Ὁ Ἱερὸς Λόχος στὴ Σύμη – 12 ἕως 14 Ἰουλίου 1944

Το Απόσπασμα Αἰγαίου προετοιμαζοταν γιὰ μιὰ μεγάλης κλίμακας καταδρομικὴ ἐπιχείρηση στη Σύμη, ἀρχὲς τοῦ Ἰουλίου τοῦ 1944. Η πλωτή Βάση Καταδρομῶν, μεθορμίστηκε στον ορμο Μπαλισού  καὶ στὴ συνέχεια στον όρμο Λόστα των Μικρασιατικῶν ἀκτῶν, ἀπέναντι απ’ τὸ νησί. Ἐκεῖ πῆγε μαζὶ μὲ ἐπιτελεῖς του καὶ ὁ διοικητὴς τῆς βρετανικῆς Δύναμης 142 ποὺ δὲν ἦταν ἄλλος ἀπὸ τὸ διοικητὴ τῆς βρετανικῆς Ταξιαρχίας Καταδρομῶν. 

Οἱ Τοῦρκοι τότε ἔκαναν τὸν “ψόφιο κοριὸ” καὶ δὲν τολμοῦσαν νὰ πλησιάσουν τὰ τμήματα τόσο τοῦ Ἱεροῦ Λόχου, ὅσο καὶ τῶν Βρετανῶν. Ποῦ καὶ πού, ἐμφανιζόταν κανένας χωροφύλακας ἢ λιμενοφύλακας μὲ βάρκα, ποὺ φοβισμένος εισεπραττε μερικα τσιγάρα καὶ ἐξαφανιζόταν. Βέβαια οἱ τουρκικὲς ἀρχές, ἦταν “καὶ μὲ τὸν ἀστυφύλαξ καὶ μὲ τὸν χωροφύλαξ”, ἐπιτρέποντας σὲ Γερμανοὺς πράκτορες νὰ “ἁλωνίζουν” τὰ παράλιά τους γιὰ συλλογὴ πληροφοριῶν. Καραδοκοῦσαν γιὰ τὸ κέρδος μὲ τὴν πλευρὰ τοῦ τελικοῦ νικητῆ. 

Αλλά ἃς γυρίσουμε στὴν καταδρομή. Ἡ ἐπιχείρηση θὰ ἦταν διακλαδικὴ μὲ τὴ συμμετοχὴ δυνάμεως του Ιεροῦ Λόχου,  τμημάτων των SBS καὶ πλωτῶν μέσων του Ναυτικοῦ. Τὴν διοίκηση καὶ τὸν ἔλεγχο τῆς ἐπιχείρησης  ἀνέλαβε ὁ Βρετανὸς Ταξίαρχος. 

Ἡ λεπτομερὴς σχεδίαση τῆς ἐπιχείρησης ποὺ εἶχε σὰν σκοπὸ τὴν ἐξουδετέρωση τῆς γερμανὸ-ἰταλικῆς φρουρᾶς, τὴν καταστροφὴ τῶν ἐχθρικῶν ἐγκαταστάσεων καὶ τὴν κατάληψη ἢ ἀνατίναξη τῶν  πλωτῶν τους μέσων, ἀπαιτοῦσε ἀκριβεῖς καὶ “νωπὲς” πληροφορίες καὶ γὶ αὐτο στάλθηκαν  περίπολοι ἀναγνώρισης. Παράλληλα ἐνισχύθηκε τὸ Ἀπόσπασμα μὲ ὁμάδα πολυβόλων, ὁμάδα ὅλμων καὶ διαβιβαστὲς γιὰ νὰ ὁλοκληρώσει τὴν τακτική του συγκρότηση. Ἡ καταδρομικὴ δύναμη τελικὰ συγκροτήθηκε ἀπὸ 154 Ἱερολοχίτες και 139 SBS.

