Ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας κ. Στυλιανός μιλά για τον Μεγάλο Πατριάρχη Αθηναγόρα

Με την ευκαιρία συμπληρώσεως 40 ετών από την κοίμησιν του Μεγάλου Πατριάρχου Αθηναγόρου, δημοσιεύουμε από το Αρχείο, την ραδιοφωνική ομιλία, από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Θεσσαλονίκης, του τότε Ηγουμένου της Πατριαρχικής Ι. Μονής των Βλατάδων, και σημερινού Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας κ. Στυλιανού, επ’ ευκαιρία της 20ετους Πατριαρχείας του αειμνήστου σήμερα Πατριάρχου.

ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ

κ. ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΧΑΡΚΙΑΝΑΚΗ, ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΜΟΝΗΣ ΒΛΑΤΑΔΩΝ

ΤΙΤΛΟΣ: ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ 

ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ κ. ΑΘΗΝΑΓΟΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΑ: 27.01.1969 ΩΡΑ: 14.00 – 14.15

******

Σαν αύριο πριν 20 χρόνια ενθρονιζόταν στο Φανάρι ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Αθηναγόρας, ως Οικουμενικός Πατριάρχης.

Την μεγάλη αυτή επέτειο δεν θα μπορούσαμε να εορτάσουμε κατ’ αξίαν όποιες εκδηλώσεις τιμής κι’ αν κάναμε προς τον πανίερον Οικουμενικό Θρόνο.

Από διάφορα σημεία του Ορθοδόξου κόσμου εξεδηλώθη σφοδρά επιθυμία για ένα πανηγυρικό εορτασμό. Γιατί δεν εγνώρισεν, αλήθεια η Εκκλησία μας, στα νεώτερα χρόνια, λαμπρότερη Πατριαρχεία.

Αλλά την πρόθεση και το πρόγραμμα του εορτασμού ανεχαίτισεν ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης.

Σε επίσημο απαντητικό έγγραφό του εγνωστοποίησε προς όλες τις κατευθύνσεις ότι, «έναντι του μεγέθους και της σπουδαιότητος του θεσμού του Οικουμενικού Πατριαρχείου δεν θεωρεί δυνατόν να εορτάζεται εορτή αναφερομένη εις άτομον θητεύον εις αυτόν».

Και έχει βέβαια δίκιο ο Πατριάρχης, μιλώντας για το μέγεθος του θεσμού που εκπροσωπεί. Αλλά αυτό είναι μόνο το ένα μέρος της αλήθειας. Το δεύτερο μέρος δεν μπορούσε να το πη εκείνος. Το ομολογούμε όλοι εμείς. Είναι το μεγαλείο αυτού του ίδιου του σημερινού Πατριάρχου.

Όταν ένας Οικουμενικός Πατριάρχης είναι αντάξιος του Θρόνου του, τότε το πρόσωπο και το έργο του είναι η συνισταμένη αιώνων και ξεφεύγουν τα όρια της περιγραφής. Όταν ένας Πατριάρχης είναι αληθινός, τότε γίνεται αυτός το μέτρο για κάθε ιστορική αξιολόγηση μέσα στη ζωή του ποιμνίου του. Κι’ εδώ είναι πολύ επίκαιρος ο λόγος «το έλαττον υπό του μείζονος ευλογείται».

Ευλαβούμενοι την σεπτήν επιθυμία του Πατριάρχου, δεν θα κάνωμε ούτε εδώ εις την Θεσσαλονίκη σχετικό εορτασμό. Θα περιορισθούμε σε μια σεμνή λειτουργία, αύριο, στην Πατριαρχική Μονή των Βλατάδων, όπου, με προεξάρχοντα τον Μητροπολίτην Θεσσαλονίκης, θα ευχαριστήσωμε τον Θεόν για τον Πατριάρχη που μας εχάρισε, σ’ αυτά τα τόσο κρίσιμα χρόνια, και θα δεηθούμε για την υγιεία και μακροημέρευσή του.

Παράλληλα σ’ αυτήν την πνευματικήν εκδήλωση αισθάνθηκα προσωπικά την ανάγκη, σαν ένας από εκείνους που είχαν την αγαθή τύχη και την μεγάλη τιμή να μαθητεύσουν κοντά στον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα, να διηγηθώ σήμερα για τους πολλούς μερικές αποκαλυπτικές στιγμές μαζί του.

