Σάββατο 7 Αυγούστου 2010

Νεανικό έθιμο στην Αθήνα του 1930 - Παύλος Νιρβάνας

Ένα από τα πιο χαριτωμένα βυζαντινά μνημεία των Αθηνών βρέθηκε, κάποιο πρωί απ’ αυτά, μουντζουρωμένο στην ανάγλυφη πρόσοψή του, με μελάνια. Και μουντζουρωμένο, όπως φαίνεται, ανεπανόρθωτα, γιατί ο πορώδης λίθος των αναγλύφων του ρούφηξε βαθιά το χρώμα. Να ξυστεί και να καθαριστεί, χωρίς δεύτερη ζημία, χειρότερη απ’ την πρώτη, είναι αδύνατον. (…)

Αλλά στη θλιβερή αυτή ιστορία υπάρχει και θλιβερότερο ακόμα. Γιατί την ανίερη καταστροφή δεν την έκαναν χυδαίοι βάνδαλοι, ούτε έγινε, αθέλητα, από τυχαίο περαστικό. Την έκαναν, συνειδητά και θεληματικά, τα παιδιά του γειτονικού σχολείου, σπάζοντας απάνω στον τοίχο του μνημείου τα καλαμάρια τους. Δεν είχαν, βέβαια, λόγους ιδιαίτερης έχθρας κατά του μνημείου. Ακολούθησαν, απλούστατα, ένα μαθητικό έθιμο καινούριας δημιουργίας, που εμείς οι παλαιότεροι δεν το γνωρίσαμε στην εποχή μας. Το έθιμο να σπάζουν τα παιδιά τα καλαμάρια τους, στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Και είναι χρόνια τώρα, που, ακολουθώντας το νεαρό έθιμο, εξακολουθούν να τα σπάζουν μ’ έναν πανηγυρικό τρόπο, πότε στους τοίχους των σχολείων και πότε στους τοίχους των διπλανών σπιτιών. Αυτή τη χρονιά τα σπάσανε πάνω στο γειτονικό τους μνημείο. Του χρόνου μπορεί να τα σπάσουν, επισημότερα, απάνω στα μάρμαρα του Παρθενώνα ή του Ερεχθείου. Ποιος μπορεί ν’ αντισταθεί σ’ ένα έθιμο και στη δύναμή του, όταν μάλιστα το έθιμο αυτό το διαχειρίζεται η ωραία και αβάσταχτη ορμή της παιδιάτικης ηλικίας; (…)

Η παιδεία, λοιπόν, στην Ελλάδα – δεν υπάρχει καμιά δυσκολία να βγάλει κανείς το συμπέρασμα – είναι ένα είδος σκλαβιάς. Για το παιδί που δε γνώρισε ακόμα άλλες σκλαβιές, είναι η μεγάλη σκλαβιά. Και τα χρόνια του απάνω στα θρανία περνούν με το όνειρο ενός λυτρωμού. Ενός λυτρωμού, που λαχταρά να τον πανηγυρίσει, σπάζοντας το καλαμάρι του, με μια ωραία απελευθερωτική ορμή, απάνω στον τοίχο της φυλακής του. Αλλά είναι σκλαβιά, λοιπόν, η παιδεία; Θα έπρεπε, αντίθετα, να είναι η απολύτρωση. Γιατί η παιδεία είναι που σπάζει τα δεσμά της αμάθειας και της πρόληψης, ανοίγοντας μπροστά στις ψυχές των νέων ελεύθερους φωτεινούς ορίζοντες. (…)


Παύλος Νιρβάνας

4 σχόλια:

  1. Η εποχές έχουν την επανάληψη των γεγονότων τους με διαφορετικό τρόπο. Τα ίδια θα έλεγε και ο Νιρβάνας σήμερα. Η παιδεία νοσεί διαχρονικά στην πατρίδα μας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο Νιρβάνας από τότε θέτει το σπουδαίο ερώτημα «Αλλά είναι σκλαβιά, λοιπόν, η παιδεία; Θα έπρεπε, αντίθετα, να είναι η απολύτρωση.» τι έχει φταίξει και διαχρονικά όλοι μας την παιδεία στην πατρίδα μας την είδαμε ως σκλαβιά; Γιατί επί τόσες δεκαετίες δεν έγινε κανένα βήμα βελτιώσεως. Τα τελευταία χρόνια μάλλον φτάσαμε στην καταστροφή.
    Μήπως ενοχλεί «Γιατί η παιδεία είναι που σπάζει τα δεσμά της αμάθειας και της πρόληψης, ανοίγοντας μπροστά στις ψυχές των νέων ελεύθερους φωτεινούς ορίζοντες. (…)» τελικά μας θέλουν και τους θέλουν σκλάβους της αμάθειας το αρμόδιο υπουργείο με το νέο πληθωρικό όνομα χωρίς αξία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Στην Ελλάδα υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις δασκάλων που μεταλαμπαδεύουν την γνώση στα παιδιά. Οι περισσότεροι όμως είναι στρατιές αγραμμάτων που ασκούν το επάγγελμα χωρίς να πιστεύουν ότι θα έπρεπε να το δουν ως λειτούργημα. Δεν φταίνε τα παιδιά, αλλά οι …..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πολύ ωραίο το κείμενο.

    Μπράβο για την επισήμανση.

    Πάντως και τα παιδιά φταίνε και οι δασκάλοι φταίνε και το σύστημα φταίει για τα χάλια της παιδείας μας και γενικά του έθνους μας.

    Ολοι είμαστε υπεύθυνοι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή