Στον Κύπριο παπά-Νικόλα ΑΝΤΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΑΣΠΑΣΜΟΥ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 

Στον  Κύπριο παπά-Νικόλα 
 

ΑΝΤΙ   ΤΟΥ   ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ   ΑΣΠΑΣΜΟΥ
 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 
      Κυριακή μετά τη Λειτουργία στο Καθολικό της Μονής των Αγίων Πάντων-Σπέτσες-τον περίμενα, αλλά δεν ήρθε ! Ο πολιός την κεφαλή Κύπριος παπάς δε βγήκε από την εξώθυρα του Ιερού, ως το συνήθιζε, δε βημάτισε ανάμεσά μας, δε μας σταύρωσε, δε σιγοψιθύρισε «η χάρις του Χριστού» ! Οι δυο θυγατέρες του ήρθαν κοντά μου στα μαύρα, κι ευδιάκριτο δάκρυ, κατάλαβα, ο παπά-Νικόλας έφυγε !

      Εκατό χρονών παρά κάτι μήνες-γεν. 1919-ψηλός, στητός, λεβεντόγερος πολιός, ιλαρό υπομειδίαμα στα χείλη, χαρακτηριστική φιγούρα παπά ! Λίαν αγαπητός, σεβαστός, ευλαβής, ταπεινός, σθεναρά πιστός, απλοϊκός, λιτά διδακτικός ο ξενιτεμένος στις Σπέτσες Κύπριος Λευίτης της Ανάληψης, παπά-Νικόλας Χατζηαδάμου, «έγειρε κι αποκοιμήθη», έπεσε ως κόκκος σταριού «εις  την γην εξ ης ελήφθη».  Κλητός του Χριστού που αγάπησε από παιδί και διακόνησε εδώ στη γη με όλη του την ψυχή, στην Άνω Ιερουσαλήμ, στην αιώνια  Λειτουργία «του Αρνίου του εσφαγμένου από καταβολής κόσμου» ! «Όπου ήχος καθαρός εορταζόντων και βοώντων απαύστως, Κύριε, δόξα σοι» !

      Γεωργός της γης στα νιάτα του, στον αγρό του Θεού στα σαράντα του ! Σπουδαστής στην ιστορική Ιερατική Σχολή «Απόστολος Βαρνάβας»-Λευκωσία. Διάκονος δια χειρός Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, Πρεσβύτερος δια χειρός Χωρεπισκόπου Τριμυθούντος Γεωργίου-(του Παυλίδη, κήρυκα φλογερού, δυναμικού Μητροπολίτη Νικαίας μετά). Ιερουργεί στο πατρικό χωριό, την Ξυλοτύμβου επαρχίας Λάρνακος, υπό την  χαριτόβρυτη σκιά του Αγίου Σπυρίδωνα μέχρι το 1974 !

      Τα τότε εν Κύπρω επαίσχυντα διχαστικά, και αδιέξοδα τραγικά, πολιτικά και εκκλησιαστικά, τον οδηγούν στη δοκιμασία του αυτοεξόριστου. Έγγαμος από τα είκοσι οκτώ, οικογενειάρχης με τέσσερα εν ζωή παιδιά, αναζητεί στέγη και καταφυγή στην πρώτη αγάπη κάθε Έλληνα και πρωταρχική, τη μητέρα πατρίδα, την Ελλάδα. Όπου ο Θεός ευλογεί, και ο εκ Πατρών εκλεκτός Μητροπολίτης Ύδρας, Σπετσών … Ιερόθεος-Τσαντήλης- έχοντας για του λόγου του και «έξωθεν μαρτυρία αγαθή», τον διορίζει  Εφημέριο στην Ενορία της Ανάληψης Σπετσών.

