Άραγε ζούμε τον πρώτο ιαματικό ιό της Ιστορίας; - π. Βασίλειος Θερμός

Άραγε ζούμε τον πρώτο ιαματικό ιό της Ιστορίας;

 π. Βασίλειος Θερμός*

Στην Ιατρική ένα έκτακτο γεγονός (ατύχημα, κάποια άσχετη ασθένεια) ενίοτε γίνεται αφορμή να διαγνωσθή άγνωστο νόσημα. Άλλες φορές αποκαλύπτει την σοβαρότητα νόσου η οποία ήταν ήδη γνωστή.

Το σοκ που επέφερε η πανδημία στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας ήταν μεγάλο. Και αναπάντεχο. Οι κληρικοί μας βίωσαν φοβερές πιέσεις, εξωτερικές αλλά και ψυχικές. Οι λαϊκοί μας μπερδεύτηκαν και πικράθηκαν. Με σεβασμό στον πόνο όλων, τον οποίο μοιράζομαι άλλωστε, θα αποπειραθώ να «κάνω ταμείο» σε αυτή την πρώτη φάση. Είναι βέβαιο ότι θα ακολουθήσουν πολλές και εγκυρότερες αποτιμήσεις και από άλλους.^[1]

                                                           *

Όλες οι φράσεις με πλάγια γράμματα οι οποίες ακολουθούν ειπώθηκαν από συγκεκριμένους Χριστιανούς κατά το τελευταίο δίμηνο, στο διάστημα της απαγόρευσης να συμμετέχουν στην Λατρεία.

Καταπατούν τα δικαιώματά μου!

Νεαρή έγγαμη γυναίκα, πιστή Χριστιανή. Η συνομιλήτρια τής υπενθύμισε ότι αν εξασκήσει το «δικαίωμα» της Λατρείας ίσως γίνει αιτία να πεθάνει κάποιος άγνωστος κάπου αλλού. Όμως εκείνη είχε πεισθή ότι επρόκειτο για απλή γρίπη, συνεπώς κανείς δεν κινδύνευε εξαιτίας της.

Η Θεία Κοινωνία είναι δικαίωμα για το οποίο διαδηλώνω ή δώρο το οποίο αν στερηθώ οφείλω να αναρωτηθώ; Ευτυχώς η Ιερά Σύνοδος τοποθετήθηκε επ’ αυτού: «Συμπεριφορές πού απαιτούν απειλητικά την συμμετοχή στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας απέχουν πολύ από τό πνεύμα της μετανοίας καί από τό γνήσιο Εκκλησιαστικό φρόνημα, πού θεωρεί την Θεία Κοινωνία ως Δώρον καί όχι ως ατομικό δικαίωμα».

Σημαντική διακήρυξη. Είναι αρκετή; Προφανώς όχι.

Ίσως είναι καιρός να αρχίσουμε να δεόμαστε «Ευλογητός ει, Κύριε, δίδαξόν με τα δικαιώματά μου»! Ποια είναι, δηλαδή, από πού τα αντλούμε, πότε υποχωρούν.

Εθισμένοι στην άσκηση των πολιτικών και αστικών δικαιωμάτων μας τα επεκτείνουμε αυτόματα και στη Θεία Ευχαριστία. Λησμονώντας ότι δικαίωμα μετοχής σε αυτή αποκτήσαμε με τον Σταυρό και την Ανάσταση του Χριστού, καθώς και με την Βάπτισή μας στην οποία αυτά γίνονται ενσωματωμένη προσωπική ιδιότητα.

Με άλλα λόγια, μάς διαφεύγει ότι τα δικαιώματά μας δεν είναι παρά δωρεά Εκείνου. Και γι’ αυτό παραιτούμαστε αγαπητικά από αυτά όταν ενδέχεται να κινδυνέψουν άλλες εικόνες Εκείνου, κάποιοι στους οποίους επίσης δωρήθηκε το δικαίωμα στη ζωή και στη Ζωή. Δηλαδή μιμούμαστε Εκείνον που ξέρει από θυσία…

Στην Ιταλία τόσοι θάνατοι, ε, κάποιο ρόλο θα παίζει και ο Πάπας… Ο συγκεκριμένος κύριος μάλλον υπονοούσε κάποια θεία δίκη, αφού εκεί ζουν «παπικοί». (Ήθελα να ήξερα τι έχουν πάθει κάποιοι και σταθερά τούς ονομάζουν παπικούς, ως εάν να ανήκουν σε μια θρησκεία όπου λατρεύουν τον Πάπα).

