Ὁμιλία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου μετά τήν Θείαν Λειτουργίαν τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Νικολάου

 Ὁμιλία 

τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ 

Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου

 μετά τήν Θείαν Λειτουργίαν τῆς ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου Νικολάου 

(Κορέα, 6 Δεκεμβρίου 2018)

Ἱερώτατοι ἀδελφοί καί συλλείτουργοι,

Ἐξοχώτατε κύριε Ὑπουργέ Πολιτισμοῦ τῆς Κορέας,

Ἐξοχωτάτη κυρία Πρέσβυς τῆς Ἑλλάδος ἐν Κορέᾳ,

Ἐντιμότατοι φίλοι τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κορέας,

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ζῶμεν σήμερον παγκοσμίως τήν ἐπανεκτίμησιν τοῦ ρόλου καί τῶν λειτουργιῶν τῆς θρησκείας διά τά ἄτομα, τήν κοινωνίαν καί τόν πολιτισμόν. Ἡ θρησκεία ἐπηρεάζει τάς ἐξελίξεις τοπικῶς καί παγκοσμίως, ὡς παράγων συγκλίσεως, συνεργασίας καί εἰρήνης, ἀλλά καί ὡς αἰτία ἀντιπαραθέσεων καί διασπάσεων. Ὀρθῶς ὑποστηρίζεται, ὅτι ἡ ἱστορία τοῦ πολιτισμοῦ εἶναι ἀδύνατον νά κατανοηθῇ ἀνεξαρτήτως ἀπό τήν ἐπίδρασιν τῶν θρησκειῶν ἐπ᾿ αὐτῆς, καί ὅτι ὁποιαδήποτε ἀνάλυσις τῆς συγχρόνου παγκοσμίου καταστάσεως ἀγνοεῖ τόν ρόλον τῆς θρησκείας εἶναι ἐλλιπής.

Μέ τήν θρησκείαν συνδέονται καί σήμερον τά ἐρωτήματα, αἱ ἀναζητήσεις καί αἱ ἀπαντήσεις διά τήν νοηματοδότησιν τῆς ζωῆς, δι᾿ ἀξιολογικόν προσανατολισμόν, διά τήν προέλευσιν καί τόν τελικόν προορισμόν τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ θρησκευτική πίστις μᾶς φέρνει ἀντιμετώπους μέ τά κρίσιμα ἐρωτήματα τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς, μᾶς δίδει νέας δυνατότητας κατανοήσεως τῆς ταυτότητός μας, μᾶς προσανατολίζει πρός τό βάθος τῶν πραγμάτων καί πρός τήν πνευματικότητα, ἀνοίγει τήν διάστασιν τῆς αἰωνιότητος.

Πέραν ἀπό τόν ὑπαρξιακόν προσανατολισμόν, ἡ θρησκεία συνδέεται μέ τήν ταυτότητα τῶν λαῶν καί τῶν πολιτισμῶν, ἀλλά καί μέ τά σπουδαιότερα πολιτισμικά ἐπιτεύγματα καί τάς ὑψηλάς ἀξίας, μέ τήν πνευματικήν κληρονομίαν τῶν λαῶν, τῶν πολιτισμῶν καί ὁλοκλήρου τῆς ἀνθρωπότητος. Ἡ θρησκεία εἶναι μία μεγάλη ἱστορική καί πολιτισμική δύναμις.

