Μεγάλη Τρίτη 1948 Η μάχη της Βαμβακούς Λακωνίας - Γεώργιος Διον. Κουρκούτας

 
Μεγάλη Τρίτη 27 Απριλίου 1948

Μία ηρωική σελίδα της Χωροφυλακής στην Πελοπόννησο

Η Μάχη της Βαμβακούς στον Πάρνωνα

Το έτος 1948 ήταν από τα πιο κρίσιμα των μεταπολεμικών χρόνων στην Ελλάδα. Η Κομμουνιστική Ανταρσία ή Τρίτος Γύρος  κορυφωνόταν με επιθέσεις σε απομακρυσμένες μονάδες της Χωροφυλακής και του Στρατού, αλλά και σε πόλεις (με σκοπό το πλιάτσικο αγαθών και την αρπαγή πολιτών, ανδρών και γυναικών, για βίαια στρατολόγηση).

Η Ανταρσία αυτή, που υποστηριζόταν (όπως πλέον έχει επιστημονικώς τεκμηριωθεί) από χώρες του Ανατολικού-Σοβιετικού συνασπισμού,  «επισήμως»  έχει εναρκτήρια ημερομηνία την 31^η Μαρτίου 1946 με την επίθεση ομάδος Κομμουνιστών εναντίον των Στρατιωτών και των Χωροφυλάκων στο Λιτόχωρο Πιερίας, ανήμερα των πρώτων μεταπολεμικών Εκλογών, που ανέδειξαν πρώτο κόμμα το Λαϊκόν υπό τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη).

Η Πελοπόννησος θα γίνει ένα από τα πεδία αυτών των συγκρούσεων. Με κύριους άξονες τους ορεινούς όγκους Πάρνωνος και Ταϋγέτου στην Νότιο Πελοπόννησο και το Μαίναλο στην κεντρική, θα αυξηθούν οι επιθέσεις όλην την χρονιά, με την κατάσταση να εκτονώνεται τον Ιανουάριο του 1949 και τις 2 ηχηρές στρατιωτικές ήττες των Κομμουνιστών σε Λεωνίδιο και Άγιο Βασίλειο Αρκαδίας.

Μία περιοχή έντονης κομμουνιστικής δράσεως ήταν αυτή του Πάρνωνος, στην ανατολική Πελοπόννησο, μεταξύ Λακωνίας και Αρκαδίας. Στην περιοχή αυτήν, με επίκεντρο τις Καρυές (Αράχωβα) και την Βαμβακού από τις αρχές του 1948 έχει αναπτυχθεί το 5^ο Τάγμα Χωροφυλακής, με επικεφαλής τον Αριστείδη Κρανιά, για την αντιμετώπιση  εχθρικών ενεργειών. Την νύκτα της Μεγάλης Δευτέρας του 1948, στις 26 Απριλίου, 1000 περίπου κομμουνιστές αντάρτες (υπό την ηγεσία των Κονταλώνη, Κωνστανταράκου, Πέρδικα, Ατζακλή και Βρεττάκου) θα ξεκινήσουν από τις βάσεις τους σε περιοχές του όρους Πάρνωνος, για  να χτυπήσουν τους 3 Λόχους του 5^ου Τάγματος Χωροφυλακής, που κρατούσαν τα πέριξ της Βαμβακούς υψώματα.

Η επίθεση ξεκίνησε στις 4.45 το πρωί της Μεγάλης Τρίτης 27 Απριλίου 1948 κατά των εξωτερικών φυλακίων της Βαμβακούς.  Η μάχη ήταν πολύ σφοδρή και πολύωρη. Κράτησε από τις πρωινές ώρες μέχρι το μεσημέρι. Οι επιθέσεις αποκρούονται, με απώλειες μεγάλες και από τις 2 πλευρές. Την άλλη μέρα, το πρωί της Μεγάλης Τετάρτης, μέσα από μία διαδρομή γεμάτη εμπόδια, θα φτάσουν οι πρώτες ενισχύσεις για τους αμυνομένους, που κατάφεραν να αντέξουν. Η μάχη κρίθηκε από την αποφασιστικότητα των ανδρών της Χωροφυλακής, αλλά εκείνο το Πάσχα πολλές ελληνικές οικογένειες θα ζούσαν τον δικό τους Γολγοθά, μαθαίνοντας πως ανάμεσα στους νεκρούς είναι τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Για να κατανοήσει κανείς την σημασία της μάχης, να αναφέρουμε ότι  την ημέρα εκείνη της Μεγάλης Εβδομάδος του 1948 έπεσαν στην Βαμβακού 29 άνδρες της Τριλοχίας της Χωροφυλακής, ενώ οι τραυματίες ανήλθαν στους 45. Οι απώλειες των επιτιθέμενων κομμουνιστών θα ξεπεράσουν τους 100.