       Εδώ ιερουργεί ευδόκιμα μια δεκαετία-1975-1985-απλά, αθόρυβα, με πλησμονή αγάπης. Στο διάστημα αυτό έχει τη χαρά, να ριζώσουν στο νησί οι δυο θυγατέρες του οικογενειακά, να στήσουν την «κατ’ οίκον Εκκλησία τους», ενώ ο γιος και η στερνή κόρη του να ανοιχτούν στην «οδό της μοναχικής βιωτής και πολιτείας». Και από αυτά και με όλα τα άλλα εμφυσά στις ψυχές των ενοριτών του πίστη και Αγάπη στο Χριστό, και, για το όλο ιερατικό του πέρασμα κρατάει ως σήμερα στη μνήμη τους λόγος καλός !

      Από 1985-1994 ιερουργεί το ίδιο απλά, αθόρυβα, και δημιουργικά, αλληλοδιάδοχα. σε Ναούς των Μητροπόλεων Λαγκαδά και Θεσσαλονίκης. Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων, «διακρίνοντας την εν απλότητι αγάπη του στο Θεό και την πατρίδα», τον τιμά με το οφίκιο του «Οικονόμου», και κατόπιν του «Πρωτοπρεσβύτερου».

       Μετά ταύτα επανήλθε στις Σπέτσες, κοντά στις δυο θυγατέρες του, τα εγγόνια, τα δισέγγονα … Τον πρώτο καιρό ανηφόριζε πεζή στο γραφικό λόφο, όπου η Μονή των Αγίων Πάντων, και στο Καθολικό της ενίοτε ιερουργούσε. Τα στερνά χρόνια έμενε να συν-προσεύχεται σιωπηρά στο Ιερό. Κατά καιρούς έβγαινε, ανασπαζόταν τις Εικόνες του Τέμπλου, υποκλινόταν ευλαβικά κατά τη μεριά των πιστών ζητώντας συγχώρεση, γύριζε στο Ιερό και κοινωνούσε. Και, με το τέλος της Λειτουργίας, όπως σημειώθηκε, βημάτιζε ανάμεσά μας αργά, φιγούρα, θαρρείς, κόσμου αλλοτινού, με το χέρι σε σχήμα Σταυρού να ευλογεί, και τα χείλη να ψιθυρίζουν, «η χάρις του Χριστού» !

….   …  ….

        Παπά-Νικόλα του Κύπριου. άλλη, άγνωστη σε πολλούς, πλην ενδιαφέρουσα πλευρά, ας την πούμε της λογοτεχνικής διακονίας ! Προικισμένος με πληθωρικό ποιητικό χάρισμα, στιχουργεί χαριτωμένες ριμάτες και διαχέει εκ ψυχής μήνυμα θρησκευτικό και πατριωτικό! Σε γλωσσικό ιδίωμα Κυπριακό, λίαν ευχάριστο ακουστικά-για μένα, προϊδεασμένο από παραπλήσιο της Λεσβιακής Αγιάσου, που χαιρόμουν νεαρός καθηγητής εκεί-αλλά και σε κοινό λόγο νεοελληνικό. Ως μπορεί να δει κανείς στην ωραία έκδοση: Πρωτοπρεσβύτερου Νικολάου Καλοκαίρη «Άπαντα τα Ποιήματα», Σπέτσες, 2009. Όπου, οι ποιητικοί παλμοί της καρδιάς του έχουν ταξινομηθεί σε οκτώ μέρη ή συλλογές. Ποιήματα, Θρησκευτικά,  Πατριωτικά,  Παιδικά, Επιστολές, Θέατρο, Αλληλογραφία, Επίλογος. Παντού ευδιάκριτο το διπολικό μήνυμα, σθεναρή Πίστη και αγάπη στην Πατρίδα-Μητέρα Ελλάδα-θυγατέρα Κύπρο, που δείγμα του ακολουθεί στη μικρή ανθολόγηση κάποιων στίχων ή στροφών :

      Και ιδού,  μια επιβλητική, και θαυμάσιας πληρότητας σύνοψη του Θεού ως Δημιουργού !

