Η αποκατάσταση της αγάπης και της δικαιοσύνης - π. Γερασιμάγγελος Στανίτσας

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΕΩ- της Κρίσεως

 Η αποκατάσταση της αγάπης και της δικαιοσύνης

          Η σημερινή ευαγγελική διήγηση είναι συνυφασμένη με την αντίστοιχη της προηγούμενης Κυριακής. Εκείνη υπογράμμισε την καλοσύνη και την αγαθότητα του Θεού. Ο Θεός ως πατέρας είναι γεμάτος στοργή και αγάπη και υποδέχεται το μετανοημένο παιδί του. Αυτή όμως η καλοσύνη δεν πρέπει να μας κάνει να λησμονήσουμε  και την άλλη όψη του: της δικαιοσύνης του ως έσχατου κριτή. Ενός κριτή που δεν κάνει αυθαιρεσίες, αλλά αμείβει η τιμωρεί ανάλογα με τα έργα της αγάπης προς τον πλησίον. Δηλαδή το κριτήριο της κρίσης του Θεού δεν είναι τόσο η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, αλλά η σχέση του ανθρώπου με τους συνανθρώπους του. Ο δρόμος που οδηγεί στη συνάντηση με τον Θεό περνάει μέσα από την αυλή του πλησίον μας.

          Αλλά εκτός αυτού η παραβολή της κρίσεως μας θέτει μπροστά στην έννοια της ανταμοιβής και στην ελπίδα της σωτηρίας. Η κρίση του κόσμου, δηλαδή η ανταμοιβή  των ανθρώπων έχει ξεχωριστή θέση στην χριστιανική διδασκαλία. Ο χριστιανισμός θεωρεί την ιστορία σαν τον χρόνο από τον οποίο ο άνθρωπος εξαρτά την αιωνιότητα. Η κάθαρση και η λύτρωση του ανθρώπου γίνεται πραγματικότητα για πάντα σ’ αυτή την ζωή.

Γι’ αυτό είναι ξένη προς την χριστιανική διδασκαλία η αντίληψη της μετενσάρκωσης που θα μπορούσε να δώσει και πάλι την δυνατότητα στον άνθρωπο να βελτιωθεί  σε μια επανάληψη της ζωής.

          Έτσι πιστεύεται, ότι μετά θάνατο που διαλύεται ο άνθρωπος και παραμένει μόνον η ψυχή, ο άνθρωπος δεν μπορεί ν’ αλλάξει κατάσταση. Γιατί δεν υπάρχει σαν ενιαία προσωπικότητα, αλλά είναι διασπασμένος.

          Για το θέμα της ανταμοιβής υπάρχουν πολλές παρεξηγήσεις, γιατί υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη που έδωσε την εντύπωση, ότι ο χριστιανισμός είναι μια θρησκεία συναλλαγής και εκδίκησης. Χαρακτηριστική είναι η μεσαιωνική άποψη, ότι ένας από τους λόγους  της μακαριότητας “των εκλεκτών” θα είναι η τιμωρία των αμαρτωλών στην κόλαση!

          Ο εκφοβισμός με την απειλή της κόλασης ήταν ένα πολύ συνηθισμένο επιχείρημα των πολιτικών και των θρησκευτικών ηγετών εναντίον των άλλων, αλλά ποτέ εναντίον του εαυτού τους. Εδώ βλέπουμε μια απομάκρυνση από τη αγνή ευαγγελική και πατερική παράδοση, ότι στο τέλος θα περιορισθεί το κακό στην κόλαση και θα νικηθεί ο θάνατος και τα πάντα θα μεταμορφωθούν σε καινή κτίση.

