Η παρουσίαση του βιβλίου "Οι Άγιοι της Εκκλησίας των Πατρών"

Την Κυριακή 28 Νοεμβρίου 2010 

στην Διακίδειο Σχολή Λαού Πατρών 

έγινε η παρουσίαση του βιβλίου του 

κ. Παναγιώτη Μαρτίνη 
 Δρ. Θεολογίας, Επιτίμου Σχολικού Συμβούλου,

 «Οι Άγιοι της Εκκλησίας των Πατρών - Προσέγγιση στην τοπική Αγιολογία» 

των Εκδόσεων "Ταώς".  

Σας παρουσιάζω τα κείμενα των δύο εισηγητών 

π. Αμβροσίου Ν. Γκουρβέλου 

και κ. Γεωργίου Δ. Μαρκάκη  
καθώς και την Πατριαρχική έγγραφη ευλογία για την εκδήλωση.

1ος Εισηγητής:

Ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης

 π. Αμβρόσιος Γκουρβέλος,

Προϊστάμενος του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Ευαγγελιστρίας.

Σεβασμιώτατε,

Σεβαστοί πατέρες, κυρίες και κύριοι,

Να ευχαριστήσω τον Σεβασμιώτατο, την επιτροπή Πρωτοκλητείων και τον συγγραφέα του παρουσιαζομένου σήμερα βιβλίου κ. Παναγιώτη Μαρτίνη για την τιμητική επιλογή μου να συμμετάσχω στην σημερινή εκδήλωση. Το βιβλίο που παρουσιάζεται σήμερα και φέρει τον τίτλο «Οι Άγιοι της Εκκλησίας των Πατρών-Προσέγγιση στην τοπική Αγιολογία", δεν είναι το πρώτο τού συγγραφέως, ο οποίος έχει εκδώσει κι άλλα βιβλία και μάλιστα αγιολογικά, πάντοτε με επιστημονικά κριτήρια αλλά και εμπνεόμενα από το άρωμα της ορθοδόξου ευσεβείας. Ο κ. Μαρτίνης δεν είναι απλώς ένας επιστήμονας, διδάκτορας της Θεολογίας, αλλά και ένα πιστό μέλος της Εκκλησίας με ποικίλες δραστηριότητες. Ιδιαιτέρως και επιτυχώς διηκόνησε στον ευαίσθητο χώρο της παιδείας.

Το παρόν βιβλίο σχετικώς με τους τοπικούς μας Αγίους αποτελεί, όπως και ο τίτλος του αναφέρει. μια πρώτη συστηματική προσέγγιση στο θέμα αυτό. Μέχρι τώρα οι βίοι των τοπικών μας Αγίων ήσαν διασκορπισμένοι σε διάφορα βιβλία ή συναξάρια. Κάποιοι πρώτοι κατάλογοι των Αγίων των Πατρών περιελήφθησαν στα Δίπτυχα της Εκκλησίας της Ελλάδος, στην Θ.Η.Ε ή ως κεφάλαια ή λήμματα σε άλλες μελέτες και λεξικά. Για αρκετούς από τους Αγίους μας έχουν εκδοθεί Ιερές Ακολουθίες, έχουν καθαγιασθεί Ιερά Θυσιαστήρια, έχουν- ιστορηθεί εικόνες. Ο Μακαριστός Μητροπολίτης Πατρών κυρός Νικόδημος καθιέρωσε τον εορτασμό των εν Αχαΐα Αγίων την Κυριακή προ της εορτής τού Αποστόλου Ανδρέου, συνέθεσε τούς σχετικούς ύμνους προκειμένου να συμψάλονται με αυτούς της Κυριακής καθώς και Παρακλητικό Κανόνα. Με ενέργειές του αναγνωρίστηκε εκκλησιαστικώς και επισήμως η μνήμη των Νεομαρτύρων Χριστοδούλου και Αναστασίας και καθιερώθηκε Ναός προς τιμή τους.

