Το κήρυγμα: η θέση του στη λατρεία-το περιεχόμενό του - Δ. Μαυρόπουλος

Στις μέρες μας το κήρυγμα εμφανίζει διαφορετικό περιεχόμενο. Σημαίνει ασφαλώς την αναγγελία του γεγονότος της σωτηρίας, αλλά επίσης σημαίνει παραίνεση ή διδασκαλία. Ενώ δηλ. παλαιότερα τα δύο τελευταία διακρίνονταν από το κήρυγμα και χαρακτηρίζονταν με ιδιαίτερες ονομασίες (παραινετικό ή διδακτικό) ή αποτελούσαν το περιεχόμενο μιας "ομιλίας" , σήμερα χαρακτηρίζουν κυρίως το περιεχόμενο του κηρύγματος, με έμφαση μάλιστα σ' αυτό που ονομάζουμε ηθικό και κοινωνικό κήρυγμα. Και όμως, σε όλη τη λεγόμενη πατερική περίοδο, η "ομιλία" διακρινόταν από το "κήρυγμα" και γινόταν εκτός θείας λειτουργίας, είτε μετά τη θεία λειτουργία είτε το εσπέρας, οπότε και λεγόταν και "εσπέρια ομιλία". Όλες οι ομιλίες των Πατέρων -είτε για ερμηνεία της Αγίας Γραφής επρόκειτο, είτε για ανάπτυξη δογματικών θεμάτων, είτε για σχολιασμό επίκαιρων καταστάσεων, είτε για κατηχητική διδασκαλία- γίνονταν συνήθως σε εσπερινές συγκεντρώσεις ή ακολουθίες. Επαναλαμβάνω ότι το κήρυγμα με περιεχόμενο αναφερόμενο στη Βασιλεία του Θεού ήταν μέρος της θείας λειτουργίας και γινόταν πάντοτε μετά το ευαγγελικό ανάγνωσμα. Σήμερα η υπόμνηση αυτή, πολύ περισσότερο η καταγγελία ότι η μετάθεση του κηρύγματος στο δεύτερο μέρος της θείας λειτουργίας, σ' αυτό που ονομάζουμε Λειτουργία του μυστηρίου ή Μυσταγωγία, είναι εκτροπή ή και  αίρεση, μοιάζει ίσως αφελής. Όχι τόσο οι ιερείς (ή θεολόγοι), όσο μερικοί επίσκοποι που είναι κύριοι υπεύθυνοι της διαφύλαξης του ήθους της Εκκλησίας, δείχνουν να αντιλαμβάνονται τη θεία λειτουργία ως θρησκευτική εκδήλωση και όχι ως φανέρωση -εδώ και τώρα- της έσχατης πραγματικότητας, ως αισθητή ψηλάφηση των εσχάτων. Διακόπτουν τον αίνο, δηλ. τον ύμνο με τον οποίο δοξάζουμε κατά τη διάρκεια του λεγόμενου "Κοινωνικού" τον σαρκωθέντα Κύριο που μας προσφέρεται ως σώμα του και αίμα του, για να αναπτύξουν σκέψεις, στοχασμούς, ερμηνείες ή καταγγελίες ηθικών παρεκτροπών. Ξέρουν ότι πρόκειται για λάθος μέγα, ωστόσο επιμένουν με την αιτιολογία ότι κατά την ώρα του κοινωνικού είναι νεκρός χρόνος -παραλίγο θα έλεγα "βαρετός" χρόνος- που πρέπει να τον ζωντανέψουμε. Δεν νομίζω ότι θα υπερέβαλλε κανείς αν ισχυριζόταν ότι πρόκειται για ματαιόδοξη υπεκφυγή. Και θα μπορούσε να υπενθυμίσει κανείς, στο σημείο αυτό, ότι η ώρα του κοινωνικού αποτελεί κορυφαία στιγμή του Κυριακού Δείπνου. Μαζευτήκαμε γύρω από το Κυριακό τραπέζι για να "φάμε" και να "πιούμε" τον Χριστό, για να συντελεστεί το μυστήριο της Υιοθεσίας, να γίνουμε δηλ. κι εμείς παιδιά του Πατέρα του Χριστού με τη μετάληψη του σώματος και αίματος. Την ώρα ακριβώς που αρχίσαμε να κοινωνούμε, πρώτα οι κληρικοί μέσα στο άγιο βήμα και έπειτα οι πιστοί, με βίαιο τρόπο διακόπτεται αυτή η πράξη για να εκδηλωθεί μια άσχετη πράξη, μια σχεδόν βέβηλη πράξη.

 "Διερχόμενοι δια του Ναού- Δ. Μαυρόπουλος"

   
Υάκινθος.