 Όλο το 1948 θα κυλήσει δραματικά, με ανάλογες κομμουνιστικές επιθέσεις να πλήττουν πόλεις, όπως η Ζαχάρω, η Κρέστενα, τα Λεχαινά, το Αίγιο, η Χαλανδρίτσα Αχαΐας, τα Καλάβρυτα και η Δημητσάνα. Όλα θα κριθούν στα τέλη του 1948 και τις αρχές του 1949, τόσο με την άφιξη των ΛΟΚ και της 9^ης Μεραρχίας στην Πελοπόννησο, όσο και με τις νίκες του Ελληνικού Στρατού σε Λεωνίδιο και Άγιο Βασίλειο. Σήμερα ένα απέριττο μνημείο στην είσοδο της ορεινής Βαμβακούς με τα ονόματα των 29 πεσόντων θυμίζει την τραγική και ηρωική σελίδα της μεταπολεμικής Πελοποννήσου, όπου για μία ακόμη φορά πρωταγωνίστησαν οι άνδρες της θρυλικής Χωροφυλακής.

Γεώργιος Διον. Κουρκούτας

Φιλόλογος-Συγγραφέας

Πεσόντες Βαμβακούς

Μεγάλη Τρίτη 27 Απριλίου 1948

Άνδρες της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής που έπεσαν υπέρ Πίστεως και Πατρίδος στην Μάχη της Βαμβακούς

Ενωμοτάρχης	Καπέλης Αντώνιος	Του Γεωργίου
Ενωμοτάρχης	Ρήγας Παναγιώτης	Του Χρήστου
Υπενωμοτάρχης	Θωμόπουλος Ιωάννης	Του Θεοδώρου
Υπενωμοτάρχης	Καραλής Χρήστος	του Αριστοτέλους
Υπενωμοτάρχης	Κουτσάκης Χριστόφορος	Του Ιωάννου
Υπενωμοτάρχης	Τρίβλης Νικόλαος	Του Αθανασίου
Χωροφύλαξ	Αγάθος Σπυρίδων	Του Νικολάου
Χωροφύλαξ	Αγγέλης Φωκίων	Του Εμμανουήλ
Χωροφύλαξ	Αλμπάνης Γεώργιος	Του Ηλία
Χωροφύλαξ	Αντωνάκης Ιωάννης	του Ηλία
Χωροφύλαξ	Αποστολάκος Σταύρος	Του Χαριλάου
Χωροφύλαξ	Βαρελιτζίδης Ιωάννης	Του Μιχαήλ
Χωροφύλαξ	Βιτζηλάτος Γεράσιμος	Του Βικεντίου
Χωροφύλαξ	Βλαχάκης Κωνσταντίνος	Του Παναγιώτου
Χωροφύλαξ	Γεωργιάδης Σπυρίδων	Του Δημητρίου
Χωροφύλαξ	Δρογγογιαννάκης Ιωάννης	Του Δημητρίου
Χωροφύλαξ	Καβαλιώτης Αθανάσιος	Του Γεωργίου
Χωροφύλαξ	Καπότας Γεώργιος	Του Νικολάου
Χωροφύλαξ	Κάτζιος Νικόλαος	Του Θωμά
Χωροφύλαξ	Κουτάς Δημήτριος	Του Φωτίου
Χωροφύλαξ	Κωνσταντινίδης Παναγιώτης	Του Νικολάου
Χωροφύλαξ	Λευτεριώτης Αργύριος	Του Μαρίνου
Χωροφύλαξ	Μιχέλης Ιωάννης	Του Εμμανουήλ
Χωροφύλαξ	Μπέλλος Ιωάννης	Του Αναστασίου
Χωροφύλαξ	Παλατζάς Γεώργιος	Του Θωμά
Χωροφύλαξ	Πουλιάρης Τηλέμαχος	Του Δημητρίου
Χωροφύλαξ	Προκοπιάδης Κωνσταντίνος	Του Παναγιώτου
Χωροφύλαξ	Ρουμελιώτης Ιωάννης	Του Γεωργίου
Χωροφύλαξ	Χαρίτων Ελευθέριος	Του Μιχαήλ

 

Πηγές πληροφοριών : Ιστορικά Αρχεία Ελληνικής Χωροφυλακής, Αποστόλου Δασκαλάκη «Ιστορία της Ελληνικής Χωροφυλακής», Μνημείο μάχης, προφορικές μαρτυρίες.

 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ –ΕΡΕΥΝΑ Γεώργιος Διον. Κουρκούτας Καθηγητής –φιλόλογος