«Η ΒΟΥΗ ΚΑΙ Η ΜΑΝΙΑ» - π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

«Η ΒΟΥΗ ΚΑΙ Η ΜΑΝΙΑ»

«Χτες το βράδυ, σαν έμεινα μόνος στο βουνό, φυσούσε τόσο πολύ κι ο άνεμος ήταν τόσο κρύος, ώστε έκλεισα και την πόρτα και τα παράθυρα και για πρώτη μου φορά κοιμήθηκα νύχτα με τα παράθυρα κλειστά. Μελαγχόλησα λιγάκι.

Να η δοκιμασία του εσωτερικού μας πλούτου: Έχεις, μήπως, με τι να ζεις εσωτερικά, δίχως τις εξωτερικές εντυπώσεις, αν τυχόν στερηθείς την παρουσία και την συναναστροφή των ανθρώπων, τις οπτικές και ακουστικές παραστάσεις του γύρω κόσμου κι αν βυθιστείς σε ολοσχερή μοναξιά; Με φρίκη φαντάστηκα αυτό το ενδεχόμενο.

...........................................................................

Η μοναξιά είναι μια εξαιρετική εμπειρία και μια θαυμάσια άσκηση. Μια εμπειρία, που δείχνει αν έχεις κάποιο πραγματικό περιεχόμενο μέσα στην ψυχή σου, αν μπορείς να ζεις με το εσωτερικό αυτό περιεχόμενο, όταν τα εξωτερικά ελαττωθούν στο ελάχιστο. Γιατί κατά το πλείστον ζούμε με τις εξωτερικές εντυπώσεις – τους ανθρώπους γύρω μας, τις διάφορες υποθέσεις και μέριμνές μας. Τι θα συμβεί, αν όλα αυτά απομακρυνθούν από μας; Τι θα γινόταν, αν κλείνονταν οι αισθήσεις μας, που μας συνδέουν με τον εξωτερικό κόσμο; Με πόνο και κόπο και με τρίξιμο θ’ άνοιγαν τότε οι πόρτες, για να μπούμε στον εσωτερικό κόσμο της ψυχής μας.

Βέβαια, μέσα στον αγοραίο θόρυβο, στον οποίο ζούμε συνήθως, είναι δύσκολο ακόμη και να υποπτευθούμε ότι μέσα στην ψυχή μας υπάρχει ο εσωτερικός αυτός χώρος.»

π. Αλέξ. Ελτσιανίνωφ

«Πνευματικά Κεφάλαια»

Εκδ. ΤΗΝΟΣ, σελ. 172-173

Αυτά που γράφει ο π. Αλέξανδρος με εντελώς άλλη αφορμή, γίνονται εντυπωσιακά επίκαιρα, στις συνθήκες που ζούμε σήμερα, όχι βέβαια μόνον εμείς, αλλά όλη η ανθρωπότητα.

Η ανάγκη περιστολής της διαδόσεως αυτής της σύγχρονης λοιμικής ασθένειας (covid-19), μας επέβαλε την απομόνωση, τον αποκλεισμό και την απαγόρευση κυκλοφορίας προκειμένου να μη... "κυκλοφορήσει" (ή να γίνει, όσο το δυνατόν λιγότερο κάτι τέτοιο) ο ιός αυτός, που ταλαιπωρεί και σκοτώνει.

Η λογική αυτών των μέτρων είναι αυταπόδεικτη και φυσικά αποδεκτή από τους περισσότερους, πλην των συνωμοσιολόγων (θρησκευόμενων και μη) και των φιλελευθεριαζόντων, που συνέχονται από το δέος της περιστολής των δικαιωμάτων και της... παρακολούθησης των προσωπικών δεδομένων... in day after. (Y. N. Harari: Ο κόσμος μετά τον Κορονοϊό, Antifono.gr 26.3.2020)

Αυτό όμως που προκύπτει με αμεσότητα και αφορά τους πάντες είναι το "καυτό" ερώτημα του π. Αλεξάνδρου: «Έχεις με τι να ζεις εσωτερικά, δίχως τις εξωτερικές εντυπώσεις...»;;

