Οἱ κακοί λογισμοί - π. Γρηγόριος Μουσουρούλης

Κυριακή Β´Νηστειῶν

Λόγος εἰς τό Εὐαγγέλιον

Οἱ κακοί λογισμοί

«Τί ταῦτα διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν;»  (Μάρκ β´8)

*******

« Τί ταῦτα διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν;»

«Πῶς ἐπιτρέ­ψατε νά καλλιεργηθοῦν στό νοῦ σας λογισμοί κατάκρι­σης καί ταραχῆς; Δέν ἀντιλαμβάνεσθε ὅτι μ᾽ αὐ­τό τόν τρόπο ζημιώνετε τήν ψυχή σας; Ἤ μήπως νομίζετε ὅτι εἶναι κάτι ἀδιάφορο τό νά σκέπτεσθε ἄσχημα πράγματα»; Τό ἐλεγκτικό αὐτό ἐρώτημα τοῦ Κυρίου πρός τούς γραμματεῖς τοῦ Ἰσραήλ, πού παρακολού­θησαν τό θαῦμα τῆς θεραπείας τοῦ παραλύτου, γιά τό ὁποῖο μᾶς μίλησε τό σημερινό εὐαγγέλιο, θέ­τει ἐνώπιόν μας τό μεγάλο κεφάλαιο τῆς πνευ­ματικῆς ζωῆς πού λέγεται «λογισμοί». Ἕνα θέμα πού μᾶς ἐνδιαφέρει ὅλους. Ἄς ἐξετάσουμε λοι­πόν δύο πράγματα: πρῶτον ποιά εἶναι ἡ βαρύτητα τῶν κακῶν λογισμῶν καί δεύ­τε­ρον πῶς πρέπει νά τούς ἀντιμετωπί­σου­με.

******

« Τί ταῦτα διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν; »

     Δυστυχῶς  ὄχι μόνον ὁ νοῦς τῶν γραμμα­τέων τοῦ εὐ­αγ­γε­λί­ου, ἀλλά καί πολλῶν ἄλλων ἀνθρώπων γί­νε­ται κά­πο­τε σπή­λαι­ο κα­κῶν λο­γι­σμῶν. Ἐδῶ στό νοῦ τοῦ ἀνθρώπου γίνεται ἡ πρώτη προσβολή ἐκ μέρους τοῦ πονηροῦ δια­βόλου. Ἐδῶ ἐπιχειρεῖ εἰσβολή καί κατάληψη μέ σκέψεις καί φαντασίες πονηρές, ρυπαρές καί ἀκάθαρτες, μέ ἰδέες πλανεμένες. Αἱρέσεις, δεισι­δαιμονίες, προλήψεις, ἁμαρτωλά σχέδια κακό­βουλα καί βλαπτικά τοῦ πλησίον. Γι᾽ αὐτό καί ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ λέγει ὅτι «ἐν διανοίᾳ βελτιούμεθα καί ἐν δια­νοίᾳ ἀχρει­ού­μεθα». Τό μυαλό μας εἶναι τό ἐργαστήρι πού μᾶς κάμνει καλύτερους ἤ χειρό­τε­ρους.

Μετά τό νοῦ πεδίο μάχης γίνεται ἡ καρδιά τοῦ ἀνθρώπου, τό συναίσθημα. Ἐδῶ ὁ ἐχθρός ζητάει κατάκτηση μέ ἐπιθυμίες πονηρές. Μέ αἰσθήματα ὕποπτα καί ἁμαρτωλά. Πόθους κοσμικούς, μάται­ους, ἀνίερους καί ἀσεβεῖς. Μέ πάθη πού φθεί­ρουν σῶμα καί ψυχή. Ἡ σκέ­ψη ἀ­να­στα­τώ­νε­ται ἀ­πό κα­χυ­πο­ψί­ες, ἐ­χθρό­τη­τες, πο­νη­ρί­ες, ζή­λει­ες, ἀν­τι­πά­θει­ες, φθόνο, μίσος, ἐκδίκηση, φιλοχρη­ματία, πλεονεξία, καλοπέραση, ἀσπλαγχνία καί σκληρο­καρδία.

