Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Μια άλλη μέθοδος ζωής - π. Γερασιμάγγελος Στανίτσας

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ

Μεγάλη Τεσσαρακοστή:

Μια άλλη  μέθοδος ζωής

          Στη σημερινή ευαγγελική διήγηση μπορεί κανείς  να διακρίνει την οδό που οδηγεί προς την  θεογνωσία, που δεν είναι άλλη από την αμνησικακία, τη νηστεία, την προσευχή, την ελεημοσύνη και την μη πλεονεξία. Από αύριο εισερχόμαστε στην Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή, αυτό το μεγάλο πνευματικό στάδιο για να ετοιμαστούμε για την πνευματική μας συνάντηση με τον Αναστημένο Κύριο.

          Μια βαθμίδα προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η αποφυγή της φιλαργυρίας και της πλεονεξίας. Διότι τα υλικά αγαθά αυτά καθ’ εαυτά αποτελούν ένα παντοδύναμο είδωλο που υποτάσσει και αλλοτριώνει πολύ εύκολα τον άνθρωπο.

          Πάντοτε, αλλά δυστυχώς ιδιαίτερα στην εποχή μας, επικρατεί η αντίληψη, ότι η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στην απεριόριστη αύξηση της καταναλωτικότητας. Ως μοναδικός στόχος της κοινωνικής ζωής προβάλλεται η οικονομική ανάπτυξη και η νοοτροπία αυτή υπέταξε τα πάντα στην ύλη και διέστρεψε κάθε έννοια ηθικής.

Έτσι η μεγιστοποίηση του κέρδους  γίνεται ιδεώδες που προσδιορίζει την προσωπική και κοινωνική ζωή του ανθρώπου. Αυτό όμως οδηγεί στην διαφθορά της ηθικής του ποιότητας. Οπότε η κοινωνία με τον τρόπο αυτό μεταβάλλεται σε μια καταναλωτική μηχανή και ο άνθρωπος ένα από τα εξαρτήματά της. Η οικονομική ζωή αυτονομείται και ο άνθρωπος εγκλωβίζεται στην ατομικότητά του.

          Σήμερα ο ευαγγελιστής Ματθαίος μας κάνει μια διαφορετική πρόταση ζωής λέγοντάς μας: “Μη θησαυρίζεται υμίν θησαυρούς επί της γης.....αλλά θησαυρίζεται υμίν θησαυρούς εν ουρανώ..”. Δεν είναι τυχαία η επιλογή αυτή του ιερού ευαγγελιστή για την σημερινή ημέρα. Η Αγία Εκκλησία μας από αύριο μας εισάγει στην ιερότερη λειτουργική περίοδο του λειτουργικού έτους: την Μεγάλη Τεσσαρακοστή και μας καλεί όλους να επιδοθούμε στον αγώνα της πίστεως, με την άσκηση των αρετών της προσευχής και της νηστείας.

          Η Μ. Τεσσαρακοστή είναι ένας τρόπος,  μια μέθοδος ζωής. Ο πιστός μαθαίνει, ιδιαίτερα οι νέοι, πως να ζουν σε ολόκληρη τη ζωή τους, γι’ αυτό και η άσκηση δεν είναι το χαρακτηριστικό μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου, αλλά υπόθεση όλης της ζωής.

          Τι είναι η άσκηση; Ασκούμαι θα πει ταπεινώνω τη ψυχή μου, για να γίνει δεκτή η χάρη του Θεού. Η νηστεία, η προσευχή, η ελεημοσύνη είναι πράξεις που εκφράζουν ενώπιον του Θεού την ταπεινοφροσύνη, την ελπίδα  και την αγάπη μου σ’ Αυτόν. Εξ άλλου το ιδεώδες του ευαγγελίου είναι ασκητικό, όλο το ευαγγέλιο είναι να ασκητικό εγχειρίδιο. Γι’ αυτό η άσκηση που μας προτείνει η Εκκλησία είναι το αντίδοτο στην αποξένωση από τον Θεό και η έμπρακτη άρνηση της αμαρτίας. Είναι η αποκατάσταση της πνευματικής και ψυχικής υγείας του ανθρώπου. Διότι με την εθελούσια  στέρηση και τον περιορισμό των τροφών, των ανέσεων και των τερπνών του βίου, ο πιστός ασκεί την βούλησή του να καταπολεμά τα πάθη του και μπορεί πλέον να γίνεται επιστάτης του νου στην ψυχή και τις αισθήσεις του. Απορρίπτει τον νόμο της αμαρτίας και υιοθετεί τον νόμο του Θεού που αναπαύει και ειρηνεύει την συνείδησή του. Ενώ αντίθετα η υλική άνεση προκαλεί πνευματική παράλυση και καθηλώνει τον άνθρωπο στην καθημερινότητα που τον ταλαιπωρεί.