Εδώ δεν σχολιάζω, περιττεύει.

Έχουν σχέδιο. Τώρα που πέθαναν όσους «έπρεπε» δεν χρειάζονται πια την καραντίνα.

Σχόλιο κυρίας έξω από ναό μετά το τέλος της Λειτουργίας. Προφανώς εννοούσε τις διεθνείς «σκοτεινές δυνάμεις»… Εν τω μεταξύ πλησίαζε ανεπιφύλακτα άλλους εκκλησιαζόμενους.

Ο συνομιλητής της αποφάσισε να επιμείνει:

«Δεν είδατε ότι στη Ρωσία, σε ένα μοναστήρι, παραβίασαν τα μέτρα για χάρη του κόσμου και κατόπιν πέθαναν μοναχοί;»

«Δεν το ήξερα… Είναι Ορθόδοξοι αυτοί;»

Αν ήταν Ορθόδοξοι κακώς πέθαναν. Ίσως, όμως, και να αποκαλύφθηκε έτσι ότι δεν ήταν καλοί μοναχοί.

Άγνοια και παράνοια κάνουν σχεδόν ομοιοκαταληξία. Συσσωρεύθηκαν μπόλικα και τα δύο στο Σώμα του Χριστού. Εκτίμησή μου είναι ότι τα ίδια ακριβώς μέτρα για την πανδημία σε μια ελληνική κοινωνία που δεν θα είχε περάσει την δεκαετή κρίση, θα είχαν τα αντίστροφα αποτελέσματα. Οι μεν κοσμικοί θα είχαν δυσκολία να περιορισθούν απότομα αφού ζούσαν μέσα στη σπατάλη, ενώ οι εκκλησιαστικοί θα συνεργάζονταν καλύτερα διότι δεν θα είχε προσχωρήσει, όπως τώρα, μια μερίδα τους στους «αντισυστημικούς». Βλέπετε, επί δέκα χρόνια το μυαλό ρυθμίστηκε να σκέφτεται έτσι….

                                                *

Δεν έχουμε μόνο αυτά, όμως! Είναι και τα ελπιδοφόρα.

Λειτούργησα μόνος, με τον ψάλτη, έκλαιγε η ψυχή μου.

Δήλωση ιερέα, ο οποίος εβίωσε το πανηγύρι της Ευχαριστίας με πένθος. Χαστούκι στον κληρικαλισμό που μάς μαστίζει.

Ας λάβει άλλος τη θέση μου, που κοινωνά σπάνια.

Ποιος είμαι εγώ που θα με επιλέξουν να πάω;

Απαντήσεις δύο πιστών στην πρόσκληση που τούς απηύθυνε ο εφημέριός τους να εκκλησιασθούν ως επιλεγέντες μεταξύ των 4 επιτρεπομένων. (Μέτρο το οποίο εφήρμοσαν στην ενορία αυτή εκ περιτροπής καθ’ όλο το διάστημα της απαγόρευσης). Οι συγκεκριμένοι εκφράζουν το δίλημμα της συνείδησής τους γιατί να εμποδίσουν άλλους από την Ευχαριστία. Όντως: υπάρχουν κάποια μέλη της Εκκλησίας που είναι πιο πολύτιμα από άλλα, ή με περισσότερα δικαιώματα;

                                                       *

Τι άλλο ακούσαμε/διαβάσαμε ετούτο τον καιρό; Αναλύσεις και πραγματείες. Ας πάρουμε μια γεύση. Κληρικοί οι συγγραφείς αμφοτέρων.

«Κατά τόν Μάξ Βέμπερ πρέπει νά συνεργάζονται στενά ὅλοι οἱ φορεῖς τῆς κοινωνίας, γιά νά μήν ὑπάρξη δυσαρμονία στήν κοινωνία μεταξύ Κράτους, πολιτῶν, καί χαρισματούχων, ἐννοώντας τούς εἰδικούς ἐπιστήμονες, τήν Ἐκκλησία κ.ἄ.