Μετά τό νοῦ καί τήν καρδιά τό θέατρο τῶν ἐπιχει­ρήσεων, μεταφέρεται στή θέληση τοῦ ἀν­θρώπου. Αὐτήν ἐπιδι­ώκει ὁ ἐχθρός νά δεσμεύσει στήν δουλική ἁλυσί­δα τῆς ψευδώνυμης ἐλευ­θερίας. Τήν χαλα­ρώνει, τήν ἀποδυναμώνει καί τήν φέρνει σέ ἀντίθεση μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Στόχος τοῦ διαβόλου εἶναι νά παραμορφώσει τή θέλησή μας μέ ἰσχυρο­γνω­μοσύνη, ἐγωϊστική καί ἄκαρπη ἐπιμονή, φί­λαυτη ἰδιοτέλεια, ἀμετάκλητες ἀποφάσεις γιά τό κακό.

Ἔτσι ὅμως μποροῦμε νά φαντασθοῦμε μιά καρδιά νικημένη κάτω ἀπό αὐτούς τούς κατακτη­τές ποιούς κινδύνους διατρέχει. Τότε θά συμβεῖ ἐκεῖνο πού εἶπεν ὁ Κύριος: «Πάντα ταῦτα τά πονηρά, ἔσωθεν ἐκπορεύεται καί κινοῖ τόν ἄν­θρωπον (τόν κάμνουν ἀκάθαρτο» (Ματθ. ιε´19 & Μάρκ. ζ´21, 23).

Οἱ κα­κοί λο­γι­σμοί, λοιπόν, εἶ­ναι πο­λύ ἐ­πι­κίν­δυ­νοι δι­ό­τι τα­λαι­­πω­ροῦν καί λε­ρώ­νουν τήν ψυ­χή μας. Λί­γο νά μήν προ­σέ­ξει κα­νείς τή σκέψη του, ἀλλά καί τά μά­τια του ἤ τά αὐ­τιά του, καί τόν πε­ρι­κυ­κλώ­νουν λο­γι­σμοί φοβεροί. Ὁ Προ­φή­της Ἱ­ε­ρε­μί­ας λέγει ὅτι  «ἀ­νέ­βη θά­να­τος διά τῶν θυ­ρί­δων» ἐν­νο­ών­τας τίς πέντε αἰ­σθή­σεις. Ἔρ­χε­ται κα­τό­πιν ἡ φαν­τα­σί­α καί κυ­ρι­εύ­ει τό νοῦ μέ τό­σες εἰ­κό­νες πού ἐν­τυ­πώ­νον­ται μέ δύ­να­μη μέσα μας. Καί ἔτσι γί­νε­ται στό ἐσωτερικό μας μί­α ἀ­νί­ε­ρη συμ­μα­χί­α στήν ὁ­ποί­α πρω­το­στα­τοῦν οἱ δαί­μο­νες οἱ ὁ­ποῖ­οι σπέρ­νουν στό πε­­ρι­βό­λι τοῦ νοῦ μας κάθε κακία.

