Χαιρετισμός τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου πρός τήν Ἀντιπροσωπείαν τῆς Ἐκκλησίας Ρώμης κατά τήν Θρονικήν Ἑορτήν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου

Χαιρετισμός

τῆς Α. Θ. Παναγιότητος

τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου

κ. κ. Βαρθολομαίου

πρός τήν Ἀντιπροσωπείαν τῆς Ἐκκλησίας Ρώμης

κατά τήν Θρονικήν Ἑορτήν

τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου

(Φανάριον, 30 Νοεμβρίου 2017)

Σεβασμιώτατε καί ἀγαπητέ ἐν Χριστῷ ἀδελφέ Καρδινάλιε κύριε Kurt Koch, Πρόεδρε τοῦ Ποντιφικοῦ Συμβουλίου ἐπί τῆς προωθήσεως τῆς ἑνότητος τῶν χριστιανῶν, μετά τῶν λοιπῶν μελῶν τῆς Ἐπισήμου Ἀντιπροσωπείας τῆς ἀδελφῆς Ἐκκλησίας τῆς Πρεσβυτέρας Ρώμης,

Χαιρετίζομεν φιλαδέλφως τήν παρουσίαν ὑμῶν ἐν Φαναρίῳ. Τοιαῦται ἐπισκέψεις δέν εἶναι ἁπλῶς τυπικαί, ἀλλά εὐκαιρία δι᾿ ἐπικοινωνίαν πρόσωπον πρός πρόσωπον. Ἡ συνάντησίς μας, σήμερον, ἀποτελεῖ καθ᾿ ἑαυτήν συμβολήν εἰς τόν διάλογον τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν.

Τέσσαρες περίπου δεκαετίαι παρῆλθον ἀπό τῆς ἐνάρξεως τῶν ἐργασιῶν τῆς Μεικτῆς Ἐπιτροπῆς Θεολογικοῦ Διαλόγου μεταξύ τῆς Ὀρθοδόξου καί τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας. Χαίρομεν διά τήν πρόοδον τοῦ διαλόγου αὐτοῦ. Μέχρι τοῦδε, ὁ διάλογος ἐστράφη εἰς ὅ,τι μᾶς ἑνώνει.

Εἰς τό κείμενον τοῦ Chieti, διετυπώθη σαφῶς αὐτό τό ὁποῖον ὁμολογοῦμεν, ἐν ἑνί στόματι καί μιᾷ καρδίᾳ, ὡς κοινήν παρακαταθήκην ἐπί οὐσιαστικῶν θεμάτων, ὅπως τό πρωτεῖον καί ἡ συνοδικότης, κατά τήν πρώτην χιλιετίαν τῆς ἱστορικῆς πορείας τῆς Ἐκκλησίας. «Καθ᾿ ὅλην τήν πρώτην χιλιετίαν ἡ Έκκλησία εἰς Ἀνατολήν καί Δύσιν ἦτο ἡνωμένη ἐν τῇ τηρήσει τῆς ἀποστολικῆς πίστεως, ἐν τῇ ἀποστολικῇ διαδοχῇ τῶν ἐπισκόπων, ἐν τῇ ἀναπτύξει συνοδικῶν δομῶν, ἀδιαρρήκτως συνδεδεμένων μέ τό πρωτεῖον, καί ἐν τῇ κατανοήσει τῆς αὐθεντίας ὡς διακονίας τῆς ἀγάπης» (§ 20). Ἡ κοινή αὐτή κληρονομία ἀποτελεῖ κεντρικόν σημεῖον ἀναφορᾶς καί πηγήν ἐμπνεύσεως Ὀρθοδόξων καί Ρωμαιοκαθολικῶν εἰς τήν πορείαν πρός τήν ποθεινήν ἑνότητα σήμερον.

