ΑΓΙΟΥ & ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

ΑΓΙΟΥ  &  ΜΕΓΑΛΟΥ  ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

ΑΠΟΛΟΓΙΑ  ΣΤΟΝ  ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ   ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ  ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

      Δεκαέξι από τα σαράντα έξι χρόνια της Αρχιερατείας του ο Αλεξανδρείας Άγιος και Μέγας Αθανάσιος πέρασε στις πέντε εξορίες που του … «επιδαψίλευσαν» αλληλοδιάδοχα τέσσερις αυτοκράτορες- Μ. Κωνσταντίνος, Κωνστάντιος (δύο), Ιουλιανός, και Βάλης.  Στη δεύτερη του Κωνστάντιου οι τυφλοί Αρειομανείς πέρα από τις θρησκευτικές εξαπέλυσαν εναντίον του και πολιτικές συκοφαντίες-κατηγορίες. Στις αυταπόδεικτα ψευδείς αυτές κατηγορίες έχει απαντήσει με τον ανωτέρω τίτλο σε εκτενές κείμενο, που κάποια αποσπάσματα παρατίθενται-μέρες της γιορτής του-εις τιμή και μνήμη του, και  θερμή εξαίτηση των ευχών-προσευχών του βασικού εκφραστή της Αλήθειας της Εκκλησίας στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο ! Μετά ταύτα μόνου σταυρικού υποστηρικτή Αυτής, και με αυτήν της Οικουμενικότητας της Ορθοδοξίας ! Από οδό ζωής,  ό,τι κι αν λένε, όπως κι αν το λένε σήμερα πολλοί πυγμαχώντας φαντασιοκοπικά στον ανοιχτό κόσμο αυτών των χρόνων, ουσιαστικά πυγμαχώντας χωρίς να το καταλαβαίνουν εναντίον της καθαρά οικουμενικής διάστασης  και δυναμικής της Ορθόδοξης Εκκλησίας ! ΄

     Χριστιανός Ιεράρχης, λοιπόν,  ζυμωμένος με το λόγο και το πνεύμα του Θεού, φέρνει στο νου του τον Απ. Παύλο απολογούμενο μπροστά στο βασιλιά Αγρίππα, και αρχίζει τη δική του απολογία. «Γνωρίζω από παλιά ότι είσαι χριστιανός, και ότι από παιδί οι πρόγονοί σου σε έμαθαν να σέβεσαι και να αγαπάς το Θεό. Έτσι θεωρώ κι εγώ όπως τότε ο Παύλος εαυτόν ευτυχή που θα απολογηθώ σε σένα.

Κι αυτό για δυο βασικούς λόγους, γιατί πιστεύω ότι εκείνος ο μεγάλος κήρυκας της αλήθειας πρεσβεύει στο Θεό για μένα, και ότι εσύ «θεοφιλέστατε Αύγουστε» προσέχεις κι ακούς το λόγο του» ! Διαβάζοντας κανείς αυτά στην αρχή της απολογίας και γνωρίζοντας ότι απευθύνονται στον Κωνστάντιο, έναν αυτοκράτορα εκδηλωμένο ανοιχτά ως Αρειανό, έναν άνθρωπο που δεν έκρυβε πια ότι είχε βάλει στόχο του να επιβάλει με κάθε μέσο σε όλη την αυτοκρατορία, ανατολική και δυτική την αντίθεη αίρεση και ήδη για την επιβολή ακριβώς αυτού του στόχου τον είχε στείλει για δεύτερη φορά εξορία, ίσως και να αισθάνεται κάποια έκπληξη και απορία. Κυρίως γιατί τον χαρακτηρίζει  χριστιανό και μάλιστα από παλιά …                                                 

