Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος κ. κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὸν Ἑσπερινὸν τῆς Μνήμης τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου

Ὁμιλία

τῆς Α. Θ. Παναγιότητος

κ. κ. Βαρθολομαίου

κατὰ τὸν Ἑσπερινὸν τῆς Μνήμης

τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου

(Ἱ. Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, 

10 Ἰουνίου 2014)

Πεντηκοστὴν ἑορτάσαντες καὶ Πνεύματος ἐπιδημίαν, ἰδοὺ καὶ πάλιν ἡμεῖς εἰς τὸ νοητὸν τοῦτο ὑπερῷον τῆς Πεντηκοστῆς, ἀπολαμβάνομεν «τὴν τοῦ Παρακλήτου Πνεύματος χάριν», τιμῶντες τὸν ἑορταζόμενον ἀπόστολον Βαρθολομαῖον. Ἰδοὺ ἡμεῖς εἰς τὰς αὐλὰς τοῦ εὐαγοῦς τούτου οἴκου τῆς ἁγνῆς Θεομήτορος, τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, τὰς ἀποτελούσας προέκτασιν τῆς ἱερᾶς αὐλῆς τοῦ Φαναρίου, περιστοιχιζόμενοι ὑπὸ πλειάδος ἀδελφῶν προσφιλεστάτων, καὶ τέκνων ἠγαπημένων, ἐλθόντων ἐντεῦθεν καὶ ἀλλαχόθεν διὰ νὰ ἑορτάσουν μὲ τὸν Πατριάρχην των τὰ ὀνομαστήριά του καὶ νὰ ἐκφράσουν προσευχητικῶς τὰ εὐγενῆ αὐτῶν αἰσθήματα ἀγάπης καὶ σεβασμοῦ.

Ἀδελφοὶ Ἱεράρχαι, ἱερεῖς καὶ διάκονοι, μοναχοὶ καὶ μοναχαί, Ἄρχοντες ὀφφικιάλιοι, ἐκπαιδευτικοί, καί, διὰ νὰ ἐνθυμηθῶμεν τοὺς ἐπικαίρους λόγους τῶν Πράξεων, "Πάρθοι καὶ Μῆδοι καὶ Ἐλαμῖται ... Ἕλληνες καὶ Ρῶσσοι καὶ Γάλλοι καὶ Οὐκρανοὶ καὶ λοιποί", μὲ τὴν παρουσίαν καὶ τὴν συμπροσευχήν σας κατὰ τὴν ἑσπέραν ταύτην, τιμᾶτε τοὺς ἀποστόλους Βαρθολομαῖον καὶ Βαρνάβαν καὶ τὰ ὀνομαστήρια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, ὁ ὁποῖος καὶ διὰ τοῦτο εὐγνωμόνως σᾶς εὐχαριστεῖ καὶ σᾶς καλωσορίζει εἰς τὴν Βασιλεύουσαν Πόλιν καὶ εἰς τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν, ἰδιαιτέρως δὲ ἀπόψε εἰς ἕν ἱστορικώτατον θεομητορικόν προσκύνημα, τὸ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ - εἰς τὸ σέβασμα τοῦτο τῆς Πίστεως τοῦ εὐσεβοῦς ἡμῶν Γένους, τὸ συνδεόμενον πρὸς τοὺς θρύλους αὐτοῦ ἀπὸ Λέοντος τοῦ Θρᾳκὸς μέχρι τῶν κάτω χρόνων καὶ τῆς νεωτέρας λογοτεχνίας, (ἂς ἐνθυμηθοῦμε τὴν Λωξάντραν τῆς Μαρίας Ἰορδανίδου), ὅπου διαζωγραφίζεται ἡ εὐλάβεια καὶ ἡ πίστις τῶν προστρεχόντων εἰς αὐτὸ εὐσεβῶν Ρωμαίων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν. Σᾶς εὐχαριστοῦμεν ὅλους ὁλοκαρδίως. Καὶ βεβαίως δὲν ἔχομεν χρείαν νὰ ἀπευθυνθῶμεν πρὸς ἐσᾶς «ἐν ἑτέραις γλώσσαις», ὡς οἱ ἀπόστολοι κατὰ τὴν ἡμέραν τῆς Πεντηκοστῆς, διότι μᾶς ἀρκεῖ ἡ γλῶσσα τῆς ἀγάπης, ἡ ὑπερτέρα πάσης ἀνθρωπίνης γλώσσης καὶ διαλέκτου, ἡ ὁποία ἐκφράζει κατὰ τρόπον τέλειον ὄχι μόνον τὸν λόγον ἀλλὰ καὶ τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος «ἀγάπη ἐστί» (Α΄ Ἰωάν. δ΄ 16).