«Ποιος είν’ Αυτός που κυβερνά τον κόσμο απ’ άκρη σ’ άκρη

και δίνει πλούσι’ αγαθά, το φως κι όλα τα πάντα

και ποιος που για τον κόσμο αυτό χύνει πικρό δάκρυ.

κι είναι πιστός προστάτης του αιώνιος για πάντα;»

Δημιουργού που,  «πάντα εν σοφία εποίησεν» !

«Το κάθε δημιούργημα έχει μια τέτοια τέχνη

με τόση λεπτομέρεια κι άπειρη πανσοφία

που μεν’ αναπολόγητος μπρος στον Αριστοτέχνη

που τα ’φτιαξ’ υπερθαύμαστα με τέτοιαν πανσοφίαν …»

     Και μια συγκλονιστική αποτύπωση της αφυπνιστικής λειτουργίας της συνείδησής μας :

«Μέσα μου ακούω μια φωνή, νύχτα, πρωί και βράδυ,

βαριά φωνή, πολύ βαριά σαν να ’ναι από τον Άδη

και μου φωνάζει δεν ακούς που σου χτυπώ τη θύρα;»

        Μια υπέροχη αναφορά στην Παναγία και το Χριστό στο ποίημα «Αυτόν εσταύρωσαν»:

«Μαρία Αειπάρθενε … Αγνή Κυρία … Εσύ

μύρια σου τα χαρίσματα, αστείρευτη πηγή,

Άφθορε … βάτος άφλεκτε, τρόμος του Μωυσή

και κλίμαξ η ενώσασα και ουρανόν και γην …

Ωσάν Εσέ δεν πόνεσε άλλη στον κόσμο μάνα ! …

Εσύ που την καρδίαν Σου διέλευσε ρομφαία,

ορώμενον επί Σταυρού τον λύχνον τοις ποσί Σου,

όπου ο άνομος λαός εσταύρωσεν εις θέαν

απάντων, ως αρχιληστήν το σπλάχνο το παιδί Σου …

Αυτόν τον Αναμάρτητον τον δωροδότην πάντων …

Αυτόν π’ ανέστησε νεκρούς και τον υιόν της χήρας,

Αυτού λογχεύσαν την πλευράν επάνω στον Σταυρόν

Με ήλους τον προσήλωσαν στους πόδας και τας χείρας

Αυτόν τον Αναμάρτητον, τον θείον … Θησαυρό»

        Στα «Πατριωτικά», ο π. Ν. υπερβάλλει εαυτόν, με δονήσεις καρδιάς ανακρούει μεγαλώνυμο ύμνο θαυμασμού και περηφάνιας στη μητέρα πατρίδα, την Ελλάδα :     

«Ελλάς, πατρίδα μου γλυκιά και χώρα των γραμμάτων

Εσύ που σκόρπισες παντού το φως τας επιστήμας,

πού ’σαι του κόσμου καύχημα και όλων των πλασμάτων

και τ’ όνομά σου διαλαλούν μετά μεγάλας φήμας».

        Νιώθει κατάστηθα, τιμά και δοξάζει τις εθνικές επετείους της, την 25^η Μαρτίου:

«Σήμερον ο Ελληνισμός απ’ άκρη ως άκρη.

παντού σε πόλεις και χωριά διπλοπανηγυρίζει …

Δύο μεγάλας εορτάς πίστεως και πατρίδος

λέξεις με υπερέννοιαν που όλους ενθαρρύνουν…

Την κάθε ένθερμην καρδιά κι ΄Έλληνος κι Ελληνίδος…

Αυτά τα δύο ιδανικά, ο κόσμος να χαλάσει

Ποτέ του δεν θα ανεχθεί ο Έλλην να τα χάσει …»

            Το βροντερό ηρωικό  «Όχι» της 28^ης Οκτωβρίου 1940:

«Μια λέξις τρία γράμματα, Όμικρον, Χι. και Γιώτα

μας ενθυμίζουν προ πολλού μεγάλα γεγονότα.