Ο νυν Ποιμενάρχης μας Σεβασμιώτατος κ. Χρυσόστομος διακατέχεται από τον ιερό πόθο να τιμηθούν οι Άγιοι της Μητροπόλεώς μας, να γίνουν γνωστοί στο πλήρωμα της Εκκλησίας και να εμπνεύσουν τους σημερινούς χριστιανούς. Για τον λόγο αυτό και μεταξύ των άλλων επανατόνισε τον συλλογικό εορτασμό τους με ποικίλες εκδηλώσεις, όπως αυτές του διημέρου πού διανύουμε και ίδρυσε ιδιαίτερη ενορία στην πόλη μας προς τιμήν τού Οσίου Ιωακείμ Ηγουμένου της Μονής των Νοτενών, όπου ανεγείρεται μεγάλος Ιερός Ναός. Επίσης δίδει τα ονόματα των τοπικών μας Αγίων στους μοναχούς της περιφερείας μας και αφιέρωσε το ημερολόγιο της Ιεράς Μητροπόλεως του έτους 2007 στους Αγίους αυτούς. Με την έρευνα καί τό ενδιαφέρον πού προκάλεσαν οι ενέργειές του αυτές εμπλουτίστηκε ο κατάλογος τώlί τοπικών μας Αγίων καί δόθηκε η αφορμή νά ανοίξει καί νά συνεχίζεται η σχετική αγιολογική έρευνα.

Ο Μητροπολίτης Νικόδημος στο απολυτίκιο των Αγίων αναφέρει, ότι υπάρχουν και άλλοι Άγιοι άδηλοι και αφανείς. Και αυτό όντως ισχύει. Η Αγιολογία είναι ένα ανοικτό κεφάλαιο και προς το παρελθόν αλλά και ως προς το μέλλον. Ως προς το παρελθόν με την έννοια ότι ανακαλύπτουμε νέους Αγίους. λ.χ. Η έρευνα σε αρχεία ή βιβλιοθήκες πού μέχρι τώρα ήταν απροσπέλαστα μάς γνώρισε νέους Αγίους κυρίως Νεομάρτυρες. Στην περίπτωση αυτή ανήκει ο Νεομάρτυς Χρίστος ο Ιερεύς. Άλλους μας τους φανέρωσε ο ίδιος ο Θεός, όπως αυτό συμβαίνει με την συντοπίτισσά μας Οσιομάρτυρα Ολυμπία. Αλλά η αγιολογική δέλτος είναι ανοικτή και προς το μέλλον, διότι η Εκκλησία συνεχώς αναδεικνύει νέους Αγίους. Σκοπός της Εκκλησίας είναι να καθίσταται εργαστήριο Αγίων. Αυτός εξάλλου είναι και ο σκοπός της εν Χριστώ ζωής.

Το βιβλίο τού κ. Παναγιώτη Μαρτίνη, το οποίο έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις «Ταώς», που εδρεύουν στην πόλη μας, έχει 295 σελίδες και αποτελείται από δύο μέρη. Μετά από τον πρόλογο τού λογίου Αρχιμανδρίτου Νικοδήμου Μπαρούση, ηγουμένου της Ιεράς Μονής Παναγίας Χρυσοποδαριτίσσης Πατρών και τα εισαγωγικά στοιχεία στην όλη μελέτη τού συγγραφέως, ακολουθεί το πρώτο μέρος πού αφορά τους τοπικούς μας Αγίους. Αυτοί υποδιαιρούνται σε τρείς υποενότητες. Πρώτον στους Μάρτυρες της Αρχαίας Εκκλησίας, δηλαδή στον Απόστολο Ανδρέα, πού είναι και ο Πρωτομάρτυρας της Εκκλησίας των Πατρών, στους εκ του κύκλου των Ο' Αποστόλους Ηρωδίωνα και Σωσίπατρο, στον Μεγαλομάρτυρα Αρτέμιο και στον Οσιομάρτυρα Παύλο τον Πατρέα, Ηγούμενο των εν Ραϊθώ σφραγισθέντων Οσίων Πατέρων.

Στη δεύτερη υποενότητα περιλαμβάνονται οι εξής Νεομάρτυρες: Η Οσιομάρτυς Ολυμπία, η οποία γεννήθηκε και έζησε έως 1 Ο ετών στην Πάτρα, όπου ο πατέρας της υπηρετούσε ως Ιερεύς στον Ναό τού Αποστόλου Ανδρέου. Έγινε Ηγουμένη στο Μοναστήρι της Θερμής στην Λέσβο και μαρτύρησε στις 11 Μαΐου του 1235. Ο Άγιος Ζαχαρίας ο εξ Άρτης, ο οποίος μαρτύρησε στην Πάτρα το 1782. Ο Οσιομάρτυρας Παύλος ο εκ Σοπωτού Καλαβρύτων, πού έζησε στην Πάτρα και μαρτύρησε στην Τρίπολη στις 22 Μαΐου του 1818. Οι Παιδομάρτυρες Άγιοι Αναστασία και Χριστόδουλος και οι συν αυτοίς Νεομάρτυρες, που μαρτύρησαν στην Πάτρα την Κυριακή των Βαΐων τού 1821, Επίσης ο Γρηγόριος Μητροπολίτης Δέρκων για τον οποίο δεν υπάρχει εκκλησιαστική διακήρυξη της αγιότητός του.