       Και οι μεν θρησκευτικές κατηγορίες δε θα τον απασχολήσουν πολύ. Ήδη οι βασικοί κατήγοροί του είχαν αναθεωρήσει τις καταθέσεις τους και είχαν δηλώσει γραπτώς μάλιστα ότι, «εψευσάμεθα, επλασάμεθα, και πάντα τα κατά Αθανασίου συκοφαντίας γέμει». Με άλλα λόγια είπαμε ψέματα, παρουσιάσαμε πλαστά στοιχεία, όλες οι εναντίον του Αθανασίου κατηγορίες είναι κοινές, κοινότατες συκοφαντίες» ! Και αν βέβαια καταδεχόσουν να μάθεις, σ’ αυτά θα πρόσθετα και τούτο, ότι όσο ήμουνα εγώ μπροστά, οι κατήγοροι δεν προσκόμιζαν κανένα αποδεικτικό στοιχείο, όταν όμως απουσίαζα, πίσω από την πλάτη μου δηλαδή, μονάχοι τους έλεγαν και ισχυρίζονταν ό,τι ήθελαν. Αλλά όλα αυτά και ο θείος νόμος πιο μπροστά και οι δικοί μας νόμοι κατόπιν αποφάνθηκαν ότι δεν έχουν την παραμικρή αξία και ισχύ ! Έτσι λοιπόν από τα πράγματα και γνωρίζεις καλά και η μεγαλειότητά σου όντας φιλαλήθης και φιλόθεος αντιλαμβάνεται ότι εμάς δε μας βαρύνει καμιά κατηγορία, ούτε και υποψία ακόμα, ενώ οι κατήγοροί μας είναι συκοφάντες. Θα προσθέσω μόνο τούτο εδώ, ότι ο Μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας, όπως γράφει σε προηγούμενο έργο του θεωρεί χρέος του να υπερασπιστεί θαρραλέα και ειλικρινά τον εαυτό του από τις άδικες κατηγορίες και επομένως δείχνει ότι ο χριστιανός δεν επιτρέπεται να αφήνει να σέρνεται τίποτε εις βάρος του και ότι οφείλει να ξεκαθαρίζει τίμια και θαρρετά τα πράγματα …

       Η πρώτη βασική πολιτική κατηγορία εναντίον του Αθανασίου ήταν ότι κακολογούσε και διέβαλλε τον Κωνστάντιο στον αδελφό του Κώνστα, μακαρίτη πια μετά τη δολοφονία του από τον Μαγνέντιο. Αν την κατηγορία αυτή την έλεγαν ή την έγραφαν και την εξαπέλυαν κάποιοι άλλοι, θα μπορούσε και ίσως θα άξιζε να εξεταστεί δικαστικά και ίσως χρειάζονταν πολλές αποδείξεις για να φανεί το αβάσιμό της. Τώρα όμως που την απευθύνουν οι γνωστοί ψεύτες και συκοφάντες, πώς μπορεί  κανείς να τους πάρει στα σοβαρά, πώς να δεχτεί ότι κι αυτά δεν είναι σκηνοθετημένα και κατασκευασμένα ! Για τούτο και πάλι ύπουλα και χωρίς την παρουσία άλλων τα σφυρίζουν στα αυτιά σου νομίζοντας πως έτσι θα υφαρπάσουν την έγκριση και την εύνοια της θεοσεβείας σου ! Αλλά βέβαια έκαναν λάθος, γιατί και δεν τους έδωσες τη σημασία και προσοχή που περίμεναν, κι έδωσες και σε μένα τη δυνατότητα να απολογηθώ και να εκθέσω πώς έχουν τα πράγματα. Γιατί το ότι ούτε δημιούργησες θέμα ούτε κίνησες αμέσως διαδικασία τιμωρίας μου δείχνει ότι είσαι δίκαιος βασιλιάς και περιμένεις ν’ ακούσεις και την απολογία αυτού που διαβάλλεται. Πράγμα που με κάνει να πάρω το θάρρος και να πω ότι όταν την ακούσεις θα καταδικάσεις και γι αυτά τους θρασείς και αυθάδεις κατηγόρους μου-«τεθάρσηκα ως και εν τούτοις καταγνώση των προπετευσαμένων»-οι οποίοι δε φοβούνται το Θεό …

       Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο μέχρι τώρα αυτοί λένε και καταγγέλλουν ό,τι θέλουν, ενώ εγώ σιωπώ. Γιατί ξέρω πως ό,τι και να πω, θα το διαστρεβλώσουν και θα επιδεινώσουν τη θέση μου. Στη δική σου όμως ευσεβή μεγαλειότητα, άρα σε σένα που είσαι ο ανώτατος άρχοντας και έχεις τον τελικό λόγο πάνω σε θέματα αλήθειας και δικαιοσύνης όχι μόνο θα μιλήσω και θα απολογηθώ, αλλά και θα το κάνω με όλη τη δύναμη της ψυχής μου καθαρά, τίμια και ειλικρινά. Ακολουθώντας λοιπόν το παράδειγμα του Απ. Παύλου ορκίζομαι στο Θεό και στη συνείδησή μου και δηλώνω ότι, ποτέ δεν είπα τον παραμικρό κακό λόγο για την ευσεβή μεγαλειότητά σου στον τώρα πια μακαρίτη αδελφό σου Κώνστα και τότε ευσεβέστατο Αύγουστο» ! Και αφού αναφέρεται σε τόπους όπου συναντήθηκε μαζί του και πρόσωπα που ήταν παρόντα, επιλέγει. «Θα μου επιτρέψεις να πω εδώ και τούτο, φιλανθρωπότατε Αύγουστε και ελπίζω ότι θα μου το συγχωρήσεις αν το κρίνεις υπερβολικό ! Δεν ήταν άνθρωπος που θα επέτρεπε κάτι τέτοιο ο φιλόχριστος εκείνος άνδρας, ούτε κι εγώ ήμουνα τόσο μεγάλος ή σπουδαίος για να πάρω το θάρρος να κάνω τέτοιες συζητήσεις μαζί του και να φτάσω να κακολογώ και να διαβάλω τον ένα αδελφό στον άλλο, τον ένα βασιλιά στον άλλο ! Δεν είμαι τρελός βασιλιά μου, και δε λησμόνησα ποτέ το λόγο του Θεού που λέει: «Μην κρίνεις το βασιλιά ούτε με τη σκέψη σου και μην πεις κακό για τον πλούσιο, ούτε όταν είσαι μόνος σου στο δωμάτιό σου, γιατί τα λόγια σου μπορεί να κάνουν φτερά και να διαδοθούν»-Εκκλησιαστής,10,20 ! Αν λοιπόν ξέρω ότι ακόμα κι αυτά που λέει κανείς μόνος του εναντίον των βασιλιάδων δε μένουν κρυφά, πώς μπορεί να μην είναι απίστευτο, ότι εγώ θα έλεγα κάτι εναντίον σου μπροστά σε ένα βασιλιά και τόσους άλλους παρόντες εκεί !

       Και έρχεται στη συνέχεια να εξηγήσει το τελευταίο. «Δεν είδα ποτέ μόνος μου τον αδελφό σου, ούτε κι εκείνος συναντήθηκε και συνομίλησε μόνος με μένα ποτέ ! Και όσες φορές μου έκανε την τιμή να με δεχτεί, ήταν παρών ο επίσκοπος της πόλης και άλλοι που τύχαινε να είναι εκεί» ! Και αναφέρει μια σειρά από ονόματα διαφόρων επισκόπων ή ανώτατων αξιωματούχων που ήταν παρόντες τις φορές που συναντήθηκε με τον Κώνστα και προχωρεί  και λέει. Όταν υποχρεώθηκα να αναχωρήσω από την Αλεξάνδρεια,  δεν κατέφυγα ούτε στο στρατόπεδο του αδελφού σου ούτε σε κάποιου άλλου. Πήγα κατ’ ευθείαν στη Ρώμη και εξέθεσα στην Εκκλησία το πρόβλημά μου και μετά συνέχισα να μετέχω στις λειτουργικές εκκλησιαστικές συνάξεις. Στον αδελφό σου γράμμα δεν έστειλα παρά μόνο τη φορά που έμαθα ότι του έγραψαν εναντίον μου οι άνθρωποι του Ευσέβιου και έκρινα, τότε που ήμουν ακόμα στην Αλεξάνδρεια ότι όφειλα να απολογηθώ. Του έγραψα επίσης και όταν εκείνος που έδωσε εντολή να του στείλω έναν πίνακα με τα βιβλία της Αγίας Γραφής, πράγμα το οποίο και έκανα.