Σήμερον, καλεῖται ἡ θρησκεία νά συμβάλει εἰς τήν ὑπόθεσιν τῆς εἰρήνης, μέ πρῶτον βῆμα τήν εἰρήνην μεταξύ τῶν ἴδιων τῶν θρησκειῶν. Ὡς ἔχει λεχθῆ: «Καμμία εἰρήνη μεταξύ τῶν ἐθνῶν χωρίς εἰρήνη μεταξύ τῶν θρησκειῶν. Καμμία παγκόσμια εἰρήνη χωρίς τήν εἰρήνην τῶν θρησκειῶν». Ἐδῶ, βεβαίως, ἐγείρεται ἀμέσως τό ἐρώτημα, ἐάν καί κατά πόσον ἡ εἰκών τοῦ συγχρόνου κόσμου, μέ τόν θρησκευτικόν φονταμενταλισμόν, τήν βίαν ἐν ὀνόματι τοῦ Θεοῦ, τήν σύγκρουσιν τῶν πολιτισμῶν, τήν καταστροφήν θρησκευτικῶν μνημείων, τά ὁποῖα δῆθεν θίγουν καί προκαλοῦν τήν γνησίαν πίστιν καί ἄλλα τοιαῦτα, ἐάν αὐτή ἡ είκόνα τοῦ κόσμου ἐπιτρέπει νά ὁμιλῶμεν περί τῆς θρησκείας ὡς εἰρηνοποιητικῆς δυνάμεως.

Τό πρῶτον, τό ὁποῖον ὀφείλομεν νά τονίσωμεν, εἶναι ὅτι ἡ θρησκεία ἔχει ἀνεκτιμήτους φωτεινάς καί θετικάς πλευράς καί ὅτι δέν πρέπει νά ταυτίζεται μέ ἀρνητικάς αὐτῆς ἐκφάνσεις, αἱ ὁποῖαι ὄχι μόνον δέν ἐκφράζουν τόν ἀξιολογικόν της πυρῆνα, ἀλλά τόν ἀκυρώνουν καί τόν ἀναιροῦν. Ἰσχύει, ἀπολύτως, ὅτι βία καί πόλεμος ἐν ὀνόματι τῆς θρησκείας εἶναι βία καί πόλεμος κατά τῆς θρησκείας.

Ἀναμφισβητήτως, εἰς ὅλας τάς μεγάλας θρησκείας ὑπάρχουν αἱ προϋποθέσεις, αἱ ἀξίαι, τά κίνητρα καί αἱ τάσεις ὂχι μόνον πρός προώθησιν τῆς προσωπικῆς ἐσωτερικῆς εἰρήνης, ἀλλά καί διά τήν ὑπέρβασιν τοῦ μίσους, τῆς ἐπιθετικότητος καί τῆς βίας εἰς τήν κοινωνίαν. Ἡ ἀξιοπιστία τῶν θρησκειῶν κρίνεται μεγάλως ἀπό τήν συμβολήν των εἰς τόν ἀγῶνα διά τήν εἰρήνην, τήν καταλλαγήν, τήν συνεργασίαν καί τήν ἀλληλεγγύην.

Ἡ εἰρήνη δέν εἶναι αὐτονόητον ἀποτέλεσμα τῆς παγκοσμιοποιήσεως, τῆς οἰκονομικῆς ἀναπτύξεως, της ἀνόδου τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου, τῆς προόδου τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας, τῆς ψηφιακῆς ἐπικοινωνίας καί τοῦ διαδικτύου. Δέν εἶναι δυνατόν νά ὑπάρξῃ εἰρήνη χωρίς τήν συμβολήν τῶν μεγάλων πνευματικῶν δυνάμεων, τῶν θρησκειῶν, καί ὃπως ἤδη εἴπαμε, χωρίς τήν εἰρήνην καί τόν διάλογον τῶν θρησκειῶν καί τήν συνεργασίαν των ἐπ᾿ ἀγαθῷ τοῦ ἀνθρώπου.