Τὸ νησί,  με έδαφος ξερὸ βραχῶδες καὶ μὲ χαμηλὴ κυρίως βλάστηση, ἐκτὸς ἀπὸ κάποια σημεῖα μὲ πεῦκα και κυπαρίσσια στα ψηλότερα σημεῖα του, ἦταν καλὰ ὀργανωμένο ἀπὸ δύναμη Λόχου (+), 175 Ἰταλῶν καὶ 20 Γερμανῶν τῶν ὁποίων ἡ κεντρικὴ Στρατιωτικὴ Διοίκηση με διοικητη Γερμανό Στρατηγο, βρισκόταν στὴ Ρόδο . Διαπιστώθηκε ὅτι ὑπῆρχε ἡ παρακάτω δύναμη:

• Λόχος  80 Ἰταλών και 14 Γερμανῶν  στο κάστρο τῆς πόλης, 
• μία διμοιρία  30 Ἰταλών στην ἀποβάθρα πίσω ἀπ’ τὸ λιμεναρχεῖο σὰν φρουρὰ ἀσφαλείας τοῦ λιμανιοῦ καὶ ἀπὸ αὐτούς, μία ομαδα 10 Ἰταλῶν μὲ 2 Γερμανούς, βρίσκονταν  στὸ λιμενοβραχίονα του λιμανιοῦ.
• μία διμοιρία 25 Ἰταλῶν στον Άγιο Φανουριο, ἕνα ὕψωμα μὲ τὸ ὁμώνυμο ἐκκλησάκι,1500 μέτρα νοτιοδυτικά της πόλης, ποὺ ἐξασφάλιζε ἀποθῆκες πυρομαχικῶν της φρουράς του νησιοῦ.
• μία διμοιρία ἐνισχυμένη, ἀποτελούμενη ἀπὸ 40 Ἰταλοὺς  καὶ 4 Γερμανούς στον Πανορμίτη νοτιοδυτικά του νησιοῦ, ποὺ ἐξασφάλιζε το υποθαλάσσιο τηλεφωνικο καλώδιο μὲ Ρόδο.
• δύο ἐξοπλισμένα γερμανικὰ πλοιάρια HMS μὲ τὸ πλήρωμά τους βρίσκονταν στο λιμάνι.

Ὅλα τα ἐχθρικὰ τμήματα διέθεταν ὁπλοπολυβόλα καὶ πολυβόλα τῶν 8 καὶ τῶν 20 χίλ. Στὸ λιμενοβραχίονα ὑπῆρχε καὶ ἕνα πυροβόλο τῶν 75 χίλ. Ὅλες οἱ ἐγκαταστάσεις τοὺς προστατεύονταν ἀπὸ συρματοπλέγματα καὶ νάρκες κατὰ προσωπικοῦ. Ὑπῆρχε σχέδιο ἀσφαλείας μὲ ἐκπομπὴ περιπόλων καὶ ἐγκατάσταση ἐνεδρῶν καὶ ἀκροαστικῶν φυλακίων τὸ βράδυ. Εἶχαν θορυβηθεῖ ἀπὸ τις αλλεπάλληλες καταδρομες στ’ ἄλλα νησια του Αἰγαίου, καὶ λάμβαναν πιὸ ἔντονα μέτρα ἀσφαλείας.

Τὸ σχέδιο ἐνεργείας τῆς καταδρομικῆς δύναμης, μὲ βάση τὶς πληροφορίες ποὺ συγκεντρώθηκαν προέβλεπε τὴν συγκρότηση τριῶν μικτῶν (ἑλληνοβρετανικῶν)  καταδρομικῶν συγκροτημάτων:

• Κύρια Δύναμη μὲ 90 Ἱερολοχίτες καὶ  23 Βρετανοὺς SBS, μὲ ΑΝΣΚ (Ἀντικειμενικὸ Σκοπό), τὴν πόλη τῆς Σύμης. Ἐπικεφαλῆς ὃ Ἀντισυνταγματάρχης Τριανταφυλλάκος. Θὰ κτυποῦσαν τὸ κάστρο, τὸ σπίτι τοῦ διοικητοῦ καὶ τὸ Τελωνεῖο καὶ θὰ καταλάμβαναν τὴν πόλη. Ἀκτὴ ἀπόβασης ἠ Αγία Μαρίνα.
• Δύναμη Νότου μὲ 36 Ἱερολοχίτες καὶ 22 SBS μὲ ΑΝΣΚ τὸν Πανορμίτη. Ἐπικεφαλῆς ὁ Βρετανὸς Λοχαγὸς Macbeth. Διμοιρίτης τῶν Ἱερολοχιτῶν, ὁ Ὑπολοχαγὸς Παπαδόπουλος. Θὰ ἀπομόνωναν τὴν φρουρὰ καὶ κατ’ ἐπέκταση  τὸ νησί, μὲ κόψιμο τῆς τηλεφωνικῆς γραμμῆς ποὺ τοὺς συνέδεε μὲ Σύμη ἀλλὰ καὶ τοῦ ὑπόγειου τηλεφωνικοῦ καλωδίου ποὺ ἐρχόταν ἀπὸ Ρόδο. Παράλληλα θὰ ἔστηναν παρατηρητήριο στὸ ὕψωμα Τοῦρλος γιὰ ἔγκαιρη προειδοποίηση ἐχθρικῆς ναυτικῆς ἢ ἀεροπορικῆς παρουσίας. Ἀκτὴ Ἀπόβασης ὀ όρμος Φανερωμένης.
• Δυτικὴ Δύναμη μὲ 31 Ἱερολοχίτες καὶ 21 SBS μὲ ΑΝΣΚ τὸν Ἅγιο Φανούριο. Διμοιρίτης τῶν Ἱερολοχιτῶν ἦταν ὁ Ὑπολοχαγὸς Αὐλητής. Ἐπικεφαλῆς ὁ Βρετανὸς Λοχαγὸς Kleins. Ἀκτὴ ἀπόβασης ὀ όρμος Τόλι.

Ἡ Δυτικὴ Δύναμη θὰ προαπέστελνε περιπολο αναγνώρισης 7 ἀνδρῶν καὶ ἡ  Κυρία Δύναμη ὅπως καὶ ἡ Δύναμη Νότου, 3 ἀνδρῶν.  Οι περίπολοι θὰ διείσδυαν μία νύκτα ενωριτερα μὲ σκοπὸ τὴν ἀναγνώριση δρομολογίου ἀπὸ ἀκτὴ ἀποβάσεως μέχρι τοὺς χώρους ἐξορμήσεως καὶ τὴν ἐξασφάλιση τῆς ἀκτῆς γιὰ τὴν ὑποδοχὴ τῆς ἀντιστοιχης καταδρομικής δυναμης. Τὴν ὅλη καταδρομικὴ δύναμη θὰ τὴν ὑποστήριζε ἀπὸ τὴ θάλασσα στολίσκος 5 ἀκταιωρῶν ML, ἐνῶ ἄλλες 12 ἀκταιωροὶ καὶ ἀκτοφυλακίδες θὰ χρησιμοποιοῦνταν γιὰ τὴ μεταφορὰ τῆς ὅλης δύναμης. Σὰν ὥρα “Ἡ” δὲν εἶχε καθοριστεῖ συγκεκριμένος χρόνος, ἀλλὰ τὰ δύο βόρεια τμήματα θὰ ξεκινοῦσαν ἀμέσως μετὰ τὰ πρῶτα βλήματα ὅλμου ποὺ θὰ “ἔπεφταν” ἐναντίον τοῦ κάστρου, ἐνῶ γιὰ τὸ νότιο τμῆμα μὲ σῆμα μέσω ἀσυρμάτου. 

Πάντοτε μικτὰ τμήματα, Ἕλληνες καὶ Βρετανοὶ μαζί. Γιατί; Ἴσως γιατί εἶχε διασαλευτεῖ ἡ ἐμπιστοσύνη τῶν Βρετανῶν πρὸς τοὺς Ἕλληνες, μετὰ τα θλιβερὰ “ἀντιστασιακὰ” κινήματα που συνέβησαν λίγους μῆνες πρίν, μέσα στὸν ἑλληνικὸ στρατό, στὴ Μέση Ἀνατολή . Ἴσως ὅμως καὶ γιατί ἤθελαν νὰ βεβαιωθοῦν γιὰ τὴν μαχητικὴ ἱκανότητα τοῦ Ἱεροῦ Λόχου, πρὶν ἀποχωρήσουν ὁριστικὰ ἀπὸ τὸ Αἰγαῖο, γιὰ νὰ στραφοῦν σὲ ἄλλη περιοχὴ ἐπιχειρήσεων. Ἡ Σύμη ἦταν ἡ τελευταία μεγάλη ἀποστολὴ τῶν SBS στὸ Αἰγαῖο. Ὅτι καὶ ἂν ἦταν, ἡ  μαχητικὴ δράση τῶν Ἱερολοχιτῶν δὲν τοὺς ἄφησε κανένα περιθώριο δυσπιστίας.  