       Και συνεχίζει ο Μ. Αθανάσιος. Τέσσερα χρόνια αργότερα μου γράφει ο ίδιος και μου παραγγέλλει να πάω να τον συναντήσω στο Μιλάνο. Και πήγα πράγματι αφού πρώτα φρόντισα κι έμαθα ότι με ζητούσε γιατί κάποιοι επίσκοποι τον είχαν πλησιάσει και του είχαν ζητήσει να γράψει σε σένα και να σου ζητήσει να συγκληθεί σύνοδος. Πίστεψέ με, βασιλιά, δεν λέω ψέματα, όπως ακριβώς σου τα περιγράφω έγιναν τα πράγματα. Όταν λοιπόν παρουσιάστηκα μπροστά του με αντιμετώπισε με πολλή συμπάθεια και μου είπε ότι σου έγραψε και σου ζητούσε να συγκληθεί σύνοδος. Και ενώ εγώ βρισκόμουν ακόμα στο Μιλάνο, έστειλε και με κάλεσε να πάω στη Γαλλία, όπου ερχόταν ήδη και ο Πατέρας Όσιος, ο επίσκοπος Κορδούης της Ισπανίας, για να πάμε μαζί στη Σαρδική-Σόφια. Μετά τη Σύνοδο της Σαρδικής και ενώ εγώ έμενα ακόμα στη Ναϊσσό μου γράφει και μου παραγγέλλει να έλθω στην Ακυλήια, όπου και βρήκα τα γράμματα με τις εντολές της δικής σου θεοσεβούς μεγαλειότητας !  Κι από κει ύστερα από νέα πρόσκληση του μακαρίτη ήρθα στη Γαλλία και παρουσιάστηκα στη θεοσέβειά σου !

     Σε ποιο λοιπόν μέρος και πότε εγώ είπα αυτά τα φοβερά για τα οποία με συκοφαντεί ο κατήγορός μου; ΄Η ποιος όταν ήταν παρών μ’ έπιασε τρέλα και είπα όλα αυτά τα ψέματα που σέρνει εναντίον μου; Ποιος είναι εκείνος που μπορεί να τα επιβεβαιώσει; Γιατί βέβαια κανείς μπορεί να επιβεβαιώσει μόνο αυτά που είδαν τα μάτια του ή άκουσε με τα αυτιά, καθώς λέει και η Αγία Γραφή στο βιβλίο των Παροιμιών ! Δεν πρόκειται να βρει κανέναν που να καταθέσει αυτά τα ψεύδη, που φυσικά δεν έγιναν. Εγώ όμως για το γεγονός ότι δε λέω ψέματα έχω μάρτυρα εκτός από την αλήθεια και τη δική σου ευσεβή μεγαλειότητα ! Γιατί έχω την αξίωση να θυμηθείς τα λόγια που σου είπα όταν μου έκανες την τιμή να με δεχτείς την πρώτη φορά στο Βιμανίκιο, τη δεύτερη στην Καισάρεια της Καππαδοκίας και την τρίτη στην Αντιόχεια ! Κι αν σε όλες αυτές τις συναντήσεις σου είπα έστω και το παραμικρό για τον Ευσέβιο και την παρέα του που με λύπησαν  ή αν τους κατηγόρησα που με αδίκησαν ! Αν λοιπόν δεν κατηγόρησα αυτούς που θα είχα κάθε λόγο να κατηγορήσω, τόσο τρελός θα ήμουνα για να πιάσω να κατηγορώ τον ένα βασιλιά στον άλλο, να γίνω αιτία και αφορμή να συγκρουστεί ο ένας αδελφός με τον άλλο;

       Σε παρακαλώ λοιπόν, ή να με καλέσεις  με παρόντες τους κατήγορους, κι αν διακριβώσεις ότι λέω ψέματα να με τιμωρήσεις ή να καταδικάσεις ως ψεύτικες τις εναντίον μου κατηγορίες ακολουθώντας το λόγο του Δαυίδ που λέει: «Αυτόν που στα κρυφά θα μου διαβάλει τον πλησίον, θα τον εξολοθρεύσω». Γιατί αυτοί στο μέτρο που περνούσε από το χέρι τους ουσιαστικά είναι σαν να πήγαν να σκοτώσουν την ψυχή μου, όπως λέει η Σοφία Σολομώντος όταν γράφει: «Αυτός που διαδίδει ψεύδη για τους άλλους είναι σαν να σκοτώνει την ψυχή τους»! Βέβαια το γεγονός ότι μου έδωσες τη δυνατότητα να ,,, απολογηθώ, δείχνει ότι η μεγαλοθυμία σου έχει νικήσει, γιατί έτσι θα φανεί ότι είναι άξιοι καταδίκης οι  συκοφάντες, οι άνθρωποι που θέλουν να βάζουν φωτιές, να δημιουργούν έριδες ! Αυτά είχα να πω για τις σχέσεις και επαφές μου με το μακαρίτη αδελφό σου. Και είμαι βέβαιος ότι ο Θεός σε έχει οπλίσει με την απαραίτητη  σοφία και κρίση απ’ αυτά τα λίγα να καταλάβεις πιο πολλά για την πλεκτάνη που μου είχαν στήσει !

