Ὁμιλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τὴν Βασιλικὴν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἐν Ἐφέσῳ

Ὁμιλία

 τῆς Α. Θ. Παναγιότητος

 τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου

 κ. κ. Βαρθολομαίου

 κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τὴν Βασιλικὴν

 τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἐν Ἐφέσῳ

(8 Μαΐου 2015)

Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοὶ καὶ συλλειτουργοί,

Εὐλαβέστατοι πατέρες,

Ἐξοχώτατε,

Ἐντιμότατε κύριε Γενικὲ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος ἐν Σμύρνῃ,

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Χριστὸς Ἀνέστη!

«Πολλὰ ἔχων ὑμῖν γράφειν, οὐκ ἠβουλήθην διὰ χάρτου καὶ μέλανος, διότι ἤλπιζον ἐλθεῖν πρὸς ὑμᾶς καὶ στόμα πρὸς στόμα λαλῆσαι, ἵνα ἡ χαρὰ ἡμῶν ᾖ πεπληρωμένη» (πρβλ. Β΄ Ἰωάν. 12), λέγομεν καὶ ἡμεῖς μετὰ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου πρὸς ἐσᾶς, ἀντικρύζοντες τὰ ἱλαρὰ πρόσωπά σας, καθὼς σήμερον, ποὺ ἡ Ἁγία Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τὴν μνήμην τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, τοῦ ἠγαπημένου μαθητοῦ τοῦ Κυρίου καὶ εὐαγγελιστοῦ τῆς ἀγάπης, ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ μᾶς ἀξιώνει νὰ τὴν τιμήσωμεν εἰς τὸν ἡγιασμένον ἀπὸ τὸν τάφον τοῦ ἁγίου τόπον τοῦτον, εἰς τὴν Βασιλικὴν τὴν ὁποίαν ἀνίδρυσεν ὁ αὐτοκράτωρ Ἰουστινιανός, εἰς ἀντικατάστασιν τοῦ παλαιοτέρου ναοῦ, τὸν ὁποῖον εἶχον ἀνεγείρει οἱ Ἐφέσιοι. Καὶ τὸν κατεσκεύασε τόσον μέγαν καὶ ὡραῖον, σημειώνει ὁ ἱστορικὸς τῆς ἐποχῆς Προκόπιος εἰς τὸ ἔργον του «Περὶ κτισμάτων», ὥστε νὰ εἶναι παραπλήσιος καὶ ἐφάμιλλος εἰς ὅλα πρὸς τὸν ναὸν τὸν ὁποῖον ἀνήγειρεν ὁ ἴδιος εἰς τὴν Bασιλίδα τῶν πόλεων καὶ ἀφιέρωσεν εἰς τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους.

Εἰς αὐτὸν τὸν ναόν, τοῦ ὁποίου σώζονται σήμερον ὀλίγα ἀλλὰ θαυμαστὰ κατάλοιπα, ὡδήγησε καὶ ἡμᾶς ἡ ἀγάπη τοῦ ἀποστόλου καὶ μαθητοῦ τοῦ Κυρίου, ἄλλους ἐξ ἡμῶν ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ ἄλλους ἀπὸ τὴν Σμύρνην, τὴν Ἑλλάδα, τὴν Κύπρον καὶ ἀλλαχόθεν, διὰ νὰ ἑορτάσωμεν ἐδῶ ἀπὸ κοινοῦ τὴν ἱερὰν μνήμην του, ἑνωμένοι μὲ τὴν ἀγάπην τῆς κοινῆς πίστεως τὴν ὁποίαν καὶ ἐκεῖνος μᾶς ἐδίδαξεν, ἀλλὰ καὶ ἑνωμένοι μὲ τὴν ἀγάπην διὰ τὸν τόπον αὐτόν, τὴν γῆν τῶν πατέρων μας, εἰς τὴν ὁποίαν ἔζησαν ἐπὶ αἰῶνας καὶ παρήγαγον πολιτισμὸν θαυμαζόμενον ἀπὸ ὅλους, ὅπως εἴπαμε καὶ χθὲς εἰς τὸν ἑσπερινόν.