Πιστεύομεν εἰς τήν δύναμιν καί τήν ἀποτελεσματικότητα τοῦ διαλόγου. Ὁ εἰλικρινής διάλογος δέν ἔχει χαμένους, ἡττημένους. Δυνάμεθα, μέσω τοῦ διαλόγου, νά συμφωνήσωμεν, νά ἀναλάβωμεν κοινάς πρωτοβουλίας, νά συμπράξωμεν διά τό κοινόν μας μέλλον. Δι᾿ ἡμᾶς ὁ διάλογος εἶναι ὄχημα ἀλληλεγγύης. Ὁ διαθρησκειακός διάλογος προωθεῖ γενικῶς τό φιλειρηνικόν κλῖμα, τήν ἀμοιβαίαν ἐμπιστοσύνην καί τήν καταλλαγήν καί διευκολύνει εὐρύτερον τήν κατανόησιν καί τόν διάλογον. Ἡ γνησία θρησκευτική πίστις ἐμπνέει τάς δημιουργικάς δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου, ἐνισχύει τήν ἀνθρωπίνην προσπάθειαν, ἀκόμη καί ὅταν αὐτή φαίνεται ὅτι προσκρούει εἰς ἀνυπέρβλητα ἐμπόδια. Ἡ αὐθεντική πίστις βοηθεῖ τόν ἄνθρωπον νά ἀναπτύξῃ ἀνοικτοσύνην διά τάς διαφορετικάς παραδόσεις, νά κατανοήσῃ τήν ἀξίαν τῆς διαπολιτισμικότητος καί νά ἀποκτήσῃ αἰσθητήριον διά τάς παγκοσμίους ἀξίας, αἱ ὁποῖαι ἀνήκουν εἰς τήν κοινήν πνευματικήν κληρονομίαν τῆς ἀνθρωπότητος. Βοηθεί ἀκόμη νά κατανοήσωμεν τήν μεγάλην σημασίαν τῆς Οἰκουμενικῆς Διακηρύξεως τῶν Δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου, τήν συμπλήρωσιν 70 ἐτῶν ζωῆς τῆς ὁποίας ἑορτάζομεν ἐφέτος, καί μάλιστα, μετά τέσσαρες ἡμέρας ἀπό σήμερον, τήν 10ην Δεκεμβρίου, ὡς ἔκφρασιν τῆς συναινέσεως τῆς παγκοσμίου κοινότητος εἰς τό πεδίον τῶν θεμελιωδῶν ἀξιῶν. Ὡς βάσιν διά τήν συμβίωσιν τῶν ἀτόμων καί τῶν λαῶν ἐν ἐλευθερίᾳ, δικαιοσύνῃ καί εἰρήνῃ. Εἰς τό ἀξονικόν τοῦτο κείμενον διεκηρύχθησαν εἰς 30 ἄρθρα, μέ τήν μορφήν τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου τά ὑψηλά ἰδανικά, τά ὁποῖα ἀνήκουν καί εἰς τάς φιλανθρώπους παραδόσεις τῶν μεγάλων θρησκειῶν.

Ἐξοχώτατε κύριε Ὑπουργέ,

Ἤλθομεν εἰς τήν ἱστορικήν  χώραν σας ὡς φορεύς καί πρέσβυς αὐτοῦ τοῦ πνεύματος, τοῦ πνεύματος τῆς εἰρήνης, τῆς καταλλαγῆς καί τῆς ἀλληλεγγύης. Δέν εἴμεθα πολιτικοί, οὔτε οἰκονομολόγοι, οὔτε κοινωνιολόγοι. Γνωρίζομεν ὅμως ὅτι σκοπός τῆς πολιτικῆς, τῆς οἰκονομίας καί τῆς κοινωνικῆς δράσεως εἶναι ἡ διακονία τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου του, εἶναι ἡ ἐλευθερία, ἡ κοινωνική δικαιοσύνη καί ἡ εἰρηνική συμβίωσις. Ἐπί τῆς βάσεως αὐτῆς, ἀπευθυνόμεθα πρός πάντα ἄνθρωπον καλῆς θελήσεως καί καλοῦμεν εἰς κοινόν ἀγῶνα ἐπ’ἀγαθῷ τῆς ἀνθρωπότητος. Θρησκεῖαι, εἰρηνιστικά, κοινωνικά, ἀνθρωπιστικά, οἰκολογικά κινήματα ὀφείλουν νά συμπράξουν διά τήν οἰκοδόμησιν τοῦ πολιτισμοῦ τῆς ἀλληλεγγύης καί τῆς εἰρήνης.