       Εδώ ολοκληρώνει ο Μ. Αθανάσιος την απάντησή του στην κατηγορία ότι είχε διαβάλει τον Κωνστάντιο στον αδελφό Κώνστα … Ο γιος του Μ. Κωνσταντίνου Κώνστας που κυβερνούσε το δυτικότερο τμήμα της αυτοκρατορίας καταλάβαινε πολλά για τους Αρειανούς, κρατούσε τις αποστάσεις του και είχε δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το Μεγάλο Ιεράρχη … 

         Η δεύτερη κατηγορία-συκοφαντία ήταν πολύ πιο βαριά κι επικίνδυνη. «Ο Αθανάσιος είχε αλληλογραφία με το σφετεριστή του θρόνου Μαγνέντιο τον  και δολοφόνο του αδελφού του Κώνστα», έλεγε. Διό ο  Κωνστάντιος τον είχε στείλει δεύτερη φορά εξορία, 356-361 …

       Ο Μαγνέντιος κράτησε το θρόνο της Δύσης από το 350 που δολοφόνησε τον Κώνστα ως τα 353 που τον νίκησε ο Κωνστάντιος και έγινε μονοκράτορας. Στο διάστημα αυτών των τριών χρόνων γνωρίζοντας την επιρροή του Αθανασίου στην Αίγυπτο, γενικά την τεράστια φήμη του στον ορθόδοξο κόσμο, προσπάθησε να τον προσεταιριστεί. Αυτό εκμεταλλεύτηκαν οι κατήγοροί του και τον συκοφάντησαν στον Κωνστάντιο … «Περί δε της ετέρας διαβολής, ει έγραψα τω τυράννω -τούνομα γαρ ουδέ λέγειν βούλομαι-παρακαλώ, ως θέλεις και δι ων αν δοκιμάσης, εξέταζε και ανάκρινε», αρχίζει τώρα ο Αθανάσιος. «Σε ό,τι αφορά τώρα την άλλη συκοφαντία, ότι άνοιξα αλληλογραφία με τον τύραννο-το όνομα του οποίου ούτε που θέλω να πω-σε παρακαλώ με οποιονδήποτε τρόπο θέλεις μπορείς να την εξετάσεις και ερευνήσεις» ! Η φοβερή αυτή συκοφαντία με κάνει κυριολεκτικά να βγαίνω από τα ρούχα μου και να μην ξέρω τι να πω ! Πίστεψε με λοιπόν θεοφιλέστατε βασιλιά ότι πολλές φορές μπήκα στη σκέψη κι αναλογίστηκα πώς μπόρεσε ένας άνθρωπος να παρουσιαστεί μπροστά σου και να πει ένα τόσο μεγάλο ψέμα ! Και επειδή στο χώρο των Αρειανών κυκλοφορούσαν αυτές οι διαδόσεις και το καμάρωναν αυτοί ότι τάχα σου είχαν παραδώσει και σχετική δική μου επιστολή, απορούσα ακόμα πιο πολύ και έμενα νύχτες ολόκληρες άγρυπνος δίνοντας μάχη με τους κατηγόρους μου σαν να ήταν παρόντες,  με τέτοια ένταση που στο τέλος μου έρχονταν δάκρυα αναλογιζόμενος με ποιο τρόπο θα μπορούσε να γίνει δυνατό να με ακούσεις !