Αὐ­τή δέ ἡ ἐ­κρη­κτι­κή κα­τά­στα­ση μέ­σα μας εἶ­ναι ἰδιαιτέ­ρως ἐ­πι­κίν­δυ­νη. Δι­ό­τι καμ­μία ἁ­μαρ­τί­α δέν δι­α­πράτ­τε­ται ἐ­άν  δέν προ­η­γη­θεῖ ἡ συγ­κα­τά­θε­ση τοῦ νοῦ στούς κα­κούς λο­γι­σμούς καί ἡ κάμ­ψη τῆς θέλησης. Προ­η­γεῖ­ται ὁ ἐ­σω­τε­ρι­κός δι­ά­λο­γος τῆς ψυ­χῆς μας καί ἀ­κο­λου­θεῖ ἡ πρακτι­κή ἐ­φαρ­μο­γή, δηλαδή ἡ καταστροφή μας. Ὅταν, ἀδελφοί μου, ἀφήνουμε τό νοῦ μας νά γίνεται «γήπεδο», ὅπου οἱ δαίμονες κλωτσοῦν ἀνενό­χλητα τίς μπάλες τῶν κακῶν λογισμῶν,  τότε χω­ρίς νά τό παίρ­νου­με εἴ­δη­ση, συμ­μα­χοῦ­με μέ τόν δι­ά­βο­λο ὁ ὁ­ποῖ­ος κα­τα­λαμ­βά­νει σι­γά-σι­γά τό κά­στρο τῆς ψυ­χῆς μας καί τό αἰχ­μα­λω­τί­ζει. Τό­τε ζοῦ­με μι­ά κό­λα­ση στή σκέ­­ψη μας καί στή συ­νέ­χεια εἶ­ναι ἀ­δύ­να­το ὁ νοῦς μας νά σκέ­φτε­ται καί νά ζεῖ τόν Θε­ό. 

Βέ­βαι­α τά πε­πυ­ρω­μέ­να βέ­λη τῶν κα­κῶν λο­γι­σμῶν πού μᾶς στέλ­νει ὁ δι­ά­βο­λος, δέν ἀ­πο­τε­λοῦν ἀπό μόνα τους ἁ­μαρ­τί­α, ὅ­ταν ἐ­μεῖς ἀ­μέ­σως τά ἀ­πο­δι­ώ­κου­με. Δέν μπο­ροῦ­με ἀ­σφα­λῶς νά ἀ­πα­γο­ρεύ­σου­με στό δι­ά­βο­λο νά μᾶς πο­λε­μᾶ, ὅπως δέν μποροῦμε νά ἐμποδίσουμε τά πουλιά νά πετοῦν. Αὐ­τό ὅ­μως πού μπο­ροῦ­με νά κά­νου­με εἶ­ναι νά μή ἀφήσουμε τά πουλιά νά κτίσουν φωλιά πάνω στό κεφάλι μας, νά μή κά­νου­με τό νοῦ μας ξε­νο­δο­χεῖ­ο κα­κῶν λο­γι­σμῶν. Πῶς ὅμως θά γίνει αὐτό;

*****

Γιά νά ἀν­τι­στα­θοῦ­με στούς κα­κούς λο­γι­σμούς θά πρέ­πει νά προ­σέ­ξου­με δύ­ο μέ­τω­πα, ἕ­να ἔ­ξω ἀ­πό ἐ­μᾶς κι ἕ­να μέ­σα μας. Ἔ­ξω ἀ­πό ἐ­μᾶς ἀ­σφα­λῶς ὑ­πάρ­χουν τό­σες προ­κλή­σεις καί πει­ρα­σμοί. Μήν ἀ­φή­νου­με λοι­πόν ἐ­κτε­θει­μέ­να τά μά­τια μας καί τ΄ αὐ­τιά μας σ’­αὐ­τές τίς πα­γί­δες, στούς δρό­μους, στό σπίτι, στήν τη­λε­ό­ρα­ση, παν­τοῦ. Μή λέ­με ἐ­γώ δέν ἐ­πη­ρε­ά­ζο­μαι· ὅ­λοι μας κιν­δυ­νεύ­ου­με.  

