Γνωρίζομε ἆρα γε τί εἶναι τὸ Μυστήριο τοῦ Γάμου; (Α’ μέρος) - Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομος

τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Πατρῶν 

κ.κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

 

Κάθε φορά ποὺ καλοῦμαι νά τελέσω τὸ Μυστήριο τοῦ Γάμου κάποιων παιδιῶν ποὺ ἀπεφάσισαν νὰ ἑνώσουν τὴν ζωή τους καὶ νὰ προχωρήσουν μαζὶ μέχρι τὸ τέλος, κάνω κάποιες σκέψεις στὶς ὁποῖες μὲ ὁδηγεῖ τὸ ὅλο κλῖμα ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῶν Ἱερῶν Ναῶν.

Πιστεύω ὅτι εἶναι πολὺ καλὸ τὸ ὅτι πολλοὶ Ἀρχιερεῖς, ἐν οἶς καὶ ὁ γράφων, ἔρχονται σὲ προσωπικὴ ἐπικοινωνία μὲ τοὺς μελλονύμφους κατὰ τὴν ὥρα τῆς ὑπογραφῆς τῶν ἀδειῶν τελέσεως τοῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου. Ἐκεῖ διαπιστώνομε, ὅτι πολλοὶ νέοι βαδίζουν μὲ ἐπίγνωση βαθειά, στὸ Μυστήριο τοῦ Γάμου καὶ μὲ τὴν ἀπόφαση νὰ δημιουργήσουν μιά εὐλογημένη οἰκογένεια, ξεπερνώντας μέ πίστη στό Θεό, μέ ἀγάπη καί ὑπομονή, τὶς ὅποιες δυσκολίες, οἱ ὁποῖες φυσικὸν εἶναι νὰ ὑπάρξουν στὴν μετά ταῦτα πορεία.

Ὅμως κάποιοι ἄλλοι νέοι ποὺ ἔρχονται νὰ παραλάβουν τὴν ἀδεια Γάμου, διακατέχονται ἀπὸ ἕνα πνεῦμα ἐπιπολαιότητος, τὸ ὁποῖο διαφαίνεται ἀπὸ τὴν ὅλη συζήτηση. Δυστυχῶς δὲν εἶναι ἀποφασισμένοι νὰ κάνουν θυσίες, οἱ ὁποῖες oὕτως ἢ ἄλλως εἶναι ἀπαραίτητες γιὰ νὰ προχωρήσῃ κάποιος στὴ ζωή του. Ἡ θυσία εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς μεγάλης, τῆς ἰσχυρᾶς καὶ ἀδιαπτώτου ἀγάπης, τὴν ὁποία πρέπει νὰ διαθέτουν οἱ σύζυγοι μεταξὺ των. Ἡ ἀγάπη μοιάζει μὲ ἕνα παράξενο φακό, λέγει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος. Ὅλα τὰ προτερήματα, λίγα ἢ πολλὰ ποὺ διαθέτει κάποιος, τὰ μεγαλώνει καὶ ἔτσι ἐξαφανίζει τὰ ἐλαττώματα. Καὶ ὅποιο ἐλάττωμα διαπιστώσει, τὸ μικραίνει τόσο, ἕως ὅτου τὸ ἐξαφανίσει. Τί θέλει νὰ εἴπῃ ὁ Ἅγιος μὲ αὐτὸ τὸ λόγο; Ὅτι ὁ ἕνας πρέπει νὰ ἀνέχεται τὸν ἄλλο ὅπως εἶναι καὶ μὲ τὴν ἀγάπη του νὰ διορθώνῃ τὸν χαρακτῆρα τοῦ ἀγαπώμενου.

Ἡ ἀγάπη γεννάει τὴν ἐμπιστοσύνη καὶ τὴν ὑπομονή. Χωρὶς ἐμπιστοσύνη καὶ ὑπομονὴ δὲν ὑπάρχουν αἴσια ἀποτελέσματα.