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ,

Ὁ Θεὸς μᾶς ἠξίωσε καὶ ἐφέτος, ὡς καὶ ἄλλοτε κατὰ τὰ τελευταῖα ἔτη, νὰ τελέσωμεν τὴν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τὸν ἱστορικὸν αὐτὸν χῶρον κατόπιν ἀδείας τῶν Τουρκικῶν ἀρχῶν, τὰς ὁποίας καὶ ἀπὸ τῆς θέσεως αὐτῆς εὐχαριστοῦμεν θερμῶς. Εὐχαριστοῦμεν θερμῶς καὶ ὅλους ἐσᾶς, τοὺς εὐλαβεῖς προσκυνητάς, τέκνα εὐσεβῆ καὶ ἀγαπητὰ τῆς Μητρὸς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, πνευματικὰ τέκνα τῆς Ἰωνίας, τῆς Μικρᾶς Ἀσίας εὐρύτερον, τὰ ὁποῖα ἤλθετε διὰ νὰ συνεορτάσωμεν τὴν ἑορτὴν τοῦ προστάτου τῆς Ἐφέσου, τοῦ ἠγαπημένου μαθητοῦ τοῦ Κυρίου, ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου.

Σᾶς καλωσορίζομεν εἰς τὸν ἡγιασμένον καὶ μαρτυρικὸν αὐτὸν τόπον, εἰς τὴν γῆν τῶν πατέρων σας, εἰς τὴν γῆν τῶν ἁγίων καὶ τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας μας, εἰς τὴν πρωτεύουσαν τῆς Ἰωνίας τὴν Ἔφεσον, ὅπου ἀκούεται ἡ φωνὴ τοῦ εὐαγγελιστοῦ τῆς ἀγάπης, ὅπου ἀκούεται τὸ κήρυγμα τοῦ ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου κατὰ τῶν ἀρχαίων θεῶν. Τοὺς ἀκούομεν νὰ νουθετοῦν μέσῳ τῶν ἐπιστολῶν τους καὶ νὰ διδάσκουν ὄχι μόνον τοὺς χριστιανοὺς τῆς Ἐφέσου ἀλλὰ καὶ τοὺς χριστιανοὺς ὅλου τοῦ κόσμου καὶ κάθε ἐποχῆς, περὶ τῆς ἀγάπης καὶ περὶ τῆς πνευματικῆς πανοπλίας τὴν ὁποίαν ἔχομεν εἰς τὴν διάθεσίν μας διὰ τὸν πνευματικὸν πόλεμον ποὺ καλούμεθα νὰ διεξαγάγωμεν ἐναντίον τοῦ κακοῦ καί «τοῦ κοσμοκράτορος τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου» (πρβλ. Ἐφεσ. ς΄, 12).

Αἰσθανόμεθα μεγάλην συγκίνησιν καὶ πιστεύομεν ὅτι τὴν ἰδίαν αἰσθάνεσθε καὶ ἐσεῖς ἐπισκεπτόμενοι προσκυνηματικῶς μαζὶ μὲ τὸν Πατριάρχην σας τὰ ματωμένα χώματα τῆς Ἰωνίας, ὅπως τὰ ὀνομάζει ἡ Διδὼ Σωτηρίου, ἀπὸ τὸν πλησιόχωρον Κιρκιντζὲν τῆς ὀρεινῆς Ἐφέσου, ἀπὸ ὅπου «ξαγναντεύαμε», ὅπως γράφει, «ὁλόκληρο τὸν καρπερὸ κάμπο τῆς Ἔφεσος, ποὺ ἦτανε δικός μας ἴσαμε τὴ θάλασσα».

