Τά ὑστερήματά μας καί ἡ ὑπέρβασή τους - π. Γρηγόριος Μουσουρούλης

Κυριακή (ΚΕ΄)  ΙΓ´Λουκᾶ

Λόγος εἰς τό Εὐαγγέλιον

Τά ὑστερήματά μας καί ἡ ὑπέρβασή τους (Λουκ. ιη´22)

(Λουκ. ιη´18- 27)

«Ἔτι ἕν σοι λείπει»

          Ἄρχοντας  τοῦ τόπου του μέ πλοῦτο πολύ ἦταν ὁ ἄνθρωπος τοῦ σημερινοῦ εὐαγγελίου. Ἀλ­λά καί ἄνθρωπος, ὅπως φαίνεται, μέ πνευματικά ἐνδιαφέροντα. Νοσταλγοῦσε τήν αἰώνια χαρά τοῦ Παραδείσου, γι᾽αὐτό καί πλησιάζοντας τόν Χριστό τόν ρώτησε: τί πρέπει νά κάμω γιά νά κληρονομήσω τήν αἰώνια ζωή; Καί ὁ Κύριος ἀντί ἄλλης ἀπαντήσεως τοῦ ὑπενθύμισε τίς ἐντολές τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου, τίς ὁποῖες, ὅπως ἀπάν­τη­σεν, τίς εἶχε τηρήσει ἐπακριβῶς ἀπό τά παιδικά του χρόνια, γιά νά πάρει τήν ἀπάντηση: «ἔτι ἕν σοι λείπει».Ὅσο κι ἄν ἐνόμιζε πώς κατέχει τόν Νόμο τοῦ Θεοῦ βρέθηκε ἐλλειμματίας. Εἶχεν ἀτέ­λειες. Ὑστεροῦσε στήν πνευματική ζωή, ἀλλά δέν τό καταλάβαινε. Κι αὐτό ἦταν τό μεγάλο του λά­θος.

          Τό ἴδιο λάθος κάνουμε κατά κανόνα κι ἐ­μεῖς. Ἔχουμε ἐλλείψεις πνευματικές τίς ὁποῖες δέν ἀντιλαμβανόμαστε. Ἡ συμπεριφορά καί τό πάθη­μα τοῦ νέου ἐκείνου ἀνθρώπου μᾶς δίνει τήν ἀφ­ορμή νά ἐρευνήσουμε τόν ἑαυτό μας. Νά ἐντο­πίσουμε τίς δικές μας ἀτέλειες, τά δικά μας πνευματικά ὑστερήματα, νά ἀναγνωρίσου­με τά λάθη καί τίς ἐλλείψεις μας καί νά βροῦμε τρόπους διορθώσεώς τους.

*****

«Ἔτι ἕν σοι λείπει»

          Ποιός τολμᾶ, ἀδελφοί μου, νά τό ἀρνηθεῖ; Ποιός ἔχει τό θάρρος νά  ἀμφισβητήσει τόν πα­ραπάνω λόγο τοῦ Κυρίου; Ὅσο κι ἄν ἡ ψυχή μας θέλγεται ἀπό τά μεγάλα καί ὑψηλά, ἡ ἀδυσώπητη πραγματικότητα μᾶς πείθει ὅτι βρισκόμαστε χα­μηλά. Ποθοῦμε τίς κορυφές, ἀλλά βρισκόμαστε στούς πρόποδες τοῦ ὄρους πού λέγεται χριστι­ανική τελειότητα. Ὁ θεῖος Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς τό λέγει ξεκάθαρα:  «πάντες γάρ ἥμαρτον καί ὑστεροῦνται τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ» (Ρωμ. γ΄23). Ὅλοι ἀνεξαιρέτως ἁμάρ­τησαν καί στεροῦνται τή δόξα πού κατέχει ὁ Θε­ός. Μετά τήν παρακοή τῶν πρωτοπλάστων καί τή πτώση τους, ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ ἐξαχρειώθηκε. Ὁ ἄνθρωπος ἔχασε τή χάρη τοῦ Θεοῦ. Σκοτίστηκεν ὁ νοῦς του καί ἡ θέλησή του ἔγινε ἀνίσχυρη, καί ἀνίκανη νά ἀκολουθήσει τό καλό. Ἔμεινε γιά πάν­τα τραυματισμένος. Εὐ­τυχῶς ὅμως ὁ τραυμα­τι­σμός δέν ἦταν θανά­σιμος. Ἔγινε ἀμαύρωση τῆς εὐγένειας τῆς φύσεως τοῦ ἀνθρώπου, χωρίς ὅ­μως νά ἐξαλειφθεῖ τό «κατ’ εἰκόνα». Εὔκολα πλέον ξεφεύγει στό κακό καί πολύ δύσκολα ἐπιτυγχάνει τό ἀγαθό.