·                    Οἱ περισσότεροι νέοι προσέρχονται πνευματικὰ ἀπροετοίμαστοι στὸν Γάμο. Λείπει ἡ προσευχή, ἡ ἐκζήτηση τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, ἡ ἐξομολόγηση, ἡ Θεία Κοινωνία. Ἐφ’ ὅσον προχωροῦν τὰ παιδιά μας στὴν μυστηριακὴ ἕνωση τῆς ζωῆς τους, καὶ φτάνουν στὴν Ἐκκλησία γιὰ νὰ λάβουν εὐλογία, πρέπει νὰ προετοιμάζωνται δεόντως.

Γιά τό θέμα αὐτὸ, σημαντικὸ ρόλο παίζει ἡ οἰκογένεια, ἡ ὁποία ἀπὸ τὴν μικρὴ ἡλικία πρέπει νὰ ὁδηγῇ τὰ παιδιὰ στὴν ἀλήθεια καὶ τὴν ὄντως ζωή. Ὅμως μεγίστη εὐθύνη φέρομε καὶ μεῖς οἱ Ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ὁποῖοι δὲν καταβάλλομε πάντοτε τὶς ἀπαιτούμενες προσπάθειες γιὰ τὴν κατήχηση τοὺς ποιμνίου μας. Ὅταν ὁ Ἱερεὺς συμπεριφέρεται ὡς πατέρας, διδάσκαλος καὶ κυβερνήτης ψυχῶν, ὡς πνευματικὸς ἰατρὸς καὶ ὁδηγὸς ἀπλανὴς στὴν ἀλήθεια, τότε ὁ λόγος του καρποφορεῖ καὶ ὁ Λαὸς ὠφελεῖται καὶ προοδεύει πνευματικά.

Ἡ συζήτηση μὲ μελλονύμφους στὸ Γραφεῖο μου, εἶναι μιά πνευματικὴ ὄαση καὶ ἀποτελεῖ πηγὴ χαρᾶς καὶ πνευματικῆς ἀγαλλιάσεως γιὰ τὴν κοινωνία τῶν προσώπων καὶ τὴν ἀνταλλαγὴ ἀπόψεων ἐπὶ θεμάτων πίστεως καὶ ὀρθοδόξου ζωῆς. Πολλάκις σκέπτομαι καί διερωτῶμαι: «Πόσες παραλείψεις ἔχομε κάνει στὴν ποιμαντική μας διακονία καὶ πῶς θὰ μᾶς συγχωρήσῃ ὁ Θεὸς γιά αὐτὴ μας τὴν ὀλιγωρία;».

Ἐπειδὴ πιστεύω ὅτι πολλοὶ ἄνθρωποι θὰ ὠφεληθοῦν ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση αὐτοῦ του κειμένου, θὰ σημειώσω κάποια πολὺ σημαντικὰ πράγματα ποὺ ἀφοροῦν στὸ Μυστήριο τοῦ Γάμου.

α.        Ὁ Γάμος εἶναι Μυστήριο μέγα, δὲν εἶναι μιά φολκλορικὴ τελετή. Εἶναι θεία μυσταγωγία. Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος, γράφει στήν πρός Ἐφεσίους Ἐπιστολή του: «Το Μυστήριον τοῦτο μέγα ἐστίν, ἐγώ δέ λέγω εἰς Χριστόν καί εἰς τήν Ἐκκλησίαν» (Ἐφεσ. Ε΄,32). Ὡς ἐκ τούτου εἶναι ὀδυνηρὸ νὰ μετατρέπεται τό ἱερὸ Μυστήριο σὲ κοσμικὸ γεγονὸς μὲ ἀνεπίτρεπτες καταστάσεις ἐντὸς καὶ ἐκτός τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ. Ὁ Ναὸς, τῇ ἀνοχῇ πολλάκις, ἡμῶν τῶν ἐκκλησιαστικῶν προσώπων, μετατρέπεται σὲ αἴθουσα ἡ ὁποία διακοσμεῖται, ὡς μὴ ὤφελεν, μὲ ποικίλα στολίδια τὰ ὁποῖα οὐδεμίαν σχέση ἔχουν μὲ τὴν ἱερότητα τοῦ χώρου. Αὐτὸ μειώνει τὴν σοβαρότητα τῆς Μυστηριακῆς τελετῆς καὶ δὲν βοηθάει στὴν πνευματικὴ περισυλλογή, στὴν προσευχὴ καὶ τὴν κατάνυξη.

