Το Άγιον Όρος στην κατοχή, με τη ματιά ενός Νεοζηλανδού στρατιώτη

Το Άγιον Όρος στην κατοχή, με τη ματιά ενός Νεοζηλανδού στρατιώτη

Απλοί μοναχοί ασκητές και επιφανείς Γέροντες Μοναστηριών, προστάτευσαν και φυγάδευσαν εκατοντάδες στρατιώτες, κυνηγημένους από τους Ναζί

Του Σταμάτη Μιχαλακόπουλου

Μία από τις συγκλονιστικότερες αληθινές ιστορίες του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, που βλέπει για πρώτη φορά το φώς της δημοσιότητας στην Ελλάδα, «ζωντάνεψε» μπροστά στα μάτια όσων παρευρέθηκαν στο Ενοριακό Αρχονταρίκι του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, την Παρασκευή 1η Δεκεμβρίου.

 Γεώργιος Σπανός

Ξεναγός σε αυτό το ταξίδι σε άγνωστες πτυχές της περιόδου της γερμανικής κατοχής, ήταν ο συγγραφέας Γιώργος Σπανός, μεταφραστής του βιβλίου «Με τόλμη για την ελευθερία» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εν Πλω και στο οποίο παρουσιάζεται η εν λόγω ιστορία.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…», του Ιερού Ναού.

Η παρουσίαση αφορούσε στην εξιστόρηση της περιπέτειας του Νεοζηλανδού W. B. Thomas, γνωστού ως «Σάντυ» Τόμας, από τη Μάχη της Κρήτης έως το Άγιον Όρος και η γνωριμία του με ξακουστούς Γεροντάδες της Αθωνικής πολιτείας.

Ο 98χρονος, σήμερα, Νεοζηλανδός δραπέτης που αψήφησε επιδεικτικά τον Ναζισμό, δεν σταμάτησε ποτέ να επισκέπτεται και να ευχαριστεί τους Έλληνες. Ακολούθησε μία λαμπρή στρατιωτική καριέρα και θεωρείται έκτοτε, ένας ζωντανός θρύλος. Σήμερα ζει στην Αυστραλία.

1941, Μάχη της Κρήτης. O W. B. Thomas τραυματίζεται βαριά στη μάχη του Γαλατά. Εκείνη την περίοδο, οι Γερμανοί δοκίμαζαν καινούργια όπλα. Ένα από αυτά ήταν η εκρηκτική σφαίρα, η οποία όταν έβρισκε τον στόχο εκρήγνυτο. Μία τέτοια σφαίρα πέτυχε και τραυμάτισε τον Τόμας, διαλύοντάς του τον αριστερό μηρό.

Αιχμαλωτίζεται από τους Ναζί και μεταφέρεται σε διάφορα νοσοκομεία και στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου. Στην Αθήνα νοσηλεύεται κρατούμενος στο Αυστραλιανό Νοσοκομείο αιχμαλώτων πολέμου, εκεί που βρίσκεται σήμερα το Δημαρχείο Κορυδαλλού. Από εκεί προσπαθεί να δραπετεύσει πολλές φορές, χωρίς όμως επιτυχία.

Καταλήγει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, στο κολαστήριο του Παύλου Μελά στη Σταυρούπολη της Θεσσαλονίκης. Θα καταφέρει όμως να δραπετεύσει και με τη βοήθεια πολλών ελληνικών οικογενειών θα φτάσει με τα πόδια στη Χαλκιδική και θα βρει καταφύγιο στο Άγιον Όρος. Εκεί έχουμε την πρώτη του επαφή με το τι σημαίνει Άγιον Όρος.

Η συμβολή του Αγίου Όρους στην κατοχή

Μιλώντας για την συμβολή του Αγίου Όρους την περίοδο του 2ου παγκοσμίου πολέμου, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι πολλοί νομίζουν πως το Όρος κράτησε μια ουδέτερη στάση.

Η ιστορία όμως έχει καταγραφεί διαφορετικά. Και είναι χαρακτηριστικό ότι  οι πρώτοι άνθρωποι που ήρθαν να ευχαριστήσουν τους Έλληνες για όσα έκαναν στον πόλεμο, ήταν Νεοζηλανδοί στρατιώτες, οι οποίοι και πήγαν κατ᾽ ευθείαν στο Άγιον Όρος. Αφού απλοί μοναχοί ασκητές και επιφανείς Γέροντες Μοναστηριών, τους προστάτευσαν και τους φυγάδευσαν, όπως έκαναν με εκατοντάδες στρατιώτες, επικηρυγμένους και κυνηγημένους από τους Ναζί.