…Ἔτσι, ἡ νόμιμη ἤ γραφειοκρατική ἐξουσία δέν πρέπει νά ἀγνοῆ τήν παραδοσιακή (ἤθη καί ἔθιμα) ἐξουσία, καί τήν χαρισματική (ἀνθρώπους μέ κύρος στήν εἰδικότητά τους) ἐξουσία. Οὔτε ἡ χαρισματική ἐξουσία νά παραγνωρίζη τήν παραδοσιακή καί νόμιμη ἤ γραφειοκρατική ἐξουσία. Οὔτε, βεβαίως, καί ἡ παραδοσιακή ἐξουσία νά παραθεωρῆ τήν νόμιμη ἤ γραφειοκρατική καί χαρισματική ἐξουσία. Σέ μιά εὐνομούμενη Πολιτεία πρέπει νά ὑπάρχη συνεργασία ὅλων. Αὐτό, ἄλλωστε, καθορίζει μέ αὐθεντικό τρόπο τό Σύνταγμα τῆς Χώρας μας».

Ο συντάκτης επικαλείται τις παραπάνω θέσεις προκειμένου να στηρίξει την απαίτησή του να είχε ληφθή υπόψη η Εκκλησία πιο ουσιαστικά κατά την περίοδο αυτή της δοκιμασίας. Αν και όλοι θα το επιθυμούσαμε, το επιχείρημα πάσχει. Και τούτο διότι, είτε τοποθετεί την Εκκλησία στην παραδοσιακή είτε στην χαρισματική εξουσία (δεν μάς το διευκρινίζει), ουδέν εκ των δύο προσφέρει την παραμικρή βοήθεια στα προβλήματα τα οποία ζήσαμε.

Αν η Εκκλησία αποτελεί θεσμό παραδοσιακής εξουσίας, τότε αναπόφευκτα προασπίζεται απλώς τα ήθη και έθιμα. Υπάρχουν αρκετοί Χριστιανοί οι οποίοι έτσι την βλέπουν. Είναι όσοι ενδιαφέρονται μόνο για την «πολιτισμική Ορθοδοξία».^[2]

Αν εκφράζει τη χαρισματική εξουσία, τότε αυτό χρειάζεται να αντανακλάται και στην έμπρακτη εκκλησιολογία της, πράγμα που σήμερα δεν συμβαίνει.

Κατά τον Βέμπερ, χαρισματική εξουσία είναι εκείνη η οποία πηγάζει από ιδιότητες του συγκεκριμένου προσώπου. Οι κληρικοί, όμως, είμαστε χαρισματούχοι κατά την θεανθρώπινη έννοια, όχι κατά την ψυχολογική-κοινωνιολογική. Εντός της εκκλησιαστικής κοινότητας διανέμονται χαρίσματα σε όλους, χωρίς να πηγάζουν από την προσωπικότητα εκάστου.

Η κατά Βέμπερ χαρισματική εξουσία είναι φυσικό ιδίωμα του προσώπου. Γι’ αυτό δεν υπόκειται σε εκλογές και ψηφοφορία, όπως συμβαίνει με τους επισκόπους μας και όπως θα έπρεπε να συμβαίνει και με τους πρεσβυτέρους μας. Αν ένα σώμα, όπως το εκκλησιαστικό, θέλει να αυτοδιοικείται και η πολιτεία σέβεται τις διαδικασίες του προστατεύοντάς τες, δεν προκύπτει πως οι ηγέτες του οφείλουν γίνονται συμμέτοχοι στις πολιτικές αποφάσεις. Είναι εντελώς αντιφατικό να εκλέγεται ο επίσκοπος από την πλειοψηφία ενός σώματος εκλεκτόρων (εν προκειμένω, της Ιεραρχίας), ή ο πρεσβύτερος από έναν μόνο άνθρωπο (τον μητροπολίτη του), και στη συνέχεια να απαιτεί από την πολιτεία να λαμβάνει υπόψη τη γνώμη του ως χαρισματούχου! Δεν είναι δυνατόν να απαιτούμε «μονά-ζυγά δικά μας»! Το (συνταγματικά κατοχυρωμένο) θεσμικό δεν μπορεί να διεκδικεί ως εταίρος υποδυόμενο το προσωποπαγές. Και, μάλιστα, με κριτήρια χαρισματικότητας τα οποία δεν γίνονται δεκτά εκτός του Σώματος.

Με άλλα λόγια, η εναρμόνιση των τριών τύπων εξουσίας συνιστά όραμα της εποχής του Βέμπερ (και προγενέστερο) και δεν μπορεί να συμβή στη νεωτερική κοινωνία στην οποία ζούμε. Αλλά, ακόμη και αν ήταν παραδεκτή ως αρχή, δεν θα περιλαμβανόταν η Εκκλησία σε αυτή, απλούστατα διότι η (ενδοεκκλησιαστική μόνο, το θυμίζω) αγιοπνευματική χαρισματικότητα δεν έχει λαϊκή νομιμοποίηση στην ευρύτερη κοινωνία. Αν κάποιος επιμένει να ισχυρίζεται το αντίθετο, ας αναλογισθή ότι αντίστοιχα σε άλλα κράτη η πολιτεία, σε σοβαρά θέματα, οφείλει κατά συνέπεια να λαμβάνει υπόψη τους εγχώριους σαμάνους και γκουρού (οι οποίοι αποτελούν όντως χαρισματική εξουσία).

Αυτά όλα δεν απαλλάσσουν το κράτος από την υποχρέωση να σέβεται τις θρησκευτικές ευαισθησίες των πολιτών του. Αλλά το ζήτημα είναι πολιτικό, όχι συνταγματικό. Δεν θεμελιώνεται πάνω σε σκεπτικό χαρισματικότητας αλλά στην πολιτική σύνεση και στο ηθικό χρέος να γίνονται σεβαστά τα «πιστεύω» των πολιτών.

Πάμε σε άλλον αρθρογραφήσαντα. Θα σχολιάσω τα γραφόμενα τμηματικά.

«Το Κοσμικό Κράτος ως γνωστόν είναι το άθρησκο Κράτος στο οποίο καμία θρησκεία δεν μπορεί να επηρεάσει το νομοθετικό έργο της Πολιτείας ή να εμποδίσει τον κρατικό εξαναγκασμό για λόγους θρησκευτικής Πίστης». Υπάρχουν πολλές μορφές κοσμικού (δηλαδή νεωτερικού) κράτους, με ποικιλία σχέσεών του με τις θρησκευτικές κοινότητες. Σε αυτό οι θρησκείες βεβαίως και μπορούν να επηρεάσουν το νομοθετικό έργο, στο βαθμό και με τους τρόπους που μπορούν όλοι. Δεν έχουν, όμως, θεσμικό τρόπο να εμποδίζουν τον κρατικό εξαναγκασμό, παρά μόνο τα μέσα που τους παρέχει η «κοινωνία των πολιτών». Αν θέλουμε να υπαγορεύουν ή να ακυρώνουν τη νομοθεσία, τότε αυτό το σύστημα λέγεται θεοκρατία.

«Το Κοσμικό Κράτος, στην τελεία του μορφή, όχι μόνον αδιαφορεί για την Εκκλησία, αλλά θεωρεί ότι δικαιούται να επεμβαίνει και σε θέματα που αποτελούν θρησκευτικά δόγματα και να επιβάλλει την άποψη του». Πότε παρενέβη το ελληνικό κράτος σε δόγματα;

 «Κανόνες, νόμους παράγει, αυτοδυνάμως, μόνον το Κράτος… Σήμερα το κοσμικό Κράτος δεν ανέχεται καμία άλλη δικαιοταξία ως υπερέχουσα της δικής του. Οι θρησκευτικές δικαιοταξίες δεν συνιστούν εξαίρεση του κανόνα». Ξανά το ζήτημα της θεοκρατίας. Το Σύνταγμά μας ορίζει ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό. Το επικρινόμενο εδώ κράτος δεν είναι αυτοφυές. Τα κρατικά όργανα αναδεικνύονται αντιπροσωπευτικά από τον λαό. Έτσι λειτουργούν οι δημοκρατίες. Αν ο συντάκτης της κριτικής θεωρεί κάποιο άλλο πολίτευμα καλύτερο της Δυτικής αστικής δημοκρατίας, ας μάς το πει ευθέως.

Εξάλλου, ποια ακριβώς δικαιοταξία θα έπρεπε να αναγνωρισθή στις θρησκείες ως ανεξάρτητη και παράλληλη με την κρατική; Στη χώρα μας, μάλιστα, έχουμε ήδη τέτοια δείγματα. Ανεξάρτητη και παράλληλη δικαιοταξία δόθηκε με την καθιέρωση του θρησκευτικού γάμου ως ισόκυρου με τον πολιτικό. Επίσης, με την παραχώρηση στο Άγιον Όρος ληξιαρχικών, νομοθετικών, και δικαστικών αρμοδιοτήτων στην επικράτειά του. Ακόμη, με την εκχώρηση δικαστικής εξουσίας στους μουφτήδες. (Εν τω μεταξύ ο συντάκτης το τερματίζει: θα ήθελε τη θρησκευτική δικαιοταξία «υπερέχουσα» της κρατικής!).

