Α΄
Η Ενορία είναι ένας πολύ παλιός θεσμός της Εκκλησίας. Την αρχή του πρέπει να αναζητήσουμε στους Αποστολικούς χρόνους, διότι η πρώτη Εκκλησία δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μία Ενορία οργανωμένη στα Ιεροσόλυμα. Η ρητή παραγγελία του Αποστόλου Παύλου προς τον Τίτο «Ίνα καταστήση κατά πόλιν πρεσβυτέρους” (Τιτ. α 5), ήταν εντολή για οργάνωση χριστιανικών κοινοτήτων, δηλαδή Ενοριών.
Όταν οι πιστοί μιας πόλεως πλήθαιναν τόσο πολύ, ώστε να μη μπορούν να συγκεντρώνονται όλοι μαζί ως μία κοινότητα, τότε σχηματίζονταν στην πόλη εκείνη περισσότερες κοινότητες ή Ενορίες με δικούς τους πρεσβυτέρους και διακόνους κάθε μία, κάτω από τη γενική εποπτεία του Επισκόπου της πόλεως και αργότερα της περιοχής.
Έτσι, από την αρχική Ενορία που περιλάμβανε την πρώτη Εκκλησία, την Εκκλησία των Ιεροσολύμων, ξεπήδησαν σαν κλάδος από ένα κορμό οι νεότερες τοπικές Εκκλησίες με τις επιμέρους Ενορίες τους, που όλες μαζί συναποτελούν τη μία Καθολική Εκκλησία του Χριστού.
Η Καθολική όμως Εκκλησία του Χριστού δε βρίσκεται μόνο στο σύνολο των επιμέρους Ενοριών, αλλά είναι παρούσα ολόκληρη και στην πιο μικρή Ενορία του τελευταίου χωριού, αφού και εκεί υπάρχουν τα βασικά στοιχεία που συνιστούν την Καθολική Εκκλησία, δηλ.: οι πιστοί, η χριστιανική αλήθεια και ο Ίδιος ο Χριστός, σύμφωνα με τη διαβεβαίωση του αγίου Ιγνατίου Αντιοχείας που γράφει στους Σμυρναίους (8,2): “όπου αν ή Χριστός Ιησούς, εκεί η Καθολική Εκκλησία”. Επομένως η Ενορία είναι μικρογραφία της όλης Εκκλησίας. Γι΄ αυτό πρέπει να επιτελεί το όλο έργο της Εκκλησίας.
Κέντρο της Ενοριακής ζωής ήταν και είναι ο ναός της Ενορίας, του οποίου φέρει και το όνομα. Αυτός δεν είναι μόνο το κέντρο της λατρείας της Ενορίας, αλλά και το κέντρο της διδακτικής, φιλανθρωπικής και της καθόλου κοινωνικής της δράσεως.
Υπεύθυνος ηγέτης, πρωτεργάτης, καθοδηγητής, εμπνευστής και οργανωτής της Ενοριακής ζωής είναι ο πνευματικός πατέρας ή Γέροντας, όπως ονομάστηκε αργότερα, ο οποίος συμπίπτει με τον κληρικό (εφημέριο) του ενοριακού ναού. Τελώντας αυτός υπό την εποπτεία του οικείου Επισκόπου και ενεργώντας στο όνομα Εκείνου μπορεί και οφείλει, ως προς τα επιμέρους, να αναζητεί συνεργάτες και να εξασφαλίζει βοήθεια από κατάλληλα πρόσωπα της Ενορίας.
Γύρω από τον πνευματικό πατέρα, τον αγιοπνευματικά φωτισμένο άνθρωπο, και όχι απλώς “ηθικό” ή πεπαιδευμένο (πρέπει να) μαζεύονται τα πνευματικά του τέκνα. Ο πνευματικός πατέρας δεν είναι ένας απλός διδάσκαλος ή παιδαγωγός, αλλ΄ αυτός που ανα-γεννά τον άνθρωπο. Αυτό υπογραμματίζει ο Απ. Παύλος στους Κορινθίους: “Εάν γαρ μυρίους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, αλλ΄ ου πολλούς πατέρας, εν γαρ Χριστώ Ιησού δια του Ευαγγελίου εγώ υμάς εγέννησα” (Α΄ Κυρ. 4,15).