          Ὅσοι θέλουν καί ἐπιχειροῦν νά ζήσουν συν­ειδητή πνευματική ζωή τό γνωρίζουν αὐτό ἐκ πείρας. Ὅταν ὁ πιστός ἄνθρωπος δοκιμάσει νά προσεγγίσει τόν Θεό, νά συνδεθεῖ στενά μαζί του, βρίσκει ἀντιμέτωπες ἰσχυρές δυνάμεις, πού ζητοῦν νά τοῦ φράξουν τό δρόμο πρός τόν Θεό. Οἱ δυνάμεις αὐτές ξεπηδᾶνε πρωτίστως μέσα ἀπό τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο. Εἶναι τό θέλημα τῆς σαρ­κός, τά κινήματα τοῦ «παλαιοῦ ἀνθρώπου», οἱ σφδρές καί ἔνοχες ἐπιθυμίες, ἡ ἔντονη φορά πρός τό εὔκολο καί χωρίς κόπο ἐπιτυγχανόμενο, ἡ ροπή πρός τό μάταιο καί τό κακό. Εἶναι ὁ νόμος τῆς ἁμαρτίας, πού προστάζει νά ποῦμε τό ὄχι στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, πού νομοθετεῖ τόν κόπο, τόν μόχθο, τόν ἀγώνα,  τήν ἐπαγρύπνηση  καί τίς θυ­σίες.

          Ἀκόμη εἶναι δυνάμεις τρομερές πού ζητοῦν νά ἀνακόψουν τήν πορεία μας πρός τόν Θεόν καί νά ἐμποδίσουν τή συμμόρφωσή μας πρός τό ἄγιο θέλημά Του. Ἀναγνωρίζει καί θέλει τό καλό, ἀλλά δύσκολα τό κατορθώνει. Μαζί μέ τόν Ἀπόστολος Παῦλο ἀναφωνεῖ: «Τό γάρ θέλειν παράκειταί μοι, τό δέ κατεργάζεσθαι τό καλόν, οὐχ εὑρίσκω» (Ρωμ. ζ΄18). Τό νά θέλω θεωρητικά τό καλό καί τήν ἀρετή εἶναι κοντά μου καί εὔκολο σ’ ἐμένα. Τό νά ἐκτελῶ ὅμως τό καλό στήν πράξη εἶναι μα­κριά μου καί δέν τό κατορθώνω. Ὅπως τό ἀρ­ρω­στημένο μάτι δύσκολα δέχεται τό φῶς τοῦ ἥλιου, ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος ἔχει κάποια ἀνικανό­τητα στό νά δέχεται τόν φωτισμό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

          Καί ὅλη αὐτή ἡ κατάσταση τῆς πνευματικῆς τύφλωσης ὀφείλεται κυρίως καί πρό παντός στόν ἐγωϊσμο, τή φιλαυτία καί τήν ἀλαζονεία. Κάποιες στιγμές ἤ περιόδους τῆς ζωῆς μας ἀνοίγουν τά μάτια μας στήν ὀμορφιά τῆς ἁγιότητας, παίρνου­με καλές ἀποφάσεις καί ἔχουμε τήν ἐντύπωση πώς εἴμαστε καλά στεριωμένοι στό δρόμο πού ὁδηγεῖ στόν οὐρανό. Συχνά ὅμως τά πιό μικρά ἐμπόδια καί οἱ πιό ἁπλές δυσκολίες μᾶς κόβουν τό δρόμο καί ξαφνικά βρισκόμαστε πτώματα «ἐ­ξαίσια». Ἔχουμε ξεχάσει τίς καλές μας ἀποφάσεις καί πέφτουμε ἀδύναμοι καί ἀβοήθητοι. Ἡ κλίση μας πρός τό κακό εἶναι τόση, πού ὁ ἱερός Αὐγου­στῖνος μᾶς λέγει πώς: «εἴμαστε ἱκανοί νά δια­πρά­ξουμε κάθε ἁμαρτία, πού βλέπουμε νά κάμνει ὁ γείτονάς μας , ἄν δέν μᾶς συγκρατοῦσεν ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ».

