«Η Εκκλησία έχει θεμελιώδη ευθύνη στην προώθηση της οικολογικής μάθησης» - Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος

Ξεκίνησαν χθες, στο ξενοδοχείο Intercontinental της Κωνσταντινούπολης, οι εργασίες της Γ’ Διεθνούς «Διάσκεψης της Χάλκης» για την Θεολογία και την Οικολογία. Η Διάσκεψη θα φέρει στην τράπεζα του διαλόγου περί τους πενήντα διακεκριμένους θεολόγους και ειδικούς επιστήμονες, από σαράντα Θεολογικές Σχολές και Ινστιτούτα από όλο τον κόσμο, για να συζητήσουν με θέμα, “Θεολογική Εκπαίδευση και Οικολογική εγρήγορση”.

Σήμερα το πρωί χαιρετισμό στη Διάσκεψη απηύθυνε ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος. «Μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε ότι οι εκκλησίες και οι θρησκείες έχουν μια θεμελιώδη ευθύνη και ρόλο να διαδραματίσουν στην προώθηση της οικολογικής μάθησης και στην προάσπιση της δικαιοσύνης στο κλίμα. Επομένως, οι θεολογικές σχολές και τα σεμινάρια πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας. Παρόλα αυτά, αυτό δεν μπορεί να συμβεί αν οι υπεύθυνοι των Σεμιναρίων και οι μαθητές δεν εκτίθενται σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τη προστασία του περιβάλλοντος καθ ‘όλη τη διάρκεια της εκπαίδευσης και της διαμόρφωσής τους» ανέφερε μεταξύ άλλων ο Παναγιώτατος.

Είναι ιδιαίτερη χαρά να σας καλωσορίσουμε στη βασίλισσα των πόλεων για το επίσημο άνοιγμα της Συνόδου Κορυφής της Χάλκης, η οποία θα επικεντρωθεί στο θέμα της «Θεολογικής Σχηματισμού και Οικολογικής Ευαισθητοποίησης». Αυτή η σύνοδος κορυφής έχει μακρά παράδοση που εκτείνεται πάνω από το ένα τέταρτο συμπεριλαμβανομένου πέντε εκπαιδευτικών σεμιναρίων στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, καθώς και εννέα διεθνών, διαθρησκευτικών και διεπιστημονικών συμποσίων στη Μεσόγειο και την Ευρώπη, αλλά και στη Γροιλανδία, τη Λατινική Αμερική και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πέρυσι, το συμπόσιο μας με τίτλο «Προς μια πράσινη Αττική» πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα και τα Σαρωνικά νησιά της Ελλάδας.

Η Χάλκη Σύνοδος Κορυφής ΙΙΙ ευγενικά συγχρηματοδοτείται από τις θεολογικές σχολές του Αγίου Βλαντιμίρ στη Νέα Υόρκη και τον Τίμιο Σταυρό της Βοστώνης, στους οποίους απευθυνθήκαμε ακριβώς επειδή φέτος θα ασχοληθούμε με τη φύση της οικολογικής συνείδησης και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στις θεολογικές σχολές και σεμινάρια. Αυτή είναι μια συνάντηση εργασίας παρά ένα δημόσιο σεμινάριο. Έτσι, έχουμε την τιμή να φιλοξενήσουμε πολλά ιδρύματα θρησκευτικής διδασκαλίας και πνευματικής διαμόρφωσης από όλο τον κόσμο. Υπό το φως της οικολογικής κρίσης, οι σύνοδοι κορυφής της Χάλκης παρέχουν μια πλατφόρμα για συνομιλίες και προωθούν μια ατμόσφαιρα διαλόγου για να διακρίνουν και να προωθήσουν αλλαγές στις στάσεις και τον τρόπο ζωής. Έχουμε προσκαλέσει διάσημους θεολόγους και ομιλητές από όλο το οικουμενικό φάσμα – Ορθόδοξους, Ρωμαιοκαθολικούς,

