Ο ΑΣΩΤΟΣ - Παναγιώτης Σπ. Μαρτίνης

Ο ΑΣΩΤΟΣ

Δια­νύ­ου­με τη 2η ε­βδο­μά­δα του κα­τα­νυ­κτι­κού Τριω­δί­ου. Εί­ναι η πε­ρί­ο­δος που μας α­νε­βά­ζει σκα­λί - σκα­λί στο λό­φο του Γολ­γο­θά. Χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται ως το­νί­ζου­σα ι­διαί­τε­ρα την α­νά­γκη για τα­πεί­νω­ση (πα­ρα­βο­λή Τε­λώ­νου και Φα­ρι­σαί­ου) και έ­μπρα­κτη με­τά­νοια (πα­ρα­βο­λή Α­σώ­του).

Ας δού­με πώς μας δια­σώ­ζει και μας δι­η­γεί­ται ο Ευαγ­γε­λι­στής Λου­κάς την πα­ρα­βο­λή του “Α­σώ­του”, που αύ­ριο θα α­να­γνω­στεί στη Θεί­α Λει­τουρ­γί­α. Η πα­ρα­βο­λή αυ­τή χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται ως το “Ευαγ­γέ­λιο των Ευαγ­γε­λί­ων”, α­φού μας δι­δά­σκει την α­νε­ξά­ντλη­τη α­γά­πη του Θε­ού για τον άν­θρω­πο, αλ­λά και για τα θαυ­μα­στά α­πο­τε­λέ­σμα­τα της έ­μπρα­κτης με­τά­νοιας.

Στην πα­ρα­βο­λή αυ­τή πρω­τα­γω­νι­στούν τρί­α πρό­σω­πα. Ο πα­τέ­ρας, ο νε­ώ­τε­ρος και ο πρε­σβύ­τε­ρος γιος. Αρ­χί­ζει με τη φρά­ση: “Εί­πεν δε, άν­θρω­πός τις εί­χεν δύ­ο υ­ιούς...” (Λουκ. ιε΄, 11).

“Άν­θρω­πός τις...”, πρό­κει­ται α­κρι­βώς για τον πα­τέ­ρα! Κατ΄ αρ­χήν στην πα­ρά­νο­μη και αυ­θά­δη α­παί­τη­ση του νε­ώ­τε­ρου γιου, “πά­τερ, δος μοι το ε­πι­βάλ­λον μέ­ρος της ου­σί­ας...”, σπεύ­δει να α­ντα­πο­κρι­θεί: “ο δε διεί­λεν αυ­τοίς τον βί­ον”.

Σέ­βε­ται την ε­λευ­θε­ρί­α και την ε­πι­λο­γή του γιού του και δεν του αρ­νεί­ται την πα­ρά­νο­μη αί­τη­σή του. Και, ό­ταν ο γιος φεύ­γει, α­φού “α­πε­δή­μη­σεν εις χώ­ραν μα­κράν...”, έ­κτο­τε ο πα­τέ­ρας ζει με το άγ­χος και την α­γω­νί­α του χα­μέ­νου του παι­διού. Διαρ­κώς α­να­ρω­τιέ­ται: Ζει - πέ­θα­νε! Νύ­κτα - μέ­ρα το πε­ρι­μέ­νει, α­γω­νιά, α­γνα­ντεύ­ει  κα­θι­σμέ­νος στο κα­τώ­φλι του σπι­τιού του. Ί­σως να πέ­ρα­σαν και χρό­νια! Κά­πο­τε βλέ­πει να έρ­χε­ται α­πό μα­κριά έ­νας ρα­κέν­δυ­τός, κου­ρε­λιά­ρης νέ­ος. Α­να­γνω­ρί­ζει το παι­δί του, α­φού, “έ­τι δε μα­κράν α­πέ­χο­ντος εί­δεν αυ­τόν ο πα­τήρ αυ­τού...”, και, χω­ρίς κα­μιά άλ­λη σκέ­ψη, “...δρα­μών ε­πέ­πε­σεν ε­πί του τρα­χή­λου αυ­τού και κα­τε­φί­λη­σεν αυ­τόν”. Ού­τε α­φή­νει το γιό του να ε­ξο­μο­λο­γη­θεί τη με­τά­νοιά του, του φτά­νει ό­τι τον βλέ­πει ζω­ντα­νό. Α­μέ­σως δί­νει στους δού­λους του ε­ντο­λή: “τα­χύ, ε­ξε­νέ­γκα­τε την στο­λήν την πρώ­την... και δό­τε δα­κτύ­λιον εις την χεί­ραν αυ­τού... και ε­νέ­γκα­τες τον μό­σχον τον σι­τευ­τόν, θύ­σα­τε, και φα­γό­ντες ευ­φραν­θώ­μεν, ό­τι ού­τος ο υ­ιός μου νε­κρός ην και α­νέ­ζη­σεν, α­πο­λω­λός και ευ­ρέ­θη”.

