Ένα Μάθημα για την 25η Μαρτίου 1821 - ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΡΑΤΟΥΛΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΡΑΤΟΥΛΑ

 Ένα Μάθημα για την 25^η Μαρτίου 1821

1.Τι εορτάζουμε την ημέρα αυτή, της 25^ης Μαρτίου; Εορτάζουμε την έναρξη του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα των Ελλήνων για να αποτινάξουν τον ζυγό, την σκλαβιά της Οθωμανικής-τουρκικής κατάκτησης, που κράτησε σε πολλά μέρη του Ελληνισμού από 300 έως 500 χρόνια.

2.Από πότε ξεκινά η Τουρκοκρατία; Ως βασική ημερομηνία θέτουμε την 29^η Μαΐου 1453, οπότε και η πρωτεύουσα του Μεσαιωνικού Ελληνισμού, η Κωνσταντινούπολις, πέφτει στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων, που είχαν αρχηγό τον Σουλτάνο Μωάμεθ Β’.  Σε μερικά μέρη είχε ξεκινήσει νωρίτερα η Τουρκοκρατία (πχ. το 1430 σε Ιωάννινα και Θεσσαλονίκη) και αλλού αργότερα (1461 σε Πόντο και Πελοπόννησο, 1571 σε Κύπρο, 1669 σε Κρήτη), ενώ μερικά μέρη του Ελληνισμού παρέμειναν υπό Λατινική κυριαρχία (πχ. οι Βενετοί σε Επτάνησα) ως την απελευθέρωσή τους.

3.Γιατί αποκαλούμε τους Τούρκους Οθωμανούς; Το σωστό είναι το Οθωμανοί, διότι υπάρχουν πολλά τουρκικά φύλα (όπως οι Σελτζούκοι, οι Ογούζοι, οι Αζέροι κλπ.) και ένα από αυτά ήταν οι Οθωμανοί, που είχαν γενάρχη τον Οσμάν ή Οθμάν. Αυτοί ίδρυσαν την Δυναστεία των Οσμανλιδών ή Οσμανηδών.  Σήμερα η Τουρκία λέγεται αυθαιρέτως έτσι, διότι ο ιδρυτής του νεώτερου τουρκικού κράτους (ο Μουσταφά Κεμάλ) θέλησε να δημιουργήσει Κράτος που θα ενώνει όλους τους Τούρκους.

4.Πώς αντέδρασαν οι Έλληνες στην νέα αυτή κατάσταση της σκλαβιάς ;  Από την πρώτη ήδη δεκαετία Τουρκοκρατίας υπήρχε σε πολλούς η σκέψη και η επιθυμία να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό. Βλέπουμε πριν το 1500 τα πρώτα επαναστατικά κινήματα, όπως του Κλαδά στην Πελοπόννησο, και μετά άλλα πολλά. Υπήρχε σε πολλούς το όραμα πως οι Δυτικοί Χριστιανοί (Βενετοί, Γάλλοι, Γερμανοί, Ισπανοί), και αργότερα οι Ορθόδοξοι Ρώσοι θα βοηθήσουν τους σκλάβους Έλληνες. Αλλά όλα τα κινήματα απέτυχαν, διότι δεν βοήθησαν όσο έπρεπε οι ξένοι ή κοιτούσαν μόνο το δικό τους συμφέρον, ενώ ήσαν πολλές φορές τοπικά και όχι σε όλον τον Ελληνισμό.

5.Πότε έγινε η τελευταία μεγάλη επανάσταση στην Πελοπόννησο κατά των Τούρκων; Πρόκειται για τα Ορλωφικά των ετών 1769-1770, μόλις 50 έτη πριν το 1821. Τότε οι αδελφοί Ορλώφ με παρότρυνση και της Τσαρίνας Μεγάλης Αικατερίνης της Ρωσίας με την παρουσία στην σκλάβα Ελλάδα του Έλληνος Αξιωματικού Παπάζωλη έπεισαν πολλούς Έλληνες ότι θα έλθει ρωσική βοήθεια. Αυτό οδήγησε σε εξέγερση τους Έλληνες, αλλά δεν ήλθε η κατάλληλη βοήθεια και οι Τούρκοι έφεραν Τουρκαλβανικό στρατό και λεηλάτησαν την Πελοπόννησο. Έτσι, όταν θα ξεκινούσε η Επανάσταση του 1821, πολλοί φοβήθηκαν μήπως ξαναγίνει το ίδιο λάθος και οδηγηθούν οι Έλληνες σε σφαγή.

6.Ποια η σημασία της Φιλικής Εταιρείας στην οργάνωση και την έναρξη του Αγώνος; Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε από Έλληνες εμπόρους στην Ρωσία με σκοπό να οργανώσει μία κίνηση εναντίον της Οθωμανικής σκλαβιάς. Όταν μεταφέρθηκε η έδρα της στην Κωνσταντινούπολη, η δράση επεκτάθηκε.

7.Πώς λειτουργούσε η Φιλική Εταιρεία; Η Φιλική Εταιρεία είχε τον δικό της συνωμοτικό κώδικα και με ειδικούς απεσταλμένους μυούσε/ ενέτασσε νέα μέλη. Πολλοί από αυτούς έκαναν πολύ καλή δουλειά, όπως ο Παπαφλέσσας και ο Αναγνωσταράς. Για να οδηγηθούν πιο σωστά οι εξελίξεις, αναζητήθηκε ένας αρχηγός. Αφού αρνήθηκε ο Ιωάννης Καποδίστριας (που ήταν τότε Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας και γνώριζε τα πάντα για την Φιλική και βοηθούσε με τον τρόπο του), απευθύνθηκαν οι Φιλικοί στον Αξιωματικό του Ρωσικού Στρατού και Υπασπιστή του Τσάρου της Ρωσίας Αλέξανδρο Υψηλάντη, ο οποίος και δέχθηκε. 

8.Τι ετοίμασε η Φιλική για την έναρξη της Επαναστάσεως; Έγινε μία σύσκεψη τον Οκτώβριο του 1820 στην Βεσσαραβία (κοντά σε Μολδαβία και Ρουμανία), όπου αποφασίστηκε να γίνει διπλή έναρξη του Αγώνος. Η 1^η στην Μολδοβλαχία (όπου υπήρχαν και Ελληνικοί πληθυσμοί και ήσαν δίπλα τα Ρωσικά σύνορα, με την ελπίδα ότι οι Τούρκοι δεν θα επενέβαιναν, διότι θα φοβούνταν τους Ρώσους-αυτό τελικά δεν έγινε και η Επανάσταση του Υψηλάντη απέτυχε), και η 2^η στην Πελοπόννησο (όπου η αναλογία Ελλήνων και Τούρκων ήταν 8 προς 1, ενώ θα καλούνταν και οι παλαιοί αγωνιστές, σαν τον Θ. Κολοκοτρώνη, που είχαν καταφύγει για χρόνια στα Επτάνησα). Μία από τις αποφάσεις της συνάντησης αυτής ήταν να σταλεί στην Πελοπόννησο, ως αντιπρόσωπος του Υψηλάντη ο φλογερός ιερωμένος Γρηγόριος Παπαφλέσσας. Οι 3 ημερομηνίες για την έναρξη του Αγώνος είχαν οριστεί 1.η 25^η Μαρτίου (Ευαγγελισμός της Θεοτόκου), 2.η 23^η Απριλίου (του Αγίου Γεωργίου) και3.η 21^η Μαΐου (των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης).  Τελικά επικράτησε λόγω συνθηκών η 1^η ημερομηνία.

