ΟΜΙΛΙΑ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου κατά τήν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τήν Βασιλικήν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἐν Ἐφέσῳ (8 Μαΐου 2019)

ΟΜΙΛΙΑ

Τῆς Α.Θ. Παναγιότητος τοῦ

Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου

κατά τήν Θείαν Λειτουργίαν εἰς τήν Βασιλικήν

τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ἐν Ἐφέσῳ

(8 Μαΐου 2019)

Ἱερώτατοι καί Θεοφιλέστατε ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

Εὐλαβέστατοι πατέρες καί συλλειτουργοί, Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,

Εὐγενεστάτη κυρία Γενική Πρόξενε, Προσφιλέστατοι προσκυνηταί, Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Μᾶς ἀξίωσεν ἡ Χάρις τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ νά συναχθῶμεν καί ἐφέτος ἐδῶ, εἰς τά εὐλογημένα καί ἱερά ἐρείπια τῆς μεγάλης ἀρχαίας Βασιλικῆς, προκειμένου νά ἑορτάσωμεν τήν μνήμην τοῦ Ἱδρυτοῦ τῆς κάποτε ἀνθούσης Ἐκκλησίας τῆς Ἐφέσου, τοῦ ἠγαπημένου μαθητοῦ τοῦ Κυρίου, Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου. Παρίσταται μαζί μας σήμερον, εἰς τόν ἱστορικόν τοῦτον χῶρον, αὐτός ὁ Πρῶτος καί Μέγας Θεολόγος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἠγαπημένος μαθητής τοῦ Χριστοῦ καί συγγραφεύς τῆς Ἀποκαλύψεως. Ἐδῶ ἐδίδαξε καί συνεδέθη εἰς τό διηνεκές μέ τήν μεγαλούπολιν τῆς Ἐφέσου, ἐδῶ ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ, ἐδῶ ἐτάφη, ἐδῶ εὑρίσκεται ἕως τῆς σήμερον ὁ τάφος του, ἐπί τοῦ ὁποίου ἀνηγέρθη ἀργότερον, ἐπί αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ, ἡ περιώνυμος Βασιλική, ἡ τιμωμένη εἰς τό ὄνομά του, ὅπου ἀξιούμεθα νά τελέσωμεν καί ἐφέτος τήν Θείαν Λειτουργίαν.

Σᾶς καλωσορίζομεν, Ἱερώτατοι ἀδελφοί καί εὐλαβεῖς προσκυνηταί, εἰς τόν ἡγιασμένον καί μαρτυρικόν τοῦτον τόπον, εἰς τήν γῆν τῶν ἁγίων καί τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας μας, εἰς τήν ἱστορικήν Ἔφεσον, ὅπου ἀκούεται ἡ φωνή τοῦ Εὐαγγελιστοῦ τῆς ἀγάπης, ὅπου ἀκούεται τό κήρυγμα τοῦ ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου, ὁ ὁποῖος, ὡς γνωστόν, διέμεινεν ἐπί τρία ἔτη ἐδῶ, καταστήσας πρῶτον ἐπίσκοπον Ἐφέσου τόν μαθητήν του Τιμόθεον. Τούς ἀκούομεν νά νουθετοῦν ἀπό αὐτήν τήν μικράν γωνίαν τῆς Μικρασίας, μέσῳ τῶν ἐπιστολῶν τους, τούς χριστιανούς ὅλου τοῦ κόσμου καί ὅλων τῶν ἐποχῶν, νά διδάσκουν περί τῆς ἀγάπης καί τῆς πίστεως, τῶν βασικῶν, δηλαδή, ἀρετῶν τῆς Ὀρθοδόξου πνευματικότητος.

Εὐχαριστοῦμεν ὅλους τούς Ἐφεσίους οἱ ὁποῖοι εὑρίσκονται σήμερον μαζί μας, ἀλλά καί ὅλους τούς ἄλλους εὐσεβεῖς προσκυνητάς, ἰδιαιτέρως τούς ἐκ Πιερίας μέ ἐπί κεφαλῆς τόν στοργικόν Ποιμενάρχην των καί ἡμέτερον προσφιλῆ ἀδελφόν καί συλλειτουργόν κ. Γεώργιον. Ἡ ἐπίσκεψις εἰς τά ἁγιασμένα αὐτά μέρη προκαλεῖ πάντοτε ἔντονον συγκίνησιν, τήν ὁποίαν δέν δυνάμεθα νά κατανοήσωμεν, ἐάν δέν εὑρεθῶμεν οἱ ἴδιοι εἰς τήν ἁγιοτόκον αὐτήν γῆν, εἰς τά «ματωμένα χώματα», ὅπως τά ὀνομάζει ἡ Διδώ Σωτηρίου, ἀπό τόν πλησιόχωρον Κιρκιντζέν τῆς ὀρεινῆς Ἐφέσου, τά χώματα, τά ὄντως ποτισμένα ἀπό μαρτυρικά αἵματα, ἀπό ἀσκητικούς ἱδρῶτες, ἀγῶνες καί δάκρυα. Διότι δέν εἶναι ὀλίγοι οἱ μάρτυρες τῆς πίστεως, τούς ὁποίους προσέφερεν εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἡ γῆ τῆς Ἰωνίας, καί εἰδικώτερον ἡ Ἔφεσος.

Ὅλοι γνωρίζομεν, ὅτι ἐδῶ ἐπετελέσθη μέγα πνευματικόν καί πολιτιστικόν ἔργον. Ψηλαφώντας τά ἴχνη τῆς ἱστορίας καί τοῦ πολιτισμοῦ τόν ὁποῖον ἐδημιούργησαν οἱ πρόγονοί μας, θέτομεν τόν δάκτυλον ἐπί τόν τύπον τῆς ἀληθείας καί συγκινούμεθα βαθύτατα, διότι ὅλα ὅσα βλέπομεν πέριξ ἡμῶν, ὅλα ὅσα ἀκούομεν καί αἰσθανόμεθα καί ὅλα ὅσα ἐγγίζομεν, ἀποτελοῦν ἀναπόσπαστα στοιχεῖα αὐτοῦ τοῦ τόπου, τῆς συλλογικῆς μας μνήμης καί παραδόσεως, τῆς ἱστορικῆς ταυτότητός μας, ἡ ὁποία ξεκινᾶ ἀπό τά βάθη τῶν αἰώνων. Αὐτήν τήν μνήμην καί αὐτήν τήν παράδοσιν μετέφεραν οἱ πρόγονοί μας εἰς τούς τόπους ὅπου ἐγκατεστάθησαν μετά τόν ξεριζωμόν, εἰς τάς νέας των πατρίδας, καί τάς ἐκληροδότησαν εἰς τάς νέας γενεάς, μαζί μέ τήν ὀρθόδοξον πίστιν τους καί τήν ἀγάπην τους πρός τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἡ ὁποία συνεχίζει νά παραμένῃ εἰς τήν ἀπό  αἰώνων ἕδραν της, διά νά κρατῇ, εἰς αὐτούς τούς αἱματοβαμμένους τόπους καί εἰς ὅλην τήν οἰκουμένην, ἄσβεστον τήν λυχνίαν ὄχι μόνον τῶν ἑπτά Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀποκαλύψεως ἀλλά καί ὁλοκλήρου τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Γένους.

Ἐδῶ ἔζησεν ἕνας μικρός μέν ἀλλά μέ μεγάλας ἀπαιτήσεις λαός, ὁ ὁποῖος ἐπιτέλεσε τό μέγα ἔργον τῆς συναντήσεως τοῦ Χριστιανισμοῦ μετά τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἔργον, τό ὁποῖον ἐπηρέασεν ὁλόκληρον τήν ἀνθρωπότητα καί ἔθεσε τάς βάσεις τοῦ συγχρόνου πολιτισμοῦ.  Οἱ Ἕλληνες ἐδέχθησαν τό μήνυμα τῆς Καινῆς Κτίσεως, καθώς ἦσαν προητοιμασμένοι ἀπό τούς φιλοσόφους καί τούς ποιητάς τῆς ἀρχαιότητος. Κατόπιν, δι᾽ αὐτῶν μετεδόθη τό μήνυμα τοῦτο τῆς χαρᾶς, τῆς ἐλπίδος καί τῆς ἀναστάσεως εἰς ὅλον τόν κόσμον. Διό καί δικαίως ὁ μακαριστός γνωστός Ρῶσσος θεολόγος, π. Γεώργιος Φλωρόφκυ, τολμᾶ νά διακηρύξῃ: «Τό νά εἴμαστε Χριστιανοί σημαίνει νά εἴμαστε Ἕλληνες, μιᾶς καί ἡ Καινή Διαθήκη, τήν ὕψιστη αὐθεντία τῆς ὁποίας ὅλοι ἀποδεχόμαστε, εἶναι διά παντός ἕνα ἑλληνικό βιβλίο».