Φαίνεται ὅμως ὅτι ἔφθασεν ἡ ὥρα νά ἀσχοληθῶμεν ἐπιμελῶς καί μέ τά ἐμπόδια εἰς τήν ἀποκατάστασιν τῆς πλήρους κοινωνίας τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν, ὄχι διά νά ἐπιστρέψωμεν εἰς τάς ἀγόνους ἀντιπαραθέσεις τοῦ παρελθόντος, ἀλλά διά νά ἀναλύσωμεν ὁμοῦ τά ζητήματα αὐτά καί νά ὁδηγηθῶμεν εἰς λύσεις, ἀποδεκτάς ἑκατέρωθεν. Διά τόν λόγον αὐτόν συγχαίρομεν τήν Συντονιστικήν Ἐπιτροπήν τοῦ Θεολογικοῦ Διαλόγου, ἡ ὁποία συνῆλθε καί συνεσκέφθη κατά τόν παρελθόντα Σεπτέμβριον ἐν τῇ νήσῳ Λέρῳ, καί κατέληξεν εἰς τήν διατύπωσιν τοῦ κεντρικοῦ ἀντικειμένου τῆς ἑπομένης φάσεως τοῦ Διαλόγου, ὡς ἑξῆς: «Πρός τήν Ἑνότητα ἐν τῇ πίστει: Θεολογικά καί Κανονικά Θέματα πρός ἐπίλυσιν» καί εἰς τήν πρότασιν καταρτίσεως ἑνός κειμένου, μέ τίτλον: «Πρωτεῖον καί Συνοδικότης κατά τήν δευτέραν χιλιετίαν καί σήμερον». Ἀναγνωρίζομεν τούς κόπους τῶν Συμπροέδρων καί τῶν μελῶν τῆς Μεικτῆς Ἐπιτροπῆς Θεολογικοῦ Διαλόγου μεταξύ τῆς Ὀρθοδόξου καί τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας καί ἐκφράζομεν τήν εὐαρέσκειαν ἡμῶν πρός πάντας τούς μετέχοντας, δι᾿ ὅσα προσέφεραν καί προσφέρουν.

Ἡ Ἐκκλησία ἦτο ἐπί χιλιετίαν ὅλην ἡνωμένη ἐν τῇ πίστει, ἐν τῷ Ἁγίῳ Ποτηρίῳ τῆς Εὐχαριστίας, ἐν τῇ εὐσεβείᾳ, ἐν τῇ ἁγιότητι τοῦ βίου καί ἐν τῇ διακονίᾳ. Αὐτήν τήν ἑνότητα ἀγωνιζόμεθα νά ἐπανεύρωμεν διά τοῦ διαλόγου τῆς ἀληθείας ἐν ἀγάπῃ, ὁ ὁποῖος ἤρξατο, εὐλογημένῃ πρωτοβουλίᾳ τῶν ἀοιδίμων Προκατόχων ἡμῶν, ἐκαρποφόρησεν ἤδη ποικιλοτρόπως καί συνεχίζεται ἐν πνεύματι ἀμοιβαίας ἐμπιστοσύνης, χωρίς οἰκουμενιστικάς ἐξάρσεις, αἱ ὁποῖαι δέν ὑπηρετοῦν τό ἔργον τῆς ἑνότητος.

Ἐκφράζομεν τήν χαράν καί τήν ἱκανοποίησιν ἡμῶν διά τό γεγονός ὅτι ἡ ἐν Κρήτῃ συνελθοῦσα Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐξῇρε τήν κοινήν συνείδησιν αὐτῆς «περί τῆς ἀναγκαιότητος τοῦ διαχριστιανικοῦ θεολογικοῦ διαλόγου» (Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρός τόν λοιπόν χριστιανικόν κόσμον, § 23), ἐν τῷ ὁποίῳ «κοινός πάντων σκοπός εἶναι ἡ τελική ἀποκατάστασις τῆς ἐν τῇ ὀρθῇ πίστει καί τῇ ἀγάπῃ ἑνότητος» (ὅ. π., § 12). Ὁ διάλογος αὐτός πρέπει νά συνοδεύηται πάντοτε «ὑπό τῆς ἐν τῷ κόσμῳ μαρτυρίας διά πράξεων ἀμοιβαίας κατανοήσεως καί ἀγάπης», καθώς καί ἀπό τήν προσπάθειαν, «ὅλοι οἱ χριστιανοί, ἐμπνεόμενοι ὑπό τῶν κοινῶν θεμελιωδῶν ἀρχῶν τοῦ Εὐαγγελίου ... νά δώσωμεν εἰς τά ἀκανθώδη προβλήματα τοῦ συγχρόνου κόσμου, μίαν ὁλοπρόθυμον καί ἀλληλέγγυον ἀπάντησιν, βασιζομένην εἰς τό πρότυπον τοῦ ἐν Χριστῷ καινοῦ ἀνθρώπου» (ὅ. π., § 23). Ἡ κοινή μαρτυρία καί αἱ κοιναί πρωτοβουλίαι, ἔναντι τῶν πολλῶν προκλήσεων τοῦ συγχρόνου κόσμου, εἶναι πάντοτε παρέμβασις ὑπέρ τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς εἰρήνης τοῦ κόσμου του, καί ἐνισχύουν τήν πορείαν ἡμῶν πρός τήν ἑνότητα.