Να υπογραμμίσουμε στο σημείο αυτό, ότι οι Αγιορείτες κατάφεραν να αποσπάσουν από τον ίδιο τον Χίτλερ, μια υποτιθέμενη προστασία. Όχι βέβαια για να μην πάθουν κάτι, αλλά προστασία από τους Βούλγαρους που εποφθαλμιούσαν διακαώς το Άγιον Όρος και ήταν έτοιμοι να το καταλάβουν.

Ο Σάντυ Τόμας, στον Άθωνα, έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνωρες καταστάσεις. Οι Αγιορείτες Πατέρες, προσπαθούν να τον υποθάλψουν και να τον διαφυλάξουν από τους Ναζί.

«Ένας εξ᾽ αυτών, ο μεγάλος Γέροντας Γαβριήλ Διονυσιάτης, καθηγούμενος της Μονής Διονυσίου. Την ώρα που είχε βοηθήσει να συνταχθεί η επιστολή που εστάλη στον Χίτλερ, προκειμένου να αποσπάσουν την «προστασία» από τους Βούλγαρους, την ίδια στιγμή κάτω από την μύτη των Γερμανών, βοηθούσε τον Σάντυ Τόμας.

Τον έσωσε, τον περιέθαλψε, τον έκρυψε στο Μοναστήρι και όταν στη συνέχεια το έμαθαν οι Γερμανοί, τον φυγάδευσε στη Μονή Αγίου Παύλου.»

Εκεί γνωρίζει μία ακόμη μεγάλη μορφή του Αγίου Όρους, τον Γέροντα Γεώργιο Αγιοπαυλίτη.

Κατά την διάρκεια της κατοχής, ο ίδιος με βάρκα της Μονής και με κίνδυνο της ζωής του, φυγάδευσε και τον Σάντυ Τόμας και εκατοντάδες άλλους.

Οι Γερμανοί όμως δεν του χαρίστηκαν. Τον συνέλαβαν και τον έστειλαν στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, απ᾽ όπου είχε δραπετεύσει ο Τόμας. Εκεί τον πέρασαν στρατοδικείο που τον καταδίκασε σε θάνατο.

Ο Θεός όμως είχε άλλα σχέδια για τον ταπεινό Γερο – Γεώργιο. Αρρώστησε από  φυματίωση και οι Γερμανοί τον άφησαν σε ένα νοσοκομείο να πεθάνει. Μαζί του βρίσκονταν και άλλοι Αγιορείτες, που αργότερα μεταφέρθηκαν στο Άουσβιτς.

Πέφτει σε κώμα αλλά μετά από 3-4 ημέρες συνήλθε απότομα και αμέσως σηκώθηκε να φύγει. Όπως ομολόγησε ο ίδιος, δέχτηκε την επίσκεψη των Αγίων Γεωργίου και Παύλου που του είπαν να σηκωθεί και να επιστρέψει γρήγορα στη Μονή του.

Δραπέτευσε και με τα πόδια έφτασε στο Όρος, όπου κρυβόταν μέχρι να τελειώσει η κατοχή, γιατί τον έψαχναν οι Γερμανοί.

«Μετά το πέρας του πολέμου, όταν οι Νεοζηλανδοί πήγαν στο Άγιον Όρος για να ευχαριστήσουν τους Πατέρες, θέλησαν να δώσουν χρήματα, ως αποζημίωση για τον κίνδυνο που διέτρεξαν, προκειμένου να τους σώσουν. Ούτε ο Γερο – Γεώργιος, ούτε κανείς άλλος Αγιορείτης δέχτηκε τα χρήματα.

Ακόμα και τα παράσημα που τους έδωσαν, όταν άρχισαν τα γεγονότα της Κύπρου με την ΕΟΚΑ, οι Γεροντάδες τα έστειλαν ως διαμαρτυρία στην Βασίλισσα Ελισάβετ.»

Και όπως είπε ο κ. Σπανός, ολοκληρώνοντας την συγκλονιστική αφήγηση, εμπλουτισμένη με σπάνιο οπτικό αρχειακό υλικό, συνέχεια έρχονται στο φως καινούργια στοιχεία για την πολύτιμη προσφορά του Αγίου Όρους, κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής.

Την ομιλία του Γεωργίου Σπανού μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ.