Ομιλία της Α.Θ.Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ.Βαρθολομαίου κατά την Θείαν Λειτουργίαν επί των ερειπίων της ιεράς Μονής Παναγίας Φανερωμένης Αρτάκης Κυζίκου (23 Αὐγούστου 2019)

Ομιλία της Α.Θ.Παναγιότητος 

του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ.Βαρθολομαίου 

κατά την Θείαν Λειτουργίαν επί των ερειπίων 

της ιεράς Μονής Παναγίας Φανερωμένης Αρτάκης Κυζίκου 

(23 Αὐγούστου 2019)

* * *

Προσφιλέστατοι ἀδελφοὶ Ἱεράρχαι καὶ λοιποὶ εὐλαβεῖς συλλειτουργοί,

Φιλέορτος καὶ Θεοτοκόφιλος ὁμήγυρις καὶ λίαν ἀγαπητὰ τέκνα ἐν Κυρίῳ,

«Τὴν ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητον Θεοτόκον καὶ προστασίαις ἀμετάθετον ἐλπίδα» ἡμῶν, ἤλθαμε καὶ ἐφέτος νὰ ἑορτάσωμε κατανυκτικῶς ἐδῶ, εἰς τὰ σεβάσμια ἐρείπια τῆς Φανερωμένης τῆς Κυζίκου, ἐπὶ τῇ ἀποδόσει τῆς ἑορτῆς Κοιμήσεώς Της. Εἶναι ἀληθινὴ εὐλογία γιὰ μᾶς ἡ δυνατότητα αὐτὴ ποὺ μᾶς δόθηκε τὰ τελευταῖα ἔτη, θείᾳ συνάρσει ἀσφαλῶς καὶ προνοίᾳ τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου! Δοξολογοῦμε πρὸς τοῦτο ὁλοψύχως τὸν Ὕψιστο, καὶ εὐγνωμονοῦμε ἀπὸ καρδίας τὴν Παναγία μας, ἐκφράζοντες παραλλήλως πολλὰς εὐχαριστίας πρὸς τὰς ἐντίμους Κρατικὰς Ἀρχὰς διὰ τὴν σχετικὴν ἄδειαν, καὶ τὰς ἐπιτοπίους τῆς Νομαρχιακῆς καὶ Δημοτικῆς Αὐτοδιοικήσεως, διὰ τὰς εὐγενεῖς καὶ προθύμους διευκολύνσεις των. Ἀσφαλῶς, ἡ εὐτυχία μας θὰ ἦτο πλήρης ἐὰν εἴχαμε τὴν δυνατότητα νὰ λειτουργήσωμεν τῆς Παναγίας (15 Αὐγούστου) εἰς τὸ μέγα σέβασμα τοῦ Σουμελᾶ εἰς τὸν ἁγιοτόκον Πόντον, ἀλλὰ δυστυχῶς τοῦτο τὰ τελευταῖα ἔτη, λόγῳ τῶν γινομένων ἐκτενῶν ἀναστηλωτικῶν παρεμβάσεων, κατέστη ἀνέφικτον, πρὸς μεγάλην λύπην ὄχι μόνον τῶν ἁπανταχοῦ Ποντίων ἀδελφῶν, ἀλλὰ καὶ ἡμῶν καὶ παντὸς Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ.

Προσευχόμεθα ἐκτενῶς καὶ ἔχομεν βεβαίαν τὴν ἐλπίδα ὅτι ἡ προσευχή μας θὰ εἰσακουσθῇ καὶ τὸ 2019 θὰ εἶναι τὸ τελευταῖον ἔτος κατὰ τὸ ὁποῖον στερούμεθα αὐτῆς τῆς μεγάλης χαρᾶς τοῦ ἐν Σουμελᾶ ἑορτασμοῦ.