          Ὅταν ἐξετάσουμε εἰλικρινά τόν ἑαυτό μας θά διαπιστώσουμε πώς ὅλα τά μετροῦμε μέ τό μέτρο τοῦ ἐγώ μας, μέ τά συμφέροντα καί τίς ἰδέες μας. Πόσες φορές μᾶς στενοχωρούμαστε  γιατί μᾶς ὑποδεικνύουν τά λάθη μας. Ὁ ἐγωισμός μας μᾶς κάμνει νά τούς ἀντιπαθοῦμε ἤ καί νά τούς μισοῦμε. Ἡ παρουσία τους μᾶς ἐξοργίζει. Μιά τέτοια κατάσταση στή ψυχή μας προδίδει τή ζωντανή παρουσία τοῦ «παλαιοῦ ἀνθρώπου» μέ­σα μας. Δυστυχῶς  ἀποφεύγουμε τήν αὐτογνω­σί­α. Ἀντί νά στρεφόμαστε στό ἐσωτερικό μας καί νά ἐξετάζουμε τό βαθύτερο περιεχόμενο τῆς καρ­διᾶς μας, ἐξαπατοῦμε τόν ἑαυτό μας. Εἴτε τό θέ­λουμε ὅμως εἴτε ὄχι οἱ ἄλλοι ἀντιλαμβάνονται τά ἐλαττώματά μας.

          Ἕνα βλέμμα στόν ἐσωτερικό μας κόσμο, ἐφ’ ὅσον θά γίνει μέ ταπείνωση,  θά μᾶς ἀποκα­λύψει πάθη καί κακίες, ἐλαττώματα καί ἀδυνα­μίες ἀκόμη καί κλίσεις πονηρές. Θά διαπι­στώσουμε φθόνους, ἁμαρτωλές ἐπιθυμίες, ἐγωι­σμούς, κατά­κρίσεις, μοχθηρίες, θυμούς, ἐκδική­σεις, φιλοχρη­ματίες, ὀκνηρίες, κυριολεκτικά μιά ἀτελείωτη σει­ρά παραβάσεων. Ὅταν μάλιστα ἀναλογιζόμαστε τήν τελειότητα τήν ὁποία διδάσκει ὁ Κύριος καί τήν ἀρετή πού πέτυχαν οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί ἁπλοί ἀλλά ἀγωνιστές τοῦ πνεύματος χριστιανοί, τότε πρέπει μέ πνεῦμα συντριβῆς νά ὁμολογοῦμε ὅτι ὑστεροῦμε καί μάλιστα σέ μεγάλο βαθμό.

*****

          Αὐτή ἡ διαπίστωση τῶν πολλῶν ἐλλείψεων καί ὑστερημάτων στήν πνευματική μας ζωή δέν πρέπει μέ κανένα τρόπο νά μᾶς ὁδηγεῖ σέ ἀπο­γοήτευση καί μελαγχολία. Ἄν τό θελήσουμε καί ἀγωνισθοῦμε, μποροῦμε νά νικήσουμε. Μπο­ροῦ­με νά ξεπεράσουμε τίς ἐλλείψεις καί τίς ἀτέλειές μας. Ἀρκεῖ νά ὑπάρχει θέληση καί ἀποφασιστικό­τητα. Πιό ἁπλά χρειάζεται νά ἀσκήσουμε στόν ἑαυτό μας τήν εὐλογημένη καί ἅγια βία τήν ὁποία μᾶς συνιστᾶ ὁ Κύριος. «Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται», μᾶς εἶπε, «καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐ­τήν» (Ματθ. ια΄12). Ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν κερδίζεται μέ τή βία, πού πρέπει νά ἀσκήσει ὁ πιστός στόν ἑαυτό του.

          Τά πράγματα εἶναι φανερά. Ὁ ἄτολμος, ὁ δειλός, ὁ ἀμελής καί ράθυμος θά παρασυρθεῖ ἀπό τίς δυνάμεις τοῦ κακοῦ. Θά ὑποχωρήσει , θά χάσει τήν ἐπαφή του μέ τόν Θεόν καί κατά συνέ­πεια θά χάσει τήν βασιλεία τῶν οὐρανῶν καί θά χαθεῖ. Τό καθῆκον ἐκείνου πού πραγματικά ποθεῖ νά ἀνήκει στόν Θεόν εἶναι ἡ χρήση τῆς βίας. Μᾶς χρειάζεται δηλαδή ὁρμή, ζῆλος, ἐνθουσιασμός, σταθερή ἀπόφαση καί συντονισμένη προσπάθεια. Ὁ ἐραστής τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ δέν φοβᾶται καί δέν ἀπφεύγει τόν ἀγώνα. Ἐκεῖ πού δέν ὐπάρ­χει ἀγώνας δέν ὑπάρχει ἀρετή. Ὁ ἅγιος Ἀπόστο­λος Παῦλος μᾶς λέγει: «Οὔτω τρέχω, οὕτω που­κτεύω ὡς οὐκ ἀέρα δέρων» ( Α΄Κορ. θ΄26). Τρέχω, λέγει, ἔτσι ὥστε ξέρω τί ζητῶ, καί δέν παρουσιάζομαι νά πυγμαχῶ γρονθοκοπώντας τόν ἀέρα.

          Ἀπό τή στιγμή πού ἀναγνωρίζουμε τίς ἐλλείψεις μας ἤδη μπήκαμε στό δρόμο τῆς νίκης. «Ἄν πιστεύουμε ὅτι ὑστεροῦμε, τότε ἡ ἁγιότητα δέν εἶναι μακριά». Ὅταν θέλουμε, μποροῦμε νά γίνουμε «τέλειοι καί ὁλόκληροι ἐν μηδενί λειπό­μενοι» (Ἰακ. α΄4). Ὅταν ὅμως στήν ὑπόδειξη τοῦ Κυρίου «ἔτι ἕν σοι λείεπι», κωφεύσουμε, δέν τή δεχτοῦμε καί τήν ἀπορρίψουμε, ὅπως ἔκανε ὁ πλούσιος τοῦ Εὐαγγελίου, τότε τά πράγματα δυσκολεύουν. Ἡ τελειότητα χρειάζεται θυσία, προσπάθεια καί ἡ προσπάθεια δέν εἶναι ἔργο τῆς στιγμῆς, εἶναι ἔργο ὁλόκληρης ζωῆς.

*****

«Ἔτι ἕν σοι λείπει»

          Νά προοδεύουμε λοιπόν, ἀδελφοί! Καί νά προαγόμαστε καθημερινά στήν πνευματική ζωή. Νά προκόπτουμε, ὅπως ὁ Κύριος Ἰησοῦς ὡς ἄνθρωπος. Γι’ Αὐτόν βεβαιώνει ὁ ἱερός Εὐαγγε­λιστής ὅτι «προέκοπτε σοφίᾳ καί ἡλικίᾳ καί χάριτι παρά Θεῷ καί ἀνθρώποις» ( Λουκ. β΄52).  Δέν εἶναι ἀδύνατη ἡ πρόοδος οὔτε στή γνώση τῆς Πί­στεως  οὔτε στή χριστιανική ζωή, γιατί ἡ ἀγα­θό­τητα τοῦ Θεοῦ μᾶς ἔχει χαρίσει ὅλα τά μέσα γιά νά ἐπιτύχουμε τήν ὑπέρβαση τῶν πνευματι­κῶν μας ἐλλείψεων. Ἀρκεῖ νά ἀγωνιζόμαστε κάμνον­τας χρήση ὅλων τῶν μέσων πού μᾶς παρέχει ἡ ἀγαθότητά Του, ὅπως καί ὁ ἅγιος Στυλιανός τοῦ ὁποίου τή μνήμη ἑορτάζουμε σήμερα.

 Ἀρχιμανδρίτης Γρηγόριος Μουσουρούλης

Ἐκφωνήθηκε στόν Ἱερό Καθεδρικό  Ἁγίου Ἰωάννου Ἀρχιεπισκοπῆς Λευκωσίας, Κυριακή 26.11.2017