Στην τρίτη υπό ενότητα του πρώτου μέρους περιλαμβάνονται ο Άγιος Αθανάσιος Επίσκοπος Μεθώνης, οι Όσιοι Ηλίας ο Σπηλαιώτης, Δανιήλ ο εν τω Κάστρω και Ιωακείμ των Νοτενών.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου βιογραφούνται πέντε Άγιοι, οι οποίοι συνδέονται με την τοπική Αγιολογία και είναι ο Ευαγγελιστής Λουκάς, ο ιερομάρτυρας Μύρων, ο Άγιος Ασχόλιος Επίσκοπος Θεσσαλονίκης και οι Όσιοι Συμεών και Θεόδωρος. Κτήτορες του Μ, Σπηλαίου και ιδρυτές Μοναστηρίων στην περιοχή μας,

Μετά τα δύο αυτά μέρη ακολουθεί παράρτημα με την   Ασματική Ακολουθία και την Παράκληση των εν Πάτραις τιμωμένων Αγίων και το βιβλίο κατακλείεται με ευχαριστίες του συγγραφέως σε όσους συνήργησαν στο εκδοτικό αποτέλεσμα.

Το εξώφυλλο του βιβλίου κοσμεί η εικόνα των Αγίων της Μητροπόλεως Πατρών, που υπάρχει στον Μητροπολιτικό Ιερό μας Ναό. Λεπτομέρειες της εικόνος υπάρχουν και σε επιμέρους σελίδες. Η εικόνα αυτή περιλαμβάνει και άλλους Αγίους, που σύμφωνα με άλλους μελετητές μπορούν να καταριθμηθούν στο τοπικό μας Αγιολόγιο αλλά απουσιάζουν από αυτή η Οσιομάρτυς Ολυμπία και ο Γρηγόριος Μητροπολίτης Δέρκων. Βλέπετε και η αγιογραφία παρακολουθεί την Αγιολογία! Η αντίστοιχη εικόνα που θησαυρίζεται στόν Ναό του Πολιούχου μας και είναι λίγα χρόνια παλαιότερη, έχει ιστορημένους μόλις οκτώ Αγίους, αποτυπώνοντας εικαστικώς την πρώτη έρευνα αλλά πιθανόν και την γνώμη τουτότε Μητροπολίτου.

Σκοπός της ενασχόλησης και της εξ αυτής προβολής των τοπικών μας Αγίων είναι η δόξα τού Θεού και η δική μας οικοδομή και ωφέλεια, Γι' αυτό ούτε την ευσέβεια πρέπει να νοθεύσουμε, ούτε την ιστορική αλήθεια να παραβιάσουμε, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο προλογίσας το βιβλίο π. Νικόδημος Μπαρούσης. Ως Αχαιοί και Πατρείς καυχώμεθα για τους Αγίους μας αλλά πάντοτε με την εν Κυρίω καύχηση, η οποία οδηγεί και στην συνεχή προσπάθεια μιμήσεώς τους. Οι Άγιοι ανήκουν σε όλη την οικουμένη, διότι η Εκκλησία που τους ανέδειξε είναι Καθολική δηλαδή κατέχει όλη την Αλήθεια και αγκαλιάζει όλο τον κόσμο.