Τις ωνόμασα «πνευματικά στιγμιότυπα από την ζωή του Πατριάρχου». Σωστώτερο θα ήταν να τις ονομάσω «Πνευματικά στιγμιότυπα» στην δική μου ζωή. Γιατί η ζωή του Πατριάρχου δεν γνωρίζει ξεχωριστά στιγμιότυπα, ακολουθώντας πιστά τον αναλλοίωτο ρυθμό της ζωής του ήρωα, του Προφήτη, του Αγίου. Δεν θα μιλήσω λοιπόν εδώ για την πολύπλευρη προσωπικότητά του, μήτε για το έργο του.

Θα παρουσιάσω απλώς τον άρτιον άνθρωπο, τον αληθινό ποιητή, τον γαλήνιο Προφήτη Πατριάρχη.

Όταν σε κυτάζει στα μάτια και σου μιλά -κι’ ο Πατριάρχης κυτάζει στα μάτια και τον πιο άσημο συνομιλητή του- νοιώθεις να γίνεσαι αδέξιος για κάθε λόγο και για κάθε κίνηση. Συντρίβεσαι κυριολεκτικά μπροστά σ’ αυτό το ρασσοφορεμένο βουνό. Μα η συντριβή αυτή δεν είναι εξουθένωση. Ακούοντας τον Πατριάρχη να μιλά και να ξεδιπλώνει στα μάτια σου το προφητικό όραμα του κόσμου και του ανθρώπου, νοιώθεις σαν να λειτούργησαν για πρώτη φορά σωστά το μυαλό και η καρδιά σου.

Φεύγοντας από το γραφείο του έχεις γευθεί εμπειρικά το άρωμα μιας ζωής, σύμφωνη με τους μακαρισμούς του Χριστού.

Ακούστε πως ο ίδιος αντιλαμβάνεται την ευθύνη του πνευματικού Ηγέτη.

«Ο Αρχηγός πρέπει να είναι σκληρός. Αλλά σκληρός στον εαυτό του. Όταν θα του έρθουν αρνητικά τα πράγματα, δυσχείμερα, τότε θα σταθή καλύτερα... Ο Αρχηγός πρέπει να προαισθάνεται τους νέους χρόνους που έρχονται, και να μιλάη γι’ αυτούς. Να κηρύττη, να προφητεύη ... Τον Αρχηγό πολλές φορές δεν τον κατανοούν, μένει μόνος και είναι τραχύ το έργον του, να πείση, να ερμηνεύση τα δέοντα ... Ημείς ακούομεν τους αιώνας, και απαντώμεν εις τους αιώνας. Και όπως εις το πλοίον ο Κυβερνήτης λέγει εις τον Πηδαλιούχον «γραμμή», κι’ απαντά αυτός «γραμμή», έτσι κι’ εμείς ακούομε «Γραμμή» και απαντώμεν: «Γραμμή» ... Ημείς βλέπομεν τα επερχόμενα, και πιστεύομεν εις τα επερχόμενα, και οφείλομεν να εργασθώμεν δια τα επερχόμενα».

Παρά ταύτα, δεν αισθάνθηκε ποτέ ο Πατριάρχης Αθηναγόρας μακρυά η ψηλότερα από τον λαό του. Γι’ αυτό θα τον ακούσετε να λέη σ’ ένα εκκλησίασμα απλοϊκών ανθρώπων: «Εσείς και γω - εγώ και σεις, πιστεύομε κατά τον ίδιο τρόπο».

Ο Πατριάρχης νοιώθει μια απέραντη στοργή, ένα βαθύ σεβασμό θάλεγα, μπροστά στο ανθρώπινο πρόσωπο, όποιο κι’ αν είναι, κι’ όπως κι’ αν είναι.

Αν υπάρχη ένα Δόγμα που έχει διαποτίσει όλην την ψυχή του Πατριάρχου, είναι το δόγμα πως ο άνθρωπος είναι εικόνα του Θεού.

