Ο ΕΛΕΩΝ ΠΤΩΧΟΝ ΔΑΝΕΙΖΕΙ ΘΕΩ - π. Ιωήλ Κωνστάνταρος

Ο ΕΛΕΩΝ ΠΤΩΧΟΝ ΔΑΝΕΙΖΕΙ ΘΕΩ

Αποστολικό Ανάγνωσμα Κυριακής

Ζ' Λουκά

(Β' Κορ. Θ' 6 – 11)

Υπάρχουν άνθρωποι που κλείνουν περισσότερο προς τη θεωρία και άλλοι που αρέσκονται στην πράξη. Οι λεγόμενοι θεωρητικοί και οι πρακτικοί. Φυσικά και τα δύο χρειάζονται και είναι αδύνατο να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο.

Στη σημερινό όμως Αποστολικό μας Ανάγνωσμα, βλέπουμε πως το Πνεύμα το Άγιον, διά του Αποστόλου Παύλου, μας καθοδηγεί στο πώς, ενώ γνωρίζουμε την «θεωρία» της Πίστεως, ταυτοχρόνως θα συνδυάσουμε και την πράξη της Χριστιανικής μας ζωής.

Και ομολογουμένως, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος, από το να δείξουμε την έμπρακτη αγάπη, μέσω της ευλογημένης ελεημοσύνης.

Όχι μόνο ο λόγος του Θεού μας καθοδηγεί στην ουράνια αυτή αρετή, αλλά και δεν υπάρχει Πατέρας ή Διδάσκαλος της Εκκλησίας μας, που να μην κήρυξε ή να μην έγραψε γι' αυτή την θυγατέρα της αγάπης.

Να σταθούμε στον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο; Τόμοι ολόκληροι απαρτίζουν τις εμπνευσμένες του ομιλίες επάνω στο θέμα αυτό. Υπάρχουν μάλιστα θέματα που αναπτύσσει, τα οποία, ενώ είναι υψηλού θεωρητικού επιπέδου, «η σάλπιγγα της Εκκλησίας», στο τέλος καταλήγει με το αναγκαίο αυτής της αρετής.

Ο δε ουρανοφάντωρ Βασίλειος, έλεγε χαρακτηριστικά ότι η κάθε πράξη αγάπης αποτελεί «σπέρμα της αιωνίου χαράς». Η ελεημοσύνη όμως είναι «επουράνιος σπορά»!

Όταν δηλ. ενεργούμε στο πλαίσιο της ελεημοσύνης, είναι σα να σπείρουμε στον ουρανό για προσωπικό μας λογαριασμό. Και οπωσδήποτε, θα έλθει και ο ευλογημένος καιρός, οπότε θα φανούν οι πλούσιοι καρποί αυτής της πνευματικής σποράς. Θέλοντας και μη θα φτάσει η ώρα της συγκομιδής και των απολαύσεων του «κόπου της αγάπης» μας.

Όπως επίσης θα φανούν και τα αντίθετα. Δηλ. η έλλειψις των αρετών και η αιώνια πτωχεία, όταν αφήνουμε τις πρακτικές ευκαιρίες ανεκμετάλλευτες.

Όσο κι αν ακούγεται παράδοξος ο λόγος, ο καρπός της ελεημοσύνης, στην μορφή που την αποκαλύπτει ο λόγος του Θεού, δηλ. με ρίζα την αγάπη, και κορμό την αφάνεια και το «κρυπτόν» από τους ανθρώπους, αποτελεί δικαιοσύνη. Όταν μάλιστα ο πιστός Χριστιανός συνδυάζει και το «περίσσευμα εις παν έργον αγαθόν», τότε «η δικαιοσύνη αυτού μένει εις τον αιώνα».

Αποτελεί δε κοινή θέση ολόκληρης της Ορθόδοξης Πνευματικότητας ότι η εξάσκηση αυτής της αρετής, φέρει τη συμφιλίωση του ανθρώπου με τον Θεό. Και μόνο αυτό; Η αξία της ελεημοσύνης φαίνεται και στο ότι με αυτή «υποχρεώνεται» απέναντι του πιστού ο ίδιος ο Θεός!