Για τον λόγο αυτό οφείλουμε να συγχαρούμε και να ευχαριστήσουμε τον συγγραφέα τού βιβλίου «Οι Άγιοι της Εκκλησίας των Πατρών-Προσέγγιση στην τοπική Αγιολογία" κ. Παναγιώτη Μαρτίνη, γιατί με το παρόν βιβλίο του μας επανασυνδέει με τους τοπικούς μας Αγίους και ταυτοχρόνως μας ξαναθυμίζει ουσιώδεις για τη ζωή μας αλήθειες,

Σεβασμιώτατε, αγαπητοί μου,

Η αγιότητα αποτελεί τον κατά φύση τρόπο ζωής τού ανθρώπου, διότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατ' εικόνα και καθ' ομοίωσιν Θεού. Η διαμονή στην αμαρτία και τα πάθη συνιστούν παρά φύσιν κατάσταση και αυτό φαίνεται στο ανικανοποίητο, στο άγχος, στη θλίψη πού προκαλούν. Η αγιότητα έχει προοπτική αιωνιότητας και γίνεται κατορθωτή σε κάθε εποχή με τη δύναμη τού Θεού και τον προσωπικό μας αγώνα να μετανοούμε και να αγαπήσουμε το Χριστό. Οι Άγιοι κάθε εποχής θα αποτελέσουν το μέτρο της κρίσεως για τους συγχρόνους τους χριστιανούς. Έτσι δεν θα έχουμε καμία δικαιολογία. Οι Άγιοι δεν είναι εξωκόσμια όντα. Έζησαν και ζουν ανάμεσά μας,

Σε ένα κόσμο χωρίς προσανατολισμό, ζαλισμένο και παραχορτασμένο από τα πολλά «αγαθά", καλούμαστε καθένας μας μακριά από το θόρυβο εσωτερικά και εξωτερικά, να συζητήσουμε με τον εαυτό μας το νόημα, τον σκοπό της ζωής τού ανθρώπου. Σε αυτή τη διαδικασία βοηθάει πολύ η ενασχόληση με αυτούς πού προηγήθηκαν από εμάς και βρίσκονται στην πολιτεία τού Θεού, τους Αγίους. Κάποιοι από αυτούς ήταν και συμπολίτες μας στην γήινη πορεία τους. Έζησαν ή πέρασαν από την περιοχή της Αχαΐας και ιδιαίτερα τα όρια της επαρχίας των Πατρών. Και είναι αρκετοί, όπως είπαμε. Μαζί με αυτούς υπάρχει ένα πλήθος αγνώστων ή ανωνύμων κληρικών και λαϊκών, οι οποίοι αγίασαν χωρίς όμως μέχρι σήμερα ο Θεός να τους φανερώσει Υπάρχουν Άγιοι και ανάμεσά μας.  Όλοι αυτοί σύμφωνα και με τον διάλογο Θεού και Αβραάμ στην Γένεση, κρατάνε τον κόσμο με τις προσευχές τους. Όλοι αυτοί οι Άγιοι απλώνουν το χέρι τους σε μας περιμένοντας να μας βοηθήσουν. Είναι οι πραγματικοί φίλοι μας. Είναι αυτοί πού μπορούν να μας συντροφεύσουν στο δρόμο για τη Βασιλεία του Τριαδικού Θεού. Σας ευχαριστώ.

2ος Εισηγητής:

Ο κ. Γεώργιος Μαρκάκης,

Εκπαιδευτικός, Διευθυντής του 19ου Δημοτικού Σχολείου Πατρών.

Σεβασμιώτατε, σεβαστοί πατέρες,

Αξιότιμη οργανωτική επιτροπή των Πρωτοκλητείων,

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση να συμμετάσχω στην ομάδα  των ομιλητών της αποψινής εκδηλώσεως. Ομολογώ πως νιώθω μη ειδικός τόσο επί του συγκεκριμένου θεολογικού θέματος όσο και επί της κριτικής ενός βιβλίου. Μιας όμως και η καλοσύνη και η επιμονή του συγγραφέα με οδήγησαν στη θέση αυτή, επιτρέψτε μου να διατυπώσω εν συντομία λίγες σκέψεις, τις σκέψεις ενός μη ειδικού που γεννήθηκαν τόσο από την ανάγνωση του παρουσιαζόμενου βιβλίου όσο και με την ευκαιρία της αποψινής εκδηλώσεως.

Λίγες μόνο ώρες μας χωρίζουν από τον εορτασμό στην πόλη μας αλλά και στην οικουμένη της μνήμης του πολιούχου της πόλεώς μας Αγίου Αποστόλου Ανδρέου. Τα Πρωτοκλήτεια, ο κύκλος των εκδηλώσεων προς τιμή του, συμπεριλαμβάνει και την αποψινή παρουσίαση ενός βιβλίου αφιερωμένου στην τοπική αγιολογία.