Πριν από δυό χρόνια βρέθηκα συμπτωματικά στο Φανάρι, όταν τον επεσκέφθη ένας όμιλος 70 Γερμανών, όπως συχνά γίνεται, τα τελευταία ιδίως χρόνια, απ’ όλα τα μέρη της Δύσεως. Μου ανέθεσε να κάμω τον διερμηνέα στην συνομιλία των.

Αφού τους ανέπτυξε την σημασία των καιρών που ζούμε, την μακρά συμβίωση Τούρκων και Ελλήνων και το διαλλακτικό και εκπολιτιστικό έργο του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κατέκλεισε ως εξής την ομιλία του: «Αυτό, ήταν το μήνυμα αυτής της χώρας. Αυτής της Εκκλησίας αυτού του θρόνου. Να το μεταφέρετε στην Πατρίδα σας, στην πόλη σας, στις οικογένειές σας, σ’ όλους τους γνωστούς και τους φίλους σας. Από τον πρώτον, έως ...».

Εδώ ο Πατριάρχης σταμάτησε και περίμενα κι’ εγώ να ολοκληρώση την φράση του για να την ερμηνεύσω. Αλλά ο Πατριάρχης ζήτησε να μεταφράσω όπως ακριβώς το έλεγε «Από τον πρώτον έως ...». Έσπευσαν οι Γερμανοί να ολοκληρώσουν την φράση λέγοντας «έως τον τελευταίο». Και τότε ο Πατριάρχης παρετήρησε κατηγορηματικά, αλλά χωρίς να χάση την πατρική του επιείκεια: «Όχι. Δεν υπάρχει τελευταίος. Θα μεταφέρετε αυτό το μήνυμα από τον πρώτον, έως τον πρώτον. Από τα χέρια του Θεού βγήκαμε όλοι πρώτοι. Όλοι στεκόμαστε στην πρώτη γραμμή».

Ένα άλλο στιγμιότυπο, που μαρτυρεί πόση ιερότητα αναγνωρίζει ο Πατριάρχης στο ανθρώπινο πρόσωπο, είναι και το ακόλουθο: Είχε πάει να εγκαινιάση μόλις ανακαινίστηκε, έναν ιστορικό Ναό που είχαν καταστρέψει οι βανδαλισμοί του 1955 στην Πόλη. Κατά την ομιλία του προς το ολιγάριθμο εκκλησίασμα, τους είπε με φωνή βαθειά συγκινημένη:

«Όταν ήλθα τότε και βρήκα κατεστραμμένο τον Ναό, δεν είδα κολώνες, δεν είδα εικόνες, δεν είδα πια κανδήλες. Αλλ’ αντί για κολώνες είδα τους Επιτρόπους του Ναού: τον κυρ Γιώργη, τον κυρ Δημητρό, τον κυρ Αντώνη. Αντί για εικόνες είδα τα πρόσωπα των Μανάδων. Κι’ αντί για φως απ’ τις κανδήλες, είδα τα μάτια των μικρών παιδιών. Ήμουνα βέβαιος πως ο Ναός ετούτος θα χτιζόταν πάλι».

Πολλοί κατηγόρησαν και κατηγορούν ακόμη τον Πατριάρχη, ως μη αυστηρώς Ορθόδοξο, κι’ άλλοι πάλι, ευτυχώς ελάχιστοι, προχωρούν ακόμη πιο πολύ, χαρακτηρίζοντάς τον ανεύθυνο ως Προτεσταντίζοντα η Λατινίζοντα. Θα έφτανε όμως να τον δη κανείς μόνο μια φορά ιερουργούντα, για να πεισθή ότι δεν έχει αυτήν την στιγμή η Ορθοδοξία άλλον Ιεράρχη, που να ενσαρκώνη τόσο πιστά και τόσο κατανυκτικά την Ορθόδοξη Λατρεία.

Το Δόγμα μας ο Πατριάρχης το ζει εξ ολοκλήρου λατρευτικά. Γι’ αυτόν δεν υπάρχουν δόγματα των περγαμηνών, αλλά μονάχα δόγματα βιούμενα. Γι’ αυτό ολόκληρη η ζωή του ως την τελευταία της καθημερινή λεπτομέρεια είναι τελετουργία.