Ταυτόχρονα θά πρέπει νά προσέξουμε καί στό ἐ­σω­τε­ρι­κό μέ­τω­πο τοῦ νοῦ μας. Ὅ­ταν ἀν­τι­με­τω­πί­ζου­με κα­κούς λο­γι­σμούς, θά πρέ­πει ἀ­μέ­σως νά ἀν­τι­στε­κό­μα­στε. Μήν συ­ζη­τοῦ­με μα­ζί τους. Οἱ λογισμοί αὐτοί δέν εἶναι δικοί μας ἀλλά τοῦ δι­α­βό­λου. Μήν κου­βεν­τι­ά­ζου­με λοιπόν μέ τόν πο­νη­ρό, δι­ό­τι ἔ­τσι εὔ­­κο­λα θά αἰχ­μα­λω­τισθεῖ ὁ νοῦς καί ἡ καρδιά μας. Οἱ κα­κοί λο­γι­σμοί χρειάζονται πε­­ρι­φρό­νη­ση, νά μήν τούς δί­νου­­με ση­μα­σί­α. Δι­ό­τι δι­α­φο­ρε­τι­κά ἀ­γρι­εύ­ει ὁ ἐ­χθρός καί μᾶς μπερ­δεύ­ει. Μᾶς κάνει νά ἀσχολούμαστε μέ τήν ἁμαρτία καί νά ἀναστατωνόμαστε. Τό μεγα­λύτερο ὅπλο ὅμως κατά τῶν κακῶν λογι­σμῶν εἶναι ἡ προσευχή. Ἰδιαιτέρως ὅ­ταν βλέ­που­με τούς λο­γι­σμούς σάν με­λίσ­σι νά πέ­φτουν ἐ­πά­νω μας ἄς καταφεύγουμε μέ τήν προσευχή στή δύ­ναμη τοῦ Θεοῦ. Μόνο ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ διά τῆς προ­σ­ευχῆς μπορεῖ νά καθάρει τό νοῦ μας καί νά ἀπο­κολ­λήσει τήν καρδιά μας ἀ­πό τήν μα­ται­ό­τη­τα τοῦ κό­σμου.

Ἀ­δελ­φοί, ὑπάρχει κι ἕνας πιό εὔκολος τρόπος νά ἀ­ντι­σταθοῦμε στόν δύσκολο αὐτό ἀγώνα. Εἶναι τό νά γε­­μίζου­με τό νοῦ ­μας μέ θεῖ­α καί ἱ­ε­ρά νο­ή­μα­τα πού θά κυριαρχοῦν στήν καρδιά μας καί θά μᾶς μεταγγίζουν χα­ρά καί ἀ­γαλ­λί­α­ση. Νά σκεπτόμαστε, τόν Θεό καί τό θέλημά του, νά γεμίζουμε τήν ψυχή μας μέ θεῖες ἀ­λή­θειες, ἕνα λόγο τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἕνα τροπάριο, ὅπως ἐπίσης καί τό νά μελετοῦμε καί νά μαθητεύουμε στήν ζωή τοῦ Χριστοῦ μας καί τῶν Ἁγίων μας. Ἔτσι θά χάνουν τήν δύναμή τους οἱ κακοί λογισμοί, καί ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ θά γεμίζει τή ζωή μας.

*****

« Τί ταῦτα διαλογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν;»

        Ἀδελφοί! Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή μᾶς κα­λεῖ νά ἐργασθοῦμε σέ βάθος πάνω στόν ἑαυτό μας. Σ᾽αὐτό τό ἔργο τῆς πνευματικῆς μας καλλιέργειας ἐντάσσεται πρωτίστως καί ὁ ἔλεγχος τῶν λογισμῶν.

        Ἄλλωστε καί ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς τοῦ ὁποίου τήν μνήμη ἑορτάζουμε σήμερα ἰδιαιτέρως ἀσκήθηκε στόν τομέα αὐτό καί διακρίθηκε γιά τόν πειθαρχημένο καί φωτισμένο νοῦ του.

        Ἄς ξεκινήσουμε λοιπόν, κι ἐμεῖς τόν ἀγώνα. Μέ ἐνθουσιασμό, ἐπαγρύπνηση καί καί δυναμι­σμό. Τό θέμα εἶναι κατ᾽ ἐξοχήν σπουδαῖο. Νά κρατήσουμε τή σκέψη μας καθαρή, ἱερή, οὐρά­νια. Ὥστε ὁλόκληρη ἡ ὕπαρξή μας νά γίνει εἰρηνική, φωτεινή, ἐξαγιασμένη, πραγματικά εὐ­λογημένη.  

Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Μουσουρούλης