Μέσα στο καλοκαίρι μας ήρθε η πολύ ευχάριστη είδηση για την οριστική πλέον σωτηρία του ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου στα Αλάτσατα της Ερυθραίας. Η γνωστή σε πάρα πολλούς Νεοερυθραιώτες Αλατσατιανή Παναγιά, η μητρόπολη των Αλατσάτων, ανακηρύχθηκε επισήμως ως ιστορικό μνημείο της Τουρκίας, έπαψε να λειτουργεί σαν τζαμί και επισκευάζεται με ταχείς ρυθμούς, αποκαλύπτοντας τα κρυμμένα μυστικά της.
Η εκκλησιά αυτή ήταν η πρώτη από τις τρεις μεγάλες εκκλησιές των Αλατσάτων. Χτίστηκε στη σημερινή της μορφή το 1833, με ντόπια λευκή πέτρα, μετά την πυρπόληση του προηγούμενου μικρού ναού το 1821, ως αντίποινα για την επανάσταση των Ελλήνων. Πρόκειται για μια πολύ χαρακτηριστική εκκλησιά της ύστερης Τουρκοκρατίας, σημαντικό έργο του περίφημου Σμυρνιοτηνιακού μάστορα Στράτου Καλονάρη, ο οποίος εργάστηκε μαζί με το γιο του Μανόλη στις Κυκλάδες και στην περιοχή της Σμύρνης, χτίζοντας πολλούς ναούς (Παναγία της Τήνου, Βαγγελίστρα του Τσεσμέ, Παναγιά της Κάτω Παναγιάς, Παναγιά Βουρλιώτισσα κλπ.).
Το δυτικό περίστωο του ναού όπως είναι σήμερα
Έχει το σχέδιο τρίκλιτης βασιλικής μεγάλων διαστάσεων, με υπερυψωμένο το κεντρικό τμήμα της στέγης και πολλά παράθυρα. Δυο σειρές από έξι μαρμάρινες μονοκόμματες κολόνες χωρίζουν το ναό σε τρία κλίτη. Το κεντρικό είναι διπλάσιο σχεδόν από τα άλλα. Στα δυτικά, τρεις μεγάλες θύρες (μία σε κάθε κλίτος) οδηγούν στον κυρίως ναό. Περιβάλλεται από ένα περίστωο με γυναικωνίτη που στηρίζουν εξωτερικά 10 μαρμάρινες κολόνες.
Από την κτιτορική επιγραφή του ναού, που αποκαλύφθηκε ακέραιη στη θέση της, πάνω από την κεντρική θύρα, πριν από μερικά χρόνια, μαθαίνουμε ότι ο ναός χτίστηκε μέσα σε ένα χρόνο, το 1833, υπό την επιτροπεία των χατζη-Τζανή Ντιλμπόη, χατζη-Δημήτρη Σπανούδη και χατζη-Δημήτρη Μιχαήλου. Ο ‘’κοινός’’ λαός των Αλατσάτων έβαλε τους κόπους και τις δαπάνες για την ανέγερση, ενώ ο ‘’θεοφιλέστατος’’ επίσκοπος Κρήνης Μακάριος έδωσε μονάχα τις ευχές του. Το σουλτανικό φιρμάνι της ανέγερσης επέτυχε ο Τσεσμελής καπτάν-Νικολής Λιας (ή Ηλιάδης ή Τουρκολιάς), που είχε καλές σχέσεις με υψηλόβαθμους Τούρκους αξιωματούχους.
Από την κτιτορική επιγραφή του ναού, που αποκαλύφθηκε ακέραιη στη θέση της, πάνω από την κεντρική θύρα, πριν από μερικά χρόνια, μαθαίνουμε ότι ο ναός χτίστηκε μέσα σε ένα χρόνο, το 1833, υπό την επιτροπεία των χατζη-Τζανή Ντιλμπόη, χατζη-Δημήτρη Σπανούδη και χατζη-Δημήτρη Μιχαήλου. Ο ‘’κοινός’’ λαός των Αλατσάτων έβαλε τους κόπους και τις δαπάνες για την ανέγερση, ενώ ο ‘’θεοφιλέστατος’’ επίσκοπος Κρήνης Μακάριος έδωσε μονάχα τις ευχές του. Το σουλτανικό φιρμάνι της ανέγερσης επέτυχε ο Τσεσμελής καπτάν-Νικολής Λιας (ή Ηλιάδης ή Τουρκολιάς), που είχε καλές σχέσεις με υψηλόβαθμους Τούρκους αξιωματούχους.