Λειτουργώντας, ἀγαπητοί, κατὰ καιροὺς τὰ ἅγια ἐρείπια τῆς εὐσεβείας τῶν πατέρων μας, δείχνουμε ὅτι δὲν τὰ θεωροῦμε νεκρὰ λείψανα τοῦ παρελθόντος, ἱστορικοῦ μόνον ἐνδιαφέροντος καὶ ἀρχαιολογικοῦ ἄξια, ἀλλὰ τὰ ἐκλαμβάνομε, ὅπως καὶ πράγματι εἶναι, ὡς ἐσαεὶ ζῶντα καὶ ὡς ἀέναον πηγὴν χάριτος καὶ ἁγιασμοῦ. Ἅπαξ καὶ ἁγιάσθηκαν μὲ τὰ προβλεπόμενα ἐκκλησιαστικὰ ἐγκαίνια, ἐλειτουργήθηκαν ἐπὶ μακρόν, ἐστέγασαν τὴν εὐχαριστιακὴν προσευχήν, τὸν θεῖον ἑορτασμόν, τὴν δοξολογίαν, τὴν μετάνοιαν καὶ ἐξομολόγησιν, τὰ δάκρυα καὶ τοὺς καρδιακοὺς στεναγμούς, τὰς πρὸς Θεὸν ἐλπίδας καὶ εὐχαριστίας τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τὴν πρὸς τὴν Θεοτόκον καὶ τοὺς Ἁγίους ἀγάπην καὶ εὐλάβειαν, μὲ μίαν λέξιν τὸ μέγα Μυστήριον τῆς εὐσεβείας, μετέχουν πλέον ζωῆς μέχρι τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος, καὶ δικαιοῦνται τῆς εὐλαβοῦς προσκυνήσεως ἀπὸ μέρους ὅλων τῶν πιστῶν.