          Ο Μ. Βασίλειος λέγει, ότι ο αυτοέλεγχος και αυτογνωσία κάνει τον καθένα να ξεχωρίζει τον εαυτό του από τα πράγματα που του ανήκουν και από εκείνα που τον περιβάλλουν. Έτσι χάνοντας ο άνθρωπος τον εαυτό του και ταυτιζόμενος με ό, τι έχει η με ό, τι τον περιβάλλουν αυτοαλλοτριώνεται. Η αλλοτρίωση όμως αυτή σημαίνει εγκατάλειψη του Θεού.

          Ο χριστιανός όμως δεν είναι σωστό να παρασύρεται από το πνεύμα και το ρεύμα της εποχής σε προκλήσεις και ικανοποιήσεις των περιττών αναγκών ή να γίνεται όργανο επιδίωξης ιδιοτελών σκοπών. Ο πιστός καλείται να πορεύεται από την δύναμη της αγάπης του ασκητικού ιδεώδους. Το ασκητικό πνεύμα είναι συγχρόνως και δημιουργικό. Σέβεται την κτίση της δημιουργίας του Θεού και ενδιαφέρεται για την προστασία της. Ενώ η καταναλωτική νοοτροπία αποτελεί αρνητικό παράγοντα, γιατί καταστρέφει την κτίση και συμβάλλει στην αλλοτρίωση του ανθρώπου.

          Είναι λάθος να νομίζουμε, ότι το ασκητικό πνεύμα είναι ένα είδος πολυτελείας ή υπόθεση κάποιας ξεχωριστής μερίδας  πιστών. Η ιδιαίτερη καλλιέργεια του ασκητικού πνεύματος από τους μοναχούς αποτελεί χάρισμα για την οικοδομή όλου του εκκλησιαστικού σώματος. Και όταν η Εκκλησία μας προβάλλει τους ασκητές ως πρότυπο και δείκτη ζωής, αποβλέπει στην καλλιέργεια ανάλογου τρόπου ζωής σε όλα τα μέλη της.

          Στην προοπτική αυτή εντάσσεται και η νηστεία, κύριο γνώρισμα αυτής της περιόδου, έχει ιδιαίτερη σπουδαιότητα στην πνευματική ζωή. Η νηστεία όχι μόνον ως αποφυγή ορισμένων τροφών, αλλά και τέλειας ασιτίας, ήταν από την αρχή γνωστή στην Εκκλησία. Ο ίδιος ο Κύριος νήστευσε και σύστησε την νηστεία για την καταπολέμηση των πονηρών δυνάμεων. Και η νηστεία της Μ. Σαρακοστής καθιερώθηκε ως ανάμνηση της τεσσαρακονθήμερης νηστείας του Χριστού στην έρημο.

          Στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας η νηστεία συνδυάζεται με την ελεημοσύνη και ο λόγος είναι ευνόητος. Αυτό που στερούμαι εγώ, το προσφέρω σε κάποιον αδελφό που το έχει ανάγκη. Οπότε το ασκητικό πνεύμα της Εκκλησίας συνδυάζεται με την αγάπη προς τους συνανθρώπους μας. Και η αγάπη αυτή συνεπάγεται φροντίδα  για την αντιμετώπιση των προβλημάτων σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο. Μπορεί βέβαια μεμονωμένα πρόσωπα να κάνουν θαύματα, αλλά δεν μπορούν να καθιερώσουν θεσμούς. Ενώ οι συλλογικές προσπάθειες μπορούν να δημιουργήσουν νέες μορφές ζωής.

          Ε, λοιπόν, ένας τέτοιος θεσμός είναι και η Μ. Τεσσαρακοστή, γι’ αυτό είπαμε στην αρχή πως δεν είναι μια απλή λειτουργική περίοδος της Εκκλησίας, αλλά είναι ένας τρόπος, μια άλλη πρόταση ζωής.

          Ας μην ξεπεράσουμε την πνευματική αυτή ευκαιρία μας και αφήσουμε να περάσουν οι μέρες της Μ. Τεσσαρακοστής που αρχίζει από αύριο κιόλας, χωρίς να αξιοποιήσουμε τον πνευματικό και ηθικό πλούτο που αντιπροσωπεύει

Πρωτοπρεσβύτερος Γερασιμάγγελος Στανίτσας