Ωραίες αλατσατιανές παραδόσεις σχετικές με το κτίσιμο του ναού διασώθηκαν μέχρι σήμερα από γριές Αλατσατιανές της Νέας Ερυθραίας. Τις κολόνες του ναού, λέει η Ευανθία Τζανή, τις ηύρανε στον πάτο της θάλασσας, πολύ μακριά από τα Αλάτσατα, κοντά στα Ντεμερτζιλιά, και τις έβγαλαν νησιώτες βουτηχτάδες. Ήταν πανάλαφρες σαν μπαμπάκι, γιατί βοηθούσε η Παναγιά στην ανέλκυση και τη μεταφορά τους. Επίσης άλλα μάρμαρα έφεραν από τις αρχαιότητες του Λυθριού και τα μουλάρια, λέει, πήγαιναν μοναχά τους στον τόπο για το φόρτωμα, χωρίς ν’ αγκομαχούνε με το βαρύτατο φορτίο τους. Η ίδια περιέγραφε με θαυμαστό τρόπο πώς ο Τουρκολιάς έκοψε τα κοντά σκοινιά με τη σουλτανική βούλα, που του είχαν δώσει ως δείγμα των διαστάσεων του ναού, και τα μάτισε με άλλα μακρύτερα σκοινιά, χωρίς να επηρεάσει τις σουλτανικές σφραγίδες. Έτσι μεγάλωσε κατά πολύ τις διαστάσεις του ναού.
«Αλάκερο φέσι γιομάτο χρουσές λίρες και μαλαματικά» έστειλαν οι Αλατσατιανοί στην Ιταλία, για να τα χύσουν οι μαστόροι μέσα στο μέταλλο της καμπάνας που παρήγγειλαν για την Παναγιά, για να ‘ναι γλυκόλαλη και ν’ ακούγεται ίσαμε την Αγριλιά, το Ρεΐσντερέ και τα Λίτζια κι ακόμα μακρύτερα, σαν χτυπά, μου ‘χε πει πολλές φορές η Κλεονίκη Τζοανάκη.
«Αλάκερο φέσι γιομάτο χρουσές λίρες και μαλαματικά» έστειλαν οι Αλατσατιανοί στην Ιταλία, για να τα χύσουν οι μαστόροι μέσα στο μέταλλο της καμπάνας που παρήγγειλαν για την Παναγιά, για να ‘ναι γλυκόλαλη και ν’ ακούγεται ίσαμε την Αγριλιά, το Ρεΐσντερέ και τα Λίτζια κι ακόμα μακρύτερα, σαν χτυπά, μου ‘χε πει πολλές φορές η Κλεονίκη Τζοανάκη.
Το έξοχο κι εντυπωσιακό τέμπλο του ναού, από τα ωραιότερα στο είδος του, σε ρυθμό νεοκλασικό, φιλοτεχνήθηκε σε τηνιακό μάρμαρο το 1873-74, από τον Τηνιακό μαρμαρά Ιωάννη Χαλαπά, πατέρα του περίφημου γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά και στοίχισε 750 χρυσές λίρες. Οι Χαλεπάδες με το συνεργείο τους είχαν δουλέψει σε πολλές εκκλησίες τις Ερυθραίας και της Ιωνίας, μα δυστυχώς το μόνο άρτια σωζόμενο έργο τους στη Μικρασία είναι το τέμπλο της Αλατσατιανής Παναγιάς.
Ο ναός κατέστη το εκκλησιαστικό, κοινοτικό και εθνικό κέντρο της ερυθραιώτικης πόλης. Στο πανηγύρι της Μεσοσπορίτισσας (21 Νοεμβρίου) έσπευδαν χιλιάδες προσκυνητές από ολόκληρη την Ερυθραία, τη Χίο και από τα χωριά της Σμύρνης ακόμη.