Η συμμετοχή μας στην ενοριακή ζωή απαιτεί αφενός μεν την ύπαρξη τέτοιων πνευματικών πατέρων, αφετέρου δε την αποδέσμευσή μας από τα οποιαδήποτε δεσμά με τον κόσμο.
Η συγκρότηση της Ενορίας γίνεται με ένα και μοναδικό στόχο: Τη θέωση των μελών της. Αυτός ο στόχος μένει στους αιώνες αμετάθετος και αμετάβλητος. Κάθε μεταβολή του στόχου σημαίνει αυτόματα αλλοτρίωση της ενορίας και έκπτωσή της σε μια ομαδοποίηση (π.χ. σύλλογο, σωματείο κλπ), που χάνει το χαρακτήρα της Εκκλησίας.
Αποστολή της ενορίας είναι να γίνει “εργαστήριον αγιότητος και ιατρείον πνευματικόν”, για να καταστήσει τους ενορίτες πολίτες της ουράνιας (Άκτιστης) θείας Βασιλείας. Να γίνει δηλαδή εργαστήρι σωτηρίας, στίβος κατά της φθοράς, του θανάτου και της αμαρτίας, κολυμβήθρα αναγεννήσεως και αναστάσεως, χώρος αναπλάσεως και ανακαινίσεως της όλης ζωής των πιστών.
Στο σώμα του Χριστού (και συνεπώς στη ζωή της Ενορίας) εντάσσεται κάθε άνθρωπος, για να θεραπευθεί. Η θεραπεία από την αρρώστια της πτώσεως, η κάθαρση του νου από φθοροποιούς λογισμούς και της καρδιάς από πάθη, καθώς και η πνευματική αποκατάσταση του ανθρώπου μέσα στο πνευματικό ιατρείο της Ενορίας πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα και η κύρια επιδίωξη των μελών της Ενορίας. Τα υπόλοιπα, όπως η άσκηση κοινωνικού έργου, οι φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, οι διάφορες τελετές, και τα συναφή θα πρέπει να είναι ενταγμένα στη συνεχή προσπάθεια για πνευματική ολοκλήρωση και φυσικοί καρποί της κοινωνίας με την Άκτιστη θεία Χάρη. Επομένως μόνο ο συνδυασμός πνευματικότητος και κοινωνικότητας σε μια αδιάσπαστη ενότητα ζωής θα κάνει την Ενορία ζωντανό κύτταρο της Εκκλησίας.
Β΄
ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΑΙ ΖΩΝΤΑΝΗ ΕΝΟΡΙΑ
Η αίσθηση του πνεύματος της κοινότητας, που επικρατούσε στις ολιγάνθρωπες ενορίες του παλιού καιρού, είναι δύσκολο σήμερα να το συναντήσει κανείς στις μεγαλουπόλεις, όπου μία ενορία μπορεί να αριθμεί πολλές χιλιάδες μελών, που τις περισσότερες φορές είναι άγνωστα μεταξύ τους και είναι μόνο τυπικά και όχι ουσιαστικά μέλη της. Επιπλέον η ψυχική απομόνωση του σημερινού ανθρώπου, ο εγκλωβισμός του σε πανύψηλες πολυκατοικίες, ο αγχώδης ρυθμός της ζωής του και το γενικότερο πνεύμα εκκοσμίκευσης κρατούν μακριά τον έναν από τον άλλο. Έτσι, ενώ μειώνεται διαρκώς η απόσταση που μας χωρίζει από τον συνάνθρωπο, ο άλλος παραμένει ξένος, άγνωστος και ψυχικά μόνος.
Παρ΄ όλα αυτά η δυνατότητα ικανοποίησης της ψυχικής ανάγκης για αληθινή κοινωνία με τον άλλο παρέχεται και σήμερα μέσα στην εκκλησιαστική κοινότητα, την Ενορία. Υπάρχουν ενορίες, και είναι πολλές, και στη Μητρόπολή μας, που βιώνουν την εσχατολογική αυτοσυνειδησία της Ορθοδοξίας στη σημερινή ιστορική πραγματικότητα και διακρατούν τη συνέχειά της παροντοποιώντας την παράδοση. Το έργο τους το βλέπουμε, το παρακολουθούμε στον ημερήσιο, περιοδικό και ηλεκτρονικό Τύπο, το ζούμε. Είναι αδύνατο όμως να το θίξουμε, έστω και επιγραμματικά εδώ. Γι΄ αυτό περιοριζόμαστε να αναφερθούμε, και πάλι συνοπτικά, στο έργο μιας ενορίας, της ενορίας Παναγίας Αλεξιωτίσσης, που γνωρίζουμε από κοντά.