Πρώτην φοράν εἰς τήν ἱστορίαν της, ἡ ἀνθρωπότης δύναται, διά τῶν πυρηνικῶν ὄπλων, νά ἀφανίσῃ τήν ζωήν ἐπί τῆς γῆς. Δυστυχῶς, ἡ ἐπιστημονική γνῶσις δέν διεισδύει εἰς τά βάθη τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς, καί δέν ἐξασφαλίζει ἀφ᾿ ἑαυτῆς τήν ὀρθήν ἐφαρμογήν της. Ὁ ἄνθρωπος γνωρίζει, ἀλλά δρᾷ καί ἐνεργεῖ ὡσάν νά μή ἐγνώριζεν. Ἡ ἀναμφισβήτητος ἄνοδος τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου διά μεγάλα τμήματα τοῦ παγκοσμίου πληθυσμοῦ συμβαδίζει σήμερον μέ τήν ἀνάπτυξιν, παραγωγήν καί μέ τό ἐμπόριον ὅλον καί φονικωτέρων ὄπλων, μέ τήν καταστροφήν τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, τήν κλιματικήν ἀλλαγήν, τήν ἀποψίλωσιν τῶν δασῶν καί τήν ρύπανσιν τῶν ὑδάτων, ἐνῶ ὁ εὐδαιμονισμός καί ἡ κτητική διάθεσις μετατρέπουν τά ἄτομα καί τάς μάζας εἰς ἀκορέστους καταναλωτάς.

Πρός ἀντιμετώπισιν τῶν τάσεων αὐτῶν δέν ὑπάρχει ἄλλη λύσις ἀπό τήν κοινήν προσπάθειαν, τήν συνεργασίαν καί τόν διάλογον. Ὁμιλοῦμεν ὡς ἐκπρόσωπος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ ὁποία, ὡς Ἐκκλησία, διασώζει τήν γνησιότητα τῆς χριστιανικῆς παραδόσεως τῆς πίστεως, τῆς  ἐλπίδος καί τῆς ἀγάπης ὡς πυρῆνα τῆς ζωῆς της. Ὁ θεμελιωτής τῆς πίστεως ἡμῶν, ὁ Χριστός, χαιρετᾷ μέ τό «εἰρήνη ὑμῖν» (Λουκ. κδ’, 36), μακαρίζει τούς εἰρηνοποιούς (Ματθ. ε’, 9), παροτρύνει τούς ἀνθρώπους νά ἀγαποῦν τούς ἐχθρούς των (Ματθ. ε’, 44). Εἰς τήν λατρευτικήν ζωήν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἡ λέξις εἰρήνη κατέχει σπουδαίαν θέσιν. Δέν πρόκειται φυσικά μόνον διά τήν «ἄνωθεν εἰρήνην», «τήν ὑπερέχουσαν πάντα νοῦν» (Φιλιπ. δ’, 7). Ὁ Χριστός εἶναι ἡ «εἰρήνη ἡμῶν» (Ἐφεσ. β’, 14), εἰρήνη, ἡ ὁποία ἐκφράζεται «ἐπί γῆς» ὡς ἀγών διά τήν δικαιοσύνην καί τήν εἰρηνικήν συμβίωσιν. Ὑπαρξιακή εἰρήνη, εἰρήνη μέσα εἰς τήν καρδίαν τοῦ ἀνθρώπου, καί κοινωνική εἰρήνη, εἶναι δύο ὄψεις τοῦ ἰδίου νομίσματος. Ἡ Ἐκκλησία προσεύχεται πάντοτε ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμου, μιᾶς εἰρήνης, ἡ ὁποία εἶναι, τό τονίζομεν αὐτό καί πάλιν, συνώνυμος τῆς δικαιοσύνης. «Ἡ εἰρήνη, τῇ δικαιοσύνῃ συγκεκραμένη, θεῖόν ἐστι χρῆμα» (Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης PG 78, 924).