Ἐν τῷ πνεύματι τούτῳ, συμμετέσχομεν, ὁμοῦ μετά τῆς Αὐτοῦ Ἁγιότητος τοῦ Πάπα Φραγκίσκου, κατά τόν παρελθόντα Ἀπρίλιον εἰς τό ἐν Καΐρῳ διεθνές συνέδριον διά τήν εἰρήνην, ὀργανωθέν ὑπό τοῦ Ἰσλαμικοῦ Πανεπιστημίου Al-Azhar καί τοῦ Ἰσλαμικοῦ Συμβουλίου τῶν σοφῶν. Ἐκεῖ εἴχομεν ἀναφέρει τά ἑξῆς: «Εἴμεθα πεπεισμένοι ὅτι ἡ συμβολή τῶν θρησκειῶν εἰς τήν κοινήν μέριμναν διά τήν εἰρήνην παραμένει καθοριστική. Διότι διά τάς θρησκείας, ἀληθής εἰρήνη ἐν τῷ κόσμῳ δέν εἶναι ἁπλῶς ἡ ἀπουσία πολεμικῶν συγκρούσεων, ἀλλά οὐσιαστικῶς ἡ παρουσία ἐλευθερίας, εἰρήνης καί ἀλληλεγγύης. Αἱ θρησκεῖαι ὀφείλουν νά ὀδηγοῦν τούς ἀνθρώπους εἰς τό βάθος αὐτῆς τῆς ἀληθείας, εἰς ἀλλαγήν νοοτροπίας καί ζωῆς καί εἰς ἀμοιβαίαν κατανόησιν. Πρόκειται ἐδῶ διά τόν πυρῆνα τῶν θρησκευτικῶν παραδόσεών μας. Διά τόν λόγον αὐτόν, ἡ ἀνθρωπότης δικαιοῦται νά ἀναμένῃ ἀπό ἡμᾶς περισσότερα ἀπό ὅσα δίδομεν ἐν τῷ παρόντι. Ἡ μεγαλυτέρα πρόκλησις διά τάς θρησκείας εἶναι νά ἀναπτύξουν τό δυναμικόν ἀγάπης, ἀλληλεγγύης καί συμπαθείας πού ἐμπερικλείουν. Αὐτό προσμένει ἡ ἀνθρωπότης ἀπό τήν θρησκείαν σήμερον».

Ἡ ἐπίσκεψις εἰς τήν Αἴγυπτον καί ἡ προσευχή διά τήν εἰρήνην, τήν δικαιοσύνην καί τήν καταλλαγήν, κατέδειξαν ὅτι ἡ βία ἀποτελεῖ ἄρνησιν τῶν θεμελιωδῶν ἀρχῶν τῆς θρησκείας καί ὅτι ἡ θρησκευτική πίστις δέν ἀπαλλάσσει τόν ἄνθρωπον ἀπό τήν εὐθύνην του δι᾿ ἕνα ἀνθρωπινώτερον κόσμον, διά τήν προστασίαν τῆς ἀξιοπρεπείας τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς θεοσδότου ἐλευθερίας του.

Προσφάτως, μέ ἀφορμήν τήν α΄ Σεπτεμβρίου, Ἡμέραν Προσευχῶν διά τήν Δημιουργίαν, ὁ Πάπας Φραγκῖσκος καί ἡ ἡμετέρα Μετριότης ἐδημοσιεύσαμεν «Κοινόν Μήνυμα», εἰς τό ὁποῖον διετρανώσαμεν τήν μέριμναν ἡμῶν διά τόν κοινόν οἶκον τῆς ἀνθρωπότητος καί τήν ἀγωνίαν ἡμῶν διά τάς ἀρνητικάς κοινωνικάς ἐπιπτώσεις τῆς προϊούσης ὑποβαθμίσεως τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος γενικῶς καί πρωτίστως διά τούς πλέον εὐαλώτους κατοίκους τῆς γῆς. Τό «Κοινόν Μήνυμα» καταλήγει διά τῶν ἑξῆς: «Ἀπευθύνομεν ἐπείγουσαν ἔκκλησιν πρός τούς ὑπευθύνους εἰς τήν κοινωνίαν, τήν οἰκονομίαν, τήν πολιτικήν καί τόν πολιτισμόν, νά ἀκούσουν τήν κραυγήν τῆς γῆς καί νά ἀσχοληθοῦν μέ τάς ἀνάγκας τῶν ἐνδεῶν καί τῶν περιθωριοποιημένων, ἀλλά, πρωτίστως, νά ἀνταποκριθοῦν εἰς τό αἴτημα ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων καί νά προαγάγουν τήν παγκόσμιον συναίνεσιν διά τήν ἀποκατάστασιν τῆς πληγωμένης δημιουργίας. Εἴμεθα πεπεισμένοι ὅτι εἶναι ἀδύνατον νά ὑπάρξῃ εἰλικρινής καί μόνιμος λύσις εἰς τήν πρόκλησιν τῆς οἰκολογικῆς κρίσεως καί τῆς κλιματικῆς ἀλλαγῆς, ἐάν ἡ ἀπάντησις δέν εἶναι συντονισμένη καί συλλογική, ἐάν ἡ εὐθύνη δέν εἶναι κοινή καί ἀξιόπιστος, ἐάν δέν δώσωμεν προτεραιότητα εἰς τήν ἀλληλεγγύην καί τήν διακονίαν».

Αἱ Ἐκκλησίαι ἡμῶν ὀφείλουν νά λειτουργοῦν ὡς θετική πρόκλησις διά τόν ἄνθρωπον, νά δίδουν ἀπαντήσεις εἰς τάς ὑπαρξιακάς ἀναζητήσεις αὐτοῦ, νά κρατοῦν ἀνοικτήν τήν πύλην τοῦ οὐρανοῦ. Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος πιστεύει ὅτι δύναται νά δίδῃ εἰς τήν ζωήν του τό νόημα, τό ὁποῖον ἐκεῖνος ἐπιθυμεῖ. Παρ᾿ ὅτι δέν θεωροῦμεν ὀρθόν νά κρίνωμεν τόν νεωτερικόν πολιτισμόν ἀποκλειστικῶς ἐπί τῇ βάσει «ἁμαρτολογικῶν κριτηρίων», δηλαδή ὡς τήν κατ᾿ ἑξοχήν περίοδον ἁπαξιώσεως τῶν ἀξιῶν, ἐπιθυμοῦμεν νά ὑπογραμμίσωμεν ὅτι ἡ προσπάθεια τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, ἰδίως εἰς τήν ἐκκοσμικευμένην Δύσιν, νά αὐτονημηθῇ ἀπό τόν Θεόν, ταυτίζων τήν πίστιν εἰς τόν Θεόν μέ ἀνελευθερίαν καί τήν ἀπόρριψιν τῆς πίστεως ἤ καί τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ μέ ὑψίστην αὐτονομίαν, ἀποτελεῖ σύγχρονον ἔκφρασιν τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος, ἤτοι τῆς προσπαθείας τῶν Πρωτοπλάστων νά ἀναζητήσουν τήν ἐλευθερίαν μακράν τοῦ Θεοῦ ἤ χωρίς τόν Θεόν. Δι᾿ ἡμᾶς τούς χριστιανούς ἡ ἀληθής ἐλευθερία καί ἡ μακαριότης εἶναι ἡ πίστις εἰς τόν Θεόν καί ἡ τήρησις τῶν ἐντολῶν Του. Δέν ὑπάρχει ἀληθές νόημα ἔξω ἀπό τήν ἐλευθεροποιόν Ἀλήθειαν. «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Ἰωάν. η’, 32-33). Ἡ Ἀλήθεια εἶναι ὁ Χριστός, ἡ δέ ἐν Χριστῷ ζωή εἶναι τό «ἀληθεύειν ἐν τῇ ἀγάπῃ» (πρβλ. Ἐφεσ. δ’, 15).

Μέ αὐτάς τάς σκέψεις καί μέ ἀδελφικά αἰσθήματα ὑποδεχόμεθα ὑμᾶς ἐγκαρδίως ἐν τῷ πανηγυρίζοντι Ἱερῷ Κέντρῳ τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἐκφράζομεν πρός τόν Ἁγιώτατον Πάπαν Ρώμης Φραγκῖσκον τάς εἰλικρινεῖς εὐχαριστίας ἡμῶν διά τήν ἀποστολήν τῆς σεβασμίας Ἀντιπροσωπείας Αὐτοῦ εἰς Φανάριον ἐπί τῇ καθ᾿ ἡμᾶς Θρονικῇ ἑορτῇ. Παρακαλοῦμεν τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, διά τῶν πρεσβειῶν τῶν ἱδρυτῶν τῶν Ἐκκλησιῶν ἡμῶν, αὐταδέλφων Ἀποστόλων Ἀνδρέου καί Πέτρου, τῶν διαπρυσίων κηρύκων τῆς πίστεως καί μιμητῶν τοῦ πάθους Αὐτοῦ, νά εὐλογῇ τήν πορείαν ἐν τῷ κόσμῳ καί τό θεοφιλές ἔργον τῶν Ἐκκλησιῶν τῆς Πρεσβυτέρας καί τῆς Νέας Ρώμης, πρός δόξαν τοῦ μεγαλοδώρου, ἐν Τριάδι προσκυνουμένου Θεοῦ. Ἀμήν.