Ίων Δραγούμης : ένας ακτιβιστής για το Έθνος και την Κοινωνία - Γεώργιος Διον. Κουρκούτας

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Ίων Δραγούμης : ένας ακτιβιστής για το Έθνος και την Κοινωνία

Το ενδιαφέρον νέο βιβλίο της Μίτσης Σκ. Πικραμένου για τον Έλληνα διανοούμενο των Αρχών του 20ου αιώνος

Το όνομα Ίων Δραγούμης αποτελεί μέχρι σήμερα ένα όνομα που σχετίζεται με την Γένεση των πρώτων ιδεολογικών διατυπώσεων εθνικών και κοινωνικών προβληματισμών στο μεταίχμιο μιας ολόκληρης εποχής. Ο ίδιος έδρασε στα τέλη του 19ου και στις Αρχές του 20ου αιώνος μέσα από το Διπλωματικό Σώμα και μέσα από ένα πλήθος γραπτών. Με την πένα και την δράση του επηρέασε πολλούς από τους συγχρόνους του αλλά και κατέγραψε την φιλοσοφία και την πορεία μιας εποχής ανανέωσης και ελπίδας για τον Ελληνισμό. Το τέλος του, μια άδικη και καταδικαστέα από όλους πράξη εκδίκησης, σε ηλικία μόνο 42 ετών, τον μετέτρεψε σε έναν μάρτυρα των Ιδεών του και στέρησε τους Έλληνες από ένα τολμηρό και δημιουργικό πνεύμα.

ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ . Την Βιογραφία του μπορούμε να την βρούμε σε εκδόσεις για την Λογοτεχνία(όπου κρίνεται και παρουσιάζεται μέσα από την πάντα ενδιαφέρουσα λογοτεχνική και στοχαστική του δημιουργία), αλλά και σε ιστορικές μελέτες. Πρόσφατα μία πολύτιμη έκδοση(πολύτιμη για όποιον θέλει να γνωρίσει τον χαρακτήρα, τις σκέψεις και την διάσταση των δράσεων του) προσέφερε η Μίτση Σκ. Πικραμένου με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Δεν έκαμα στη ζωή ό,τι ήθελα, μα τόσο μπόρεσα!-Η βιογραφία του Ίωνα Δραγούμη», από τις εκδόσεις ¨Γιάννης Πικραμένος¨. Πρόκειται για ένα βιβλίο 400 σχεδόν σελίδων, όπου ο Ίων Δραγούμης φαίνεται να μιλά ο ίδιος και να παρουσιάζει (σε Α΄ ενικό πρόσωπο) την ζωή και τις σκέψεις του, σαν να μιλά από τα έδρανα της Ιστορίας.

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ. Το έργο είναι γραμμένο σαν να έρχεται ο ίδιος ο Ίων από το παρελθόν για να μας αφηγηθεί την ζωή του. Για τον σκοπό αυτό η συγγραφεύς (που παρουσίασε το βιβλίο της σε μία ωραία εκδήλωση στον Πύργο Ηλείας στις 17 Ιουνίου 2014)μελέτησε αμέτρητες σελίδες και χειρόγραφα του ιδίου, για να αποτυπώσει με ενάργεια και λογοτεχνική ζωντάνια την μορφή αυτού του αγνοημένου σήμερα Έλληνα ¨ακτιβιστή¨(όπως τον απεκάλεσε η συγγραφεύς). Ενός ¨ακτιβιστή¨ που σε μία εποχή ιδεολογικών αναζητήσεων πρέπει να αποτελεί ένα ακόμη σημείο αναφοράς για τον Ελληνισμό που αναζητά ταυτότητα στην εποχή της Παγκοσμιοποίησης. Τότε υπήρχε παρέμβαση των Ελλήνων διανοουμένων στην διαμόρφωση των οραμάτων της Ελληνικής Κοινωνίας. Κλασικά παραδείγματα τότε ήταν ο Ίων Δραγούμης, ο Περικλής Γιαννόπουλος αλλά  και η Πηνελόπη Δέλτα, σε αντιδιαστολή με την εποχή μας και την σημερινή  ¨εκκωφαντική(και ίσως ένοχη)  σιωπή¨ των διανοουμένων. 

ΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ. Ο Ίων Δραγούμης (1878-1920) ήταν γόνος γνωστής οικογένειας των Αθηνών με καταγωγή από την Μακεδονία και ακολούθησε την Διπλωματική καριέρα. Έκανε την θητεία του σε πόλεις όπως Μοναστήρι, Θράκη, Θεσσαλονίκη και Κωνσταντινούπολη κατά την κρίσιμη πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, όταν σε μία παρηκμασμένη Οθωμανική Αυτοκρατορία ο υπόδουλος Ελληνισμός αναζητούσε τρόπους επιβίωσης. Ο ίδιος συνδέεται και συνεργάζεται με τον γαμπρό του (είχε νυμφευθεί την αδελφή του Ίωνος, την Ναταλία) και πρωταγωνιστή του Μακεδονικού Αγώνος Παύλο Μελά, του οποίου ο τραγικός θάνατος το 1904 επηρεάζει την σκέψη και τον εμπνέει να γράψει και να αγωνιστεί. Μάλιστα είχε διετέλεσε και Βουλευτής και το 1917 αντιμετώπισε διώξεις και εξορίες από το καθεστώς Βενιζέλου(τον οποίο στην αρχή θαύμαζε, αλλά μετά τον αποδοκίμασε). Ο ίδιος ο Δραγούμης πίστευε σε μία συνεννόηση με τους Τούρκους ως αντίθεση στον ογκούμενο σλαβικό παράγοντα στα Βαλκάνια, κάτι που προσπάθησε και κατά την διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, οργανώνοντας τους Έλληνες της Μακεδονίας εναντίον των Βουλγάρων.   

«ΔΕΝ ΕΚΑΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΟΣΑ ΗΘΕΛΑ, ΜΑ ΟΣΑ ΜΠΟΡΕΣΑ» .Ο τίτλος του βιβλίου προέρχεται από μία φράση του ιδίου του Δραγούμη, για τον διαρκή αγώνα να υπηρετήσει ό,τι πίστεψε. Ο πρόωρος θάνατος του στέρησε την Ελλάδα από ένα πρωτοπόρο και αγωνιστή.  Στην γεμάτη περιπέτειες ζωή του κυρίαρχες είναι οι σχέσεις του με τις γυναίκες. Ιδιαίτερη θέση έχουν η αγγλίδα Μάμπελ, η μεγάλη ηθοποιός(και κόκκινο πανί για την μεγαλοαστική οικογένεια του Ίωνος) Μαρίκα Κοτοπούλη και, φυσικά, η Πηνελόπη Δέλτα. Ξεχωριστή ήταν η σχέση του Δραγούμη με την Πηνελόπη Δέλτα, που την περιγράφει με ζωντάνια στο βιβλίο της η κ. Πικραμένου, όπως και τους άλλους έρωτες του Δραγούμη. Πιθανόν ένας από αυτούς τους έρωτες(αυτός με την Δέλτα) να είναι η βασική αιτία της δολοφονίας του Δραγούμη από τους βενιζελικούς το θέρος του 1920, με παρότρυνση του πατέρα της Δέλτα, του Εμμανουήλ Μπενάκη. Η ίδια η Πηνελόπη πληγώθηκε από τον χαμό του και αυτό διεφάνη και στα γραπτά της, όπου ο Ίων αποκτά θρυλικές διαστάσεις. Το βέβαιο είναι πως ο πρωτοπόρος αυτός τόσο του Ελληνικού Εθνικισμού όσο και του Δημοτικισμού παραμένει άγνωστος στο ευρύ κοινό της σημερινής Ελλάδος, που, κατά την συγγραφέα, πρέπει να αναζητά λύσεις για τα αδιέξοδα στα οποία μας έχουν οδηγήσει οι λανθασμένες πολιτικές των τελευταίων δεκαετιών.  Το βιβλίο «Δεν έκαμα στη ζωή όσα ήθελα, μα όσα μπόρεσα» βοηθά  τον σύγχρονο αναγνώστη να κατανοήσει και να ερμηνεύσει την εποχή της δράσεως του Ίωνος Δραγούμη και συνδέει άριστα την Λογοτεχνία με την Ιστορία.

Γεώργιος Διον. Κουρκούτας