Αλλά και επί της ουσίας της νομοθεσίας αναρίθμητες είναι οι επιδράσεις του Χριστιανισμού σε όλη την κοσμική Δυτική έννομη τάξη: κατοχύρωση της μονογαμίας και κολασμός της πολυγαμίας, απαγόρευση της δουλείας, καθιέρωση ως αργίας της Κυριακής και των μεγάλων Χριστιανικών εορτών, μέχρι πρότινος δε στον τόπο μας και απαλλαγή των υποψήφιων θρησκευτικών λειτουργών από την στράτευση. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι θεσμικά αδικημένη, απλώς παγίως συνηθίζει να επικαλείται το νόμο όταν διαπιστώνει ότι αδυνατεί να επηρεάσει την κοινωνία…

«Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Ρωμαίικη Παράδοση, που όχι μόνον αριθμεί συνεχή ιστορία 2000 περίπου ετών, αλλά έχει επί πλέον αποταμιεύσει και τις εμπειρίες πολλών ετών προ Χριστού μέχρι και την δημιουργία των Πρωτοπλάστων, όλες οι εξουσίες προέρχονται από το Θεό και σχηματοποιούνται σε δύο κατηγορίες: στην κοσμική Εξουσία που φροντίζει τις βιοτικές ανάγκες των ανθρώπων και την πνευματική Εξουσία (Ιεροσύνη) που εξυπηρετεί τις πνευματικές και σωτηριολογικές ανάγκες των πιστών». Παραβλέπω την εξωφρενική υπόθεση πως η Ρωμιοσύνη έχει αποταμιεύσει μέχρι και την εμπειρία των πρωτοπλάστων (!), για να παρατηρήσω ότι το πολιτειακό σχήμα το οποίο υπονοείται εδώ (και μάλιστα, ως πρόταση για το σήμερα!) είναι του Βυζαντίου. Την ενοχλητική λεπτομέρεια της Νεωτερικότητας τι τήν κάνουμε; Πρόκειται για προσωρινή αταξία την οποία υφιστάμεθα μέχρι κάποτε να επανέλθουμε στο «αρχαίον κάλλος»; Παρέλκει κάθε σχόλιο.

«Σήμερα το Κοσμικό Κράτος τείνει να γίνει παγκόσμιο και δεν φοβάται εξωτερικούς εχθρούς γι’ αυτό πλέον δεν έχει ανάγκη συμβιβασμών με τις διάφορες θρησκείες. Αντίθετα μπορεί και να ελέγχει τα πρόσωπα που κατέχουν τα ανώτερα ιεραρχικά αξιώματα, ακόμη και να τα επιλέγει». Αυτό που γνωρίζουμε όλοι για τον τόπο μας είναι το ακριβώς αντίθετο: η πολιτεία είχε σχεδόν πάντα λόγο στην εκλογή Αρχιεπισκόπου κατά τον εικοστό αιώνα (δηλαδή πριν εμφανισθή η περιγραφόμενη σκληρή εκδοχή του κοσμικού κράτους), ενώ παραμείναμε εντελώς ανενόχλητοι για πρώτη φορά το 1998, όπως και το 2008, δηλαδή επί των ημερών των αποκαλούμενων «εκσυγχρονιστών»!