Ἐκφράζουσα τήν θέσιν ταύτην, ἡ ἐν Κρήτῃ, κατά Ἰούνιον τοῦ ἔτους 2016, συνελθοῦσα Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὑπεγράμμισε τά ἑξῆς : « Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία θεωρεῖ καθῆκον αὐτῆς νά ἐπικροτῇ πᾶν ὅ,τι ἐξυπηρετεῖ πράγματι τήν εἰρήνην (Ρωμ. ιδ́, 19) καί ἀνοίγει τήν ὁδόν πρός τήν δικαιοσύνην, τήν ἀδελφοσύνην, τήν ἀληθῆ ἐλευθερίαν καί τήν ἀμοιβαίαν ἀγάπην μεταξύ ὅλων τῶν τέκνων τοῦ ἑνός οὐρανίου Πατρός, ὡς καί μεταξύ ὅλων τῶν λαῶν τῶν ἀποτελούντων τήν ἑνιαίαν  ἀνθρωπίνην οἰκογενείαν. Συμπάσχει δέ μεθ᾿  ὅλων τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι εἰς διάφορα μέρη τοῦ κόσμου στεροῦνται τῶν ἀγαθῶν τῆς εἰρήνης καί τῆς δικαιοσύνης» (Ἀποστολή τῆς Ἐκκλησίας, Γʹ 5). 

Πιστή εἰς τόν ἀρχηγόν της, ἡ Ἐκκλησία μας προσεύχεται καί ἀγωνίζεται διά τήν προάσπισιν τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου ἔναντι τῶν κινδύνων, τούς ὁποίους ἐμπερικλείουν ἡ ἐκκοσμίκευσις, ἡ ἀπόλυτος κυριαρχία τῆς τεχνολογίας εἰς ὅλας τάς διαστάσεις τῆς ζωῆς, ὁ οἰκονομισμός, ἡ κερδοσκοπία καί ἡ κοινωνική ἀδικία.

Ἐν τῷ πνεύματι τούτῳ, Ἐξοχώτατε κ. Do Jong Hwan, προσευχόμεθα διά τήν θεραπείαν τῆς ὑπαρχούσης διαιρέσεως τῆς Κορεατικῆς Χερσονήσου, διά τήν εὐημερίαν ὅλων τῶν κατοίκων αὐτῆς, διά νά ριζώσουν εἰς τάς καρδίας των τά πολυπόθητα ἀγαθά τῆς εἰρήνης καί τῆς ἁρμονίας, καί διά τήν ἐπιτυχῆ ἔκβασιν ὅλων τῶν προσπαθειῶν διά ἑνότητα καί καταλλαγήν, ἀγαθῶν τά ὁποῖα ἀτυχῶς ἐστερήθησαν ἐπί 65 ἔτη. Ὁ Θεός τῆς εἰρήνης νά εὐλογῇ τάς προσπαθείας καί τάς πρωτοβουλίας τῶν ἀρχῶν καί τῶν πολιτῶν, ὥστε αἱ ἐνέργειαί των νά ἀποβοῦν καρποφόροι καί ἀποδοτικαί διά ὅλους τούς Κορεάτας. Δραττόμεθα τῆς εὐκαιρίας, διά νά ἀπευθύνωμεν πρός ὑμᾶς ἐγκαρδίους εὐχαριστίας διά τήν στήριξιν καί τήν ἐλευθερίαν, τάς ὁποίας ἀπολαμβάνει ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἐν Κορέᾳ, καί εὐρύτερον, διά τήν διασφάλισιν καί προστασίαν τῆς ἐλευθερίας τῆς θρησκείας καί τῆς λατρείας, εἰς τήν φιλόξενον χώραν σας.