Τὰ χώματα αὐτὰ εἶναι ὄντως ποτισμένα ἀπὸ μαρτυρικὰ αἵματα, ἀπὸ ἀσκητικοὺς ἱδρῶτες καὶ δάκρυα. Διότι δὲν εἶναι ὀλίγοι οἱ μάρτυρες τῆς πίστεως τοὺς ὁποίους προσέφερεν ἡ γῆ τῆς Ἰωνίας, καὶ εἰδικώτερον ἡ Ἔφεσος. Δὲν εἶναι ὀλίγοι οἱ μοναχοὶ καὶ οἱ ἀσκηταὶ οἱ ὁποῖοι ἔζησαν εἰς τὸ γειτονικὸν μέγα μοναστικὸν κέντρον τοῦ Γαλησίου Ὄρους, ἀπὸ τοῦ ἱδρυτοῦ αὐτοῦ ὁσίου Λάζαρου τοῦ Γαλησιώτου ἕως τῶν ὁμολογητῶν ὁσίων Μελετίου καὶ Γαλακτίωνος, τῶν ὁποίων τὰ ἱερὰ λείψανα ἁγιάζουν τὴν γῆν αὐτήν, μαζὶ μὲ τὰ ἑκατομμύρια τῶν πατέρων καὶ τῶν μητέρων σας οἱ ὁποῖοι ἀναπαύονται ἐδῶ.

Αἱ μνῆμαι τῶν πατέρων μας ὁδηγοῦν τὰ βήματά μας εἰς τὰ χώματα αὐτὰ διὰ νὰ ψηλαφήσωμε τὰ ἴχνη τῆς ἱστορίας καὶ τοῦ πολιτισμοῦ τὸν ὁποῖον ἐδημιούργησαν οἱ πρόγονοί μας, κατοικοῦντες ἐπὶ αἰῶνας εἰς αὐτά. Ψηλαφῶμεν τὰ ἴχνη, τὰ ἐρείπια καὶ τὰ κατάλοιπα τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς πίστεως τῶν ἀνθρώπων, θέτομεν τὸν δάκτυλον ἐπὶ τὸν τύπον τῆς ἱστορίας τῶν προγόνων μας καὶ συγκινούμεθα βαθύτατα, διότι ὅλα αὐτὰ ἀποτελοῦν ἀναπόσπαστα στοιχεῖα αὐτοῦ τοῦ τόπου, τῆς συλλογικῆς μας μνήμης καὶ παραδόσεως, τῆς ἱστορικῆς ταυτότητός μας, ἡ ὁποία ξεκινᾶ ἀπὸ τὰ βάθη τῶν αἰώνων. Αὐτὴν τὴν μνήμην καὶ αὐτὴν τὴν παράδοσιν μετέφεραν οἱ πατέρες μας εἰς τοὺς τόπους εἰς τοὺς ὁποίους ἐγκατεστάθησαν μετὰ τὸν ξεριζωμόν, εἰς τὰς νέας πατρίδας, καὶ σᾶς ἐκληροδότησαν, μαζὶ μὲ τὴν ὀρθόδοξον πίστιν των, καὶ τὴν ἀγάπην καὶ τοὺς δεσμοὺς μὲ τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἡ ὁποία συνεχίζει νὰ παραμένῃ εἰς τὴν ἀπὸ  αἰώνων ἕδραν της διὰ νὰ κρατῇ ἄσβεστον τὴν λυχνίαν ὄχι μόνον τῶν ἑπτὰ Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀποκαλύψεως ἀλλὰ ὁλοκλήρου τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ Γένους εἰς αὐτοὺς τοὺς αἱματοβαμμένους τόπους, διὰ νὰ ἀνάπτῃ τὸ ἁγιοκέρι τῆς εὐλαβείας καὶ τῆς μνήμης εἰς τοὺς ἐρειπωμένους ἱεροὺς ναοὺς καὶ εἰς τοὺς τάφους τῶν πατέρων μας, διὰ νὰ τοὺς μνημονεύῃ καὶ νὰ προσεύχεται διὰ τὴν ἀνάπαυσιν τῶν ψυχῶν των, διὰ νὰ ὑποδέχεται καὶ σᾶς, τοὺς εὐλαβεῖς προσκυνητὰς τῆς μνήμης καὶ τῆς ἱστορίας. Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία εὑρίσκεται ἐδῶ διὰ νὰ διατηρῇ τὴν μνήμην ἀλλὰ καὶ νὰ ἀκούῃ τὰ μηνύματα τῶν καιρῶν καὶ νὰ βιώνῃ τὰς περιδινήσεις τῆς ἱστορίας, νὰ ἀτενίζῃ εἰς τὸ μέλλον ἀσκοῦσα τὴν πρωτοδιακονικὴν εὐθύνην της, καθοδηγοῦσα τοὺς ἀνὰ τὸν κόσμον ὀρθοδόξους χριστιανοὺς καὶ συνδιαλεγομένη μετὰ τῶν ἔξω τῆς παρεμβολῆς, ἐν ἀγάπῃ, ἐν κατανοήσει, φυλάττουσα τοὺς ὅρους τῆς Πίστεως ἐπακριβῶς, στοχεύουσα εἰς τὴν ἕνωσιν τῶν διεστώτων, ὡς Μάρκος ὁ Εὐγενικός, Ἐπίσκοπος Ἐφέσου, ἐν τῇ Συνόδῳ Φερράρας - Φλωρεντίας ἔπραξε, διαλεχθεὶς μὲ τὸν Πάπαν τῆς ἐποχῆς καὶ μὲ τοὺς περὶ αὐτὸν ἐπισκόπους.