Ξεκινώ λοιπόν με ένα μικρό σχόλιο στον όρο: Όπως τονίζουν τόσο ο συγγραφεύς στα Εισαγωγικά του όσο και π. Νικόδημος ηγούμενος τη Ι.Μ. Χρυσοποδαριτίσσης Νεζερών  στον πρόλογο του βιβλίου, αν κάποιο στοιχείο χαρακτηρίζει την εκκλησία αυτό είναι η υπέρβαση του τόπου προς χάριν της οικουμένης. Με την έννοια αυτή η τοπικότητα και η οικουμενικότητα εμπλέκονται αλλά υπερβαίνονται σε ένα κοινό θαυμάσιο σχήμα. Η εκκλησία ζει τοπικά με επικεφαλής τον μοναδικό σε κάθε τόπο επίσκοπο (μια αλήθεια που επιτρέψτε μου να πω  έχει ολίγον ξεχαστεί στις ημέρες μας) αλλά κατανοεί τον εαυτό της, δρα και αισθάνεται οικουμενικά. Έχει κανόνες που διατηρούν καιυπερασπίζονται από έξωθεν επεμβάσεις την τοπικότητα -υπό την έννοια μιας σε κάθε τόπο εκκλησιαστικής κοινότητας με τον επίσκοπο επικεφαλής εις τόπον και τύπον Χριστού- αλλά και απευθύνεται στην οικουμένη με την οποία αλληλεπιδρά μέσα στην αίσθηση του κοινού σώματος του Χριστού.

Με την έννοια αυτή οι άγιοι αποτελούν κοσμήματα, καυχήματα και αστέρες ολόκληρης της ανά την οικουμένη εκκλησίας αλλά ταυτόχρονα η παρουσία των λειψάνων ή των τάφων τους στην κάθε τοπική εκκλησία δίνει τη ζωντανή αίσθηση της παρουσίας και μεταμορφωτικής ενέργειας του Αγίου Πνεύματος σε κάθε συγκεκριμένο  τόπο και χρόνο.

Χαρακτηριστικό είναι το αναφερόμενο από το συγγραφέα κ. Μαρτίνη στον πρόλογο ότι η θεία Λειτουργία στην περίοδο των διωγμών ετελείτο στον τάφο του μάρτυρα. Οι παραπάνω σκέψεις μας οδηγούν νομίζω  να κατανοήσουμε τον τοπικό άγιο όχι ως ένα είδος τοπικού καυχήματος υπεροχής και επιβολής αλλά ως ένα δώρο της χάριτος στην τοπική εκκλησία που με τη σειρά της το προσφέρει ως παράδειγμα ζωής , αλλά και  ως λείψανο, στην ανά την οικουμένη εκκλησία.

Η όποια άλλη κατανόηση των πραγμάτων που καθιστά τους «τοπικούς» αγίους είτε πηγή συλλογικού εγωισμού ( με παραδείγματα όπως η Ελλάδα είναι κατεξοχήν αγιοτόκος, η Ρωσία ή η Κύπρος το ίδιο κ.λπ.) είτε εθνικό ή τοπικό φετίχ ή τέλος πηγή οικονομικών ωφελημάτων πόρρω απέχει της εκκλησιαστικής κατανόησης των πραγμάτων.

Ένα δεύτερο σημείο στο οποίο θέλω να σταθώ είναι ο τρόπος σύνταξης του υπό παρουσίαση βιβλίου. Ο συγγραφεύς -όπως τονίζει και ο προλογίσας αυτό π. Νικόδημος- δεν επιλέγει την εύκολη οδό της σύνθεσης ενός συναξαριστή με πιθανές ιστορικές ανακρίβειες και με μοναδικό σκοπό την «οικοδομή» των πιστών.

Αντίθετα επιλέγει συνειδητά το δύσκολο δρόμο της ιστορικής έρευνας, της χρήσης των υφιστάμενων πηγών και της παρουσίασής τους με  έναν -εκλαϊκευμένο ίσως αλλά πάντως με ιστορικές αξιώσεις- τρόπο. Το κείμενό του δεν αποκρύπτει ούτε καλύπτει με εύκολους τρόπους τα κενά ή τις δυσκολίες των πηγών. Η επιλογή αυτή μπορεί να το καθιστά περισσότερο δύσκολο στην ανάγνωση οδηγεί όμως στη βεβαιότητα πως ότι περιλαμβάνει είναι επαρκώς τεκμηριωμένο και ελεγμένο. Θα μπορούσε κανείς στο σημείο αυτό να εκφράσει την ένσταση της υποτιθέμενης αποδυνάμωσης του σκοπού του συγγραφέα μέσα από την εμφάνιση των αδυναμιών των πηγών.