       Ευτυχώς ο Θεός τα έφερε έτσι και δέχεσαι να σου υποβάλω την απολογία μου, την οποία ομολογώ ότι δεν ξέρω πώς να την αρχίσω ! Είναι τόσο φοβερό αυτό που σέρνεται εις βάρος μου, μου, προκαλεί τέτοια κατάπληξη, με αφήνει άφωνο ! Γιατί η πρώτη συκοφαντία, ότι δηλαδή έβαζα λόγια στον αδελφό σου φαινομενικά τουλάχιστον έδειχνε πιθανή. Είχα κάποια επαφή μαζί του, και γιατί αυτός καταδεχόταν να μου γράφει με αδελφική μάλιστα διάθεση και όταν ήμασταν παρόντες με άλλους με τιμούσε ιδιαίτερα και όταν ήμουνα αλλού έστελνε και με καλούσε να τον επισκεφθώ ! Αυτό το διάβολο όμως το Μαγνέντιο, μάρτυράς μου ο Κύριος και ο Χριστός του, ούτε τον γνωρίζω, ούτε και τον γνώριζα ποτέ ! Ποια σχέση λοιπόν μπορεί να έχει ένας άγνωστος με έναν άγνωστο ! Και με ποια βάση ή δικαιολογία θα καθόμουνα να γράψω σε έναν άγνωστο άνθρωπο; Πώς θα άρχιζα το γράμμα μου;  Ότι εκείνον που με τιμούσε και που ποτέ δε θα λησμονήσω τις ευεργεσίες του, καλά έκανες και τον δολοφόνησες; Και ότι αναγνωρίζω εσένα που σκότωσες γνωστούς μας χριστιανούς και πιστούς άνδρες; Ότι αναγνωρίζω εσένα που έσφαξες εκείνους που με δέχτηκαν με ειλικρίνεια και αγάπη στη Ρώμη, όπως ήταν εκείνη η μακάρια γυναίκα και θεία σου και το γιο της και άλλους αληθινούς και πιστούς χριστιανούς»;

       Αυτά είναι τρελά πράγματα ! Γιατί στο κάτω-κάτω της Γραφής, τι μπορούσα να περιμένω απ’ αυτόν και ποια εμπιστοσύνη μπορούσα να του έχω σε έναν άνθρωπο που δολοφόνησε τον κύριό του, πρόδωσε τους φίλους του, καταπάτησε τους όρκους του και ασέβησε απέναντι στο  Θεό ! Με ποια συνείδηση θα έδινα το χέρι μου σ’ αυτόν που η μανία και η ωμότητα δε λύπησε εμένα μονάχα, αλλά και όλη την οικουμένη ! ΄Η μήπως χρωστούσα κάποια χάρη σ’ αυτόν που δολοφόνησε το μακαρίτη αδελφό σου, που είχε γεμίσει τις εκκλησιές με αφιερώματα  και δεν το ξέρω ! Με ένα τέτοιον άνθρωπο νόμισε ο συκοφάντης μου ότι μπορούσα να είχα γίνει φίλος ποτέ ή μήπως η έχθρα που μου έχει είναι τέτοια, που επιτρέπει στη φαντασία του να επινοεί και τα πιο απίθανα ψεύδη ! Ομολογώ ότι θα ήθελα να είναι παρών εδώ μπροστά μου και να τον ρωτήσω να μου πει με την αίσθηση της παρουσίας του Θεού, ποιος από μας έχαιρε από όλους πιο πολύ που ζούσε ο Κώνστας, και ποιος ευχόταν για τη ζωή του από όλους πιο πολύ ! Γιατί ασφαλώς ένας που έχει τέτοιες διαθέσεις δεν πάει να γίνει φίλος μ’ εκείνον που στράφηκε εναντίον του μακαρίτη ! Ένας όμως που έχει διαφορετικές, φοβούμαι ότι αυτός και μισεί και βάζει στο νου αυτά για τα οποία τολμά να κατηγορήσει εμένα !

      Με έχει καταπλήξει τόσο πολύ το θράσος των συκοφαντών μου που απολογούμενος τώρα ουσιαστικά δε θα είχα να προσθέσω τίποτε άλλο παρά να θεωρήσω τον εαυτό μου άξιο καταδίκης σε μύριους θανάτους, αν μου είχε γεννηθεί έστω και υποψία να έχω κάποια σχέση με τον Μαγνέντιο. Οι ίδιοι αυτοί μπορούν επίσης να σε πληροφορήσουν, πόσο τρόμαξα όταν άκουσα τη σκληρότητα αυτού του θηρίου φοβούμενος μήπως την επεκτείνει και στους ανθρώπους που αγαπούσε και τιμούσε ο μακάριος άνδρας-Κώνστας-, ένας από τους οποίους είμαι κι εγώ !