Οι περιπέτειες του ναού από το 1922 είναι πολλές. Εκείνον τον καταραμένο Σεπτέμβρη του ’22, η Παναγιά έγινε για 15-20 μέρες ο Γολγοθάς των Αλατσατιανών και των Ρεϊσντεριανών. Χιλιάδες γυναικόπαιδα αναζήτησαν σωτηρία μέσα στην εκκλησιά, πριν διωχτούν για πάντα από τον τόπο τους. Κάθε βράδυ Τούρκοι στρατιώτες ξεδιάλεγαν τις ωραιότερες κοπέλες και τις βίαζαν μέσα στο ιερό, μπροστά στα μάτια όλων των άλλων. Όσες αντιστέκονταν, σφάζονταν επί τόπου, ενώ άλλες απαγόμενες κάθε νύχτα, εξαφανίζονταν μυστηριωδώς. Στο πηγάδι πίσω από το ιερό του ναού δεκάδες Αλατσατιανές έπεσαν και πνίγηκαν, οι μεν για να μην υποστούν το βιασμό και οι δε επειδή βιάστηκαν. Το πηγάδι από τότε σφραγίστηκε και δεν ξαναλειτούργησε.
Οι Τούρκοι από την Κρήτη, την Ανατ. Μακεδονία και τη Βοσνία που ήρθαν πρόσφυγες στα Αλάτσατα γκρέμισαν τις άλλες δυο εκκλησίες (Αγ. Τριάδα κι Άγ. Κων/νο) και πούλησαν τα οικοδομικά υλικά τους. Επειδή όμως δεν υπήρχε στα Αλάτσατα μεγάλο τζαμί, αφού το κατοικούσαν 10-13.000 Έλληνες κι ελάχιστοι Τούρκοι, μετέτρεψαν το 1938 την εκκλησία των Εισοδίων, που βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν της πόλης, σε τέμενος, για να εξυπηρετούνται οι λιγοστοί νέοι κάτοικοι. Κατεδάφισαν επίσης όλα τα κοινοτικά κτίρια που υπήρχαν ολόγυρα στον περίβολο (καμπαναριό, δημογεροντία, επιτροπείο, Σχολή Αλατσάτων κ. ά.) και δημιούργησαν στο δυτικό περίστωο πολλά μικρά καταστήματα, που με τα νοίκια τους συντηρούσαν το τζαμί. Μετέφεραν την κεντρική είσοδο στο βόρειο τοίχο του ναού και το 1953 προσέθεσαν στη βορειοδυτική γωνία του ναού ένα μιναρέ. Τα ασπρόμαυρα βολάκια της δυτικής αυλής, με τα υπέροχα γεωμετρικά σχήματα και το δικέφαλο αετό (έργα νησιωτών μαστόρων το 1833-1838), διατηρήθηκαν σε αρκετά καλή κατάσταση, αλλά τα τελευταία χρόνια φθάρηκαν επικίνδυνα.
Στο εσωτερικό ο ναός υπέστη μικρές σχετικά αλλαγές. Το ιερό έγινε αποθήκη. Όλες οι φορητές εικόνες καταστράφηκαν και όσες υπήρχαν πάνω στο μαρμάρινο τέμπλο καλύφθηκαν με φρικώδη χρώματα, κόκκινα και πράσινα. Τα μεγάλα μαρμάρινα εικονοστάσια και οι κίονες του κυρίως ναού βάφτηκαν με πράσινες και γκρίζες λαδομπογιές. Οι νέοι χρήστες έσπασαν τις γλυπτές μορφές των αγγέλων κι ασβέστωσαν τα χριστιανικά σύμβολα (σταυρούς, χριστογράμματα, δισκοπότηρο κλπ.) στο τέμπλο. Στο νότιο τοίχο του ναού δημιουργήθηκε το μιχράμπ (το μουσουλμανικό ιερό), με κατεύθυνση προς τη Μέκκα.