Αποκαλυπτική και πάλι η Γραφή στο σημείο αυτό: «Δανείζει Θεώ ο ελεών πτωχόν» (Παροιμ. ΙΘ' 17). Γινόμαστε δηλ. δανειστές και πιστωτές του Κυρίου, εμείς οι αδύνατοι άνθρωποι διά της ελεημοσύνης; Ναι αδελφοί μου. Συγκλονιστικό. Ενώ ουσιαστικά δεν έχουμε τίποτα το δικό μας, όλα αναμφιβόλως είναι δώρα της αγάπης Του, διά της ελεημοσύνης, κάνουμε δάνειο σ' Αυτόν που προσέφερε τα πάντα και μας διατηρεί στην ύπαρξη. Και η παραμικρή προσφορά στους αδύναμους αδελφούς μας, φαινομενικώς γίνεται στους ανθρώπους. Ουσιαστικώς όμως, αυτός που λαμβάνει τη μικρή και ανθρώπινη αγάπη μας, είναι Αυτός ο Θεάνθρωπος!

Γιατί αυτό; Διότι όλους αυτούς τους πτωχούς και αδύνατους τους θεωρεί «αδελφούς Του» (Ματθ. ΚΕ' 40).

Και πάλι ο ιερός Χρυσόστομος, στην ΙΕ' ομιλία του στην προς Ρωμαίους Επιστολή, αναφέρει πολύ χαρακτηριστικά: «Περιέρχομαι προσαιτών και ταις θύραις σου παριστάμενος προτείνω χείρα». Γυρίζω δηλ. εγώ ο ίδιος ο Ιησούς ως ζητιάνος και στέκομαι στην πόρτα σου και απλώνω το χέρι μου.

Αλλά η ευλογημένη τούτη αρετή, εκτός των άλλων, φανερώνει ότι αυτή θα είναι ο ρυθμιστής της θέσεώς μας στην αιωνιότητα. Οι «ευλογημένοι του Πατρός», οι πιστοί δηλαδή που θα «κληρονομήσουν την ητοιμασμένην βασιλείαν από καταβολής κόσμου» (Ματθ. ΚΕ' 34), θα είναι οι άνθρωποι της ελεημοσύνης. Αυτό δηλ. για το οποίο αγωνιζόμαστε, τούτο που αποτελεί το βαθύτατο και ασίγαστο πόθο μας, εξαρτάται και από τη συγκεκριμένη αρετή.

Αυτός δε είναι και ο λόγος για τον οποίον ο ίδιος ο Κύριος, στην επί του όρους ομιλία, μακαρίζει τους ανθρώπους που καλλιεργούν στην ψυχή τους, αυτή τη διάθεση. «Μακάριοι οι ελεήμονες, ότι αυτοί ελεηθήσονται» (Ματθ. Ε' 7). Θα ελεηθούν εν ημέρα Κρίσεως. Θα δεχθούν το ευμενές βλέμμα του Κριτού και Θεού, αφού βεβαίως ο καρπός της αρετής αυτής θα τους ενισχύει και θα τους προστατεύει και σ' αυτή την πρόσκαιρη ζωή.

Αυτήν ακριβώς την πραγματικότητα ανακάλυψε και ο προφήτης και βασιλέας Δαυίδ, γι' αυτό και μέλπει: «Μακάριος ο συνιών επί πτωχών και πένητα. Εν ημέρα πονηρά, ρύσεται αυτόν ο Κύριος» (Ψαλμ. Μ' 1 – 4). Θα τον γλυτώσει δηλ. ο Θεός τον ελεήμονα από την κάθε δυσκολία και συμφορά.

Όμως, ο λόγος περί ελεημοσύνης δεν έχει τέλος, αδελφοί μου. Όσο μάλιστα εξετάζουμε το θέμα αυτό, τόσο και περισσότερες πτυχές του ανακαλύπτουμε. Γιατί άραγε; Μα, διότι της αγάπης «ουκ έσται τέλος».

Καλόν όμως είναι να περάσουμε στη συνέχεια και να δούμε ορισμένα βασικά που έχουν να κάνουν με τον τρόπο της ελεημοσύνης. Με την πρακτική της «πρακτικής πλευράς» της πίστεως, θα λέγαμε.