Αν η ζωή μας πέρασε και περνάει με το κυνήγι των εντυπώσεων. Αν η βιτρίνα και η διαφήμιση είναι τα target στα οποία στοχεύουμε. Αν κάναμε το παν για να μη μείνουμε μόνοι με τον εαυτό μας, τότε οι μέρες που ήρθαν θα μας είναι πολύ δύσκολες. Τα δεδομένα, οι συνθήκες και η ποιότητα των ημερών φυσικά θα είναι ίδια για όλους. ΟΜΩΣ. Καθένας μας θα δέχεται, θα "περπατάει", και θα προσλαμβάνει όλα αυτά, με τα δικά του "χέρια". Κάτι τέτοιο βεβαίως ισχύει και στην συνήθη διαδρομή της ανθρώπινης ζωής, τώρα όμως έρχεται με την βιαιότητα των συνθηκών, που δεν περιμένουν αλλά... «ξεντύνουν τα πράγματα» (τη ζωή μας δηλαδή) και μένει να είναι ανοιχτό τα ενδεχόμενο να μας φωνάζουν με ειρωνική θρασύτητα: «Ο βασιλιάς είναι γυμνός»! Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ισχύει (και) από εδώ η αποστολική επεξήγηση ότι στην Βασιλεία του Θεού: «... ἑκάστου τό ἒργον τό πῦρ δοκιμάσει...» (Α΄ Κορ. 3, 12).

Μένοντας κανείς "μόνος" και... σφυρηλατούμενος κάτω από την πίεση της απραξίας και μιας ρουτίνας, που κάθε μέρα θα γίνεται απεχθέστερη, θέλοντας και μη, εκδηλώνει και εκφράζει το περιεχόμενό του. «Αν ο άνθρωπος δεν ξέρει και δεν θέλει να προσεύχεται, στα γεράματά του θα πλαντάξει»! Και βέβαια το να προσπαθείς και να εύχεσαι να αποφύγεις την μοναξιά δεν είναι παρηγοριά, είναι δειλία. Ο κορονοϊός μάς έφερε... νωρίτερα τα γεράματα και διακινδυνεύουμε να είμαστε πηγή προβλημάτων για τους δικούς μας («Διατήρησέ με λογικά γλυκό. Δεν θέλω να είμαι "ευσεβής" –πολλοί από αυτούς είναι τόσο ανυπόφοροι–, αλλά ένας ανάποδος γέρος είναι το αγλάϊσμα του διαβόλου», Μεσαιωνική προσευχή, Συνέκδημος, εκδ. ΙΩΝΑΣ, σελ. 144). Πρέπει όμως ΟΛΟΙ, ανήλικοι - ενήλικες - παρήλικες να ξεκαθαρίσουμε στον εαυτό μας ότι η ποιότητα της συμπεριφοράς μας είναι η «ποιότητα» που εκφράζει το περιεχόμενο της καρδιάς μας, απ’ όπου εξέρχονται... (Ματθ. 15, 19). Βοηθάει σ’ αυτό «Η καταναλωτική κοινωνία» (Ζαν Μποντριγιάρ) που έχει ιδανικό την «Κουλτούρα του Ναρκισσισμού» (Κρίστοφερ Λας)!!

Έρχεται σήμερα «Η βουή και η μανία» αυτής της πανδημίας που μας βρήκε και φανερώνει τα δεδομένα μας, την ποιότητά τους, και τις ελλείψεις μας. Όπως και στο ομώνυμο έργο του Νομπελίστα Γουίλιαμ Φώκνερ μέσα στην σύγχυση «της ανθρώπινης οικογένειάς μας» υπάρχουν πολλά τα ενδεχόμενα.

Υπάρχει μια κατηγορία ανθρώπων που θα ’θελαν τον κόσμο του παιδιού. Προστασία, τάξη, αγάπη. Αυτά ως απαίτηση και όχι ως κόπο για να τα αποκτήσουν ως προσωπικά δεδομένα-προσόντα. Αντί ωριμότητας, μια αφελής εγωιστική αυταπάτη (οι άλλοι μου χρωστάνε...), που κάνει αυτούς τους ανθρώπους... κατηγορία με ειδικές ανάγκες! Πολλοί χριστιανοί ατυχώς βολεύονται στον... θηλασμό μιας τέτοιας ανεύθυνης προσδοκίας για ικανοποίηση αυτών των... «πνευματικών τους αναγκών», χωρίς να θέλουν να θυμούνται ότι ο Χριστός μάς είπε να είμαστε αλάτι και φως! Και όπως λέει η Σιμόν Βέϊλ: «Η αγάπη δεν είναι παρηγοριά, είναι φως»!