Η Παναγία Αλεξιώτισσα, μετόχι της Μονής Γηροκομείου έγινε ενοριακός ναός τον Ιανουάριο του 1713 με κοιμητήριο δίπλα, για τους ανθρώπους των συνοικιών Καντριάννικων και Παγώνας, που θα φεύγουν από τον κόσμο αυτό.
Από την εποχή εκείνη μέχρι σήμερα, η Ενορία αυτή έχει να παρουσιάσει πλουσιότατο έργο. Οι ιερείς που υπηρέτησαν και υπηρετούν ως εφημέριοι στο ναό της Παναγίας της Αλεξιωτίσσης, συνεπικουρούμενοι και από το υπόλοιπο προσωπικό του ναού (Ιεροψάλτες, Επιτρόπους κλπ), επιτέλεσαν και επιτελούν αξιόλογο και πολύμορφο πνευματικό, κοινωνικό και εξωραϊστικό έργο:
1. Η καθημερινή τέλεση των προβλεπόμενων ακολουθιών, το απογευματινό εβδομαδιαίο κήρυγμα σε κύκλο κυριών της Ενορίας, η λειτουργία Κατηχητικών Σχολείων για όλες τις ηλικίες των παιδιών, η συγκρότηση νεανικών χριστιανικών ομάδων, η τέλεση παρακλήσεων στο νεοϊδρυθέν παρεκκλήσιο της Αγίας Άννης, ειδικά για τις παντρεμένες γυναίκες που δεν έχουν ακόμη αποκτήσει παιδί, ενώ διακαώς το επιθυμούν, αποβλέπουν στη στήριξη των ενοριτών, στην πνευματική τους καλλιέργεια και αναγέννηση και στην αναζωπύρωση της ελπίδας μέσα τους. Είναι άξιο υπογράμμισης, το γεγονός ότι πεντάδα νέων που προήλθαν από το Κ.Σ. της Ενορίας μετά τις σπουδές τους έγιναν κληρικοί.
2. Σημαντικότατο είναι και το έργο αλληλεγγύης και στήριξης των ενδεών της ενορίας που επιτελείται, στους δύσκολους καιρούς που περνούμε, με τις άοκνες προσπάθειες των κυριών του Φιλοπτώχου. Η λειτουργία τράπεζας τροφίμων και η παροχή συσσιτίου σε άπορους έρχεται να καλύψει άμεσες ανάγκες ενοριτών.
Πέραν αυτών η επίσκεψη ασθενών στα σπίτια τους και σε νοσηλευτικά ιδρύματα της πόλεώς μας είναι μία άλλη πτυχή της αλληλεγγύης της Ενορίας προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο.
3. Παρέχοντας η Ενορία δημιουργικές διεξόδους στα παιδιά με την βιβλιοθήκη που συντηρεί, την οργάνωση εορταστικών εκδηλώσεων επ΄ ευκαιρία εθνικών και θρησκευτικών εορτών, με τη διδασκαλία χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, με τη συγκρότηση βυζαντινής και ευρωπαϊκής χορωδίας, επιτυγχάνει να τα κρατήσει σε χώρους πνευματικής καλλιέργειας και μακριά από φθοροποιές συναναστροφές και επιδράσεις.
4. Η οργάνωση επισκέψεων των ενοριτών σε πνευματικούς χώρους, τόσο της πατρίδας μας (Παναγία Φανερωμένη Λευκάδας, Μεγαλόχαρη Τήνου, Ι.Μ. Σισσίων Κεφαλληνίας κλπ), όσο και του εξωτερικού (Οικουμενικό Πατριαρχείο, Καππαδοκία, Έφεσο κλπ) συμβάλλει στη μεταξύ των μελών προσέγγιση και στη γνωριμία μνημείων και τόπων ιερών της Ορθοδοξίας.
5. Πέραν των ανωτέρω πρέπει να εξαρθεί ιδιαιτέρως το εξωραϊστικό έργο που έχει γίνει στην ενορία τα τελευταία χρόνια:
α) Αποκατάσταση του εσωτερικού του ναού μετά την πυρκαγιά του 1991, (η οποία προκλήθηκε από αμέλεια ή σκοπίμως από διαρρήκτες που μπήκαν στην εκκλησία για χρήματα), διακόσμη του ναού και αγιογράφησή του.
β) Αντισεισμική θωράκιση ολόκληρου του ναού και του Κωδωνοστασίου του μετά το σεισμό του 1993, ο οποίος επέφερε τεράστιες ζημιές στην τοιχοποιία της εκκλησίας.
γ) Πλακόστρωση του προαυλίου χώρου και ανέγερση φιάλης στο κέντρο αυτού για τη λαμπρότερη τέλεση της ακολουθίας της Αναστάσεως, του Αγιασμού των υδάτων κλπ.
δ) Ανέγερση παρεκκλησίου Β.Α. του ναού αφιερωμένου στον Άγιο Λάζαρο, για τις πνευματικές ανάγκες της ενορίας.
ε) Αντικατάσταση των παλαιών τζαμιών των παραθύρων του ενοριακού ναού με εντυπωσιακά βιτρώ (μετά την προαναφρθείσα πυρκαγιά).
στ) Ανέγερση αίθουσας για τις ανάγκες της ενορίας (κηδείες, μνημόσυνα κλπ), αλλά και για την εγκατάσταση της βιβλιοθήκης, την εξασφάλιση χώρου μελέτης, την τοποθέτηση Η/Υ και παιχνιδιών, για τις θεατρικές παραστάσεις των μαθητών των κατηχητικών ομάδων κλπ.
και ζ) Εκείνο όμως που σήμερα συνεχίζει και χαροποιεί όλους μας, είναι η απόκτηση της Ενορίας νέου διώροφου Πνευματικού Κέντρου με την άδεια και τις ευλογίες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ.κ. Χρυσοστόμου. Το νέο καθίδρυμα, που στολίζει την Ενορία, έγινε τούβλο - τούβλο, μέρα με την ημέρα, με το υστέρημα των ενοριτών και “τον οβολό της χήρας” υπό τον συντονισμό και τις συνεχείς εκκλήσεις στους πιστούς για βοήθεια. Στις αίθουσές του οι νέοι της ενορίας θα έχουν δικό τους χώρο πνευματικής οικοδομής και ψυχαγωγίας και οι ενήλικοι το δικό τους χώρο πνευματικού προβληματισμού και ανταλλαγής απόψεων και όλοι μαζί στο ισόγειο νέο παρεκκλήσιο αφιερωμένο στην Αγία Άννα, μητέρα της Θεομήτορος, για την τέλεση της λατρείας, την προσευχή, την εξομολόγηση κλπ.
- Με όλα τα παραπάνω οι αφανείς και αθόρυβοι ζηλωτές του πνευματικού έργου της Ενορίας και κυρίως οι συντονιστές του και καθοδηγοί του, ιερείς του ναού της Παναγίας Αλεξιωτίσσης, π. Βασίλειος Δημητρόπουλος, προϊστάμενος, π. Μιχαήλ Καραγιάννης και π. Παναγιώτης Μπαχράς, αναδεικνύουν την Ενορία “Ιατρείον Πνευματικόν”.
Αυτός ο ζήλος “για τον οίκο Κυρίου” ευχόμαστε να καταφλέγει την καρδιά όλων, να είναι συνεχής, απρόσκοπτος και αυξανόμενος προς δόξαν Θεού και επ΄ ωφελεία των ανθρώπων.
Παναγιώτης Θ. Παπαθεοδώρου
Πηγή: "Ο ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΟΣ"
Ενισχύεται ο πιστός
ΑπάντησηΔιαγραφήακούγοντας όλα αυτά
Μπράβο!
Ο καθηγητής μου κ. Παπαθεοδώρου ήταν άριστος στην παράδοση του μαθήματος και είχε το βίωμα του Θεολόγου. Η ζωή του και η συμπεριφορά του μέσα στο σχολείο ήταν παράδειγμα για μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήκ. Καθηγητά σας ευχαριστώ.