Ὅσοι ἔχετε ἐπισκεφθῆ τὰ Ἱεροσόλυμα θὰ ἔχετε παρατηρήσει τί συμβαίνει εἰς τὸ λεγόμενον «Τεῖχος τῶν Δακρύων» στοὺς ἀνατολικοὺς πρόποδας τοῦ Ὄρους τοῦ Ναοῦ, τὸ ὁποῖον εἶναι ὑπόλειμμα τοῦ αὐλείου χώρου τοῦ ἀρχαίου Ἰουδαϊκοῦ Ναοῦ. Καθημερινῶς οἱ Ἑβραῖοι πιστοὶ σπεύδουν μαζικῶς ἀπὸ κάθε γωνίαν τοῦ κόσμου, καὶ πολὺ καλῶς πράττουν, διὰ νὰ προσκυνήσουν τὰς σεβασμίας πέτρας τοῦ ἱεροῦ τείχους, νὰ προσευχηθοῦν, νὰ θρηνήσουν τὴν ἀπώλειαν τοῦ κέντρου τῆς λατρείας των, καὶ νὰ ἀναπτερώσουν τὰς ἐλπίδας των διὰ τὴν ἐπανίδρυσιν εἰς τὸ μέλλον τοῦ Ναοῦ. Ἀντιλαμβάνεσθε ὅτι τὰ ἰδικά μας ἐρειπωμένα ἱερά, ὅπως καὶ ἡ παροῦσα Μονὴ τῆς Φανερωμένης,  εἶναι τόσον ἱερώτερα τοῦ Τείχους τῶν Δακρύων, ὅσον ἱερωτέρα εἶναι ἡ φανερωθεῖσα ἐν σαρκὶ Θεία Χάρις καὶ  Ἀλήθεια ἀπὸ τὸν Νόμον, τὴν Σκιὰν καὶ τὸ Γράμμα, ὅσον θεουργικοτέρα εἶναι ἡ Ἱερωσύνη τοῦ Χριστοῦ, ἡ ἰδική μας Ἱερωσύνη, ἀπὸ τὴν Παλαιοδιαθηκικὴν Ἱερωσύνην τοῦ Ἀαρών! Ἄριστα λοιπὸν καὶ πάνυ ἀξιεπαίνως ἐπράξαμε ἐλθόντες μὲ πολλὴν προθυμίαν, καὶ ἐντεῦθεν, καὶ ἐξ Ἑλλάδος, καὶ ἐκ Ρουμανίας καὶ ἀλλαχόθεν, ἐδῶ εἰς τὴν σεβασμίαν Φανερωμένην τῆς Κυζίκου καὶ ἐφέτος, ὄχι διὰ νὰ θρηνήσωμεν, ὄχι διὰ νὰ κλαύσωμεν, ὅσον καὶ ἄν αὐτὸ κάποτε εἶναι ἀναπόδραστον, ἀλλὰ διὰ νὰ εὐχαριστήσωμεν τὸν Θεὸν τόσον διὰ τὰς δωρεάς, ὅσον καὶ διὰ τὰς παιδαγωγίας Του! Τόσον διὰ τὰς εὐλογίας τῆς Δεξιᾶς Του, ὅσον καὶ δι’ ἐκείνας τῆς Ἀριστερᾶς Του. Διὰ τὰ ἡδέα δηλ. καὶ εὐχάριστα, ἀλλὰ καὶ διὰ τὰ πικρὰ καὶ δακρυώδη τοῦ προσωπικοῦ καὶ τοῦ συλλογικοῦ μας, ὡς Ρωμιοσύνης, βίου. Πάντων ἕνεκεν! Διὰ νὰ τιμήσωμεν τὴν Παναγίαν Θεοτόκον, ἡ ὁποία διαχρονικῶς εἶναι ἡ μεγαλοφωνότατα Φανερωμένη ἀγάπη Του διὰ τὸ ἀνθρώπινον γένος, ἡ πλέον πλήρης καὶ ἐκφραστικὴ εἰκόνα τῆς Ἐκκλησίας! Νὰ Τῆς ἀπευθύνωμε ἐξόδιον ὕμνον γεμᾶτον ἀπὸ ἀναστάσιμον φῶς καὶ ἐλπίδα, νὰ ἀποθέσωμε εἰς τοὺς ἀχράντους πόδας Της ὅλα τὰ ἄνθη καὶ τὰ μύρα τῆς εὐγνώμονος ἀγάπης τῶν τέκνων πρὸς τὴν κατὰ ἀλήθειαν Μητέρα των, καὶ νὰ ἐκζητήσωμεν τὰς πολλὰ ἰσχυούσας πρὸς Κύριον πρεσβείας της καὶ τὴν καθημερινὴν κραταιὰν προστασίαν Της! Ἡ Παναγία ἀπέθανε ἀνθρωπίνως καὶ ζῆ αἰωνίως! Ἐκοιμήθη τὸν κοινόφλητον ὕπνον, καὶ μετέστη ζῶσα εἰς τὰ Ἄνω Βασίλεια, ὅπου παρίσταται εἰς τὰ δεξιὰ τοῦ Κυρίου καὶ Υἱοῦ Της, καὶ διηνεκῶς ἱκετεύει διὰ τὴν σωτηρίαν ὅλων μας. Ἔκλεισε τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ τὰ ὦτα εἰς τὸν πρόσκαιρον τοῦτον ἐπὶ τῆς γῆς βίον, ἀλλὰ ἔχει πάντοτε ἀνύστακτον τὸν ὀφθαλμόν, καὶ εὐήκοον τὸ οὖς, παρακολουθοῦσα μὲ μοναδικὴν στοργὴν τὴν πορείαν μας, τὰς ἀνάγκας μας, τὰς θλίψεις καὶ ἀγωνίας μας, τοὺς κινδύνους καὶ τοὺς φόβους μας, τὰς πνευματικὰς προσπαθείας, τὴν μετάνοιαν καὶ τὸν κατὰ Θεὸν ἀγῶνα ἑνὸς ἑκάστου, καὶ εἶναι ἑτοίμη νὰ σπεύσῃ εἰς ἀρωγὴν καὶ βοήθειαν, εἰς ἐνίσχυσιν καὶ προστασίαν, Γρηγοροῦσα, Γοργοεπήκοος, Ὁδηγήτρια, Γιάτρισσα, Ἐλεοῦσα, Κραταιὰ Προστασία, ἀκόμη καὶ Ὑπέρμαχος Στρατηγός, ὅπως Τὴν ζοῦμε καὶ ἀντιστοίχως τὴν ἀποκαλοῦμε!