«Οι άλλες θρησκείες δεν θα συγκρουστούν με το Κράτος γιατί ούτε ιερατείο έχουν παρά μόνον διδασκάλους αχειροτόνητους, ούτε μυστήρια, ούτε Εκκλησία, με την ορθόδοξη έννοια του Σώματος του Χριστού. Οι προς τα έξω σχέσεις τους με την Κοινωνία ή είναι ανύπαρκτες (όπως στους Προτεστάντες) ή εντάσσονται σε κοσμικές πρακτικές (όπως είναι η εξουσία του Βατικανού ή η επιθετικότητα του Ισλάμ). Αυτές οι θρησκευτικές οντότητες εύκολα μπορούν να προσαρμοσθούν στις υποδείξεις του Κράτους με κάποιους συμβιβασμούς και ανταλλάγματα». Ισχυρίζεται, δηλαδή, πως οι μη Ορθόδοξοι δεν έχουν συνείδηση; Μας λένε τίποτε μήπως η αδιαλλαξία των Άγγλων πουριτανών έναντι των διωκτών τους με αποτέλεσμα τη μετανάστευσή τους στην Αμερική, η Χριστιανική Προτεσταντική φυσιογνωμία του αντιρατσιστικού αγώνα υπό τον Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ κατά της Αμερικανικής φυλετικής πολιτικής, η άχρι θανάτου καρτερία των διωχθέντων Ρωμαιοκαθολικών πιστών στην Ιαπωνία το 1597, η αντίσταση Ρωμαιοκαθολικών θεολόγων και κληρικών προς το Ναζισμό, οι ενστάσεις των «υπερορθοδόξων» Εβραίων απέναντι στη δημοκρατία του Ισραήλ (οι οποίες οδήγησαν στη δολοφονία του Ράμπιν) κ.π.ά.; Και χαρακτηρίζεται ο Προτεσταντισμός ως έχων ανύπαρκτες σχέσεις με την κοινωνία, ενώ είναι πανθομολογούμενη η εγκοσμιότητά του, η οποία φθάνει συχνά στην εκκοσμίκευση; Πόση προχειρότητα και συνθηματολογία πια;

«Η Ελληνική δικαιοσύνη, εξαρτημένη πλήρως από την Παγκοσμιοποίηση, δεν μπορεί να δράσει ανασταλτικά, γιατί οι αποφάσεις της ακολουθούν τις πολιτικές επιλογές της Κυβέρνησης». Εδώ, εκτός από την προσβολή στους Έλληνες δικαστές, εκφράζεται η αυθαίρετη άποψη πως η δικαιοσύνη στη χώρα μας είναι εξαρτημένη «πλήρως» από την παγκοσμιοποίηση. Τι σημαίνει αυτό; Μήπως ο συντάκτης έχει την πληροφορία ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε τις προσφυγές κατά του κλεισίματος των ναών επειδή τάχα έλαβε υπόψη το Κοινοτικό δίκαιο; Αλλά το Γαλλικό Συμβούλιο της Επικρατείας διέταξε το άνοιγμα των χώρων λατρείας επειδή θεώρησε το κλείσιμο «δυσανάλογο μέτρο»! 

«Μέσα από τους διωγμούς, που μπορούν να διαρκέσουν και πολλά χρόνια, ανανεώνεται η Πίστη, καθαρίζεται η Εκκλησία από τα ζιζάνια, ενεργεί απρόσκοπτα η Θεία Χάρη, και τελικά αλλάζει το Πολίτευμα. Σε αυτή τη μάχη η κάθε πλευρά θα δώσει ό,τι καλύτερο έχει και το αποτέλεσμα θα αναδείξει τον ισχυρό. Αυτός θα ανασυντάξει την νέα Πολιτεία, τη res Publica». Εδώ πλέον έχουμε και εσχατολογικό όραμα επί γης: θα αλλάξει το πολίτευμα!

                                                        *

Μήνυμα που έλαβα από εκλεκτό κληρικό. «Ο ‘άγιος’ κορονοϊός είχε τελικά χάρισμα. Με την διόρασή του μάς αποκάλυψε πως η πίστη και η γνώση που είχαμε ήταν ένας βυζαντινός επιφανειακός παγανισμός. Και τα αποτελέσματα αυτής της διάγνωσης-αποκάλυψης θα είναι ολέθρια». Πράγματι. Με το αναπάντεχο αυτό σοκ αποκαλύφθηκαν «πολλών καρδιών διαλογισμοί». Η νόσος είναι ολέθρια και η διάγνωση λυτρώνει.

Άραγε, σε ποιο βαθμό η οξύτητα των αντιδράσεων και ο παραλογισμός των επιχειρημάτων είναι πειρασμός και προσωπική αποτυχία και σε ποιο βαθμό αποτελούν την εύλογη απόρροια μιας προβληματικής εκκλησιολογικής στάσης;

                                                      *

Δώσε ρε άρχοντα!

Γραπτό σχόλιο στο Youtube κάτω από τροπάριο το οποίο ερμηνεύει ή ο Στανίτσας ή ο Βασιλικός (δυστυχώς δεν μπορώ να θυμηθώ, το είχα δει πολύ καιρό πριν).