Μάλιστα, στη δική μας δύσκολη από κάθε άποψη εποχή, το θέμα αυτό αναδεικνύεται από επίκαιρο έως και τραγικό. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα: «Ζητά ο Θεός ελεημοσύνη από έναν άνθρωπο ή μία οικογένεια που διαθέτει ελάχιστα ή δεν έχει τίποτε; Που βιώνει το δράμα της ανασφάλειας και της ανεργίας ή και της ασθένειας;».

Αλλά αυτός ακριβώς είναι και ο «ύφαλος» της «λογικής» που πρέπει να αποφευχθεί. Εάν δηλαδή βλέπουμε τα πράγματα και τοποθετούμε τις κινήσεις μας κάτω από την στενή αυτή και εν πολλοίς ψευδή οπτική γωνία, τότε, όχι μόνο η ελεημοσύνη καταντά παράλογη, αλλά ίσως και πράξεις ανομίας, διαφθοράς ή και ανηθικότητας, λόγω του «αναγκαίου», αποχαρακτηρίζονται και όλα πλέον «δουλεύουν» για την ύλη και για τη σάρκα.

Όμως, ευτυχώς που τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι, και στον τομέα που μελετούμε, στην αρετή δηλαδή της ελεημοσύνης. Αυτή η ίδια η καθημερινότητα και εδώ αποδεικνύει το θρίαμβο της πίστεως. Είναι μάλιστα πολύ χαρακτηριστικό και το γεγονός ότι οι περισσότεροι που προσφέρουν, είναι όχι πλούσιοι και «έχοντες και κατέχοντες» αλλά πτωχοί. Δίνουν όχι από το περίσσευμα, αλλά προσφέρουν από το υστέρημά τους. Και τούτο διότι ο πτωχός πράγματι γνωρίζει την ανάγκη του πτωχού αδελφού, αφού κατά το δη λεγόμενο «ο χορτάτος δεν νιώθει τον πεινασμένο».

Αυτό όμως που κυριαρχεί στις περιπτώσεις της προσφοράς, είναι πολύ παραπάνω από τη στενή λογική και το άδειασμα της τσέπης. Είναι η αγάπη προς τον Θεό και η αγάπη προς τον εν Χριστώ, και όχι μόνον, αδελφό.

Άλλωστε ο Κύριος στο Ευαγγέλιο, δεν προσδιορίζει το ποσόν, αλλά το ποιόν της ελεημοσύνης. (Εννοείται δε ότι για έναν που κατέχει πολλά, το ποιόν είναι ευθέως ανάλογο με το ποσόν).

Το δίλεπτο της χήρας και η εξήγηση που δίνει ο ίδιος ο Ιησούς, καλύπτουν το όλον θέμα και ανοίγουν ορίζοντες αφάνταστης πρακτικής της αγάπης, σε όσους έχουν τη διάθεση του εφαρμοσμένου Χριστιανισμού στον τομέα της ελεημοσύνης και της προσφοράς.

Και επιτέλους, αγάπη άνευ θυσίας, δεν είναι παρά ένας απλός συναισθηματισμός που μαραίνεται ως άνθος και διαλύεται στον παγωμένο άνεμο της «λογικής» και του «πώς θα ζήσω, άμα θα δώσω».

Αλλ' όχι, φίλοι μου. Καρδιά που είναι στενή και άρα εντελώς αδύνατον να προσφέρει ελεημοσύνη, φυσικά είναι και αδύνατον να βιώσει τις ευλογίες του ουρανού. Και άνθρωπος ο οποίος πιστεύει ότι θα συναντήσει τον Θεό, παραβλέποντας όμως τις ανάγκες των αδελφών του, εξυπακούεται ότι βρίσκεται μέσα στην αχλή της πλάνης, έστω κι αν φαίνεται ότι γνωρίζει τα της πίστεως και εφαρμόζει με ακρίβεια τις υπόλοιπες των εντολών.

Επομένως, αδελφοί μου, στο χέρι μας είναι να επιλέξουμε το τι θα προτιμήσουμε, ανεξαρτήτως των οικονομικών μας πόρων ή καταστάσεων.

Στενή καρδιά, «άχρηστη – άχριστη» και με γεμάτο πορτοφόλι, ή τον «σκορπισμό» της ύλης και ξέχειλη την καρδιά από την αγάπη των αδελφών και την χάρη του Θεού;

Αμήν.

 Άρχιμανδρίτης Ιωήλ Κωνστάνταρος

Email: ioil.konitsa@gmail.com

Κόνιτσα.