Τὴ νύκτα 12/13 Ἰουλίου 1944, οἱ περίπολοι ἀναγνώρισης διείσδυσαν στὸ νησὶ και το βράδυ στὶς 01:00 της 14 Ἰουλίου , ἀποβιβάσθηκαν  ὅλα τα τμήματα στὶς προκαθορισμένες ἀκτὲς κανονικά, ἐκτὸς ἀπὸ  τὴ Δυτικὴ Δύναμη τοῦ Ἁγίου Φανουρίου. Ἐκεῖ, κατὰ τὴν ἀποβίβαση ἀπὸ ἀκταιωρὸ σὲ ἐλαστικὴ λέμβο, 2 Ἱερολοχίτες μὲ ὅλο τους τὸ φόρτο, ἔχασαν την ισορροπία τους καὶ ἔπεσαν στὸ νερό, μὲ ἀποτέλεσμα δυστυχῶς  νὰ πνιγοῦν. Δὲν θὰ φοραγαν σωσίβια ῆ ἂν εἶχαν, δὲν τοὺς κράτησαν στὴν ἐπιφάνεια τοῦ νεροῦ. Νὰ γιατί χρειάζεται ἐξαντλητικὴ λεπτομέρεια σὲ μέτρα ἀσφαλείας!

Πρὶν ξημερώσει, τὴν 05:00 ὥρα, τὰ τμήματα χωρις νὰ γίνουν ἀντιληπτά,  βρίσκονταν στοὺς προκαθορισμένους χώρους ἐξόρμησης. Τὴν 06:45 ἄρχισε ἡ προσβολὴ τῶν στόχων μὲ πυρὰ καὶ ἐκδηλώθηκε ἡ ἐπίθεση ὅλων.

Στὸ βόρειο τομέα μετὰ ἀπὸ ταχεία βολὴ ὅλμων καὶ πυρὰ πολυβόλων, οἱ κομάντος ἐπιτέθηκαν παράλληλα καὶ στὸ κάστρο καὶ στὸ λιμενοβραχίονα. Ὁ ἐχθρὸς αἰφνιδιάστηκε ἀρχικὰ ἀλλὰ συνῆλθε  καὶ ἄρχισε νὰ ἀντιδρᾶ καὶ αὐτὸς μὲ πυρὰ πολυβόλων καὶ ὅλμων. Παράλληλα πέντε βρετανικὲς ἀκταιωροὶ ἐπιχείρησαν νὰ εἰσέλθουν στὸ λιμάνι, δεχόμενες πυρὰ ἀπὸ τὰ γερμανικὰ πλοιάρια ποὺ δὲν μπόρεσαν νὰ ἀπαγκιστρωθοῦν καὶ νὰ φύγουν. Ἡ μάχη στὴν πόλη ἔγινε πιὸ ἔντονη. Τὸ κάστρο περισφιχτηκε.

Ἡ Δυτικὴ Δύναμη  κατέλαβε εὔκολα τὸν στόχο της στον Άγιο Φανουριο καὶ ἄρχισε να κατεβαίνει μὲ συλληφθέντες αἰχμάλωτους πρὸς τὸ λιμάνι  γύρω στὶς 09:00. Συνέχισε ἀγώνα ἀπὸ σπίτι σὲ σπίτι μὲ ὑποχωροῦντες Ἰταλούς, μέχρι  καὶ τὸ μῶλο, ὅπου κατελήφθησαν μετὰ ἀπὸ μάχη καὶ τὰ γερμανικὰ πλοιάρια. 

Στὶς 09:30 ἐμφανίσθηκαν 2 γερμανικὰ ὑδροπλάνα ποὺ πέταξαν πάνω ἀπὸ τὸ νησὶ γι’ ἀναγνώριση καὶ ἀπομακρύνθηκαν πρὸς Ρόδο, γιὰ νὰ ἐπανεμφανιστοῦν κοντὰ στὶς 12:00, συνοδευόμενα ἀπὸ ζεῦγος καταδιωκτικῶν, ποὺ ἄρχισαν νὰ πολυβολοῦν θέσεις τῶν κομάντος, χωρὶς σοβαρὸ ἀποτέλεσμα.