Μία μετάβασις, ἑπομένως, ἐπραγματοπιοήθη ἐδῶ μυστικῶς καί ἀθορύβως. Μία μεταμόρφωσις τοῦ παλαιοῦ κόσμου ἱερουργήθη. Ἀπό τά παλαιά ἤλθομεν εἰς τά καινά. Ἀπό τάς σκοτεινάς ὑποθέσεις καί ἀναζητήσεις «τοῦ ζητεῖν τόν Κύριον, εἰ ἆρά γε ψηλαφήσειαν αὐτόν» (Πρ. Ιζ´, 27) φθάνομεν εἰς τό «νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός».

Ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Χριστῷ Ἀναστάντι,

Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία καί ὁ Πατριάρχης εὑρίσκονται ἐδῶ, διά νά ἀποδείξουν ἐμπράκτως ὅτι δέν λησμονοῦν. Ὅλοι μαζί πατοῦμεν τά ἡγιασμένα χώματα τοῦ Ἱεροῦ τούτου Ναοῦ, τοῦ κάποτε περικαλλοῦς, διά νά ἀναγεννήσωμεν τήν μνήμην μας καί νά βιώσωμεν τάς περιδινήσεις τῆς ἱστορίας. Ἤλθομεν ὡς ταπεινοί προσκυνηταί, διά νά ἀποτίσωμεν φόρον τιμῆς εἰς τούς Ἁγίους μας καί τούς προγόνους μας.

Ὡς Πατριάρχης τοῦ Γένους, σᾶς προτρέπομεν ἐνθέρμως καί πατρικῶς: μή λησμονῆτε τίς ρίζες σας καί τίς παραδόσεις σας. Νά μεταδίδετε εἰς τά παιδιά σας τίς μεγάλες ἀξίες τοῦ Γένους μας, τίς ὑψηλές παραδόσεις καί τόν μοναδικόν πολιτισμόν τῶν προγόνων μας. Νά ἔχετε τήν φλόγα τοῦ ἐνθουσιασμοῦ καί τῆς ἀγάπης συνεχῶς ἀναμμένην εἰς τάς καρδίαν σας διά τόν τόπον τοῦτον, τόν εὐλογημένον καί ἅγιον. Νά ἐπισκέπτεσθε τήν Ἰωνίαν, εἰς τήν ὁποίαν ἔδωσε καινούργια ζωή καί πνοή ὁ ἀδελφός ἅγιος Σμύρνης κ. Βαρθολομαῖος ἀφ᾿ ὅτου κατεστάθη ποιμενάρχης μιᾶς τῶν ἑπτά Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀποκαλύψεως. Καί νά συλλογίζεσθε ὅτι οἱ πρόγονοί μας ἔζησαν ἐδῶ, ὅτι  ἀντιστάθηκαν πνευματικῶς καί σωματικῶς, ὅτι ἔκλαυσαν καί τραγούδησαν, ὅτι ἔκτισαν τά σπίτια τους καί τίς ἐκκλησίες τους, ὅτι ἀγωνίστηκαν καί θυσιάστηκαν, κυοφοροῦντες πάντοτε εἰς τό εἶναι τους ὅ,τι ἱερόν καί ὑψηλόν καί εὐγενές, ὅλα δηλαδή ἐκεῖνα τά ὁποῖα ἐνσαρκώνει ἡ Μήτηρ, Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία.

Διατηρήσατε αὐτήν τήν φλόγα, αὐτήν τήν δᾷδα τήν ὁποίαν ἐλάβετε ἀπό τούς προαπελθόντας πατέρας μας, διά νά τήν μεταδώσετε εἰς τάς ἐπερχομένας γενεάς, ὥστε νά μή διακοπῇ ποτέ ἡ ἱστορία, ἡ παράδοσις, ἡ χριστιανική μαρτυρία, ὅπως τήν ἔδωσε πρίν ἀπό εἴκοσι αἰῶνας καί ὁ ἑορταζόμενος σήμερον ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος.

Σᾶς καλωσορίζομεν ὅλους. Σᾶς ἐπευλογοῦμεν πατρικῶς, καί σᾶς εὐχαριστοῦμεν διά τόν κόπον σας καί τήν παρουσίαν σας. Ἄξιον τό προσκύνημά σας εἰς τήν Ἰωνικήν γῆν τῶν προγόνων μας.

Ἀδελφοί καί τέκνα, Χριστός Ἀνέστη!