Τι ακριβώς να δώσει; Τι έχουμε να δώσουμε στον κόσμο; Αν δεν με απατά η μνήμη μου, επρόκειτο για ιδιόμελο της Μεγάλης Σαρακοστής. Δηλαδή μιλούσε για μετάνοια και συντριβή…

                                                      *

Αισθάνομαι ότι εγκαινιάσθηκε περίοδος έντονων ζυμώσεων. Η ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας κινδυνεύει σοβαρά, και εκτός Ελλάδος. Στο παρελθόν είχαμε σχίσμα για 13 μέρες. Τώρα που το ζήτημα είναι περί την Θεία Κοινωνία τι μέλλει γενέσθαι; Σε σκληροπυρηνικό αγγλόφωνο ιστότοπο είδα κάποια σχόλια από Ορθόδοξους Αμερικανούς να ονομάζουν τους επισκόπους μας «άθεους» και τον Μπιλ Γκέϊτς «πρόδρομο του αντιχρίστου»…

Η πανδημία μάς έβαλε σε μια μακρά διαδικασία με άδηλο τέλος. Θέλει πολλή δουλειά και προσευχή για να είναι αυτό το τέλος καλό. Ίσως οι απόγονοί μας να την θεωρήσουν ευλογία.

                                                       *

Ο ιός αποκάλυψε τα υποκείμενα νοσήματα… Μόνο για εκείνους που έκαναν ότι δεν τα βλέπουν, βέβαια.

Και τι πρέπει να γίνει, λοιπόν; Πώς θα τα θεραπεύσουμε; Μα, είναι εφικτό να τα θεραπεύσουμε ποτέ; Και τότε πώς θα προχωρεί η Εκκλησία με αυτά ενεργά; Ότι θα πορεύεται δεν υπάρχει αμφιβολία. Αλλά με ποια έκβαση; Και με πόσες παράπλευρες απώλειες;

Η εν Χριστώ ζωή έχει ερωτήματα άφθονα και διλήμματα μπόλικα. Αδιέξοδα όμως όχι. Όλα όσα φαίνονται σαν αδιέξοδα (μπορούν να) καταλήγουν σε Εισοδικά.

Τα πάντα είναι θέμα προαίρεσης και φρονήματος. Αυτά τα δυο ξεκλειδώνουν την Ιστορία.

Την Μεγάλη Εβδομάδα που πέρασε εκπορεύθηκε ένα ποιμαντικό μήνυμα. Μάθημα κανονικό, στο οποίο οι περισσότεροι μένουμε μετεξεταστέοι. Από πού εξαγγέλθηκε; Από γραφείο μητροπόλεως, από μοναστικό κελί, από άμβωνα, από ραδιοφωνικό σταθμό; Όχι, από το προαύλιο ενός ναού στο Λος Άντζελες...

«Το μαργαριτάρι γεννιέται από την πληγή που υφίσταται το σώμα ενός οστράκου. Και το μαργαριτάρι αυτής εδώ της Μεγάλης Σαρακοστής είναι γέννημα του πόνου τον οποίο ζη το Σώμα της Εκκλησίας εν μέσω μιας θάλασσας δοκιμασιών εξαιτίας του κορωνοϊού. Παρουσιάζεται δε ως η ομορφιά της ευγνωμοσύνης προς τον Κατακτητή του Θανάτου».^[3]

*Ψυχίατρος παιδιών καί εφήβων. Δρ. Θεολογικής Σχολής του Παν/μιου Αθηνών.

Αναπληρωτής καθηγητής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών

---

[1] Αντίστοιχη αποτίμηση για τα «υποκείμενα νοσήματα» της κοινωνίας μας, τα οποία αποκαλύφθηκαν, αποπειράθηκα εδώ: https://www.huffingtonpost.gr/entry/kairos-na-ascholethoeme-kai-me-ta-epokeimena-nosemata_gr_5eb7a5bac5b6c3bd87007c79

[2] https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-destechia-toe-na-eisai-politismika-orthodoxos_gr_5b544bb9e4b0fd5c73c629cb.

[3]  Πασχαλινό μήνυμα 2020 του Σέρβου Επισκόπου Δυτικής Αμερικής Μαξἰμου Βασίλιεβιτς, The Pearl of this Spring is a Fruit of the Entire Humanity's Pain –

https://www.youtube.com/watch?v=UjTz5yzptpU&feature=youtu.be&fbclid=IwAR1VfWUSmnmyxaHpRQGLi-7eL00skKYRYwRooSjJ417a8RNJ8Xy-0O8JIQg.