       Πέρα όμως από αυτά ο Αθανάσιος επικαλείται και τον προς τον ίδιο τον Κωνστάντιο σεβασμό και την αγάπη που ως επίσκοπος και πνευματικός πατέρας  είχε και διατήρησε πάντα και γιατί προσδοκούσε τη μετάνοια και την αλλαγή του για το καλό της Εκκλησίας και γιατί ως χριστιανός όφειλε να αγαπάει και τους εχθρούς του ακόμα. Και βέβαια αυτά τα καταθέτει όντας ήδη σε δεύτερη εξορία με δική του υπογραφή και όχι μόνο γνωρίζοντας ότι με εντολή του τον καταζητούν και τον ψάχνουν παντού όχι για καλό βέβαια ! Και επικαλείται το Θεό και πάλι έγκυρους μάρτυρες και από το τωρινό αυτοκρατορικό περιβάλλον, που τους αναφέρει κι αυτούς ονομαστικά ως πρόσωπα της εμπιστοσύνης του αυτοκράτορα, να του πουν πως ακριβώς επειδή αγαπούσε το μακαρίτη, μετά τα τραγικά γεγονότα προσευχόταν στο Θεό και τον παρακαλούσε και τη σωτηρία του Κωνστάντιου, γιατί όπως ωραιότατα γράφει επειδή πιστεύει ότι τα αδέλφια μοιάζουν όσο και δυο καθρέφτες μεταξύ τους, στο πρόσωπο του μακαρίτη του αδελφού του ήταν σαν να έβλεπε και κείνον ! Και είναι γνωστό ότι στην Εκκλησία ευχόμουνα και επαναλάμβανα την ευχή «για τη σωτηρία του ευσεβέστατου Αυγούστου Κωνσταντίου» και όλος ο λαός απαντούσε με μια φωνή, το  «Κύριε ελέησον», που λέμε σήμερα ή όπως γράφει, «Χριστέ, βοήθει Κωνσταντίω» και συνέχιζε να προσεύχεται έτσι !

       Το τελευταίο επιχείρημα έχει νομίζω και ευρύτερη σημασία. Η Εκκλησία ποτέ δεν παύει να εύχεται και να προσεύχεται για τις αρχές και εξουσίες μιας χώρας. Και το εκπληκτικό από το γραφόμενο αυτό του Αθανασίου είναι ότι, οι πιστοί στην Αλήθεια της Εκκλησίας, οι Ορθόδοξοι που θα λέγαμε σήμερα, δεν έπαψαν να προσεύχονται και για τον Κωνστάντιο που ήταν δεδηλωμένος πια Αρειανός και καταδίωκε τον κύριο υπερασπιστή της ορθής πίστης έχοντας του επιδαψιλεύσει ήδη τη δεύτερη στη σειρά εξορία …  

       Ούτε λοιπόν έγραψα ποτέ σε κείνον ούτε και έλαβα ποτέ κανένα γράμμα από αυτόν, το είπα και το επαναλαμβάνω και επικαλούμαι ως μάρτυρα το Θεό και τον Μονογενή Υιό και Λόγο του Ιησού Χριστό τον Κύριό μας; Κι αν αυτός που με κατηγόρησε τόσο βαριά ισχυρίζεται ότι έχει δικό μου γράμμα και από τούτο οι Αρειανοί δεν κουράζονται να διαδίδουν αυτή την κακοήθεια, δηλώνω κατηγορηματικά ότι αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα και ότι το γράμμα για το οποίο ομιλούν είναι πλαστό και πάντως δε γράφτηκε απ’ τα δικά μου χέρια ! Και φυσικά ένα γράμμα πλαστό δεν έχει την παραμικρή αξία ! Το ερώτημα όμως είναι, ποιος έκανε αυτή την πλαστογραφία και πού τη βρήκαν ! Γιατί κι εγώ έχω τους έμπιστους γραμματείς και κομιστές των επιστολών μου που είναι παρόντες και ζουν και μπορείς να τους καλέσεις και να τους ανακρίνεις στο μέτρο που διερευνάς να μάθεις την αλήθεια, την αλήθεια που αποτελεί πάντα τον καλύτερο φύλακα και προστάτη ενός βασιλιά και μάλιστα ενός χριστιανού βασιλιά-«Αύτη-η αλήθεια-γαρ βασιλέων και μάλιστα χριστιανών εστί φυλακτήριον» ! Και αυτό δεν το λέω εγώ, αλλά η Αγία Γραφή που θεωρεί την αλήθεια ως τη μεγαλύτερη ασφάλεια για ένα βασιλιά όταν γράφει στις Παροιμίες του Σολομώντα: «Η αγάπη και η αλήθεια είναι η φρουρά του βασιλιά και με την καλοσύνη του το θρόνο του στηρίζουν» ! Ή όπως γράφει αλλού πάλι η Αγία Γραφή, ότι είναι  «Μεγάλη δύναμη η Αλήθεια, μια δύναμη ποτ τα νικάει όλα» !