Αυτά τα τρία γράμματα το δοξασμένο ΟΧΙ,

χάραξεν ω ! γλυκιά Πατρίς, η στραφτερή σου λόγχη …

                 Το αυτό και σε ωραίο Κυπριακό γλωσσικό ιδίωμα :

«Η μέρα της εικοσιοκτώ τ’ Οκτώβρη εν να μείνει

Αθθύμιον* για τους Ιταλούς και για τον Μουσουλίνι

που ξέβην νύκτα σκοτεινά τζιαι πήεν(πήγε) να ζητήσει

με την φοέραν(φοβέρα) φυσικά

τα μέρη τα Ελληνικά, να τα κληρονομήσει …

«Όχι» λαλεί του άνανδρε τζι άθλιε Μουσουλίνι

τζιαι στράφηκεν ο Ιταλός εφτύς την ώραν τζιείνην

τζι επήεν τζι έφερεν στρατόν τζιαι κάμασιν γιουρούσιν,

μα μονομιάς το ένδοξον τζι ατρόμητον τσαρούσιιν

οι Έλληνες θέλω να πω, με την παλιάν την  δόξαν,

έκαμαν ότι έπρεπε, τους Ιταλούς, τζιαι θκιώξαν…

       Ως Κύπριος Έλληνας, πατρίδας σκλάβας στους Άγγλους, βγάζει καημό, πόνο, πολύ πόνο : 

«Έναν πουλίν μες’ στο κλουβίν είδα σε κάποιον τόπον

τζι άκουσα να κελαδά με μιαν φωνήν γλυκούαν …

Με την γλυτζειάν του την φωνήν την ώραν που κελάδαν

ήμουν κοντά και γιούτησεν(βοήθησε) κάτι να καταλάβω,

τζι είπεν η Κύπρος να δοθεί στην μάναν της Ελλάδαν,

γιατί ξέρω που την σκλαφκιάν, μ’ έχουν κι εμένα σκλάβον …

«Γιατί εμείς οι Κύπριοι της ΄μαστειν ’ς σιέρκα(χέρια) ξένα,

τζιαι πίσω που τη μάνα μας μακριά ’ποχωρισμένοι;»

           Παράπονο, για το ατελέσφορο του Ενωτικού Δημοψηφίσματος-1950- στον ΟΗΕ:

«Έσιει δκυο μήνες, πάσιν τρεις, που την ημέραν τζιείνην

Που πέψαμεν τους ψήφους μας  στα Ηνωμένα Έθνη,

Για την αποκατάστασιν της Τζιύπρου τζι ’εν εγίνην

Τίποτες. τζι όπως φαίνεται εν’ να της παίξουν τέχνην».

      Ελπίδα ελευθερίας-ένωσης με την Ελλάδα με τον ηρωικό αγώνα της ΕΟΚΑ-1955-1959.

«Έσιει θκυο μήνες σήμερα που την ημέραν τζιείνην

τζι εις τους αιώνας άπαντας εξέχαστον θα μείνει

π’ αστραπιαίως τζι εν ροπή το σύνθημα εδώκαν

για τον αγώναν τζι άρτζιεψεν την δράσιν η ΕΟΚΑ…»

      Τιμά τους ήρωες της αγχόνης ρωτώντας αμείλικτα τον Άγγλο Κυβερνήτη Χάρτινγκ:

Ποιας μάνας είσαι γέννημα

τζιαι ποιου τζιουρού(κύρη) ’σαι σπέρμα

τζιαι περπατείς με τέθκυον νουν

τζιαί κόφτης του, του καθενού

της στράτας του το τέρμα;

     Στο πρόσωπο σύμβολο ηρωισμού και αυτοθυσίας-Γρηγόρης Αυξεντίου, σπηλιά Μαχαιρά-ανάγει τον απελευθερωτικό αγώνα σε Κυπριακό 1821 !