Ακολουθώ τον Χριστό δε σημαίνει τρέχω πίσω από ψευδαισθήσεις! Πίσω από κάποιον που μου χαϊδεύει τ’ αυτιά και με απατά με ψέματα.

Ούτε μου εξασφαλίζει μια... πνευματική πορεία, περίπατο σε νοτισμένο λιβάδι! Αντίθετα μου εφιστά τον κίνδυνο να χάσω την ψυχή μου (ζωή μου) εξ αιτίας του Ευαγγελίου. Άλλωστε όταν κοινωνάμε «...εἰς ζωήν αἰώνιον» φυσικά δεν εννοούμε να γίνει η εδώ ζωή αιώνιος!!

Μια άλλη κατηγορία, μέσα στην «κοινή ανθρώπινη οικογένεια», είναι οι οξύνοες, που το μυαλό τους τρέχει, και ένα σωρό αντιλήψεις εναλλασσόμενες κυριαρχούν και συγχωνεύονται σ’ αυτό. Σχηματίζουν με τα προσωπικά τους δεδομένα μια ιδεοληψία, ένα ιδεολόγημα και θέλουν να "διαβάσουν" μ’ αυτό ό,τι γίνεται γύρω τους! Έχουν την ειλικρίνεια ιδεολογικής συνέπειας, αλλά αυτό δεν δίνει "πιστοποιητικά" αλήθειας. Ο υποκειμενισμός δεν έχει στέρεα δομή και σαφές νόημα, αλλά μια "χαμαιλεόντια" επικαιροποίηση. Έστω και αν «το πάθος είναι αλήθεια», ατυχώς πολλές φορές «εφιάλτης είναι το όνειρο». Αν το αγωνιώδες ερώτημα-απορία είναι «η εξασφάλιση της ιδιωτικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των προσωπικών δεδομένων» και μήπως (για λόγους τώρα ιατρικούς) συνεχίσουν να μας παρακολουθούν βιομετρικά (όπως φοβάται ο Harari και αναπαράγουν οι του Antifono.gr), τότε δεν «νομιμοποιούμαστε» να συζητάμε για κοινωνική ευθύνη, για παγκόσμια αλληλεγγύη και συνεργασία (έστω στην οικονομία) γιατί η αντίρρηση-αντίδρασή μας είναι απλώς σκοπιμότητα και όχι αγωνία αλήθειας.

Χρήσιμες σκοπιμότητες υπάρχουν άπειρες, δεν καταξιώνουν όμως ενέργειες και... τοποθετήσεις. Αν θα αλλάξει ή όχι η ζωή μας τα επόμενα χρόνια, αυτό δεν μπορεί να είναι κριτήριο διακρίσεως σωστού και λάθους. Όταν αποδεχόμαστε την επιθυμία μας ως κριτήριο του σωστού και του λάθους μένει στο τέλος να μετρούμε σε ποια πλευρά είναι οι περισσότερες ομογνωμονούσες επιθυμίες!! Πάντως το: «Ἡ ψῆφος τῶν πλειόνων κρατήτω» ισχύει για τα διαδικασιακά θέματα, όχι για τα κριτήρια και τον προσανατολισμό. Ο Ρινόκερος, όταν επικρατεί, δεν... μεταλλάσσεται σε σωστή στάση ζωής.

Ένα τέτοιο εσωτερικό περιεχόμενο και μια τέτοια στάση επικαιροποιεί, αφ’ ενός τους Σοφιστές της αρχαιότητας, που φλυαρούσαν συσκοτίζοντες την αλήθεια, και αφ’ ετέρου εξομοιώνεται με τον υποκειμενισμό των εγκυκλοπαιδιστών του Διαφωτισμού, και του εικοστού αιώνα, με την αναίσχυντη τοποθέτηση: «Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε».