Διὰ τῆς ἀγάπης ἀπηυθύνθη ὁ ἑορταζόμενος ἀπόστολος Βαρθολομαῖος εἰς τὰ πέρατα• διὰ τῆς ἀγάπης, ἡ ὁποία δὲν γνωρίζει διακρίσεις μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, ἀλλ᾽ ἀντιμετωπίζει τοὺς πάντας ὡς τέκνα Θεοῦ καὶ κληρονόμους τῆς βασιλείας Αὐτοῦ. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ λόγος του εὗρεν ἀνταπόκρισιν καὶ ὁ σπόρος αὐτοῦ ἐβλάστησε καὶ ἀπέδωκεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ «καρπὸν ἑκατονταπλασίονα» (Λουκ. η΄ 8) πρὸς δόξαν Θεοῦ. Διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ ἔδωκεν ὁ ἀπόστολος Βαρθολομαῖος τὴν μαρτυρίαν τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ κόσμῳ καί, ὑπὸ τῆς πρὸς αὐτὸν ἀγάπης φλεγόμενος, ὑπέμεινε τὸ χριστομίμητον μαρτύριον τῆς σταυρώσεως, ἡμῖν «ὑπολιμπάνων ὑπογραμμὸν ἵνα ἐπακολουθήσωμεν τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ» (πρβλ. Α΄ Πέτρ. β΄ 21-22).

Ἀκολουθοῦντες, λοιπόν, καὶ ἡμεῖς ἐν τῷ μέτρῳ τῶν ἀσθενῶν ἡμῶν δυνάμεων τὸ παράδειγμα αὐτοῦ, προσεπαθήσαμεν, ἐν τῷ Ἱερῷ καὶ μαρτυρικῷ ἡμῶν Κέντρῳ, καὶ κατὰ τὸν διαρρεύσαντα χρόνον ἀπὸ τῆς περυσινῆς ἐδῶ συναντήσεώς μας, νὰ ἐπιτελῶμεν ἐν ἀγάπῃ καὶ διὰ τῆς ἀγάπης τὸ πολυεύθυνον ἔργον τῆς διακονίας μας πρὸς τὸ προσφιλὲς ἐδῶ ποίμνιόν μας καὶ πρὸς πάντας ἀνθρώπους, κηρύσσοντες τὴν ἀγάπην, ἔργῳ καὶ λόγῳ, πρὸς τὸν κόσμον ἅπαντα, ἔχοντες βεβαίαν καὶ ἀμετάθετον τὴν πίστιν ὅτι ἄνευ τῆς ἀγάπης, τοὐτέστιν ἄνευ τοῦ Θεοῦ, ἀποβαίνει κενὸν τὸ κήρυγμα καὶ ματαία ἡ πίστις ἡμῶν (πρβλ. Α΄ Κορ. ιε΄ 17). Ἀντιθέτως, ἡ διὰ τῆς ἀγάπης προσέγγισις τῶν ἀνθρώπων ἀνοίγει τὰς καρδίας αὐτῶν καὶ τὰς μεταποιεῖ εἰς γῆν ἀγαθὴν καὶ ἑτοίμην νὰ δεχθῇ τὸν Θεόν• ἀνοίγει τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων καὶ προετοιμάζει δι᾽ εἰλικρινῆ καὶ ἄδολον συνομιλίαν μετὰ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. Διότι ἡ τελεία ἀγάπη δὲν βάλλει μόνον ἔξω τὸν φόβον (πρβλ. Α΄ Ἰωάν. δ΄ 18), ὡς διδάσκει ἡμᾶς ὁ μαθητὴς τῆς ἀγάπης, ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, ἀλλὰ βάλλει ἔξω καὶ τὰς προλήψεις καὶ τὰς προκαταλήψεις, αἱ ὁποῖαι πλειστάκις ἐμφιλοχωροῦν εἰς τὰς σχέσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ δηλητηριάζουν τὴν μετ᾽ἀλλήλων ἐπικοινωνίαν. Γνωρίζομεν δὲ καλῶς ἐκ τοῦ παρελθόντος καὶ τῆς ἱστορίας ὅτι πλεῖσται ὅσαι τῶν ὑφισταμένων διαφωνιῶν καὶ ἀντιθέσεων, τῶν συγκρούσεων καὶ τῶν σχισμάτων μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, ὠφείλοντο εἰς προλήψεις καὶ προκαταλήψεις, αἱ ὁποῖαι χρονίζουσαι ἐπέφερον τὴν ψυχρότητα εἰς τὰς σχέσεις καὶ ὡδήγησαν βαθμιαίως εἰς τὴν ρῆξιν καὶ τὴν ἀπ᾽ ἀλλήλων διάστασιν.