9.Τι έγινε στις αρχές του 1821, με βάση και όσα είχε σχεδιάσει και η Φιλική Εταιρεία (Φ.Ε.); Στις 6 Ιανουαρίου 1821 καταφθάνει από την Ζάκυνθο στην Μάνη ο Κολοκοτρώνης με εντολή της Φ.Ε., για να βοηθήσει στην έναρξη και την οργάνωση του Αγώνος. Την ίδια ημέρα φεύγει από την Τριπολιτσά, για να πάει στα Ιωάννινα και να χτυπήσει τον Αλή Πασά, ο πασάς του Μωριά Χουρσήτ, μαζί με ισχυρό στράτευμα, αποδυναμώνοντας έτσι τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις στην Πελοπόννησο.  Στα τέλη του μήνα (26-30 Ιανουαρίου 1821) θα πραγματοποιηθεί η Σύσκεψη στην Βοστίτσα (Αίγιον), όπου ο Παπαφλέσσας, ως εκπρόσωπος του Υψηλάντη και έξαρχος-αντιπρόσωπος του Πατριαρχείου ανακοινώνει στους Αρχιερείς και τους Προκρίτους που είναι παρόντες ότι η Επανάσταση θα ξεκινήσει στις 25 Μαρτίου, ενώ εκφράστηκαν από πολλούς φόβοι για κίνδυνο αποτυχίας.

10.Οι Τούρκοι πώς αντιμετώπισαν αυτόν τον αναβρασμό των Ελλήνων, που ήδη τον έβλεπαν; Οι Τούρκοι έβλεπαν πράξεις ασυνήθιστες, ενώ τους είχε τρομοκρατήσει η είδηση της παρουσίας του Κολοκοτρώνη στον Μωριά. Για αυτό και έκαναν το εξής : κάλεσαν στην Τριπολιτσά τους Αρχιερείς και τους Προκρίτους του τόπου, για να μην μπορούν να κινηθούν χωρίς ηγεσία οι Έλληνες. Στην Τριπολιτσά πήγαν πολλοί, μερικοί με συνείδηση ότι θα κινδυνεύουν, διότι γνώριζαν ότι η Επανάσταση θα ξεσπάσει. Μερικοί άλλοι (όπως ο Γ. Σισίνης και ο Π.Π. Γερμανός) με κάποιο πρόσχημα απέφυγαν να πάνε. Πολλοί Πρόκριτοι έλεγαν στους Τούρκους ότι όλα αυτά είναι απλώς φήμες του Αλή πασά.

11.Τελικά πότε ξεκινούν τα επαναστατικά γεγονότα; Παντού ήταν γνωστό ότι γύρω από τις 25 Μαρτίου 1821 θα γενικευτεί ο ξεσηκωμός στην Πελοπόννησο. Είχαν προηγηθεί στις 17 Μαρτίου 1821 δύο καθοριστικά γεγονότα. Το 1^ο στην Μάνη (στην Αρεόπολη) έγινε δοξολογία στον Ναό Ταξιαρχών και οι Μανιάτες παίρνουν τα όπλα (και στις 23 Μαρτίου θα εισέλθουν νικητές στην Καλαμάτα), ενώ το 2^ο θα λάβει χώρα στην Μονή Αγίας Λαύρας στα Καλάβρυτα, όπου για την τοπική εορτή του Αγίου Αλεξίου συγκεντρώνονται οι Πρόκριτοι και οι Οπλαρχηγοί του τόπου και ο τοπικός επίσκοπος Π.Π. Γερμανός ευλογεί τα όπλα (ο Γερμανός στις 25 Μαρτίου θα είναι στην Πάτρα και εκεί θα κηρύξει την Επανάσταση). Γύρω από αυτές τις ημερομηνίες ξεκινούν οι ένοπλες επιθέσεις Ελλήνων εναντίον των Τούρκων.