Ξεχωρίζουν μέσα σ’ αυτή την εγωιστική παγκοσμιοποίηση του υποκειμενισμού οι άνθρωποι, που, για λόγους που δεν είναι ορατοί από τρίτους, βρίσκονται στην κατηγορία που λέει ο Χριστός: «Δεν βρίσκεσαι μακρυά από την Βασιλεία του Θεού» (Μάρκ. 12, 34). Είναι οι άνθρωποι που λένε με λόγια και έργα ότι «το να αγαπάει ο άνθρωπος με όλη την καρδιά του, με όλο τον νου του, με όλη την ψυχή του... είναι σπουδαιότερο απ’ όλα τα ολοκαυτώματα και τις θυσίες» (Μάρκ. 12, 33). Είναι ΟΛΟΙ οι τίμιοι ανά τους αιώνες και σήμερα άνθρωποι οι οποίοι νοιάζονται για την συμμαρτυρία της συνειδήσεως.

Μια τέτοια στάση απέναντι στο θέμα, είναι και αυτή του Ταρού, στην «Πανούκλα» του Αλ. Καμύ:

«- Με λίγα λόγια, είπε με απλότητα ο Ταρού, αυτό που με ενδιαφέρει είναι να μάθω πώς γίνεται κανείς άγιος.

- Μα εσείς δεν πιστεύετε στον Θεό.

- Ακριβώς. Μπορεί ο άνθρωπος να γίνει άγιος χωρίς Θεό; Αυτό είναι το μόνο συγκεκριμένο πρόβλημα που μ’ ενδιαφέρει σήμερα.»

Του απαντά ο γιατρός Ριέ:

«- Ο ηρωισμός και η αγιότητα δεν με συγκινούν. Αυτό που μ’ ενδιαφέρει είναι να είμαι άνθρωπος.»

Τον Αλ. Καμύ τον εκφράζει ο Ριέ. Το έχει ο ίδιος επιβεβαιώσει. Αυτός ο ίδιος (Αλ. Καμύ) από την άλλη έχει γράψει: «Κάθε μέρα είναι η ημέρα της Κρίσεως».

Ποιος λοιπόν μας κρίνει; Αυτοί εαυτούς; Δεν είναι τόσο επιπόλαιος ο Καμύ. Ξέρει τι σημαίνει φιλαυτία και εγωισμός. Απλώς αυτοί οι ανιδιοτελείς "άθεοι", οι άνθρωποι που ξεχνούν, χάριν των άλλων, τον εαυτό τους, θα ’χουν την δυνατότητα να ξανασκεφτούν την σχέση τους με την Αιμορραγούσα Φιλανθρωπία, τον Χριστό, όταν βρεθούν μπροστά Του. Αλλοίμονο στον άνθρωπο που δεν αγαπάει κανέναν. Αλλοίμονο σ’ όσους ενστερνίζονται την δαιμονική ανάσα: Είμαι όλος δικός μου! Η μοναξιά θα είναι απέραντη και ανυπόφορη. Θα είναι κόλαση... αυτοερωτική. Αιώνια αρρώστια κατά την ρήση του Σ. Φρόϋντ: «Αν δεν αγαπήσουμε θα αρρωστήσουμε».

Έχουν ειλικρίνεια και τιμιότητα ο Ταρού και ο Ριέ. Είναι άνθρωποι με ποιοτικό περιεχόμενο. Υπάγονται στην κατηγορία των ανθρώπων που περιγράφει το Ευαγγέλιο «... εἲδομεν τινά ἐκβάλοντα δαιμόνια ὃς οὐκ ἀκολουθεῖ ὑμῖν...» για τους οποίους ο Χριστός είπε ότι τελικά είναι μαζί Του και θα πάρουν τον μισθό τους ακόμα και για ένα ποτήρι νερό που δώσανε.

Ο κίνδυνος αυτής της ιδιότυπης... "αθεϊστικής" θυσίας και αγάπης είναι αυτό, που περιγράφει ο στάρετς Ζωσιμάς στο βιβλίο του Θ. Ντοστογιέφσκι «Αδελφοί Καραμάζωφ», στην κυρία που τον ερωτά, λέγοντάς του: «Υποφέρω απ’ την απιστία μου», όταν της προτείνει ως θεραπεία την ενεργό αγάπη. Δηλαδή, να αγαπάς κι αυτόν που σε απορρίπτει. Να αγαπάς κι αυτόν που σε βρίζει και σε βασανίζει με τις ιδιοτροπίες του, χωρίς να φαντάζεσαι τον εαυτό σου... υπεράνω. Χωρίς να του απαγορεύεις (του εαυτού σου) να κουραστεί. Χωρίς να παραδίνεσαι σε εγωιστική αυτομαστίγωση τελειομανίας. Ο στάρετς μεταξύ των άλλων «ζωγραφίζει» τον κίνδυνο αυταπάτης όταν λέει στην κυρία για το πρόσωπο ενός γιατρού:

«Όλ’ αυτά είναι ακριβώς όμοια μ’ εκείνα που μου διηγόταν ένας γιατρός εδώ και πολλά χρόνια, παρατήρησε ο στάρετς. Ήταν ένας άνθρωπος ηλικιωμένος κι αναντίρρητα ευφυής. Μίλαγε κι αυτός το ίδιο ειλικρινά, αν κι αστειευόταν, κι αστειευόταν πικρά. Εγώ, έλεγε, αγαπάω την ανθρωπότητα μα απορώ κι ο ίδιος με τον εαυτό μου: Όσο περισσότερο αγαπώ την ανθρωπότητα γενικά, τόσο λιγότερο αγαπάω τον κάθε άνθρωπο χωριστά. Στις ονειροπολήσεις μου, έλεγε, φτάνω συχνά να λαχταράω μέχρι πάθους να εξυπηρετήσω την ανθρωπότητα και ίσως και στ’ αλήθεια να δεχόμουνα να σταυρωθώ για τους ανθρώπους, αν παρουσιαζόταν ξαφνικά μια τέτοια ανάγκη. Κι όμως, παρ’ όλ’ αυτά, δεν μπορώ ούτε δυο μέρες να ζήσω στο ίδιο δωμάτιο μ’ άλλον άνθρωπο. Αυτό το ξέρω από πείρα. Μόλις βρεθεί κάποιος κοντά μου, νιώθω πως μου πληγώνει την ατομικότητά μου και μου περιορίζει την ελευθερία μου. Μπορώ μέσα σ’ ένα εικοσιτετράωρο να μισήσω τον πιο καλό άνθρωπο. Άλλον γιατί τρώει αργά, άλλον γιατί έχει συνάχι και σκουπίζει συνεχώς τη μύτη του με το μαντήλι. Γίνομαι, έλεγε, εχθρός των ανθρώπων μόλις οι σχέσεις μας γίνουν κάπως στενότερες. Μα γι’ αυτό, όσο περισσότερο μισούσα ορισμένους ανθρώπους προσωπικά, τόσο πιο φλογερά αγαπούσα την ανθρωπότητα στο σύνολό της.»

Πάντα είναι χειρότερη μια spiritual αμαρτία από μια material. Ο διάβολος είναι η «δυναμικότερη» επιβεβαίωση αυτής της αλήθειας. Μπορούμε να αοριστολογούμε, ακόμα και θεολογικά, και συγχρόνως «να μη μπορούμε ούτε δυο μέρες να ζήσουμε στο ίδιο δωμάτιο με άλλο άνθρωπο»!

Οι πιεστικές συνθήκες θα φανερώσουν, όσο και αν προσπαθήσουμε να το κρύψουμε, το περιεχόμενό μας. Τώρα λοιπόν σε συνθήκες υποχρεωτικής μοναξιάς και στενής συνύπαρξης

- Ας αγωνιστούμε να δούμε, κατ’ αρχάς, ποιο και τι ποιότητας είναι το εσωτερικό μας περιεχόμενο και πως θα γίνει αληθινότερο.

- Ας βαθύνουμε στον λόγο του Χριστού για υπομονή, όταν μας διαβεβαιοί ότι μόνον έτσι (ἐν τῇ ὑπομονῄ ὑμῶν) θα γίνουμε κύριοι-αφεντικά των ψυχών μας.

- Ας μάθουμε να ξεχωρίζουμε ότι δεν έχει αξία να εστιάζεις τα πράγματα στα εξωτερικά και να περιμένεις αλλαγή της ποιότητας της ζωής από τις ρυθμίσεις... (Y. N. Harari).

Στο βιβλίο του Φώκνερ, το τέταρτο κεφάλαιο περιγράφει μια μαύρη οικογένεια (... η ποιότητα των απορριπτομένων!)  που δεν περιμένει απ’ τις συνθήκες κάτι, αλλά στην οποία, τα ένστικτα, οι ιδέες, τα συναισθήματα, η λογική, συναπαρτίζουν ένα υγιές όλον και ένα κόσμο της πίστης. Η νέγρα Ντίλσυ (βαθύτατα θρησκευόμενη) ξέρει ότι «η απουσία αγάπης οδηγεί στον Άδη».