Πράγ­μα­τι, εί­ναι α­νε­ξά­ντλη­τη η α­γά­πη του Θε­ού - Πα­τέ­ρα για τον άν­θρω­πο. Θυ­σιά­ζει τον “μο­νο­γε­νή” Υ­ιό Του γι΄ αυ­τόν”. “...ού­τως γαρ η­γά­πη­σεν ο Θε­ός τον κό­σμον, ώ­στε τον υ­ιόν τον μο­νο­γε­νή έ­δω­κεν...” (Ιω. γ, 16).

Σέ­βε­ται την ε­λευ­θε­ρί­α μας και πε­ρι­μέ­νει την ε­πι­στρο­φή μας κο­ντά Του. Το δια­κη­ρύσ­σει δια μέ­σου του προ­φή­τη Η­σα­ϊ­α: “...μή­πως ί­δω­σιν τοις ο­φθαλ­μοίς και τοις ω­σίν α­κού­σω­σιν και τη καρ­δί­α συ­νώ­σιν και ε­πι­στρέ­ψω­σιν  και ιά­σο­μαι αυ­τούς” (Στ΄, 10).

Αλ­λά και ο ι. Χρυ­σό­στο­μος ση­μειώ­νει: “Θε­ού γαρ φι­λαν­θρω­πί­ας μέ­τρον ουκ έ­στιν... Εν­νό­η­σον σπιν­θή­ρα εις πέ­λα­γος ε­μπε­σό­ντα, μη δύ­να­ται σβή­ναι ή φα­νή­ναι; Ό­σον σπιν­θήρ προς πέ­λα­γος, το­σού­τον κα­κί­α προς την τον Θε­ού φι­λαν­θρω­πί­αν... Το μεν γαρ πέ­λα­γος, καν μέ­γα η μέ­τρον έ­χει, η δε του Θε­ού φι­λαν­θρω­πί­α α­πε­ριό­ρι­στος”.

Κι ερ­χό­μα­στε στο δεύ­τε­ρο πρό­σω­πο της πα­ρα­βο­λής, σ΄ αυ­τό του νε­ω­τέ­ρου γιου. Φαί­νε­ται α­πό την αρ­χή α­σε­βής, α­παι­τη­τι­κός, προ­κλη­τι­κός και αυ­θά­δης: “Και εί­πεν ο νε­ώ­τε­ρος αυ­τών τω πα­τρί: Πά­τερ, δος μοι το ε­πι­βάλ­λον μέ­ρος της ου­σί­ας...”. Φυ­σι­κά, πρέ­πει να γνώ­ρι­ζε ό­τι, σύμ­φω­να με το “Νό­μο”, δεν του α­νή­κει τί­πο­τε. Δεν εί­χε ού­τε τα λε­γό­με­να “πρω­το­τό­κια”, α­φού  ή­ταν ο νε­ώ­τε­ρος γιος. Και ό­μως α­παι­τεί! Και ο πα­τέ­ρας συ­γκα­τα­νεύ­ει, σε­βό­με­νος την ε­λευ­θε­ρί­α και τις ε­πι­λο­γές του γιού του. “Και διεί­λεν αυ­τοίς τον βί­ον”.

Του έ­δω­σε το κομ­μά­τι που ζη­τού­σε. “Αλ­λά το κομ­μά­τι αυ­τό, α­πο­κομ­μέ­νο α­πό το σύ­νο­λο της α­λή­θειας της α­μπέ­λου της ζω­ής, δεν μπο­ρεί να ζή­ση, να καρ­πο­φο­ρή­ση... Μα­ραί­νε­ται και ξη­ραί­νε­ται σύ­ντο­μα...” (Βα­σί­λειος Ι­βη­ρί­της). Α­φού “α­πε­δή­μη­σεν εις χώ­ραν μα­κράν”, χω­ρίς τον έ­λεγ­χο και την α­πο­δο­κι­μα­σί­α του πε­ρι­βάλ­λο­ντος, “διε­σκόρ­πι­σεν την ου­σί­αν αυ­τού ζων α­σώ­τως”. Το α­πο­τέ­λε­σμα ή­ταν να χά­σει τα πά­ντα! Πα­τέ­ρα, πα­τρι­κό σπί­τι, φι­λι­κό πε­ρι­βάλ­λον και πε­ριου­σί­α: “δα­πα­νή­σα­ντες αυ­τού πά­ντα...”.

Έ­νας λι­μός (πεί­να) ε­πι­δει­νώ­νει την κα­τά­στα­ση. Και ό­ταν “ήρ­ξα­το υ­στε­ρεί­σθαι” και έ­φτα­σε στην ύ­στα­τη ε­ξα­θλί­ω­ση, “...ε­κολ­λή­θη ε­νί των πο­λι­τών της χώ­ρας ε­κεί­νης, και έ­πεμ­ψεν αυ­τόν εις τους α­γρούς βό­σκειν χοί­ρους”. Α­πό άρ­χο­ντας γί­νε­ται χοι­ρο­βο­σκός! Έ­να ε­πάγ­γελ­μα ε­ξευ­τε­λι­στι­κό και συγ­χρό­νως α­πα­γο­ρευ­τι­κό, α­φού για τους Ιου­δαί­ους οι χοί­ροι θε­ω­ρού­νταν α­κά­θαρ­τα ζώ­α. Κα­τά τον Βα­σί­λειο Ι­βη­ρί­τη, “... Και ό­ταν ζη­τάς βο­ή­θεια, ό­ταν πας να προ­σκολ­λη­θής “ε­νί των πο­λι­τών της χώ­ρας ε­κεί­νης”, αυ­τός σε σπρώ­χνει πιο χα­μη­λά... σε κά­νει χοι­ρο­βο­σκό. Σε κά­νει χοί­ρο. Αρ­νεί­ται τη φύ­ση, την ευ­γέ­νειά σου. Σε θε­ω­ρεί ζώ­ο. Σου αρ­νεί­ται την τρο­φή των χοί­ρων”. Μέ­χρι τώ­ρα φαί­νε­ται ό­τι βρί­σκε­ται ο γιος “ε­κτός ε­αυ­τού”. Έ­χα­σε τα πά­ντα και κέρ­δι­σε τον ε­ξευ­τε­λι­σμό και τη δυ­στυ­χί­α. Ε­πει­δή ό­μως κα­τά την αρ­χαί­α ρή­ση “ου­δέν κα­κόν α­μι­γές κα­λού”, κά­ποια στιγ­μή “εις ε­αυ­τόν ελ­θών...”. Συ­νέρ­χε­ται, ξα­να­βρί­σκει τον ε­αυ­τόν του. “...πό­σοι μί­σθιοι του πα­τρός μου πε­ρισ­σεύ­ου­σιν άρ­των, ε­γώ δε λι­μώ α­πόλ­λυ­μαι, α­να­στάς πο­ρεύ­σο­μαι προς τον πα­τέ­ρα μου...”. Του έ­μει­νε ό,τι πο­λύ­τι­μο, ο πα­τέ­ρας του, η α­νε­ξά­ντλη­τη α­γά­πη του. Συ­γκλο­νί­ζε­ται με τη σκέ­ψη: “Μπο­ρεί να τα έ­χα­σα ό­λα. Μπο­ρεί να χά­θη­κε  και ε­γώ ο ί­διος - “α­πο­λω­λώς ην”-, κυ­ριο­λε­κτι­κά να πέ­θα­να - “νε­κρός ην”-, αλ­λά κά­τι υ­πάρ­χει που δεν χά­νε­ται, δεν πε­θαί­νει, εί­ναι ο Πα­τέ­ρας μου και η α­γά­πη Του”. Και η με­τά­νοιά του γί­νε­ται έ­μπρα­κτη , δεν έ­μει­νε ως μια α­πλή με­τα­μέ­λεια (πε­ρί­πτω­ση Ιού­δα), α­φού, “α­να­στάς ήλ­θεν προς τον πα­τέ­ρα αυ­τού”.