Δὲν λανθάνει, βεβαίως, τῆς προσοχῆς ἡμῶν ὅτι ἡ ἀγάπη ἐνίοτε παρεξηγεῖται, παρανοεῖται ἢ καὶ παρερμηνεύεται, θεωρουμένη ὑπό τινων, εἴς τινας δὲ περιπτώσεις δυστυχῶς καὶ ὑπὸ φίλων καὶ ἀδελφῶν, ὡς ἀδυναμία, ὡς ἀφελὴς προσέγγισις τῶν πραγμάτων, ὡς ὑποχωρητικότης καὶ ἐνδοτικότης, ὡς στερουμένη διακρίσεως. Ἡ ἄνευ διακρίσεων ὅμως προσφερομένη ἀγάπη οὐδόλως στερεῖται διακρίσεως, διότι ἡ ἀληθὴς καὶ γνησία ἀγάπη εἶναι, ὡς ἀληθὴς καὶ γνησία σοφία, «ἀδιάκριτος καὶ ἀνυπόκριτος» (Ἰακ. γ΄ 18), ἐνῷ ἡ εἰσάγουσα διακρίσεις ἀγάπη καθίσταται ἰδιοτελὴς καὶ ὑποκριτική, ψευδεπίγραφος καὶ νόθος, λογιζομένη ἑαυτὴν σοφωτέραν καὶ συνετωτέραν τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης, ὁ ὁποῖος ἐν τῇ Αὐτοῦ ἀγάπῃ οὐδεμίαν ποιεῖται διάκρισιν μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά «τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους» (Ματθ. ε΄ 45-46), προφυλάσσει δὲ τοὺς εἰλικρινῶς καὶ ἀνυποκρίτως ἀγαπῶντας τοὺς ἀδελφοὺς αὐτῶν, καὶ προσφέροντας γνησίαν ἀγάπην, ἀπὸ τὰς ἐνέδρας καὶ τὰς παγίδας τοῦ ἐχθροῦ τῆς ἀγάπης διαβόλου.

Μὲ αὐτὴν τὴν βεβαιότητα ἀγωνιζόμεθα καὶ ἡμεῖς νὰ δίδωμεν πάντοτε τὴν μαρτυρίαν τῆς πίστεως ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ, ἔχοντες πρὸς τοῦτο τρεῖς ἄξονας:

Πρῶτος ἄξων, ἡ ἐν πατρικῇ στοργῇ μέριμνα διὰ τὸ ἐνταῦθα προσφιλέστατον ἡμῶν ποίμνιον καὶ πάντας τοὺς εὐλαβεῖς προσκυνητὰς τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου, οἱ ὁποῖοι προστρέχουν ἐνταῦθα διὰ νὰ ἀρυσθοῦν νάματα δροσίζοντα τὰς ψυχὰς ἐκ τῆς Ζωοδόχου καὶ ἀκενώτου πηγῆς τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας, καὶ διὰ νὰ λάβουν φῶς ἐκ τοῦ διηνεκῶς φαίνοντος καὶ τὸν κόσμον φωτίζοντος πνευματικοῦ λύχνου τοῦ Φαναρίου.