β.         Ἡ ἔλλειψη σεμνότητος καί σοβαρότητος ἐκ μέρους τῶν συμμετεχόντων(;) στό Μυστήριο τοῦ Γάμου. Λυποῦμαι βαθύτατα, ποὺ θὰ θίξω γιὰ μιά ἀκόμα φορά τὸ τόσο σημαντικὸ αὐτὸ θέμα, τὸ ὁποῖο προδίδει ἔλλειψη βασικῶν κανόνων συμπεριφορᾶς καὶ δεοντολογίας. Γνωρίζω ὅτι δὲν γίνεται ἐπίτηδες, ἀλλὰ ὁ συρμὸς καὶ ἡ ὅλη στάση πλέον ἔναντι τῆς ζωῆς, ἢ μᾶλλον ἡ ἀποϊεροποίηση τῆς ζωῆς μας, ὁδηγεῖ σὲ τέτοιες συμπεριφορές πού ἀπάδουν σέ ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι ὄντως ἐμφοροῦνται ἀπὸ εὐγένεια καὶ σοβαρότητα ὡς πρὸς πολλὰ ἄλλα θέματα. Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ντύνεσαι κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο ὅταν πηγαίνῃς στὴν θάλασσα γιὰ μπάνιο καὶ ὅταν εἰσέρχεσαι στὸν Ἱερὸ Ναό. Ὁ κάθε χῶρος ἐπιβάλλεται μὲ τὸν δικό του τρόπο καί ἀπαιτεῖ ξεχωριστή συμπεριφορά καί ὁπωσδήποτε σεβασμό, πρῶτον τοῦ ἑαυτοῦ μας καί ὕστερα τῶν ἄλλων. Πολλῷ δέ μᾶλλον ὅταν εὑρισκώμεθα ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ.

Στό Μυστήριο τοῦ Γάμου καλούμεθα γιὰ προσευχὴ καὶ γιὰ δέηση πρὸς τὸν Θεό, προκειμένου νά εὐτυχήσουν οἱ νεόνυμφοι.

Δὲν γνωρίζω πόσοι ἔχουν συνειδητοποιήσει τὴν ἀλήθεια αὐτή. Δὲν εἶναι κοσμικὸ γεγονὸς τὸ Μυστήριο τοῦ Γάμου, ἀλλὰ Ἐκκλησιαστικὴ, Μυστηριακὴ τελετή. Ἐκείνη τὴν ὥρα ἑνώνεται ὁ οὐρανὸς μὲ τὴ γῆ καὶ σύ ἀδελφέ μου, χορατεύεις, συζητᾶς, χαριεντίζεσαι, δὲν προσέχεις τὰ τελούμενα κ.λ.π. Καὶ τὸ χειρότερο΄ κατὰ τὴν ἱερὰ στιγμὴ ποῦ ψάλλονται τά τροπάρια «Ἠσαΐα χόρευε...» κ.λ.π. πετώντας ρύζι, στοὺς νεονύμφους δημιουργεῖς μεγάλη ταραχὴ στὶς ψυχές! Εἶναι ἕνα ἔθιμο τὸ νὰ ραίνουμε τοὺς νεονύμφους μὲ ρύζι, ἰσχυρίζονται πολλοί. Καί μεῖς ἀπαντᾶμε: Ναί, ἀλλά εἶναι ἕνα κακό ἔθιμο καί οὐδεμία σχέση ἔχει μὲ τὴν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸ πνεῦμα τῆς τελετῆς καὶ γι’αυτό πρέπει νὰ ἐκλείψῃ.