Δεν ε­πι­στρέ­φει με α­ξιώ­σεις, ό­πως ό­ταν έ­φυ­γε, ό­ταν “α­πε­δή­μη­σεν εις χώ­ραν μα­κράν”. Δεν ε­πι­στρέ­φει σαν γιος, αλ­λά ως δού­λος! “...ποί­η­σόν με ως έ­να των μι­σθί­ων σου”, θα πει στον πα­τέ­ρα του. Και ό­ταν θα βρε­θεί στην πα­τρι­κή α­γκα­λιά, τό­τε, ί­σως και με δά­κρυα, θα ε­ξο­μο­λο­γη­θεί:...Πά­τερ, ή­μαρ­τον εις τον ου­ρα­νόν και ε­νώ­πιόν σου, ου­κέ­τι ει­μί ά­ξιος κλη­θή­ναι υ­ιός σου...”. Και ο πα­τέ­ρας, χω­ρίς να τον α­φή­σει να συ­νε­χί­σει την ε­ξο­μο­λό­γη­σή του, του δί­νει το “δα­κτύ­λιον”, δηλ. τη θέ­ση και πά­λι του άρ­χο­ντα. Η έ­μπρα­κτη και ει­λι­κρι­νής με­τά­νοια τον ο­δή­γη­σε στον Πα­ρά­δει­σο.

Κι ε­νώ ο “ά­σω­τος” γιος ζει μέ­σα στην χα­ρά και στο πα­νη­γύ­ρι του πα­τρι­κού του, ο πρε­σβύ­τε­ρος, ό­ταν πλη­ρο­φο­ρεί­ται την ε­πι­στρο­φή του α­δελ­φού του και “ή­κου­σεν συμ­φω­νί­ας και χο­ρών... ωρ­γί­σθη και ουκ ή­θε­λεν ει­σελ­θείν”. Η ζή­λια και το μί­σοις τον ά­φη­σαν έ­ξω α­πό τον Πα­ρά­δει­σο “της τρυ­φής”. Κι ε­νώ ο πα­τέ­ρας του ε­ξελ­θών πα­ρε­κα­λεί αυ­τόν”, αυ­τός ξε­σπά σ΄ έ­να κα­τη­γο­ρη­τή­ριο κα­τά του πα­τέ­ρα του. Τό­σα χρό­νια μα­ζί του δεν κα­τά­λα­βε την α­γά­πη και την στορ­γή του. Δεν στά­θη­κε δί­πλα στον πό­νο και στην α­γω­νί­α του πα­τέ­ρα για το χα­μέ­νο παι­δί του. Α­διά­φο­ρος για την “τύ­χη” του α­δελ­φού του. Δεν τους α­πο­κα­λεί “πα­τέ­ρα” και “α­δελ­φό”. Βλέ­πει τον πα­τέ­ρα του ως α­φε­ντι­κό και τον ε­αυ­τόν του ως μι­σθω­τό δού­λο, ό­ταν ορ­γι­σμέ­νος θα του πει: “Ου­δέ­πο­τε ε­ντο­λήν σου πα­ρήλ­θον”, εί­μαι α­πέ­να­ντί σου ε­ντά­ξει, ε­νώ ε­σύ “ου­δέ­πο­τε έ­δω­κας έ­ρι­φον ί­να με­τά των φί­λων μου ευ­φραν­θώ”. Για να κα­τα­λή­ξει,ό­σο μπο­ρού­σε πιο μειω­τι­κά για τον α­δελ­φόν του, “ό­τε δε υ­ιός σου ού­τος ο κα­τα­φα­γών σου τον βί­ον με­τά πορ­νών ήλ­θεν, έ­θυ­σας αυ­τώ τον μό­σχον τον σι­τευ­τόν”.