Ἐπιθυμοῦντες ὅπως μὴ στερήσωμεν τῆς αὐτῆς ἀγάπης τὰ ἁπανταχοῦ τῆς οἰκουμένης εὑρισκόμενα λίαν ἀγαπητὰ τέκνα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἐπισκεπτόμεθα ταῦτα ἐν στοργικῇ μερίμνῃ, χαίροντες μετ᾽ αὐτῶν καὶ συγχαίροντες αὐτὰ διὰ τὴν πρόοδόν των, ἅμα δὲ καὶ διὰ τὴν μαρτυρίαν τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν πίστεως, τὴν ὁποίαν δίδουν ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτείας Κυρίου διὰ τῆς πρὸς ἀλλήλους καὶ πρὸς πάντας ἀγάπης, ὡς ἐπράξαμεν καὶ κατὰ τὴν πρόσφατον πατριαρχικὴν ἡμῶν ἐπίσκεψιν εἰς τὴν Ἱερὰν Μητρόπολιν Γερμανίας, δοξάσαντες τὸν Θεὸν διὰ τὸ ἐπιτελεσθὲν ἐν αὐτῇ σπουδαῖον ἔργον κατὰ τὴν διαρρεύσασαν πεντηκονταετίαν ἀπὸ τῆς ἱδρύσεως αὐτῆς.

Δεύτερον ἄξονα συνιστᾷ ἡ ἐν ἀγάπῃ ἐπίσκεψις τῶν ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν, ὡς τῶν Αὐτονόμων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν τῆς Φιλλανδίας καὶ τῆς Ἐσθονίας καὶ τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν Σερβίας καὶ Ἀλβανίας, τὰς ὁποίας ἐπεσκέφθημεν κατὰ τοὺς τελευταίους μῆνας, ἐπιστηρίζοντες διὰ τῆς παρουσίας ἡμῶν τὸ ἐπιτελούμενον ὑπὸ τῶν ἀδελφῶν Προκαθημένων αὐτῶν σημαντικώτατον ἔργον. Ἐν τῷ αὐτῷ πλαισίῳ μαρτυρίαν ἀγάπης ἀπετέλεσε καὶ ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ὡς πρωτευθύνου Ἐκκλησίας συγκληθεῖσα καὶ πραγματοποιηθεῖσα κατὰ τὸν παρελθόντα Μάρτιον Σύναξις τῶν Προκαθημένων τῶν Ἁγιωτάτων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καὶ ἡ κοινὴ ἀπόφασις διὰ τὴν πραγματοποίησιν μετὰ διετίαν τῆς μακρόθεν προετοιμαζομένης Ἁγίας καὶ Μεγάλης.

Τρίτον ἄξονα συνιστᾷ ἡ ἐν ἀγάπῃ ἐπικοινωνία μετὰ τῶν λοιπῶν χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν, ἀφ᾽ ἑνὸς μὲν διὰ τῆς συνεχίσεως τῶν θεολογικῶν διαλόγων μετὰ τῶν ἑτεροδόξων ἀδελφῶν ἡμῶν, ἀφ᾽ ἑτέρου δὲ διὰ τῆς πραγματοποιηθείσης μόλις πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν συναντήσεως τῆς ἡμετέρας Μετριότητος μετὰ τοῦ Ἁγιωτάτου Πάπα Ρώμης ἐν Ἱεροσολύμοις, ἐπ᾽ εὐκαιρίᾳ τῆς πεντηκοστῆς ἐπετείου τῆς συναντήσεως εἰς τὴν Ἁγίαν Γῆν τῶν ἀειμνήστων προκατόχων ἡμῶν πατριάρχου Ἀθηναγόρου καὶ Πάπα  Παύλου τοῦ Στ´.