γ.         Θὰ ἤθελα ἐπίσης νὰ ἀπευθυνθῶ στὶς κοπέλλες οἱ ὁποῖες ζοῦν τὴν κορυφαία στιγμὴ τῆς ζωῆς τους κατὰ τὴν ὥρα τῆς τέλεσης τοῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου τους. Σὲ ὅλα τὰ Μυστήρια ποὺ ἔχω τελέσει διαπιστώνω, ὅτι μὲ συγκίνηση συμμετέχουν μαζὶ μὲ τὸν νυμφίο στὴν τελετή. Καὶ ἔχω ὅλες τίς φορές, ναὶ ὅλες τίς φορὲς, τὴν ἐσωτερικὴ πληροφόρηση, ὅτι ἡ προσευχὴ τους εἶναι θερμὴ καθὼς τὸ βλέμμα τους πέφτει πάνω στὸ εἰκόνισμα τῆς Παναγίας μας, πάνω στὰ πανάγια μάτια τῆς μεγάλης μας Μάνας. Πολλές φορές ὅμως ἡ ἐμφάνιση, ἀπάδει μέ τήν ἱερότητα τοῦ Μυστηρίου καί τοῦ χώρου.

«Παιδί μου», εἶπα λίγες ἡμέρες μετὰ τὸ Γάμο σὲ μιά πολὺ – πάρα πολὺ καλὴ κοπέλλα. «Παιδί μου, γιατί ἦλθες μὲ τόσο προκλητικὴ ἐμφάνιση στὸ Γάμο σου; Ἀφοῦ γνωρίζω πόσο σεμνὴ εἶσαι στήν ὅλη σου ζωή, στὴν ἐν γένει συμπεριφορά σου. Ἐκείνη τὴν ὥρα παιδί μου, στεκόσουν μπροστὰ στὸν Κύριο, στὴν Παναγία μας, στοὺς Ἁγίους, στὸν Ἐπίσκοπο...».

Τὸ κορίτσι μοῦ ἀπήντησε μὲ εἰλικρίνεια: «Δέσποτα, τὸ κατάλαβα καί ζητῶ συγγνώμη, ἀλλὰ ἐμεῖς τὰ νέα παιδιὰ παρασυρόμαστε ἀπὸ ... τὴ μόδα καὶ ὅ,τι καινούργιο παρουσιάζεται στὶς βιτρίνες, μᾶς δελεάζει...».

Ἔχουν δίκηο τὰ παιδιά, διότι δὲν τὰ μάθαμε νὰ μὴ ἐνδίδουν στίς ἐμπορικὲς προκλήσεις, οἱ ὁποῖες λανσάρονται γιὰ οἰκονομικοὺς λόγους ἀπὸ τὰ διάφορα καταστήματα... Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος λέγει: «Κόσμει τήν νύμφην μή τούτοις τοῖς κοσμίοις τοῖς ἀπό τοῦ χρυσοῦ, ἀλλ’ ἐπιεικείᾳ καί αἰδοῖ... Ἀντί παντός κόσμου χρυσοῦ καί ἐμπλεγμάτων, τό ἐρυθριᾶν, τό αἰσχύνεσθαι περιθεῖσα καί τό μή ζητεῖν ἐκεῖνα». Δηλαδή, «Στόλιζε τήν νύμφη ὄχι μέ αὐτά τά χρυσᾶ στολίδια, ἀλλά μέ καλωσύνη καί σεμνότητα... Καί ἀντί γιά πολλά χρυσᾶ κοσμήματα καί ἐπιτηδευμένα πλεξίματα, νά τῆς ἐμπνεύσῃς τήν συστολή, τήν ντροπή καί τήν ἀποφυγή ὅλων τῶν παραπάνω...» (Εἰς Κολ. ὁμιλ. ΙΒ’,6 ΕΠΕ 22,350).

δ.         Καὶ κάτι τελευταῖο γιά τό παρόν ἄρθρο. Διάβαζα πρὸ ἡμερῶν στὸν τοπικὸ τύπο, ἀλλά καί στόν Ἀθηναϊκό, ὅτι κάποια νέα ζευγάρια πηγαίνουν στὰ Δημαρχεῖα γιὰ νὰ τελέσουν πολιτικὸ γάμο, λόγῳ κρίσης. Θεωρῶ ὅτι τὸ ὅλο αὐτὸ σκεπτικό, ἐὰν βασίζεται σὲ αὐτὲς τὶς ἀπόψεις, εἶναι πέρα γιὰ πέρα λανθασμένο. Ἔχομε ἀναφερθῆ πολλάκις στὸ θέμα τοῦ πολιτικοῦ γάμου καὶ παρέλκει νὰ εἴπωμε ἐκ νέου, ὅτι γιὰ τὴν Ἐκκλησία δὲν ἔχει ὑπόσταση ὁ πολιτικός γάμος, ἔστω καὶ ἂν ἀναγνωρίζεται ἀπὸ τὴν πολιτεία. Μιλῶ βεβαίως γιὰ τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς. Δὲν δύναμαι ὄντως νὰ ἀντιληφθῶ, τί θὰ πῇ: «Πάω στὸ Δημαρχεῖο νὰ κάνω τὸ γάμο μου, γιατί δὲν ἔχω χρήματα νὰ πάω στὴν Ἐκκλησία!».

Οὐδέποτε ἐτέθη τέτοιο θέμα, καί εἰδικά στὴν Μητρόπολή μας, γιὰ τὴν τέλεση οἱουδήποτε Μυστηρίου. Τὰ ἔξοδα δὲν δημιουργοῦνται στὴν Ἐκκλησία, οὔτε γιά τήν Ἐκκλησία, ἀλλὰ γιά φιέστες ποὺ γίνονται μὲ τοὺς «κὶτς» στολισμούς, μὲ τὴν πληθὺ τῶν καλεσμένων γιὰ «κοινωνικοὺς λόγους», ὅπως συνήθως λέγεται, «γιὰ νὰ βγάλωμε τὶς ὑποχρεώσεις μας» καὶ γιὰ τὰ δαπανηρὰ γλέντια καὶ τά γεύματα. Ἄν δίδωνται κάποια χρήματα στήν Ἐκκλησία, κατ’ εὐχαρίστηση, εἶναι ἐλάχιστα, θά ἔλεγα μηδαμινά μπροστά στίς μεγάλες σπατάλες πού γίνονται γιά ὅσα ἀκολουθοῦν μετά τό Μυστήριο.

Ἀλήθεια, τί χρειάζονται ὅλα αὐτά; Ὅσα χρήματα πετάγονται – σπαταλῶνται, γιὰ τέτοιες καταστάσεις θὰ μποροῦσαν νὰ καλύψουν τὶς ἀνάγκες ἑνὸς μεγάλου μέρους τῆς ζωῆς τῶν νεονύμφων.

Καὶ ἐπειδὴ γνωρίζω ὅτι μὲ τοὺς μεγάλους κάποιες φορὲς δύσκολα συνεννοῆσαι, ἐπιθυμῶ πατρικά, ἁπλὰ καὶ μὲ βαθειὰ ἀγάπη νὰ ἀπευθυνθῶ στὰ παιδιά μας ποὺ πρόκειται νὰ ἔλθουν εἰς Γάμου Κοινωνίαν.

Παιδιά μου, προχωρεῖστε στό Μυστήριο τοῦ Γάμου σας μέ πίστη στό Θεό, μέ ἀγάπη μεταξύ σας, μέ ἐμπιστοσύνη στήν Ἐκκλησία. Προχωρεῖστε χωρίς φανφάρες, φιέστες καί ἐπιδείξεις. Εἶναι δική σας προσωπικὴ ἀνεπανάληπτη στιγμή. Ζῆστε την ὡς μοναδικὴ πνευματικὴ ἐμπειρία. Μὲ τοὺς γονεῖς σας καὶ ὅσους πολύ σᾶς ἀγαπᾶνε. Ἐλᾶτε στήν Ἐκκλησία ὅπως εἶστε. Ἐμεῖς ἐσᾶς περιμένουμε καὶ τίποτε ἄλλο. Ὅλα τὰ ἄλλα ξεχάστε τα. Εἶναι περιττά. Δημιουργοῦν κόπο καὶ προσθέτουν ἔξοδα καὶ προβλήματα.

(Τήν ἑπομένη  Ἑβδομάδα θά ἀκολουθήσῃ τό β’ μέρος)