Η ΗΛΕΙΑ ΤΟΥ 1821

12. Πότε ξεκινά η Επανάσταση στην Ηλεία; Με εντολή της Φιλικής Εταιρείας τα ηλειακά μέλη της κηρύσσουν τον Αγώνα στην Ηλεία. Αυτό συμβαίνει στις τελευταίες 5 ημέρες του Μαρτίου 1821, οπότε κηρύσσεται η Επανάσταση με τον Πρόκριτο Γεώργιο Σισίνη στην Γαστούνη, τον Χαράλαμπο Βιλαέτη στον Πύργο, τον Τζανέτο Χριστόπουλο στην Ανδρίτσαινα, τον Αθανάσιο Γρηγοριάδη στην Ζούρτσα (Νέα Φιγαλία) και αλλού.

13.Ποια ήταν η μεγαλύτερη απειλή για την Επανάσταση στην Ηλεία; Εδώ βρίσκονταν μία από τις πιο ισχυρές πολεμικές μηχανές του Σουλτάνου. Οι Λαλαίοι Τουρκαλβανοί, 1500 ικανά τουφέκια, που ήσαν οι μόνοι σε όλην την Πελοπόννησο, που δεν κρύφτηκαν σε κάστρο, αλλά επενέβησαν, για να καταστείλουν τους επαναστάτες Έλληνες. Έπρεπε να χτυπηθεί η βάση τους, στο Λάλα, για να είναι ασφαλής η επικράτηση της Επανάστασης στην Ηλεία. Αυτή ήταν ιδέα του Χ. Βιλαέτη.

14.Ποια είναι τα πιο σημαντικά πολεμικά γεγονότα το 1821 στην Ηλεία;  Οι μάχες που έγιναν από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο του 1821 ήσαν οι εξής: 1.Η Πολιορκία του Χλεμουτσίου (29 Μαρτίου) από τους Έλληνες, που η επέμβαση των Τουρκαλβανών του Λάλα οδήγησε σε Ελληνική ήττα, 2.Η μάχη των Στενών του Αγίου Αθανασίου Καρύταινας (27-28 Μαρτίου), οπότε οι Έλληνες (και από την περιοχή Ανδρίτσαινας) χτύπησαν τους Τούρκους του Φαναρίου που κατευθύνονταν σε Καρύταινα και Τριπολιτσά, 3.Η Μάχη του Πύργου (3 Απριλίου), οπότε οι Τουρκαλβανοί χτυπούν τους αγωνιστές στον Πύργο, καταστρέφοντας τμήμα της πόλεως, 4.Η μάχη της Αγουλινίτσας (24 Απριλίου), οπότε στην Αγουλινίτσα (Επιτάλιο) συγκρούονται Τουρκαλβανοί και Έλληνες, με τους πρώτους να αναγκάζονται για πρώτη φορά να υποχωρήσουν, 5.Η μάχη του Λαντζοΐου (10 Μαΐου), όταν γίνεται μάχη μέσα στο Λαντζόι και στα αμπέλια μπροστά από το χωριό να πέσει ηρωικά ο Χαράλαμπος Βιλαέτης, 6.Η μάχη των Στενών Κατσαρού (17 Μαΐου), όταν οι Τουρκαλβανοί χτυπούν θανάσιμα τον καπεταν Γιώργη Γιαννιά, μαζί με τους λίγους συστρατιώτες του και 7.Η Πολιορκία και η Άλωση του Λάλα (τέλη Μαΐου έως μέσα Ιουνίου 1821), οπότε οργανωμένοι Έλληνες από Ζάκυνθο, Κεφαλονιά, Αχαΐα, Μεσσηνία, Αρκαδία και Ηλεία πολιορκούν την βάση του Λάλα και μετά από τρεις σημαντικές μάχες υποχρεώνουν τ ους Τουρκαλβανούς σε αποχώρηση από τον τόπο. Η Ηλεία πλέον γίνεται ο πρώτος Νομός της Πελοποννήσου που γίνεται Ελεύθερος από άκρου εις άκρον.  

Επιμέλεια κειμένου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΤΑΣ Φιλόλογος Γυμνασίου Καράτουλα Ηλείας