Η α­πά­ντη­ση του πα­τέ­ρα σ΄ αυ­τό το κα­τη­γο­ρη­τή­ριο φα­νε­ρώ­νει την α­γά­πη και τη δι­καιο­σύ­νη του και γι΄ αυ­τό το τό­σο “κα­λό” και “υ­πά­κουο” παι­δί του. Το α­πο­κα­λεί “τέ­κνον” παι­δί μου. Και θα συ­νε­χί­σει: “συ πά­ντο­τε μετ΄ ε­μού ει”  και α­ντί ε­ρι­φί­ου που με κα­τη­γο­ρείς ό­τι δεν σου έ­δω­σα, ε­γώ σου δί­νω τα πά­ντα, α­φού “τα ε­μά σα ε­στιν”.  Ό­μως α­ντί να ορ­γί­ζε­σαι και να α­γα­να­κτείς, “ευ­φραν­θή­ναι και χα­ρή­ναι έ­δει, ό­τι ο α­δελ­φός σου ού­τος νε­κρός ην και α­νέ­ζη­σεν, και α­πω­λω­λώς και ευ­ρέ­θη”.

Τέ­λος, η πα­ρα­βο­λή αυ­τή του Κυ­ρί­ου θέ­λει να μας δι­δά­ξει τη σχέ­ση μας με τον Θε­ό - Πα­τέ­ρα, αλ­λά και την με­τα­ξύ μας σχέ­ση. Η α­γά­πη του Θε­ού - Πα­τέ­ρα εί­ναι α­μέ­τρη­τη, το έ­λε­ος και η φι­λαν­θρω­πί­α Του α­νε­ξά­ντλη­τα προ­ϋ­πο­θέ­τουν ό­μως και τη δι­κή μας α­γά­πη. Ό­ταν ε­πι­στρέ­φου­με στην πα­τρι­κή α­γκα­λιά του με αι­σθή­μα­τα ει­λι­κρι­νούς με­τά­νοιας εί­ναι έ­τοι­μος να “θύ­σει” τον “μό­σχον τον ση­τευ­τόν”, για να με­τα­λά­βου­με το “σώ­μα” και το “αί­μα” του Υ­ιού Του. “Ι­δού έ­στη­κα ε­πί την θύ­ραν και κρού­ω, ε­άν τις α­κού­ση της φω­νής μου και α­νοί­ξη  την θύ­ραν, ει­σε­λεύ­σο­μαι προς αυ­τόν και δει­πνή­σω μετ΄ αυ­τού και αυ­τός μετ΄ ε­μού”. (Α­ποκ. γ΄ 20). Στέ­κε­ται ο Θε­ός - Πα­τέ­ρας στο κα­τώ­φλι της καρ­διάς και μας πε­ρι­μέ­νει, ό­πως ο πα­τέ­ρας το χα­μέ­νο του παι­δί. Μας πε­ρι­μέ­νει με α­νοι­χτή την α­γκα­λιά του έ­τοι­μος να μας φο­ρέ­σει και πά­λι το “δα­κτύ­λιον” της ξε­πε­σμέ­νης α­πό την α­μαρ­τί­α αρ­χο­ντιάς μας. Το πα­τρι­κό του σπί­τι εί­ναι α­νοι­κτό να μας υ­πο­δε­χτεί ό­λους, ά­σω­τους και “κα­λούς”, α­φού ο Θε­ός, “πά­ντας αν­θρώ­πους θέ­λει σω­θή­ναι, αρ­κεί να ε­πι­στρέ­ψου­με με την τα­πεί­νω­ση και τη μετά­νοια του “α­σώ­του Υ­ιού”.   

Παναγιώτης Σπ. Μαρτίνης Δρ. Θ.

Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος

Άρχων Ιερομνήμων  της Αγίας του Χριστού Μ. Εκκλησίας

Πηγή: «Ο ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΟΣ»