Γάμος – παρθενία - ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος (Καντιώτης)

Γάμος – παρθενία

«Χαῖρε, ἡ στήλη τῆς παρθενίας» (Ἀκάθ. ὕμν. Τ1α΄)

Εἶνε, ἀγαπητοί μου, ἡ τετάρτη (Δ΄) στάσις τῶν Χαιρετισμῶν, ἀπὸ τὸ ταῦ (Τ) μέχρι τὸ ὠμέγα (Ω), καὶ περιέχει τριανταέξι (36) χαιρετισμοὺς πρὸς τὴν ὑπεραγία Θεοτόκο. Πρῶτος χαιρετισμὸς εἶνε τὸ «Χαῖρε, ἡ στήλη τῆς παρθενίας»(Ἀκάθ. ὕμν. Τ1α΄). Ἂς προσπαθήσουμε νὰ ἐξηγήσουμε αὐτὸν τὸν χαιρετισμό.

* * *

«Χαῖρε, ἡ στήλη τῆς παρθενίας». Ὄχι μόνο ἐδῶ ἀλλὰ κι ἀλλοῦ καὶ στὸ τέλος τοῦ ἀποδείπνου, στὸ πρόσωπο τῆς Παναγίας, ἐγκωμιάζεται ἡ παρθενία. Μπορῶ νὰ πῶ, ὅτι ὁλόκληρος ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος εἶνε ἕνα ἀπαράμιλλο ἐγκώμιο τῆς παρθενίας. Ἀλλὰ πρέπει νὰ προσέξουμε. Ἐπειδὴ τόσο πολὺ ἐγκωμιάζεται ἡ παρθενία, δὲν πρέπει νὰ παρασυρθοῦμε καὶ νὰ ποῦμε ὅτι περιφρονεῖται ὁ γάμος. Ὄχι.

 Ο ΓΑΜΟΣ εἶνε ἱερὸς θεσμός. Εἶνε ἕνωσις ἀνδρὸς καὶ γυναικός, ποὺ ἀποβλέπει στὴν συμπλήρωσι. Ὁ ἄνθρωπος εἶνε ἐλλιπής. Ἡ γυναίκα εἶνε τὸ ἕνα ἥμισυ καὶ ὁ ἄνδρας τὸ ἄλλο· ἡ ἕνωσί τους, ὁ γάμος, εἶνε ἡ ὁλοκλήρωσι τοῦ ἀνθρωπίνου ὄντος. Ἐκεῖνα ποὺ ἔχει ἡ γυναίκα, δὲν τὰ ἔχει ὁ ἄντρας, κ᾿ ἐκεῖνα ποὺ ἔχει ὁ ἄντρας, δὲν τὰ ἔχει ἡ γυναίκα. Γι᾿ αὐτὸ ματαιοπονοῦν ὅσοι ἐπιδιώκουν νὰ φέρουν ἰσοπέδωσι. Ἡ γυναίκα ἔχει ἀξία ὡς γυναίκα καὶ ὁ ἄντρας ὡς ἄντρας. Ἀφ᾿ ἧς στιγμῆς ὁ ἄντρας ἀρχίζει νὰ κάνῃ τὴ γυναῖκα καὶ ἡ γυναίκα τὸν ἄντρα, ἐπέρχεται ἐξευτελισμὸς καὶ τῶν δύο.

Ἕνωσις λοιπὸν ἱερὰ ὁ γάμος, ἱερὸς καὶ ἅγιος θεσμός. Ἀκόμα, ὁ γάμος εἶνε «μυστήριον μέγα» (Ἐφ. 5,32). Ἕνα ἀπὸ τὰ ἑπτὰ μυστήρια τῆς ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Ἀποβλέπει πρῶτον στὴν ἀλληλοβοήθεια καὶ μετὰ στὴν τεκνογονία, μὲ τὴν ὁποία διαιωνίζεται τὸ γένος μας.

Ὁ γάμος θεσπίσθηκε ὡς μονογαμία. Διότι σὲ κάθε ἄνδρα ἁρμόζει μιὰ γυναίκα καὶ σὲ κάθε γυναῖκα ἕνας ἄνδρας. Αὐτὸ τὸ ἀπέδειξε καὶ ἡ στατιστική· σὲ ἑκατὸ γεννήσεις, πενήντα περίπου εἶνε κορίτσια καὶ πενήντα ἀγόρια. Ἔτσι ὥρισε ὁ Θεός· ἕνας ἄντρας – μιὰ γυναῖκα. «Πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησε»(Ψαλμ. 103,24). Ἂν εἶχε ἄλλο σκοπὸ ὁ Θεός, νὰ εἶνε ὁ ἄνθρωπος πολύγαμος, νὰ ἔχῃ ἕνας ἄντρας πολλὲς γυναῖκες (ὅπως λέει τὸ Κοράνιο), τότε ἔπρεπε, ὅπου γεννιέται ἕνας ἄντρας νὰ γεννιῶνται ἑπτὰ γυναῖκες. Δὲν συμβαίνει αὐτό. Ἕνας καὶ ἕνας γεννιῶνται. Μόνο σὲ ἐποχὲς ἀνώμαλες, ὅπως ἦταν ὁ Α΄ καὶ ὁ Β΄ παγκόσμιος πόλεμος, ἡ ἰσορροπία ἀνετράπη. Τότε ἑκατομμύρια ἄντρες σκοτώθηκαν, καὶ μετὰ στὴ Γερμανία καὶ στὴ Γαλλία ἔγινε ἐκεῖνο ποὺ εἶπε ἡ προφητεία, ὅτι ἑπτὰ γυναῖκες θὰ ζητοῦν ἕνα ἄντρα καὶ δὲν θὰ τὸν βρίσκουν (βλ. Ἠσ. 4,1). Ὅταν ὅμως ὑπάρχει εἰρήνη, τότε ὑπάρχει ἰσορροπία μεταξὺ τοῦ ἀνδρικοῦ καὶ τοῦ γυναικείου πληθυσμοῦ.

Τὸ μονόγαμον ἐγκωμιάζει ἡ Ἐκκλησία. Γι᾿ αὐτὸ ὁ πρῶτος γάμος εἶνε εὐλογημένος. Ὁ ἑπόμενος εἶνε κατώτερος. Δὲν τὸν τιμᾷ τόσο ἡ Ἐκκλησία. Ἀπὸ ἐπιείκεια ἐπιτρέπει δεύτερο γάμο, καὶ ἀπὸ ἄκρα συγκατάβασι ἐπιτρέπει κάποτε τρίτο γάμο. Ὁ Μέγας Βασίλειος λέει· πηγαίνετε στὸ δάσος καὶ ἰδέστε τὸ τρυγόνι. Ζῇ ζευγαρωτά, ἀρσενικὸ καὶ θηλυκό. Ἂν ὅμως σκοτωθῇ τὸ ἕνα, τὸ ἄλλο δὲ ζευγαρώνει πλέον. Καὶ μόνο αὐτό; ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ θὰ χηρεύσῃ ἀλλάζει φωνή, κελαηδεῖ λυπηρά. Κ᾿ ἐμεῖς, τυφλοὶ καὶ κουφοί, δὲν διδασκόμεθα. Γυναῖκες καὶ ἄντρες, μόλις χηρεύσουν ξεχνοῦν τὰ πάντα καὶ ζητοῦν νέο σύντροφο.

Ποιά εἶνε ἡ τάξις τῆς Ἐκκλησίας μας; μιὰ γυναίκα – ἕνας ἄντρας. Καὶ τὸ σπουδαιότερο· παρθένοι καὶ οἱ δύο. Δύο ποτήρια κρυστάλλινα μὲ καθαρὸ νερό, ὅταν σμίξουν, δημιουργοῦν τὸ ἰδεῶδες κρᾶμα. Τὰ ἄλλα εἶνε ἔξω ἀπὸ τὴ χριστιανικὴ πίστι καὶ παράδοσι.

Ἀρκετὰ εἴπαμε γιὰ τὸ γάμο. Ὑπάρχει ὅμως καὶ μιὰ ἄλλη κατάστασις, ἀνωτέρα, τὴν ὁποίαἐπίσης εὐλογεῖ ἡ Ἐκκλησία μας· εἶνε

Η ΠΑΡΘΕΝΙΑ. Τί εἶνε ἡ παρθενία; Ὅπως ἕνα κερὶ τὸ ἀνάβεις στὴν εἰκόνα καὶ καίγεται ὁλόκληρο, ἔτσι καὶ ὅποιος μένει παρθένος γιὰ τὸν Κύριο κάνει μιὰ ὁλοκληρωτικὴ θυσία. Δὲν εἶνε τίποτα νὰ κάψῃς ἕνα κερί· τὸ σπουδαῖο εἶνε νὰ κάνῃς λαμπάδα ὅλο σου τὸ εἶναι, ψυχὴ καὶ σῶμα, γιὰ τὸ Χριστό, νὰ ὑπηρετήσῃς τὸ Θεὸ ἐργαζόμενος σὲ ἱεραποστολικὰ καὶ πνευματικὰ ἔργα· αὐτὸ εἶνε ἡ παρθενία.

Εἶνε εὔκολο; Γιὰ τοὺς ἀγγέλους ναί, ποὺ δὲν ἔχουν σῶμα καὶ δὲν γνωρίζουν γάμο. Ἔτσι θὰ εἶνε κάποτε γιὰ ὅλους ἡ ζωή, μετὰ τὴν κοινὴ ἀνάστασι· στὸν οὐρανὸ δὲν ὑπάρχει γάμος, ὅπως ἀκοῦμε τὴ Μεγάλη Τρίτη(βλ. Ματθ. 22,29- 30). Ἐδῶ αὐτὸ εἶνε δύσκολο. Διότι καλεῖται ὁ ἄνθρωπος, ποὺ ἔχει σάρκα μὲ ῥοπὲς καὶ κλίσεις ἀπὸ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα, νὰ ζήσῃ βίον ἀγγελικόν, ὡς «ἔνσαρκος ἄγγελος» ὅπως ὁ προφήτης Ἠλίας.

Ἐγκωμιάζεται ἡ παρθενία ἀπὸ τοὺς ἁγίους πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μας. Μποροῦμε νὰ ποῦμε μὲ ἁπλῆ γλῶσσα, ὅτι ὁ γάμος εἶνε ἀσήμι καὶ ἡ παρθενία χρυσάφι. Διάλεξε καὶ πάρε· εἶσαι ἐλεύθερος, δὲν σὲ βιάζει κανείς. Ἡ παρθενία δὲν εἶνε ἐντολή, εἶνε προτροπή. Τὸ εἶπε ὁ Χριστὸς καθαρά· «ὁ δυνάμενος χωρεῖν χωρείτω» (Ματθ. 19,12). Ὅποιος μπορεῖ, ἂς κάνῃ τὸ ἅλμα, νὰ περάσῃ τὸν ποταμὸ τῆς ζωῆς. Εἶνε εὔκολο νὰ σταθῇς στὴν ὄχθη τοῦ Ἀξιοῦ, νὰ κάνῃς ἕνα ἅλμα καὶ νὰ βρεθῇς ἀπέναντι; Εἶνε δύσκολο· ἔ, τόσο δύσκολο καὶ ἀκατόρθωτο ἀνθρωπίνως εἶνε νὰ κάνῃς τὸ ἅλμα τῆς σαρκός, ἡ ὁποία εἶνε ῥεῦμα, ἄβυσσος, θηρίο.

 * * *

Τελειώνοντας λέω, ὅτι ὅπως τιμοῦμε τὸ γάμο, ἔτσι νὰ τιμοῦμε καὶ τὴν παρθενία. Ὑπῆρξαν αἱρετικοὶ ποὺ ἐμπόδιζαν τὸ γάμο (τὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ τὸ θεωροῦσαν ἁμαρτία), γι᾿ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία τοὺς κατεδίκασε αὐστηρά. Ἀλλ᾿ ὅπως αὐτὸς ποὺ ἐμποδίζει τὸ γάμο ἁμαρτάνει, ἔτσι καὶ ὅποιος ἐμποδίζει τὴν παρθενία.

Περίεργη ἡ κοινωνία μας. Ἂν μέσ᾿ στὸ πλῆθος βρεθῇ ἕνας νέος ἢ μιὰ νέα μὲ τέτοια διάθεσι, δέχονται κατακραυγή. Σπάνιο πρᾶγμα στὴν ἐποχή μας ἡ παρθενικὴ ζωή. Παλαιότερα μέσα στὰ δέκα κορίτσια ἕνα ἀφιερωνόταν στὸ Θεό, τώρα μέσα στὰ χίλια ζήτημα νὰ βρεθῇ ἕνα. Ὅσο σπάνιο εἶνε τὸ διαμάντι, τόσο καὶ ἡ παρθενία. Κάπου - κάπου κανένα κορίτσι ἀποφασίζει νὰ πάῃ σὲ μοναστήρι ἢ νὰ μείνῃ στὸν κόσμο ὡς ἱεραποστολικὸ πρόσωπο καὶ νὰ προσφέρῃ δωρεὰν τὶς ὑπηρεσίες της, ὅπως λ.χ. οἱ νοσοκόμες ποὺ σὰν ἄγγελοι ἀφοσιώνονται στοὺς ἀρρώστους. Ἅμα δοῦν λοιπὸν κάπου τέτοια διάθεσι, μάνα πατέρας γειτονιά, ὅλοι πέφτουν πάνω· καὶ ψάχνουν νὰ βροῦν, ποιός παπᾶς ἢ δεσπότης εἶνε ὁ αἴτιος! Εὐλογημένε ἄνθρωπε· τὸ νὰ θέλῃ ἕνας νὰ ζήσῃ παρθενικὴ ζωὴ εἶνε σπόρος ποὺ δὲν τὸν σπέρνει ἄνθρωπος· τὸν σπέρνει ὁ Θεός. Γιατί λοιπὸν γίνεσαι θεομάχος; Οἱ παρθενομάχοι πολεμοῦν τὸ Θεό.

Στὴν Ἐκκλησία μας ὑπάρχει τὸ μέτρο καὶ ἡ ἁρμονία. Ὑπάρχει ἡ παράταξις τῶν ἐγγάμων. Ἔγγαμοι ἦταν οἱ γονεῖς τῆς Παναγίας Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννα, οἱ γονεῖς τοῦ τιμίου Προδρόμου Ζαχαρίας καὶ Ἐλισάβετ, οἱ γονεῖς τῶν μεγάλων Πατέρων καὶ ἱεραρχῶν καὶ μάλιστα οἱ μητέρες τους (Ἐμμέλεια, Νόνα, Ἀνθοῦσα κ.ἄ.)· νεώτερο δὲ παράδειγμα πιστῆς ἐγγάμου γυναικὸς εἶνε ἡ Ναταλία σύζυγος τοῦ ἥρωος Παύλου Μελᾶ, ποὺ σὲ ἡλικία 22 ἐτῶν ἔμεινε χήρα καὶ ἔζησε 90 χρόνια πιστὴ στὴ μνήμη του, σὰν τρυγόνα! Ἀλλὰ στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχει καὶ τὸ τάγμα τῶν παρθένων, μὲ τοὺς ἀποστόλους Παῦλο καὶ Ἰωάννη, τοὺς πατέρας, τοὺς ὁσίους καὶ μάρτυρες, ὅπως τὸν ἅγιο Ἀντώνιο, τὶς ἅγιες Παρασκευή, Κυριακή, Εἰρήνη κ.λπ.. Κορυφαία δὲ τοῦ χοροῦ τῶν παρθένων εἶνε ἡ ὑπεραγία Θεοτόκος, ἡ «στήλη τῆς παρθενίας».

Ἀλλὰ ποῦ ὁμιλῶ, ἀγαπητοί μου; Γίναμε θεομπαῖχτες. Στὴν ἐκκλησία λέμε «Χαῖρε, ἡ στήλη τῆς παρθενίας» καὶ «Τὴν ὡραιότητα τῆς παρθενίας», καὶ ἔξω; Τί ἐμπαιγμός! Στατιστικὲς λένε ὅτι, μέσα σὲ ἑκατὸ γυναῖκες εἶνε ζήτημα ἂν δέκα εἶνε παρθένες. Οἱ ἄλλες; Φρίκη. Καὶ ἐδῶ βρίσκεται, ὅπως λένε κοινωνιολόγοι, μία αἰτία τῶν διαζυγίων.

Γι᾿ αὐτὸ ὅταν ἔγινα ἐπίσκοπος ἔκανα ἀγῶνα σκληρὸ καὶ ἔγινα ἐμπαιγμὸς τῶν δημοσιογράφων μέχρι τὸ ἐξωτερικό, διότι καταπολέμησα τὴ συνήθεια, μόλις ἀρραβωνιαστοῦν οἱ νέοι νὰ σμίγουν, τῇ προτροπῇ τῶν γονέων. Ὦ πατρίδα, πῶς σὲ κατήντησαν οἱ μοντέρνες ἰδέες! Θυμᾶμαι δὲ καὶ τὸ 1944 στὴν Κοζάνη κάτι ποὺ εἶδα μὲ τὰ μάτια μου καὶ ἔφριξα· νὰ κάνουν παρέλασι φεμινίστριες, γυναῖκες ἐπηρεασμένες ἀπὸ ἰδέες τοῦ Μάρξ, καὶ νὰ φωνάζουν «Κάτω ἡ παρθενία!». Ἔτσι ἐπικράτησε ἡ ἀθλιότης καὶ ἡ παρθενία ἔγινε εἶδος σπάνιο.

Κορίτσια! τιμῆστε τὴν παρθενία. Μείνετε πιστές. Ἕνας ἄντρας γιὰ κάθε γυναῖκα καὶ μιὰ γυναίκα γιὰ κάθε ἄντρα. Τότε δὲν θὰ εἴμαστε θεομπαῖχτες, ἀλλὰ εἰλικρινῶς θὰ λέμε στὴν Παναγία· «Χαῖρε, ἡ στήλη τῆς παρθενίας.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος (Καντιώτης)