Οι Τούρκοι από την Κρήτη, την Ανατ. Μακεδονία και τη Βοσνία που ήρθαν πρόσφυγες στα Αλάτσατα γκρέμισαν τις άλλες δυο εκκλησίες (Αγ. Τριάδα κι Άγ. Κων/νο) και πούλησαν τα οικοδομικά υλικά τους. Επειδή όμως δεν υπήρχε στα Αλάτσατα μεγάλο τζαμί, αφού το κατοικούσαν 10-13.000 Έλληνες κι ελάχιστοι Τούρκοι, μετέτρεψαν το 1938 την εκκλησία των Εισοδίων, που βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν της πόλης, σε τέμενος, για να εξυπηρετούνται οι λιγοστοί νέοι κάτοικοι. Κατεδάφισαν επίσης όλα τα κοινοτικά κτίρια που υπήρχαν ολόγυρα στον περίβολο (καμπαναριό, δημογεροντία, επιτροπείο, Σχολή Αλατσάτων κ. ά.) και δημιούργησαν στο δυτικό περίστωο πολλά μικρά καταστήματα, που με τα νοίκια τους συντηρούσαν το τζαμί. Μετέφεραν την κεντρική είσοδο στο βόρειο τοίχο του ναού και το 1953 προσέθεσαν στη βορειοδυτική γωνία του ναού ένα μιναρέ. Τα ασπρόμαυρα βολάκια της δυτικής αυλής, με τα υπέροχα γεωμετρικά σχήματα και το δικέφαλο αετό (έργα νησιωτών μαστόρων το 1833-1838), διατηρήθηκαν σε αρκετά καλή κατάσταση, αλλά τα τελευταία χρόνια φθάρηκαν επικίνδυνα.
Στο εσωτερικό ο ναός υπέστη μικρές σχετικά αλλαγές. Το ιερό έγινε αποθήκη. Όλες οι φορητές εικόνες καταστράφηκαν και όσες υπήρχαν πάνω στο μαρμάρινο τέμπλο καλύφθηκαν με φρικώδη χρώματα, κόκκινα και πράσινα. Τα μεγάλα μαρμάρινα εικονοστάσια και οι κίονες του κυρίως ναού βάφτηκαν με πράσινες και γκρίζες λαδομπογιές. Οι νέοι χρήστες έσπασαν τις γλυπτές μορφές των αγγέλων κι ασβέστωσαν τα χριστιανικά σύμβολα (σταυρούς, χριστογράμματα, δισκοπότηρο κλπ.) στο τέμπλο. Στο νότιο τοίχο του ναού δημιουργήθηκε το μιχράμπ (το μουσουλμανικό ιερό), με κατεύθυνση προς τη Μέκκα.
Σήμερα η μαρτυρική πόλη των Αλατσάτων είναι μια από τις πιο τουριστικές της Ιωνίας. Οι επισκέπτες, Τούρκοι, Έλληνες και ξένοι, είναι χιλιάδες κάθε χρόνο, ενώ οι πιστοί του Μωάμεθ είναι πλέον ελάχιστοι σ’ αυτή τη μικρή πόλη. Το τζαμί της Παναγιάς δεν δέχεται πια πολλούς Μουσουλμάνους για το ναμάζι (προσευχή). Καμιά δεκαριά γέροντες και πολλά κατηχούμενα πιτσιρίκια είναι οι τωρινοί θαμώνες του.
Η τουρκική κυβέρνηση, για λόγους τουριστικής προβολής και για λόγους πολιτικούς, θέλοντας να δείξει προς τα έξω ένα πιο ‘’ευρωπαϊκό’’ πρόσωπο, ανεξίθρησκο, τάχα, και ‘’πολιτισμένο’’, αποφάσισε να ανακηρύξει ιστορικό μνημείο το ναό των Εισοδίων και να προβεί στις εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης του κτιρίου. Το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού, σε συνεργασία με το Δήμο Αλατσάτων, ανέλαβε αυτή τη δουλειά και ανέθεσε το έργο σε ειδικούς αρχαιολόγους, συντηρητές κ.ά. του Πανεπιστημίου Σμύρνης και των αρμοδίων υπηρεσιών του υπουργείου.
Για τις θρησκευτικές ανάγκες τέθηκε και πάλι σε λειτουργία το μικρό τζαμί του Χατζή Μεμίς αγά (του 18ου αι.), που βρίσκεται στις νότιες ακρινές συνοικίες, μεταξύ Μπατζακέικων και Νταλακλήδικων, και μέχρι τώρα ήταν υπό εγκατάλειψη.