Αγαπητοί φίλοι,

Η Σύνοδος μας λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια μιας πολύ ιδιαίτερης χρονιάς επετείου για την Ορθόδοξη Εκκλησία. Έχουν περάσει τριάντα χρόνια από τότε που το Οικουμενικό Πατριαρχείο εξέδωσε την πρώτη περιβαλλοντική εγκύκλιο. Η 1η Σεπτεμβρίου σηματοδοτεί την ημέρα κατά την οποία εκδίδουμε ετησίως από το 1989 μια ειδική επιστολή προς τους πιστούς σε ολόκληρο τον κόσμο, προειδοποιώντας πως η ανεξέλεγκτη κυριαρχία μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή, συνιστώντας την κοινωνία ως αντίδοτο στην αχαλίνωτη κατανάλωση και προτείνοντας τον ασκητισμό ως λύση απεριόριστα απόβλητα. Σήμερα, 1 Σεπτεμβρίου τιμάται από όλες τις αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες και όλες τις ονομασίες των μελών του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών. Η 1η Σεπτεμβρίου γιορτάζεται επίσης από την Ρωμαιοκαθολική κοινότητα και την Αγγλικανική Κοινωνία.

Από αυτή την άποψη, παρατηρήσαμε πολλές θετικές αλλαγές τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, ταυτόχρονα, ομολογούμε ότι είμαστε βαθιά απογοητευμένοι από την επίμονη και αργή πρόοδο που έχει ξεπεραστεί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ακόμα πρόσφατα, οι επιστήμονες των Ηνωμένων Εθνών προειδοποίησαν για άλλη μια φορά τον κόσμο για την απαράμιλλη επιδείνωση των οικοσυστημάτων μας, την πρωτοφανή υποβάθμιση των τροπικών μας δασών και την αναλλοίωτη καταστροφή των κοραλλιογενών υφάλων μας. Επιπλέον, όλες αυτές οι δυσκολίες δημιουργούνται αναμφισβήτητα και ανεπανόρθωτα από την ανθρώπινη ανάπτυξη και την απληστία.

Το 1989, ο κόσμος αρχικά γνώριζε την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής και της ρύπανσης. Ωστόσο, σήμερα, τρεις δεκαετίες αργότερα, οι πολιτικοί και οι εταιρείες εξακολουθούν να είναι απρόθυμοι ή ανθεκτικοί στην άσκηση πολιτικών και πρακτικών για να σταματήσουν ή να περιορίσουν το πρόβλημα. Γιατί υπήρξε τόσο μικρή πρόοδος, ακόμη και – μάλιστα, ειδικά – στις δικές μας εκκλησίες και κοινότητες σε όλο τον κόσμο;

Επιτρέψτε μας να προτείνουμε ότι ο λόγος για έναν τέτοιο δισταγμό και εμπόδιο μπορεί να έγκειται στο γεγονός ότι δεν επιθυμούμε να δεχθούμε προσωπική ευθύνη και να επιδείξουμε προσωπική θυσία. Δεν καταφέραμε να καταλάβουμε πόσο αλληλέγγυρα είμαστε αλληλένδετοι με την υπόλοιπη δημιουργία του Θεού, πόσο υπεύθυνοι είμαστε για την προστασία του πλανήτη μας και πόσο κρίσιμες είναι οι επιλογές και οι δράσεις μας για τη βιωσιμότητα του μέλλοντος των παιδιών μας. Είμαστε πεπεισμένοι ότι κάθε πραγματική ελπίδα ανατροπής της αλλαγής του κλίματος και αντιμετώπισης της περιβαλλοντικής πρόκλησης απαιτεί ριζική μεταμόρφωση του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αντιμετωπίζουμε τον πλανήτη μας.

Έχοντας εκδώσει εγκυκλίους και δηλώσεις, τόσο προσωπικά όσο και με ηγέτες όπως ο Πάπας Φραγκίσκος, στους δικούς μας πιστούς και σε έγκριτους οργανισμούς, αναγνωρίζουμε ότι το μήνυμα πρέπει να προέρχεται και να αντηχεί σε πολύ πρώιμα στάδια του σχηματισμού των ανθρώπων – πολύ πριν από την κοινωνική, , ακόμη και οι θρησκευτικές προδιαθέσεις και οι προτεραιότητες καθίστανται καθορισμένες και σκληρές. Φυσικά, η δημιουργημένη φύση και η θεία χάρη προσφέρουν άφθονη ευκαιρία για τέτοια διδασκαλία και έμπνευση. Παρόλα αυτά, δεν μπορούμε να περιμένουμε από τους ηγέτες των εκκλησιών και των ενοριών μας, ή μάλιστα τους πιστούς και τους ενορίανούς μας, να διακρίνουν τις αλήθειες και τις διδασκαλίες που βρίσκονται στο βιβλίο της φύσης ή την ομορφιά της λειτουργίας.

Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο θεωρούμε ότι οι θεολογικές σχολές και τα θρησκευτικά σεμινάρια είναι το κατάλληλο περιβάλλον και χώρος για τη σπορά των απαραίτητων σπόρων για να εκπαιδεύσουν και να παρακινήσουν τους φιλόδοξους ενορικούς κλήρους και τους ηγέτες της κοινότητας. Η εκπαίδευση και τα κίνητρα αυτά μπορούν να λάβουν τη μορφή πρακτικών πολιτικών (όπως η ανακύκλωση πόρων και η μείωση της κατανάλωσης) ή συλλογικών προγραμμάτων (όπως επιλογές τροφίμων και τελωνεία νηστείας). Πιο θεμελιωδώς ίσως, τέτοια εκπαίδευση και κίνητρα μπορούν να αγκαλιαστούν με προσευχή και λατρεία (για παράδειγμα, αποκτώντας βαθύτερη κατανόηση των υπηρεσιών και των μυστηρίων) ή μέσω ακαδημαϊκού προγράμματος σπουδών (για παράδειγμα, με την ευρύτερη ενσωμάτωση περιβαλλοντικών ζητημάτων σε μαθήματα και τάξεις).

Παρ ‘όλα αυτά – ιδιαίτερα και ουσιαστικά – η σημασία και η ιερότητα της δημιουργίας του Θεού πρέπει να είναι ένα αναπόσπαστο στοιχείο κάθε λέξης που λέμε για «αυτόν που έκανε τον κόσμο και τα πάντα μέσα του, τον Κύριο του ουρανού και της γης. . . στον οποίο ζούμε και κινούμαστε και έχουμε την ύπαρξή μας »(Πράξεις 17.24-28). Και αυτή η καταδίκη και η εξομολόγηση πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστη πτυχή της «υπεράσπισής μας, προτού καθένας μας καλεί να λογοδοτήσουμε για την ελπίδα που βρίσκεται μέσα μας» (1 Πέτρου 3.15)
Αυτός είναι ο ευρύτερος, κοσμικός φακός μέσω του οποίου θα πρέπει να αντιλαμβανόμαστε τον Θεό και τη δημιουργία. Αυτό είναι το ήθος που πρέπει να διδάξουμε τη θεολογία σε σεμινάρια. Έτσι πρέπει να κηρύττουμε κηρύγματα κατά τη διάρκεια των λειτουργιών. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να αναθέτουμε στα παιδιά μας τα Κυριακάτικα Σχολεία και τους ενήλικες μας σε κατηγορίες Κατεχνού. Αυτό πρέπει να εκτιμούν οι άνθρωποι όταν μπαίνουν στην εκκλησία και προσκυνήσουν τα εικονίδια. Αυτό πρέπει να δηλώσουν οι άνθρωποι όταν εγκαταλείπουν τη λειτουργία και συναντούν τον κόσμο.

Μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε ότι οι εκκλησίες και οι θρησκείες έχουν μια θεμελιώδη ευθύνη και ρόλο να διαδραματίσουν στην προώθηση της οικολογικής μάθησης και στην προάσπιση της δικαιοσύνης στο κλίμα. Επομένως, οι θεολογικές σχολές και οι σεμινάρια πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας. Παρόλα αυτά, αυτό δεν μπορεί να συμβεί αν οι Σεμιναρίων και οι μαθητές δεν εκτίθενται σε ένα ολοκληρωμένο υπουργείο περιβάλλοντος καθ ‘όλη τη διάρκεια της εκπαίδευσης και της διαμόρφωσής τους.
Ο σκοπός μας ως ανθρώπινων όντων διαμορφωμένων στην εικόνα και ομοιότητα του Θεού είναι να αναλάβουμε έναν ευχαριστιακό ρόλο μέσα στη δημιουργία – μια εντολή που ανατέθηκε στον Αδάμ και την Εύα στα πρώτα κεφάλαια του Βιβλίου της Γένεσης. Αυτό σημαίνει ότι καλούμαστε να λάβουμε την ποικιλομορφία των δώρων του Θεού με πνεύμα ευχαριστίας και να τους προσφέρουμε πίσω στον Θεό με μια πράξη δοξολογίας. Και αν όλοι οι πιστοί είναι μέλη μιας επιλεγμένης φυλής και της βασιλικής ιεροσύνης στον Χριστό, τότε όλοι μας καλούμε να υπηρετήσουμε ως ιερείς της δημιουργίας του Θεού. Από την άποψη αυτή, πρέπει να αναγνωρίσουμε τη σημασία των σχολείων και των σεμιναρίων μας στην ιερή διαδικασία της διαμόρφωσης υπουργών και της παραγωγής ποιμένων, οι οποίοι είναι ευαίσθητοι και προσαρμοσμένοι στην παρουσία του Θεού σε κάθε λεπτομέρεια του σύμπαντος.