Προσωπικῶς ἠξιώθημεν νὰ ἑορτάσωμεν τὴν ἡμέραν τῆς Κοιμήσεως εἰς τὴν πεφιλημένην γενέτειράν μας Ἴμβρον, μαζὶ μὲ τοὺς ὀλίγους ἐναπομείναντας ἐκεῖ ὁμοπατρίους ἀδελφούς, ἀλλὰ καὶ τοὺς πολυπληθεῖς Ἰμβρίους ποὺ ἔρχονται κατὰ τὸ θέρος ἐκ τοῦ ἐξωτερικοῦ, προσκυνηταὶ τῆς γενεθλίου γῆς, καὶ τῶν ἐκεῖ ἱερῶν καὶ ὁσίων τῶν πατέρων μας. Διὰ μίαν ἀκόμη φορὰν διεπιστώσαμε ὅτι ἡ Παναγία εἶναι ὁ γλυκασμός, ἡ παραμυθία, ἡ στοργικὴ μήτηρ, ἡ ἑτοίμη προστασία, ἡ διαφύλαξις καὶ ἡ καταφυγὴ τῶν μαρτυρικῶν Ρωμιῶν τοῦ ἐσταυρωμένου νησιοῦ! Αὐτὴ τοὺς κρατᾶ, αὐτὴ τοὺς ἐνισχύει, αὐτὴ τοὺς δίδει τὴν δύναμιν διὰ τὴν ἄρσιν τοῦ καθ’ ἡμέραν σταυροῦ των, αὐτὴ τοὺς κάμνει νὰ ἀντέχουν, νὰ ἔχουν κουράγιο νὰ συνεχίσουν ἀγωνιζόμενοι μὲ ἱερὸν πεῖσμα γιὰ νὰ κρατήσουν ζωντανὰ τὰ χωριά μας, μὲ τὴν γλῶσσαν, τὰ ἤθη, τὰ ἔθιμα καὶ τὰς παραδόσεις μας, ἀνοικτὲς τὶς ἐκκλησίες καὶ τὰ ἐξωκκλήσια μας, ἐν λειτουργίᾳ τὰ σχολεῖα μας, ἀναμένο τὸ κανδήλι τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως καὶ τῆς εὐσεβοῦς, ἀλλὰ καὶ τόσον πονεμένης, Ρωμιοσύνης! Καὶ ἀσφαλῶς τοῦτο δὲν συμβαίνει μόνον μὲ τοὺς ταπεινοὺς Ἰμβρίους. Τὸ αὐτὸ ἰσχύει καὶ γιὰ τὸ μικρὸν ποίμνιον τῆς Τενέδου, καὶ γιὰ τὴν ἐν τῇ Πόλει ὁμογένειαν καὶ ὄχι μόνον! Ἄς ἔχῃ δόξαν τὸ πάντιμον Θεομητορικόν Της ὄνομα! Ἐπ’ Αὐτῇ χαίρει πᾶσα ἡ Ρωμιοσύνη καὶ πᾶσα ἡ κτίσις!