       Ο Αθανάσιος με τα τελευταία δεν παραλείψει να θυμίσει στον Κωνστάντιο ότι «η αγάπη και η αλήθεια είναι η καλύτερη φρουρά ενός άρχοντα, και η απ’ αυτές καλοσύνη που μπορεί να τον εμπνέει η αληθινή ασφάλειά του» δεδομένου ότι όντως «η αλήθεια αποτελεί τη μεγαλύτερη και από κάθε πλευρά ακατανίκητη δύναμη της ζωής» ! Και βέβαια αν αυτοί με είχαν κατηγορήσει σε κάποιους άλλους, θα μπορούσα να επικαλεστώ τη δική σου ευσεβή μεγαλειότητα, όπως τότε ο Απ. Παύλος που επικαλέστηκε τον Καίσαρα κι αμέσως σταμάτησε η εναντίον του επιβουλή όσων τον εχθρεύονταν ! Επειδή όμως τόλμησαν να με κατηγορήσουν απ’ ευθείας σε σένα, ποιον άλλον να επικαλεστώ από τον Θεό και Πατέρα Εκείνου που είπε: «Εγώ είμαι η Αλήθεια» !

       Και ως αληθινός χριστιανός και όντως άγιος Ιεράρχης προχωρεί σε μιαν υπέροχη προσευχή και παράκληση στο Θεό, μια προσευχή όπου συντίθεται και εκτίθεται κατά ένα θαυμάσιο τρόπο η όλη χριστιανική αντίληψη και διδασκαλία για την κάθε ανθρώπινη εξουσία και που σε ελεύθερο νεοελληνικό λόγο είναι η εξής: «Δεσπότη και Παντοκράτορα των αιώνων, Πατέρα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, Εσύ είναι που με τη χάρη του Λόγου σου έδωσες τη βασιλική εξουσία σε τούτον το δικό σου θεράποντα Κωνστάντιο ! Φώτισε λοιπόν το νου και την καρδιά του για να καταλάβει ότι όλα αυτά αποτελούν μια πλεκτάνη και συκοφαντία που εξυφάνθηκε εις βάρος μου και να δεχτεί αυτή μου την απολογία με όλη την κατανόηση που διαθέτει ! Και να κάνει έτσι να καταλάβουν όλοι ότι τα αυτιά του είναι ασφαλισμένα μόνο στην αλήθεια και με την αλήθεια ! Και ότι ο βασιλιάς δέχεται και προσέχει μόνο τους δίκαιους και αληθινούς ανθρώπους»!

       Ο Αθανάσιος θα κλείσει τώρα τα αναφερόμενα στη δεύτερη αυτή εναντίον του κατηγορία και συκοφαντία, παρακαλώντας τον Κωνστάντιο που με όσα είπε προϋποθέτει ότι αγαπά την αλήθεια, να καλέσει τους συκοφάντες του να παρουσιαστούν μπροστά του και είναι βέβαιος ότι ακόμα κι από το χρώμα και την έκφραση που  θα πάρει το πρόσωπό του θα τα καταλάβει όλα-«Και ει μη τω χρώματι του προσώπου δείξουσι την συκοφαντίαν» …

       Όποιος ξέρει να διαβάζει και να κατανοεί στοιχειωδώς, μπορεί να δει ευδιάκριτα, αν οφείλουν να ενεργούν προς πάσα κατεύθυνση με τέτοια ευθύτητα οι αληθινοί ορθόδοξοι ή να κατασκευάζουν ψευδοείδωλα, να τα ξορκίζουν και να ακκίζονται τους υπερασπιστές της Ορθοδοξίας εκ του ασφαλούς !

Με «την αγάπην την πρώτην, ην ουκ αφήκα …»

Αθανάσιος Κοτταδάκης