Η τουρκική κυβέρνηση, για λόγους τουριστικής προβολής και για λόγους πολιτικούς, θέλοντας να δείξει προς τα έξω ένα πιο ‘’ευρωπαϊκό’’ πρόσωπο, ανεξίθρησκο, τάχα, και ‘’πολιτισμένο’’, αποφάσισε να ανακηρύξει ιστορικό μνημείο το ναό των Εισοδίων και να προβεί στις εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης του κτιρίου. Το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού, σε συνεργασία με το Δήμο Αλατσάτων, ανέλαβε αυτή τη δουλειά και ανέθεσε το έργο σε ειδικούς αρχαιολόγους, συντηρητές κ.ά. του Πανεπιστημίου Σμύρνης και των αρμοδίων υπηρεσιών του υπουργείου.
Για τις θρησκευτικές ανάγκες τέθηκε και πάλι σε λειτουργία το μικρό τζαμί του Χατζή Μεμίς αγά (του 18ου αι.), που βρίσκεται στις νότιες ακρινές συνοικίες, μεταξύ Μπατζακέικων και Νταλακλήδικων, και μέχρι τώρα ήταν υπό εγκατάλειψη.
Αυτό που θα αντικρίσει ο σημερινός επισκέπτης της Παναγιάς μας δεν έχει παρά μόνο μικρή σχέση μ’ εκείνο που θα έβλεπε μέχρι πριν από ένα χρόνο. Σήμερα ο ναός κυριολεκτικά λάμπει, αποκαλυμμένος σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Μια ματιά στις φωτογραφίες που δημοσιεύουμε, θα σας πείσει.
Απομακρύνθηκαν όλα τα μαγαζιά και οι ψευτοκατασκευές που τα εξυπηρετούσαν. Αναδείχθηκε όλη η δυτική πλευρά του ναού στην αρχική της κατάσταση. Αποκαλύφθηκαν σχεδόν όλες οι εικόνες στο ανώτερο τμήμα του τέμπλου. Νεοαναγεννησιακής τεχνοτροπίας, είναι έργα του διάσημου Καλυμνιού αγιογράφου Σακελλάρη Μαγκλή, ο οποίος αγιογράφησε πολλές εκκλησίες της Δυτικής Ερυθραίας και των νησιών. Ξεχωρίζουν για την ωραία τους τέχνη οι τρεις Εβραίοι Πατριάρχες Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ, πάνω από την ωραία πύλη, πλαισιωμένοι από τις προτομές των Δώδεκα Αποστόλων μέσα σε μετάλλια.
Μόνη παραφωνία – και πολύ έντονη μάλιστα – αποτελεί ένα φαντεζί χρυσομουσταρδί χρώμα, με το οποίο έβαψαν πολλά σημεία του τέμπλου. Είναι χρώμα άκομψο, σκληρό και παλιότερα φαίνεται ότι δεν υπήρχε ούτε σ’ αυτή την απόχρωση ούτε και στο βαθμό που χρησιμοποιήθηκε σήμερα.
Οι εργασίες συνεχίζονται και σύντομα θα έχουμε τη μεγάλη χαρά να επισκεπτόμαστε και να θαυμάζουμε την όμορφη ερυθραιώτικη εκκλησιά. Καιρός είναι πλέον οι σύλλογοι των Αλατσατιανών να δράσουν και να συνεννοηθούν με το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο για να γίνει μια λειτουργία στην Παναγιά, μνημόσυνο στους σφαγμένους Ερυθραιώτες και στους πρόσφυγες που επέζησαν, αλλά δεν ξαναείδαν τη γενέθλια γη τους.
Ας σημειωθεί ότι από τις 69 ενοριακές εκκλησίες και τα 254 παρεκκλήσια που υπήρχαν ως το 1922 στην ιωνική Ερυθραία, παραμένουν όρθιες σήμερα μόνο 5 όλες κι όλες: ο Άη-Χαράλαμπος του Τσεσμέ (‘’πολιτιστικό’’ κέντρο), η Παναγιά η Γουρνά στην Αγιά-Παρασκευή (τζαμί), ο Άη-Γιώργης στον Γκιούλμπαξε (τζαμί), ο Άης Γιώργης ο Αρφανός στα Βουρλά (αποθήκη) και η Αλατσατιανή Παναγιά, που τις ξεπερνά όλες στη λαμπρότητα και στην καλλιτεχνία.