Προσωπικά πιστεύω ότι η έντιμη αυτή οδός μόνο κέρδος μπορεί να προσπορίσει στην εκκλησία τόσο εντός της εκκλησιαστικής κοινότητος όσο και έναντι του κόσμου. Και εξηγούμαι:

Η σύγχρονη κοινωνία είναι μια εκκοσμικευμένη κοινωνία, στην οποία το μήνυμα της εκκλησίας αποτελεί ένα από τα πολλά αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα που κυκλοφορούν και το κοσμοείδωλό της ένα από τα πολλά προτεινόμενα κοσμοείδωλα -και πάντως σε καμιά περίπτωση το κυρίαρχο.

Σε ένα τέτοιο κόσμο η επιλογή συγγραφής συναξαρίων χωρίς ιστορική ακρίβεια με μοναδικό σκοπό την υποτιθέμενη προβολή του Ευαγγελικού μηνύματος και τον επιστηριγμό των πιστών αποτελεί τροχοπέδη στην προσπάθεια ακόμη και του καλοπροαίρετου μη χριστιανού να προσεγγίσει  την εκκλησιαστική αλήθεια. Οι υπερβολές και ανακρίβειες, που εύκολα εντοπίζονται και χρησιμοποιούνται από τους κακοπροαίρετους αναγνώστες στην εποχή μας, μπορούν να αποτελέσουν πρόσκομμα στη διάδοση της αλήθειας του ευαγγελίου θεωρούμενα ως «παραμύθια» που καθιστούν τέτοιο και ολόκληρο το μήνυμα της σωτηρίας.

Υπ' αυτή την έννοια είναι εξόχως σημαντικό να παραμένει ο συγγραφεύς εντός των ιστορικών πλαισίων αφήνοντας φυσικά χώρο για τη μυστική δράση του Πνεύματος και την καλή αλλοίωση των πραγμάτων από τη θεία ενέργεια. Αντίθετα η νόθευση των ιστορικών δεδομένων έστω και με καλή πρόθεση υπονομεύει το όλο εγχείρημα σε επικίνδυνο βαθμό.

Αλλά και ο εκκλησιαστικός χώρος βγαίνει -κατά τη γνώμη μου- κερδισμένος από μια τέτοια επιλογή. Όπως χαρακτηριστικά λέγει ο Βασ. Αδραχτάς στο άρθρο του "Μια νέα ανθρωπολογία της αγιότητας" που περιλαμβάνεται στον τόμο "Αγιότητα: Ένα λησμονημένο όραμα":

Η αγιότητα αντιμετωπίζει ορισμένης τάξεως προβλήματα και μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας: ο πιστός ζει κι αυτός στην εποχή του, μαζί και μέσα στις ζυμώσεις και τις ανακατατάξεις της νεωτερικότητας. Η εκκοσμίκευση, λοιπόν, ασκεί και σ' αυτόν την επίδρασή της. Ο άγιος δεν αποτελεί πια κάτι το οικείο και ανθρώπινο έχει τοποθετηθεί στη σφαίρα του υπερανθρώπινου, και γενικά πιστεύεται πώς ή εμφάνιση του ανήκει στις δυνατότητες μιας άλλης εποχής, πού έχει πια παρέλθει ανεπιστρεπτί. Η αγιότητα της παράδοσης δεν αποτελεί πια στόχο, αλλά μάλλον ψυχολογική αναπλήρωση των ελλείψεων πού θεωρούνται δεδομένες και ανυπέρβλητες.

Μια τέτοια θεώρηση ενδυναμώνεται και επισημοποιείται με κάθε μη τεκμηριωμένη, υπερβολική, –επιτρέψτε μου τον όρο- σχεδόν μαγική αντιμετώπιση του Αγίου που τον διαχωρίζει τόσο απόλυτα από τον καθημερινό αγωνιζόμενο χριστιανό ώστε να τον οδηγεί:

1. Σε επίπεδο θελήσεως στην άρνηση του αγώνα για την κατάκτηση της αγιότητος και

2. Σε επίπεδο κριτηρίων σε μια διαστροφή της έννοιας του αγίου αφού φτάνει να πιστέψει ότι άγιος είναι ο «αναμάρτητος» και ταυτόχρονα ο ζων και ενεργών υπερφυσικές καταστάσεις και πράξεις αντίστοιχα.

