το πράσινο φως για τη συμμετοχή τους στη σύγχρονη οικουμενική κίνηση και κατά συνέπεια στους διαλόγους με την Ορθόδοξη Εκκλησία και τις άλλες ομολογίες, δόθηκε από τη Β’ Βατικάνειο Σύνοδο (1962).
Μείζονος σημασίας, αναφορικά προς τις σχέσεις των δύο Εκκλησιών, υπήρξε η συνάντηση του Πάπα Παύλου του Στ΄ με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα Α΄, στα Ιεροσόλυμα, τον Ιανουάριο του 1964. Εκεί, οι εκπρόσωποι των δύο Εκκλησιών ήραν τα Αναθέματα που υπήρχαν μεταξύ των Ορθοδόξων και των Ρωμαιοκαθολικών από το 1054.
Το επόμενο βήμα, μετά την άρση των αναθεμάτων, ήταν οι αμοιβαίες επισκέψεις των δύο εκκλησιαστικών Ηγετών. Κατά τη Δ΄ Πανορθόδοξη Διάσκεψη, στη Γενεύη το 1968, αποφασίστηκε να συνεχιστούν οι επαφές και οι εκδηλώσεις αδελφικής αγάπης και αμοιβαίου σεβασμού με τους Ρωμαιοκαθολικούς , ώστε να ξεκινήσει ένας καρποφόρος θεολογικός διάλογος. Στο τέλος της εν λόγω Διάσκεψης εγκαινιάστηκε ο «Διάλογος της Αγάπης». Ο Διάλογος αυτός σήμαινε κυρίως τις αμοιβαίες επισκέψεις των αρχηγών ή αντιπροσώπων, καθώς και με επιστροφές από τη Δύση ιερών λειψάνων στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο «Διάλογος της Αγάπης» απέβη ο πρόδρομος του επίσημου Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών, που ξεκίνησε το έτος 1980, με τη συγκρότηση αρμόδιας Μικτής Επιτροπής.
Η ολομέλεια της Διεθνούς Μικτής Επιτροπής Θεολογικού Διαλόγου συνήλθε συνολικά δέκα φορές μέχρι σήμερα:• Η πρώτη Συνέλευση έγινε στην Πάτμο και τη Ρόδο το 1980. • Η δεύτερη στο Μόναχο, το 1982 και εξέδωσε το κείμενο με θέμα «Το Μυστήριον της Εκκλησίας και της Ευχαριστίας υπό το φως του Μυστηρίου της Αγίας Τριάδος». • Η τρίτη στο Κολυμπάρι των Χανίων, το 1984, με θέμα «Πίστις, μυστήρια και ενότης της Εκκλησίας».• Η τέταρτη στο Bari της Ιταλίας το 1987 με θέμα «Πίστις, μυστήρια και ενότης της Εκκλησίας».• Η πέμπτη στο Νέο Βάλαμο της Φινλανδίας, το 1988, με θέμα «Το μυστήριον της ιερωσύνης εν τη μυστηριακή δομή της Εκκλησίας και ιδία η σπουδαιότης της αποστολικής διαδοχής δια τον αγιασμόν και την ενότητα του λαού του Θεού». • Η έκτη στο Freising της Γερμανίας, το 1990, είχε ως αρχικό θέμα «Εκκλησιολογικαί και Κανονικαί Συνέπειαι της Μυστηριακής Φύσεως της Εκκλησίας – Συνοδικότης και Αυθεντία», αλλά, λόγω του φορτισμένου κλίματος εξαιτίας της ουνιτικής δράσης, η Μικτή Επιτροπή συζήτησε το θέμα της Ουνίας. • Η έβδομη διεξήχθη στο Balamand του Λιβάνου, το 1993, με θέμα «Η Ουνία, μέθοδος ενώσεως του παρελθόντος και η σημερινή αναζήτηση πλήρους κοινωνίας».• Η όγδοη Συνέλευση συνήλθε στη Βαλτιμόρη Η.Π.Α., το 2000. • Η ένατη στο Βελιγράδι το 2006 με θέμα «Η θεολογία της κοινωνίας (πρωτείο τού Ρώμης και το συναφές ζήτημα των ανατολικών καθολικών εκκλησιών)». • Η δέκατη στη Ραβέννα της Ιταλίας, το 2007, με θέμα «Εκκλησιολογία και κανονικαί συνέπειαι της μυστηριακής φύσεως της Εκκλησίας, Εκκλησιαστική Κοινωνία, Συνοδικότης και Εξουσία».
Στο σημείο αυτό πρέπει να διευκρινιστεί ότι τα θέματα των Συνελεύσεων της Ολομέλειας της Μικτής αυτής Επιτροπής προετοιμάζονται, κάθε φορά, από τη Συντονιστική Επιτροπή για το Θεολογικό Διάλογο μεταξύ Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών.
Η Συντονιστική Επιτροπή συνήλθε στην Ελούντα της Κρήτης, 27/9 – 4/10 του 2008 και προετοίμασε τα κείμενα που θα συζητηθούν κατά τη 11η Συνέλευση της Ολομέλειας της Διεθνούς Μικτής Επιτροπής, η οποία θα γίνει στην Κύπρο 16-23 Οκτωβρίου 2009. Το θέμα είναι σχετικό με την 10η Συνέλευση της Ολομέλειας που έγινε στη Ραβέννα και είναι «ο ρόλος του επισκόπου Ρώμης εν τη κοινωνία όλων των Εκκλησιών».

Μιχάλης Σπύρου