Απομακρύνθηκαν όλα τα μαγαζιά και οι ψευτοκατασκευές που τα εξυπηρετούσαν. Αναδείχθηκε όλη η δυτική πλευρά του ναού στην αρχική της κατάσταση. Αποκαλύφθηκαν σχεδόν όλες οι εικόνες στο ανώτερο τμήμα του τέμπλου. Νεοαναγεννησιακής τεχνοτροπίας, είναι έργα του διάσημου Καλυμνιού αγιογράφου Σακελλάρη Μαγκλή, ο οποίος αγιογράφησε πολλές εκκλησίες της Δυτικής Ερυθραίας και των νησιών. Ξεχωρίζουν για την ωραία τους τέχνη οι τρεις Εβραίοι Πατριάρχες Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ, πάνω από την ωραία πύλη, πλαισιωμένοι από τις προτομές των Δώδεκα Αποστόλων μέσα σε μετάλλια.
Μόνη παραφωνία – και πολύ έντονη μάλιστα – αποτελεί ένα φαντεζί χρυσομουσταρδί χρώμα, με το οποίο έβαψαν πολλά σημεία του τέμπλου. Είναι χρώμα άκομψο, σκληρό και παλιότερα φαίνεται ότι δεν υπήρχε ούτε σ’ αυτή την απόχρωση ούτε και στο βαθμό που χρησιμοποιήθηκε σήμερα.
Οι εργασίες συνεχίζονται και σύντομα θα έχουμε τη μεγάλη χαρά να επισκεπτόμαστε και να θαυμάζουμε την όμορφη ερυθραιώτικη εκκλησιά. Καιρός είναι πλέον οι σύλλογοι των Αλατσατιανών να δράσουν και να συνεννοηθούν με το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο για να γίνει μια λειτουργία στην Παναγιά, μνημόσυνο στους σφαγμένους Ερυθραιώτες και στους πρόσφυγες που επέζησαν, αλλά δεν ξαναείδαν τη γενέθλια γη τους.
Ας σημειωθεί ότι από τις 69 ενοριακές εκκλησίες και τα 254 παρεκκλήσια που υπήρχαν ως το 1922 στην ιωνική Ερυθραία, παραμένουν όρθιες σήμερα μόνο 5 όλες κι όλες: ο Άη-Χαράλαμπος του Τσεσμέ (‘’πολιτιστικό’’ κέντρο), η Παναγιά η Γουρνά στην Αγιά-Παρασκευή (τζαμί), ο Άη-Γιώργης στον Γκιούλμπαξε (τζαμί), ο Άης Γιώργης ο Αρφανός στα Βουρλά (αποθήκη) και η Αλατσατιανή Παναγιά, που τις ξεπερνά όλες στη λαμπρότητα και στην καλλιτεχνία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΝΤΑΡΑΣ
Αγαπητέ Αναστάσιε.Χαίρομαι για την αγάπη σου για ό,τι αφορά την Μικρά Ασία και την Ιστορία της(πολιτισμό κλπ.) Ειδικά να ευχαριστήσω για τό ιστορικό σημείωμα και την περιγραφή της εκκλησίας τών Εισοδίων τών Αλατσάτων .Προσωπικά πιστεύω πως σίγουρα και η Παναγία μας έχει την επέμβασή της...ΘΕΡΜΆ ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΏ.χ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑ!! ρε Τάσο δεν ξεχνάς ότι η γιαγιά σου ήταν Αλατσατιανή και όλο και μας το υπενθυμίζεις και μας. Θυμάμαι που πάντα τόχες καμάρι ότι είσαι Μικρασιάτης.
ΑπάντησηΔιαγραφήMIKRASIATES...OI KALITEROI XRISTIANOI..
ΑπάντησηΔιαγραφήΟλη η παλαιά γενιά από την Μ.Ασία ήταν.Αλλά και η Μικρασιάτικη κουζίνα είναι όλα τα λεφτά!
ΑπάντησηΔιαγραφή