Ὅταν, μετὰ τὴν ὁλοκλήρωσιν τοῦ ἐδῷ ἑορτασμοῦ, ὁ Πατριάρχης θὰ ἐπιστρέψῃ στὸ Φανάρι, ἀπέναντί του, καταντικρὺ τοῦ Πατριαρχικοῦ Θρόνου, ἡ περίπυστος καὶ θαυματουργὸς εἰκόνα τῆς Φανερωμένης, τὸ μέγα σέβασμα καὶ ἐφέστιος εἰκὼν τούτης τῆς Μονῆς, θὰ τοῦ ὑπενθυμίζῃ διαρκῶς τὰ ἱερὰ βιώματα καὶ τὰς συγκινήσεις ποὺ ἐζήσαμε μαζί, ἐδῶ, σήμερα. Ἀλλὰ καὶ θὰ τὸν παρηγορῇ, θὰ τὸν ἐμπνέῃ, θὰ τὸν ἐνισχύῃ, θὰ τοῦ ἀναπτερώνῃ τὰς ἐλπίδας γιὰ ἕνα καλλίτερον αὔριον γιὰ τὴν Μητέρα Ἐκκλησίαν, γιὰ τὸ εὐσεβὲς ἡμῶν Γένος, γιὰ ὅλα τὰ πιστὰ καὶ εὐσεβῆ τέκνα τοῦ πανσέπτου Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, τὰ ἐγγὺς καὶ τὰ μακράν, καὶ ἐκεῖνα πού, ὅπως ἐσεῖς, ἀξιεπαίνως ἔρχονται εἰς τὴν Πόλιν, εἰς τὰς νήσους, ἐδῶ, εἰς τὴν Καππαδοκίαν, εἰς τὴν Ἰωνίαν, καὶ εἰς τὰ ἄλλα ἐν τῇ Χώρᾳ ταύτῃ σεβάσματα τοῦ Πατριαρχείου μας, γιὰ νὰ ἀντλήσουν νάματα ζωῆς ἀπὸ τὴν εὐσεβῆ πηγὴν τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τοῦ Γένους, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖνα ποὺ ἀκόμη διστάζουν ἤ δι’ ἄλους λόγους δὲν τὸ πράττουν. Καὶ ὁ Πατριάρχης σας πάντοτε θὰ μιλᾶ ἀπὸ καρδίας στὴν Φανερωμένη γιὰ ὅλους! Πάντοτε θὰ κρούῃ τὴν θύρα τοῦ ἐλέους καὶ τῆς ἀγάπης Της γιὰ σᾶς, γιὰ τὶς κατὰ Θεὸν προσπάθειές σας, γιὰ τοὺς εὐγενεῖς ὁραματισμούς σας, γιὰ τὴν ὑγείαν καὶ πρόοδόν σας, γιὰ τὸν φωτισμὸ καὶ τὴν σωτηρία σας, γιὰ τὶς ἰδιαίτερες πατρίδες σας, παλαιὲς καὶ νέες, καὶ τὶς ὅποιες ἀνάγκες των! Ἐλᾶτε καὶ σεῖς στὸ Φανάρι, ὅσοι ἀκόμη δὲν ἔχετε ἔλθει, νὰ προσκυνήσετε καὶ ἐκεῖ τὴν Φανερωμένη μας εἰς τὸν θρόνον Της, στὸν Πατριαρχικό μας Ναό, νὰ λάβετε καὶ ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν εἰκόνα Της χάριν καὶ εὐλογίαν, νὰ ἐνισχυθῆτε ἀκόμη περισσότερον, νὰ νιώσετε τὴν φανέρωσιν τῆς Μητρικῆς Της ἀγάπης ἀκόμη ἐντονώτερον στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς καὶ τῆς ψυχῆς σας!

Φεύγοντας, ἀγαπητοί, μετὰ ἀπὸ λίγο ἀπὸ τὴν Κύζικον διὰ νὰ ἐπιστρέψετε καθένας εἰς τὰ ἴδια, νὰ μεταφέρετε εἰς τοὺς οἰκείους σας, εἰς τοὺς συμπατριώτας σας, εἰς ὅλους τοὺς Ἀρτακηνοὺς καὶ λοιποὺς ἐντεῦθεν καταγομένους τὰς ἱερὰς συγκινήσεις, τὴν κατάνυξιν καὶ τὴν χάριν τούτου τοῦ προσφυγικοῦ -ἄς τὸν εἴπωμεν ἔτσι!- ἑορτασμοῦ, τούτης τῆς ὑπὸ εἰδικὰς συνθήκας Πατριαρχικῆς Θείας Λειτουργίας, τούτης τῆς ὑπὸ τὸν ἀνοικτὸν οὐρανὸν συμπροσευχῆς, τούτου τοῦ ἐπὶ τῶν ἁγίων Μοναστηριακῶν ἐρειπίων εὐλογημένου συναπαντήματος καὶ συμπνευματισμοῦ, τούτου τοῦ ἱεροῦ προσκυνήματος!

Ἔτη πολλὰ εἰς ὅλους, Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά! Καλὴν ἀντάμωσιν καὶ τοῦ χρόνου ἐδῶ! Ἡ δὲ ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητος Θεοτόκος καὶ προστασίαις ἀμετάθετος ἐλπὶς ἡμῶν, ἡ Φανερωμένη μας, ἄς φανερώνῃ πάντοτε τὴν σωτήριον οἰκονομίαν τοῦ Υἱοῦ Της εἰς τὴν ζωὴν ὅλων μας! Ἀμήν!