Ἀπόδειξιν τῆς εὐρύτητος τοῦ πνεύματος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῆς ἑτοιμότητος αὐτοῦ νὰ συμβάλλῃ διὰ τοῦ ἐντίμου διαλόγου εἰς τὴν ἐπίλυσιν τῶν προβλημάτων τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς ἀνθρωπότητος ἀποτελεῖ καὶ ἡ πρόθυμος ἀνταπόκρισις ἡμῶν εἰς τὴν τιμητικὴν πρόσκλησιν τῆς Α.Α. τοῦ Πάπα Φραγκίσκου ὅπως μετάσχωμεν εἰς τὴν ἱστορικὴν εἰρηνευτικὴν προσπάθειάν του νὰ συμφιλιώσῃ Ἰσραηλινοὺς καὶ Παλαιστινίους προχθὲς εἰς τὸ Βατικανόν. Θὰ ἐνθυμούμεθα πάντοτε αὐτὴν τὴν πολύτιμον ἐμπειρίαν καὶ τὴν διάχυτον, τὸ ἑσπέρας τῆς Κυριακῆς, συγκίνησιν καὶ ἱκανοποίησιν, ὡς καὶ τὰς προσδοκίας διὰ μόνιμον καὶ σταθερὰν εἰρήνην εἰς τοὺς Ἁγίους Τόπους καὶ εὐρύτερον. Εὔχεσθε καὶ σεῖς ὅλοι δι᾿ αὐτό, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν τῷ Ἄρχοντι τῆς εἰρήνης Χριστῷ. 

Καθὼς ζῶμεν εἰς ἕνα κόσμον κυριαρχούμενον ὑπὸ τῆς ἰδιοτελείας καὶ τῆς ἐπιδιώξεως τοῦ ἰδίου συμφέροντος καὶ ἐξ αἰτίας αὐτῶν διολισθαίνοντα εἰς συγκρούσεις καὶ ἀντιπαραθέσεις λίαν ἐπικινδύνους διὰ τὴν εἰρήνην καὶ τὴν ἀγαστὴν συνεργασίαν μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν λαῶν, ἡ Μήτηρ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία θεωρεῖ πρώτιστον χρέος της νὰ κηρύσσῃ πρὸς πᾶσαν κατεύθυνσιν, ἐν θυσιαστικῇ ἀγάπῃ, τὸν λόγον τῆς ἐν αὐτῇ ἀληθείας καὶ νὰ δίδῃ τὴν μαρτυρίαν τῆς ἀληθοῦς πίστεως, τὴν ὁποίαν ἀπαρασαλεύτως καὶ ἀπαραχαράκτως φυλάττει, ὡς ἔλαβε παρὰ τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, ἐν οἷς καὶ τοῦ τιμωμένου ἁγίου ἀποστόλου Βαρθολομαίου, καὶ τῶν θεοφόρων Πατέρων τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας.

Εἰς τὴν προσπάθειαν ταύτην τῆς Ἁγιωτάτης Μητρὸς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως πεπείσμεθα ὅτι ἔχομεν συμπαραστάτας καὶ ὅλους ἐσᾶς, ὅσοι ἤλθετε ἐνταῦθα διὰ νὰ τιμήσετε τὰ ὀνομαστήρια τοῦ Πατριάρχου σας, ἀλλὰ ἔχομεν καὶ τὰ ἁπανταχοῦ τῆς γῆς ἐν Κυρίῳ τέκνα, τὰ συμμετέχοντα σήμερον νοερῶς καὶ προσευχητικῶς εἰς τὴν χαρὰν τῶν ἡμετέρων ὀνομαστηρίων. Εὐχαριστοῦντες δὲ ὑμᾶς διὰ τὰ πρόφρονα αἰσθήματα τῶν καρδιῶν σας, ἐκδηλούμενα διὰ τῆς ἐδῶ παρουσίας σας καὶ συγκινοῦντα μεγάλως ἡμᾶς, σᾶς διαβεβαιοῦμεν ὅτι θὰ συνεχίσωμεν διακονοῦντες καὶ κηρύσσοντες ἐν ἀγάπῃ, διότι αὐτὴ καὶ μόνον μένει καὶ οὐδέποτε ἐκπίπτει, συνοδεύουσα ἡμᾶς μέχρι τῆς συναντήσεώς μας μετὰ τῆς ἀπολύτου ἀγάπης, τοὐτέστι μετὰ τοῦ Θεοῦ.