Στὸ μεταξὺ ὁ Βρετανὸς Ταξίαρχος ποὺ ἀποβιβάστηκε στὸ λιμάνι με τοὺς ἐπιτελεῖς στὶς 10:00, ἔστειλε στις 12:30 “κήρυκες”, γιὰ νὰ πείσει τὴ φρουρὰ τοῦ κάστρου νὰ παραδοθεῖ. Ἡ διαπραγμάτευση ἔγινε καὶ ἡ φρουρὰ παραδόθηκε χωρὶς ὅρους.

Καὶ στὸν Πανορμίτη, τὰ πράγματα πῆγαν πολὺ καλά. Ἡ ἰταλικὴ φρουρὰ αἰφνιδιάστηκε, ἔφυγαν ἀπὸ το μοναστήρι τοῦ Ἀρχάγγελου καὶ συγκεντρώθηκαν στὴν νότια χερσόνησο ποὺ εἶχαν ὀχυρωματικὰ ἔργα. Ἀπὸ ἐκεῖ προέβαλαν ἀντίσταση μὲ πυρὰ μέχρι τὸ μεσημέρι.   Μὲ σημείωμα παρότρυνσης ποὺ ἔστειλε ὁ Ἕλληνας Ἱερολοχίτης Ὑπολοχαγὸς καὶ ἀναγνωρίζοντας ὅτι δὲν ἔχουν ἐλπίδα διαφυγῆς, κατέθεσαν τὰ ὅπλα καὶ παραδόθηκαν.

Όλα ἔγιναν ὅπως εἶχαν σχεδιαστεῖ. Καταστράφηκαν σὲ ὅλο το νησὶ ἐχθρικὲς ἐπικοινωνίες, σκάφη ὑπὸ ἐπισκευὴ στὸ νεώριο, ἀποθῆκες πυρομαχικῶν, ὁπλισμοῦ, ὀχυρώσεις καὶ ὅ,τι ἄλλο μποροῦσε ν’ ἀχρηστευθεῖ. Οἱ καταστροφεῖς το υπερευχαριστήθηκαν! Οἱ αἰχμάλωτοι ὁδηγήθηκαν στὶς πλησιέστερες παραλίες καὶ ἐπιβιβάσθηκαν σὲ ἀκταιωροὺς γιὰ νὰ μεταφερθοῦν στὴ Βάση Καταδρομῶν καὶ ἀπὸ ἐκεῖ γραμμὴ γιὰ Παλαιστίνη.

Οι ἀπώλειες τῶν Γερμανοϊταλῶν ἦταν:

• Βόρειος τομέας: Νεκροὶ 8, Τραυματίες 15, Αἰχμάλωτοι101
• Δυτικὸς Τομέας: Νεκροὶ 1, Αἰχμάλωτοι 18
• Νότιος Τομέας: Τραυματίες 2, Αἰχμάλωτοι 33

Ἀπὸ πλευρᾶς καταδρομικῆς δύναμης οἱ ἀπώλειες συνολικὰ ἦταν: Νεκροὶ 2 (οἱ Ἱερολοχίτες ποὺ πνίγηκαν) Τραυματίες 11 (7 Ἱερολοχίτες καὶ 4 SBS).

Ἡ Δύναμη ἔμεινε μέχρι τὸ βράδυ καὶ στὶς 22:00, ἐπιβιβάστηκαν στὰ πλοιάρια γιὰ νὰ ἐπιστρέψουν στὴ Βάση, ἀφοῦ ξεφόρτωσαν 20 τόνους τρόφιμα καὶ μοίρασαν στοὺς κατοίκους. Πῆραν μαζί τους καὶ τὰ 2 γερμανικὰ πλοιάρια. Ἄφησαν ὅμως καὶ κάτι: Μία περίπολος SBS παρέμεινε γιὰ νὰ ἐξακριβώσει τὶς προθέσεις τοῦ ἀντίπαλου.