Καὶ ἡ μνήμη αὐτὴ εἶναι τόσον ζωντανή, ὅπως διεπιστώσαμε πρὸ ὀλίγων μόλις ἑβδομάδων ὅταν εἴχαμε τὴν χαρὰν ἐπισκεπτόμενοι τὸ 1ον Γυμνάσιον Σερρῶν νὰ παρακολουθήσωμεν μίαν μαθητικὴν θεατρικὴν παράστασιν μὲ τίτλον «Τὰ ἑπτὰ κοιμισμένα παιδιά», -οἱ ἑπτὰ παῖδες οἱ ἐν Ἐφέσῳ- ἡ ὁποία καὶ μᾶς συνεκίνησε βαθύτατα, διότι ἀποδεικνύει τὴν ἀγάπην τῶν νέων μας διὰ τὰς ρίζας των, διὰ τὴν ἱστορίαν τῶν πατέρων των καὶ τὴν παράδοσιν τὴν ὁποίαν αὐτοὶ μετέφεραν ἀπὸ ἐδῶ, τὴν ὁποίαν συνεχίζετε ἐσεῖς, τόσον ὡς μεμονωμένα πρόσωπα ὅσον καὶ συλλογικῶς, καὶ τὴν ὁποίαν ἀνανεώνετε διὰ τῶν προσκυνηματικῶν αὐτῶν ἐπισκέψεων σήμερα ἐδῶ εἰς τὴν Ἔφεσον, ἀλλὰ καὶ προσφάτως εἰς τὴν Σμύρνην καὶ τὰ Ἀλάτσατα καὶ τὸν Τσεσμὲ καὶ αὔριον εἰς τὴν Μαινεμένην, καί, ἀκόμη, εἰς τὴν Καππαδοκίαν τὸν Ἰούνιον καὶ εἰς τὸν Πόντον τὸν Αὐγουστον καὶ εἰς ὅλα τὰ μέρη τὰ ὁποῖα ἀπὸ ἐτῶν χάριτι Θεοῦ ἐπισκεπτόμεθα προσκυνηματικῶς διὰ νὰ τελέσωμε τὴν Θείαν Λειτουργίαν καὶ νὰ τρισαγίσωμεν τοὺς κεκοιμημένους πατέρας καὶ ἀδελφούς μας.

Διατηρήσατε αὐτὴν τὴν φλόγα, αὐτὴν τὴν δᾷδα τὴν ὁποίαν ἐλάβαμε ἀπὸ τοὺς πατέρας μας διὰ νὰ τὴν μεταδώσωμεν εἰς τὰς ἐπερχομένας γενεάς, ὥστε νὰ μὴν διακοπῇ ποτὲ ἡ ἱστορία, ἡ παράδοσις, ἡ χριστιανικὴ μαρτυρία, ὅπως τὴν ἔδωσε πρὶν ἀπὸ εἴκοσι αἰῶνας καὶ ὁ ἑορταζόμενος σήμερον ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος.

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα,

Σήμερα κατὰ τὴν κατανυκτικὴν αὐτὴν προσευχήν μας ἐδῶ ἔχομεν συλλειτουργοὺς τὸν σεμνὸν Μητροπολίτην Ἐλευθερουπόλεως ἀπὸ τὴν γειτονικὴν Μυτιλήνην, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε συνέκδημός μας εἰς ἕνα ἀπὸ τὰ προσκυνήματά μας εἰς τὴν ἁγιοτόκον Καππαδοκίαν∙ τὸν ἅγιον Κορωνείας κ. Παντελεήμονα καταγόμενον ἀπὸ αὐτὰ ἐδῶ τὰ μέρη, ὁ ὁποῖος ἦτο μαζί μας καὶ κατὰ τὸ ἀλησμόνητον προσκύνημά μας εἰς τὴν Σμύρνην τὸν παρελθόντα Φεβρουάριον˙ ἐπίσης, τὸν ἅγιον Σηλυβρίας κ. Μάξιμον, ἕνα νέον καὶ μορφωμένον ἀρχιερέα τοῦ Πατριαρχείου μας, ἀλλὰ καὶ τὸν Ἱερώτατον Μητροπολίτην καὶ Ποιμενάρχην τῆς γειτονικῆς Περγάμου κ. Ἰωάννην, Ἀκαδημαϊκόν, ἐπιφανῆ καὶ διακεκριμένον Ἱεράρχην μας καὶ σοφὸν θεολόγον καὶ Πανεπιστημιακὸν διδάσκαλον, εἰς τὸν ὁποῖον, μὲ τὴν εὐκαιρίαν τῶν ἀγομένων σήμερον ὀνομαστηρίων του, εὐχόμεθα χρόνια πολλὰ καὶ δαψιλῶς παρὰ Κυρίου εὐλογημένα.

Ὁ ἀδελφὸς ἅγιος Περγάμου, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ ἐπιστημονικὰ συγγράμματά του τὰ ὁποῖα μεταφράζονται εἰς πολλὰς ξένας γλώσσας, εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος συμμετέσχεν εἰς πολυάριθμα μέχρι σήμερα διορθόδοξα καὶ διαχριστιανικὰ συνέδρια, τὰ τελευταῖα δὲ χρόνια προεδρεύει ἐπαξίως τῶν πανορθοδόξων συναντήσεων, αἱ ὁποῖαι προετοιμάζουν τὴν σύγκλησιν τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, καθὼς ἐπίσης καὶ ἡγεῖται ἀπὸ Ὀρθοδόξου πλευρᾶς τοῦ Θεολογικοῦ Διαλόγου μὲ τὴν ἀδελφὴν Ρωμαιοκαθολικὴν Ἐκκλησίαν.

Ἅγιε Περγάμου, εἶσθε πολύτιμον στέλεχος τοῦ Οἰκουμενικοῦ μας Πατριαρχείου. Σᾶς εὐχαριστοῦμεν καὶ σᾶς συγχαίρομεν δι᾿ ὅσα ὑπὲρ αὐτοῦ πράττετε καὶ παρακαλοῦμεν τὸν Κύριον νὰ σᾶς πολυετῇ ἐν ὑγείᾳ καί εὐημερίᾳ. Χρόνια σας πολλά!

Χριστὸς ἀνέστη, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα! Καί, καθὼς καθιερώνεται ἀπὸ ἐφέτος, μὲ τὴν πρότασιν τοῦ τοπικοῦ κ. Δημάρχου, τὸ Πατριαρχικὸν προσκύνημα μετὰ θείας λειτουργίας ἐδῶ παρὰ τὸν τάφον τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καί, σὺν Θεῷ, θὰ τὸ ἐπαναλαμβάνωμεν κατ᾿ ἔτος, σᾶς προσκαλοῦμεν νὰ εἴμεθα καὶ πάλιν ὅλοι μαζὶ εἰς τὰς η΄ Μαΐου ͵βς΄ ἐδῶ εἰς τὴν Ἔφεσον. Οἱ Ἐφέσιοι μᾶς περιμένουν μὲ ἀγάπην. Μᾶς περιμένει καὶ ὁ μαθητὴς τῆς ἀγάπης Ἅγιος Ἰωάννης. Λοιπόν, ἀδελφοί μου, καὶ τοῦ χρόνου. Βοήθειά μας! Χρόνια πολλά!