Μετά όλα τα παραπάνω που θα μπορούσαν νομίζω να είναι το θέμα μιας μακράς αλλά πάντως εποικοδομητικής συζήτησης δεν μπορώ  παρά να επαινέσω για μια ακόμα φορά την επιλογή του κ. Μαρτίνη για τον τρόπο συγγραφής του βιβλίου του.

Έρχομαι τώρα στο τρίτο και τελευταίο σημείο που θα ήθελα να θίξω.

Σε μια εκδήλωση με θέμα τους τοπικούς αγίους, στο τέλος μιας σειράς εορταστικών εκδηλώσεων με αφορμή την εορτή του Πρωτοκορυφαίου αποστόλου το ερώτημα προβάλλει αμείλικτο: Προάγει η εποχή μας, η παιδεία μας, η πόλη μας, η τοπική εκκλησία μας το ανθρωπολογικό πρότυπο του αγίου;

Κατανοεί και στη συνέχεια μεταφράζει στους όρους του τώρα και του εδώ την ουσία της αγιότητος και την προβάλλει με τρόπο πειστικό, ειλικρινή και εφικτό στους πιστούς της ώστε να τους παρακινήσει να την ακολουθήσουν;

Δρα η εκκλησία μας, η ενορία μας η οικογένεια μας, εμείς ο καθένας χωριστά με τις προτεραιότητες που επιτάσσει μια τέτοια επιλογή;

Και αν όχι τότε ποια σημασία έχουν τα Πρωτοκλήτεια, η συγγραφή ή η παρουσίαση βιβλίων σχετικά με την αγιότητα ή η θεωρητική ενασχόληση με το θέμα αυτό;

Κατανοούμε στη σημερινή εποχή της κρίσεως την άμεση προτεραιότητα αύξησης του αριθμού των αγίων, την αύξηση της έντασης του πεδίου αγιότητος στον τόπο μας, στην πατρίδα μας στην εκκλησία μας; Είναι αυτό το πρώτο αν όχι το μοναδικό μέλημά μας;

Η παρουσία του επισκόπου ανάμεσά μας, μάς δίνει τη δυνατότητα να συζητήσουμε μαζί του αυτό το καυτό αλλά πρωταρχικό θέμα. Εμένα επιτρέψτε μου να κλείσω με ένα απόσπασμα από τους αδελφούς Καραμαζώφ:

«Ας είμαστε εμείς αμαρτωλοί, ας κολυμπάμε στο ψέμα, κι ας μας τριγυρίζει ο πειρασμός. Κάπου σ' αυτόν τον κόσμο, σε κάποιο μέρος υπάρχει ένας Άγιος. Αυτός ζει μέσα στην αλήθεια πάει να πει πως δεν πεθαίνει η αλήθεια στον κόσμο κι έτσι θα 'ρθει κάποτε και σε μας και θα ξαναδοθεί σ' όλους τους ανθρώπους, όπως μας είναι υπεσχημένο... Ένας μονάχα Άγιος, για να είναι Άγιος, έχει στην καρδιά του το μυστικό της αναγεννήσεως όλων των ανθρώπων, έχει κείνη τη δύναμη, που θα θεμελιώσει επιτέλους την αλήθεια στον κόσμο, και θα γίνουν όλοι άγιοι και θ' αγαπάει ό ένας τον άλλο και δε θα υπάρχουν ούτε πλούσιοι ούτε πτωχοί, ούτε αλαζόνες ούτε ταπεινοί, μα θα 'ναι όλοι σαν παιδιά του Θεού και θα 'ρθει η αληθινή βασιλεία του Χριστού». (Φ. Ντοστογιέφσκι, Αδελφοί Καραμαζώφ, Α', σελ. 36-37).

Είναι ένας ύμνος της αγιότητας ο εσχατολογικός θρίαμβος της αγιότητας, της απαστράπτουσας τον θρίαμβο της Αναστάσεως.

 Η επιστολή 

της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου 

για την παρουσίαση του βιβλίου.