Ας μάθουμε να προσευχόμαστε συνειδητοποιώντας ότι η προσευχή είναι ένα ραντεβού με αγαπημένο πρόσωπο. Είναι μια μάθηση που, όπως η μουσική, αποχτιέται χρησιμοποιώντας ξένα κείμενα. Είναι το άθλημα της Εκκλησίας (το μεγαλύτερο) που βγάζει από την φυλακή τον Πέτρο. Βέβαια ο άγγελος ήταν που έβγαλε τον Πέτρο από την φυλακή, αλλά η προσευχή της Εκκλησίας έφερε εκεί τον άγγελο!

Ας μάθουμε να μελετάμε το Ευαγγέλιο για να γνωρίσουμε τον Χριστό, ποιός όντως είναι και τι μας λέει. Αρκετή ασάφεια, νοσηρότητα, θρησκοληψία, και δεισιδαιμονίες καλύπτουν το Άγιο Πρόσωπό Του. Φοβίες παμπάλαιες Τον έχουν κάνει μορμολύκειο απ’ το οποίο οι «χριστιανοί» προσπαθούν να... γλυτώσουν. Επιτέλους, μια πίστη που γεννιέται από φόβο και συντηρείται από φοβίες και νομίζει ότι την πανούκλα, την χολέρα, τις πανδημίες, τον κορονοϊό, όλα αυτά τα κάνει... bonus (!) ο Θεός στην ανθρωπότητα, πρέπει να εξαφανιστεί!

Ας δούμε τέλος με ήρεμη σιγουριά όσους ανθρώπους δυσκολεύονται να εμπιστευτούν και να αγαπήσουν το πρόσωπο του Χριστού ή και έχουν και εκφράζουν αντίθε(τ)ες αντιλήψεις. Ας θυμηθούμε τον Χριστό που νοιαζόταν τους σταυρωτές του και ας μεταφέρουμε με ειλικρινή αγάπη σε όσους δυσκολεύονται να Τον αποδεχτούν, το μήνυμά Του, ότι μας περιμένει όλους για να γεμίσουμε την αγκαλιά Του, αφού Αυτός, ούτε αρνείται την αγάπη, (ΕΙΝΑΙ και δεν έχει, απλώς), ούτε απομακρύνεται από μας. Ατυχώς εμείς φεύγουμε, όπως και κάποιοι άλλοι αγαπημένοι Του, από τον Γολγοθά.

Στο βιβλίο «Τα κλειδιά της Βασιλείας» του A. J. Cronin περιγράφεται η περίπτωση ενός άθεου γιατρού του Γουίλι Τάλοχ, που πάει στην Κίνα (τι σύμπτωση) να βοηθήσει ένα συμμαθητή και φίλο του ιεραπόστολο τον Φράνσις Τσίσχολμ, και πεθαίνει από πανούκλα! Διαμείβεται in extremis ο παρακάτω συγκλονιστικός διάλογος:

«- Να γράψεις του γέρου πατέρα μου και να του πεις πως ο γιος του πέθανε με θάρρος. Τι παράξενο...! Δεν μπορώ ακόμα να πιστέψω στον Θεό...

- Δεν έχει σημασία τώρα πια (Ο π. Φράνσις έκλαιγε). Πιστεύει Εκείνος σε σένα.

- Μην έχεις αυταπάτες, φίλε, δεν μετανοώ...

- Κάθε ανθρώπινη θυσία είναι μια πράξη μετανοίας... είπε ο Φράνσις. Ο εφημέριος δεν είπε τίποτε άλλο. Αδύναμα ο Τάλοχ έπιασε το μπράτσο του Φράνσις.

- Παλιόφιλε, ποτέ δεν σε αγάπησα τόσο, όσο αυτήν την στιγμή... που δεν δοκιμάζεις να μου σώσεις την ψυχή με το ζόρι...»

Ας αγωνιστούμε, αδελφοί, χαρούμενα και υπομονετικά, μέσα σ’ αυτή την «βουή και την μανία» που μας βρήκε, να σώσουμε την ψυχή μας.

π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος

πηγή: Ενοριακό info