          Ο χριστιανός προσεύχεται και ελπίζει για την μετάνοια και τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που αναφέρει ο μεγάλος γνωστός Ρώσος συγγραφέας Φ. Ντοστογιέφσκι στο βιβλία του “Έγκλημα και τιμωρία” που εκφράζει την ελπίδα για την σωτηρία όλων των ανθρώπων. Γράφει: “..όντα άθλια, γίνατε σύμμορφοι με την εικόνα του θηρίου......, ελάτε κι εσείς. Και τότε οι δίκαιοι θα διαμαρτυρηθούν και οι φρόνιμοι θα απορήσουν, μα Κύριε, πως τους δέχεσαι; Και ο Χριστός θα πει: εάν τους δέχομαι κύριοι σώφρονες το κάνω γιατί κανείς απ’ αυτούς  δεν έκρινε ποτέ τον εαυτό του άξιο να σωθεί. Και θ’ απλώσει τα χέρια του, θα μας αγκαλιάσει και θα πέσουμε στα πόδια του και θα τα καταλάβουμε  όλα.... Α, Κύριε, ελθέτω η βασιλεία σου....”. Αυτή είναι η ελπίδα και η ευχή κάθε αληθινού πιστού. Η επιθυμία της Εκκλησίας είναι και η επιθυμία του Θεού, το μέλλον όμως των ανθρώπων και η σχέση του με τον Θεό δεν προσδιορίζεται από την αυθαίρετη αθώωση ή καταδικαστική απόφαση του Θεού, αλλά κυρίως από την απόφαση του ανθρώπου.

          Κριτήριο για την κρίση του Θεού για την μέλλουσα κρίση θα είναι η αγάπη, όχι βέβαια σαν μια συναισθηματική και ρομαντική διάθεση του ανθρώπου, αλλά κυρίως σαν στάση του ανθρώπου μπροστά στην ζωή. Η αγάπη είναι μια περιεκτική εντολή που δείχνει την τοποθέτηση του ανθρώπου μπροστά στον Θεό, τον συνάνθρωπο και τον εαυτό μας. Τα έργα  της αγάπης δεν πρέπει να  θεωρούνται ως εξαγορά της αιωνιότητας. Ίσως στις πρώτες βαθμίδες της πνευματικής ζωής να δημιουργείται αυτού του είδους ο ζήλος, για την κατάκτηση της αρετής. Όσο όμως ο άνθρωπος αναπτύσσεται στην πνευματική ζωή τόσο απομακρύνεται από τη θέση του δούλο ή του μισθωτού, και εφαρμόζει το θέλημα του Θεού μόνον από αγάπη χωρίς τον φόβο της τιμωρίας ή της ανταμοιβής και του υπολογισμού μισθού, αλλά γιατί νοιώθει τον πόθο και την έλξη προς τον Θεό Πατέρα.

          Τελικά ο άνθρωπος θεωρεί την δόξα του Θεού από κοντά ή μακριά  ανάλογα  με την βίωση της αγάπης. Όσο ο άνθρωπος αγαπά τόσο πιο πλησίον βρίσκεται του Χριστού, και αυτή η κοινωνία του πιστού με τον Θεό θα είναι πηγή μακαριότητας, αυτό που ονομάζουμε παράδεισο. Αντίθετα η έλλειψη της αγάπης δημιουργεί ένα χάσμα και την απόσταση από τον Θεό και τους ανθρώπους και οδηγεί στην μόνωση, την μοναξιά. Αυτή θα είναι και η κόλαση και η τιμωρία των ανθρώπων  που δεν μπόρεσαν να αγαπούν. Γιατί κόλαση είναι το να μην μπορεί κανείς να αγαπήσει. Γιατί όλοι θα δουν τον Θεό, αλλά για τους δίκαιους θα είναι φως, χαρά, μακαριότητα, ενώ για τους αμαρτωλούς θα είναι πυρ καταναλίσκον, πυρ κολαστικό.

          Ένα πατέρας της Εκκλησίας παρομοιάζει τους αμαρτωλούς με αιχμάλωτο αλυσοδεμένο πλάτη με πλάτη, με τέτοιο τρόπο που να μην μπορεί ποτέ ο ένας ν’ αντικρίσει το πρόσωπο του άλλου, να μην μπορούν ν’ ανταλλάξουν μεταξύ τους ένα βλέμμα αλληλοπαρηγοριάς.

          Ο χρόνος της Β΄ Παρουσίας παραμένει άγνωστος καθώς και το ιστορικό τέλος του κάθε ανθρώπου. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας προσκαλεί σε προσμονή, εγρήγορση και μετάνοια, για να είμαστε έτοιμοι για την υποδοχή του Νυμφίου Χριστού.

Πρωτοπρεσβύτερος Γερασιμάγγελος Στανίτσας