Πράγματι τὴν ἑπόμενη ἡμέρα τὸ πρωί, ἔφτασε γερμανικὴ δύναμη μὲ πλωτὰ καὶ ἐπιχείρησε νὰ κατέβει στὸ λιμάνι. Οἱ SBS  ἄρχισαν νὰ τοὺς βάλουν, καὶ ἀναγκάστηκαν νὰ φύγουν γιὰ νὰ πᾶνε στὸν Πανορμίτη ν’ ἀποβιβασθοῦν. Ἀκολούθησε βομβαρδισμὸς τῆς πόλης ἀπὸ γερμανικὰ ἀεροσκάφη, τὰ ὁποῖα δὲν δίστασαν νὰ βομβαρδίσουν καὶ μέσα στὸν ἀπέναντι τουρκικὸ ὅρμο Πεντζίκ, ὅπου εἶχε καταφύγει ἡ Καταδρομικὴ Δύναμη μετὰ τὴν ἀποχώρησή της. Η περίπολος τῶν SBS, μετὰ τὴν ἐπιβεβαίωση τῆς ἀποβίβασης τῶν Γερμανῶν, ἔφυγε  μὲ πλωτό.

Ἡ καταδρομὴ στὴ Σύμη θεωρεῖται μία ἀπὸ τὶς πιὸ πετυχημένες μεγάλης κλίμακας, ὄπου η σωστὴ σχεδίαση καὶ ὁ ἄριστος συντονισμὸς ὅλων των τμημάτων, ἔπαιξαν καταλυτικὸ ρόλο.  Ήταν ἕνα γερὸ κτύπημα γιὰ τὸν κατακτητή! Ἄρχισαν  νὰ καταλαβαίνουν ὅτι ἔφτασε ἡ ἀρχὴ τοῦ τέλους τους. 

Τὰ νησιὰ δὲν ἦταν σίγουρα μὲ τὶς φρουρὲς ποὺ εἶχαν. Διαπιστώθηκε περίτρανα ὅτι εἰδικὰ τμήματα, κατάλληλα ἐξοπλισμένα καὶ ἐκπαιδευμένα μποροῦν νὰ διεισδύσουν καὶ νὰ προκαλέσουν μεγάλη ζημιὰ στὸν ἀντίπαλό τους, στὸ νησιωτικὸ χῶρο τοῦ Αἰγαίου.

Τὸ Ἀπόσπασμα Αἰγαίου, “ξελάσπωσε” τὴν κακὴ φήμη ποὺ εἶχε δημιουργηθεῖ γιὰ τὴν “στάση” τῶν Ἑλλήνων στὴ Μέση Ἀνατολή, σὲ περίοδο  παγκόσμιου  πολεμου. Ο Τσιγάντες, ἔστειλε σῆμα μὲ συγχαρητήρια!

Ἀκολούθησαν μετὰ τὴ Σύμη περιπολίες καὶ ἀναγνωρίσεις, σὲ ἄλλα νησιὰ τοῦ Αἰγαίου καὶ σχεδιάστηκαν νέες καταδρομικὲς ἐνέργειες. Στὸ μεταξὺ οἱ Γερμανοὶ δὲν ἔμειναν ἄπρακτοι! Μὲ τοὺς πράκτορές τους στὴ Μ. Ἀσία, ἤξεραν γιὰ τὴν “Πλωτὴ Βάση” στὸ Μπαλισού. Προκάλεσαν μεγάλη πυρκαϊὰ στὴ χερσόνησο τῆς Ἁλικαρνασσοῦ πρὸς τὸ τέλος Ἰουλίου 1944 καὶ ἀνάγκασαν τὴν μετακίνηση τοῦ Ἀποσπάσματος ἀπὸ ἐκεῖ.

Οἱ Ἱερολοχίτες, μεταφέρθηκαν στον όρμο Ντερεμέν για νὰ συνεχίσουν τὸ ἔργο τους, ἐνῶ δὲν σταμάτησαν τὶς ἀποστολὲς περιπόλων ἀναγνώρισης. Ὁ ἀγώνας γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῆς πατρίδας συνεχιζόταν!

Πηγή: “Ὁ Ἑλληνικὸς Στρατὸς στὴ Μέση Ἀνατολὴ (1941-1945) ΓΕΣ/ΔΙΣ

Ενωμένη Ρωμιοσύνη