Ο Πατριάρχης είναι ο λειτουργικώτερος, ο ιεροπρεπέστερος και ο ασκητικώτερος Ιεράρχης που με αξίωσεν ο Θεός να γνωρίσω.

Το να τον δης απ’ την ωραία Πύλη να μνημονεύη «πάσης επισκοπής Ορθοδόξων», είναι εξ ίσου φρικτό και απερίγραπτο σαν να δης τον Μωϋσή να κατεβαίνη το Σινά, κρατώντας τις πλάκες του Νόμου. Όσοι δεν αλλοιώθηκαν βλέποντας μια τέτοια σκηνή του Πατριάρχου, σημαίνει πως δεν ενήστεψαν πολύ, πως δεν ετοιμάστηκαν 40 μέρες!

Και μ’ όλα αυτά, αυτός ο Άγιος δεν αγανακτεί, δεν κατακρίνει κανένα. Όταν θέλη να διορθώση κάποιον σε μια άποψη, προσπαθεί να ανασύρη την διορθωτική σκέψη μέσα απ’ τον ίδιον τον συνομιλητή του.

Ένας νεοφερμένος φοιτητής στην Χάλκη θέλησε κάποτε να δείξη στον Πατριάρχη περίσσεια ευσεβείας και τόλμησε να κατακρίνη μπροστά του το αρμόνιο που υπάρχει εκεί σε μια αίθουσα της Σχολής, ονομάζοντάς το «όργανο Προτεσταντικό». Ο Πατριάρχης τον εθώπευσε με συγκατάβαση και του είπε: «Αυτό δεν μπορείς να το λες εσύ, ένα παιδί έξυπνο και διαβασμένο. Γιατί γνωρίζεις βέβαια ότι το όργανο το χάρισε στην Δύση η Ανατολή. Αλλά, κι’ εκτός απ’ αυτό: Αν αναπνέουν οι Προτεστάνται, πρέπει γι’ αυτό να πάψωμε να αναπνέωμε εμείς;»

Ώρες ολόκληρες θα μπορούσε να αναφέρη κανείς τέτοια στιγμιότυπα από την συναναστροφή με τον Πατριάρχη.

Ο χρόνος όμως εδώ είναι περιωρισμένος. Ακούστε μόνο λίγα ακόμη συγκινητικά λόγια προς τους αγαπημένους του Ρωμηούς:

«Εγώ προσωπικές χαρές δεν έχω. Έχω τις δικές σας χαρές. Κάθε μέρα συνομιλώ με όλους σας. Συνδιαλέγομαι με τον καθένα χωριστά. Κι’ είναι εκατομμύρια αυτές οι μορφές που καλύπτουν την σκέψη μου ... Πολύ μ’ αρέσει ο διάλογος. Γιατί το περισσότερο μέρος από την ομιλία των ανθρώπων, είναι μυστήριο. Να δέχωμαι κόσμο στο Γραφείο μου, το θεωρώ ευλογία. Θυμούμαι αυτό που μου έλεγαν οι χωρικοί στην Πατρίδα μου, όταν ήμουν Διάκονος: «Ήλθαμε να κοιταχθούμε». Να η φιλοσοφία της ζωής... Κάθε νύχτα, κατεβαίνω στο Νάρθηκα της Εκκλησιάς, κι’ όταν όλοι εσείς κοιμάσθε, εγώ προσθέτω ένα ακόμη διάλογο στους διαλόγους μου, με τον Αφέντη τον Χριστό και την Κυρά την Παναγιά.

Για σας. Όλους εσάς. Εδώ, στην Αμερική, στην Αυστραλία, στην Ευρώπη, πανταχού ... Στην βαρειά μου ευθύνη με ενισχύετε σεις, οι μεγάλοι Ρωμηοί, οι ίδιοι σ’ όλην την Οικουμένη ...»

Η ομιλία τούτη ήταν σύντομη γιατί δεν ήθελα να δώσω την εντύπωση ότι περιγράφω τον Πατριάρχη.

Στους ανεξάντλητους ταιριάζει λόγος βραχύς. Τόσο βραχύς που νάναι μόνο θαυμαστικό επιφώνημα.

Ένα απλό ΕΙΣ ΠΟΛΛΑ ΕΤΗ!

Πηγή: Εκκλησία Κύπρου