Αγαπητοί φίλοι, σας προσκαλέσαμε εδώ για να διερευνήσετε πώς μπορεί να καλλιεργηθεί αυτή η κοσμοθεωρία στο πλαίσιο ενός θεολογικού σεμιναρίου και κάθε κοινότητας που εκτιμά το συνεχιζόμενο θρησκευτικό γραμματισμό και διαμόρφωση. Ελπίζουμε ειλικρινά να ανακαλύψετε τρόπους ενημέρωσης και συνεργασίας μεταξύ τους. Προσευχόμαστε ότι θα εμπνεύσετε και θα ξεκινήσετε νέους και ζωτικούς τρόπους, στους οποίους τα κέντρα εκπαίδευσης μας θα μπορούν να φυτέψουν τους απαραίτητους σπόρους – όχι μόνο για την καλλιέργεια πράσινων ποιμένων και ηγετών, αλλά – κυρίως για τη μετατροπή των καρδιών και των μυαλών. Τέλος, σας ευχόμαστε ευχάριστη διαμονή στην Κωνσταντινούπολη. Ο Θεός να ευλογεί άφθονα τα υπουργεία σας και να καθοδηγήσει τις συζητήσεις σας τις επόμενες μέρες.

Τι περιλαμβάνει η Διεθνής Διάσκεψη της Χάλκης 

Η διεθνής “Διάσκεψη της Χάλκης” έχει τον χαρακτήρα επιστημονικού συνεδρίου, στο οποίο οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τις εισηγήσεις διακεκριμένων περιβαλλοντικών θεολόγων (Ορθοδόξων, Ρωμαιοκαθολικών και Προτεσταντών), και να συζητήσουν τους τρόπους με τους οποίους η οικολογική ευαισθητοποίηση μπορεί να καλλιεργηθεί και να προωθηθεί από τις Ορθόδοξες Θεολογικές Σχολές και τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, μέσω μαθημάτων και άλλων προγραμμάτων σχετιζομένων με την προστασία της Δημιουργίας του Θεού. Ο απώτερος σκοπός είναι η οικολογική ευαισθητοποίηση να ενταχθεί στα προγράμματα σπουδών των Θεολογικών Σχολών, συνεχίζοντας το πνεύμα του διαλόγου και της ανταλλαγής απόψεων και εμπειριών, όπως αυτό εκφράστηκε κατά τις δύο προηγούμενες Διασκέψεις, και όπως αναδεικνύεται από το μακροχρόνιο ενδιαφέρον και τις συνεχείς πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, επί τρεις δεκαετίες, για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Οι δύο πρώτες “Διασκέψεις της Χάλκης” φιλοξένησαν ακτιβιστές και επιστήμονες, δημοσιογράφους και εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου, θεολόγους και πανεπιστημιακούς, προκειμένου να συζητήσουν και να προβληματιστούν από κοινού επί πνευματικών αλλά και πρακτικών καθημερινών ζητημάτων που σχετίζονται με τον σεβασμό και την προστασία του κοινού μας Οίκου. Η Α΄ Διάσκεψη πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2012, με θέμα, “Παγκόσμια Ευθύνη και Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα”. Η Β’ Διάσκεψη πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2015, και συγκέντρωσε επιφανείς προσωπικότητες και ειδικούς από όλο τον κόσμο, οι οποίοι συζήτησαν για το περιβάλλον, την λογοτεχνία και τις τέχνες. Αυτή τη φορά η Διάσκεψη αντί της Χάλκης θα πραγματοποιηθεί σε κεντρικό ξενοδοχείο της Πόλης.