«Τότες το  Χ ά ν ι ν είχασιν… σημερά’ σιεν την σ π η λ ι ά

ο Γρηγόρης … τζι ο Ανδρούτσος για την ίδιαν την δουλειάν

τότες τζιειν’ αποσπαστήκαν τζας το γύρμαν της αυκής,

μα … τώρά’ τουν μεσομέριν τζι εν εξόρτωσες να φκης

που την κρύπτην σου Γρηγόρη, ω! αείμνηστον παιδί,

τζιαι τωρά εν η ψυχή σου, άγγελος του Παραδείσου,

αηδών τζιαι κελαδεί …

                   Τον πληγώνουν κατάκαρδα τα τραγικά διχαστικά, και απευθύνει δραματική Σολωμική έκκληση- «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», «Διχόνοια.

«Αδέλφια μου αγαπητά, Έλληνες Τζιυπριώτες

όταν γινούμεν σύσσωμοι, τότες τζιαι μόνον τότες.

Η σάλπιγγα της λευτεριάς παντού θα αντηχήσει

τζι η γαλανόλευκη ψηλά θ’ αλαφροκυματίσει.»

          Βγάζει πολλή πίκρα, βυθίζεται σε άβυσσο καημού για τη μη δικαίωση των θυσιών του ηρωικού απελευθερωτικού αγώνα :

«Φυλακισμένα μνήματα ανοίχτε για να βγούνε

αυτοί που στο ικρίωμα τους πήγαν στην κρεμάλα …

‘Εβγ’ από το κρησφύγετο αείμνηστε Γρηγόρη.

Πο’ ’γινες ολοκαύτωμα, έβγα πυροκαμένε …

Ξυπνήστ’ από τα μνήματα και ξανασηκωθείτε

μα μη σας πιάσει ο πανικός σαν δείτε την κατάντια,

την τραγική, τη φοβερή της Κύπρου της σαν δείτε,

που την ξανασκλαβώσανε την Κύπρο μας για πάντα …»

*****   ***   *****

                          Με άλλα λόγια παπά-Νικόλα, αν δεν κάνω λάθος, θέλεις να πεις ότι : Στο όνομα του «εφικτού» καταπατήθηκαν οι περί Ενώσεως Όρκοι ! Η Κύπρος ανακηρύχτηκε Κράτος ανεξάρτητο, «εξαρτημένο» από το Τουρκοκυπριακό βέτο-Δικαίωμα Αρνησικυρίας-και από της «διαθέσεις» των δυο-Βρετανία, Τουρκία- από της τρεις εγγυήτριες Δυνάμεις ! Κι είπε τότε στη Βουλή των Ελλήνων ο γιος του Μεγάλου Βενιζέλου, ο Σοφοκλής Βενιζέλος προφητικά : «Δεν θέλω να είμαι μάντης κακών …  Πολύ φοβούμαι, ότι θα θρηνήσωμεν νέας εθνικάς συμφοράς» !  

     Και δυστυχώς όχι πολλά χρόνια μετά, το στρατιωτικό καθεστώς της Ελλάδος αποτόλμησε τη μοιραία αποκοτιά ! Ανέτρεψε τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, πράγμα που προκάλεσε την επέμβαση της τρίτης εγγυήτριας Δύναμης-Τουρκία. Αυτή κατέλαβε το 38% της Κύπρου, και έστειλε στην προσφυγιά πάνω από 200.000 Έλληνες Κυπρίους !

    Βέβαια αργότερα η Κυπριακή Δημοκρατία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ! Πλην ο Τουρκικός κατοχικός στρατός μένει εκεί ! Και το χείριστο όλων, τίποτε δεν προχωρεί και δε θα προχωρήσει, αν δε γίνει αυτό που θέλει η … Τρίτη Εγγυήτρια Δύναμη !

     «Το λοιπόν,  αδελφοί, «νενικήκαμεν» !! Που πάει να πει: «Να ευχόμαστε, να ελπίζουμε, να αγρυπνούμε, μη και, η πρόσφατη συμφωνία των Πρεσπών προοιωνίζεται «νίκη» παραπλήσια !

Αθανάσιος  Κοτταδάκης

• Εδώ, πικρή ανάμνηση.