Δημοσιογραφία και Εκκλησία - Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Δημοσιογραφία και Εκκλησία

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ένα απ' τα καυτά θέματα της επικαιρότητας. Πώς μπαίνει η δημοσιογραφία στον χώρο της Εκκλησίας; Με ποιό θεωρητικό και πρακτικό οπλισμό; Και με ποιά επιδίωξη;

Καθημερινά βλέπουμε στις εφημερίδες μας ρεπορτάζ για εκκλησιαστικά θέματα. Συχνά, οι τίτλοι, με τους οποίους παρουσιάζεται η ειδησεογραφία, είναι εντυπωσιακοί ή και προκλητικοί. Προδίδουν την πρόθεση των συντακτών ή των αρχισυντακτών να διεγείρουν τον οίκτο ή τη λαϊκή αγανάκτηση. Και το περιεχόμενο του χρονικού ή του άρθρου αποκαλύπτει πως δεν πρυτανεύει ο σεβασμός προς την αλήθεια και το χρέος μιας αμερόληπτης και αντικειμενικής ενημέρωσης του λαού, αλλά εξυπηρετούνται άλλοι στόχοι και διευκολύνονται άλλες επιδιώξεις.

Το ίδιο φαινόμενο παρουσιάζεται και στην τηλεοπτική ενημέρωση. Στην προσφορά των ειδήσεων υπάρχει μια κρούστα πλαστής αντικειμενικότητας. Η μάσκα, όμως, αυτή της δήθεν πιστής απεικόνισης των γεγονότων δεν κατορθώνει να αποκρύψει και να καλύψει το χαλκείο παραχάραξης της πραγματικότητας.

Απλά και ειλικρινά θα βάλουμε το δάχτυλο στην πληγή. Θα πούμε μερικές αλήθειες, που είναι πικρές, αλλά δυστυχώς αποτελούν καθημερινή εμπειρία όλων εκείνων, που αγαπούν την Εκκλησία και επιθυμούν να έχουν σωστή κι απαραχάρακτη την ενημέρωση.

1. Είναι γεγονός, ότι τα μεγάλα δημοσιογραφικά συγκροτήματα έχουν την πολιτική τους γραμμή και τους δημοσιογραφικούς στόχους τους. Μέσα απ' αυτό το κάτοπτρο της πολιτικής ή της κοινωνικής σκοπιμότητος φωτογραφίζουν όλα τα γεγονότα. Ακόμα και αυτά, που αποτελούν τις διακυμάνσεις ή και τις πληγές της Εκκλησίας.

Και το συχνότερο είναι, ότι μέσα στους στόχους αυτούς περιλαμβάνεται και το σχέδιο μιας αποδυναμωμένης Εκκλησίας, υποταγμένης στην εκάστοτε πολιτική διοίκηση κι ανίκανης να υψώσει φωνή διαμαρτυρίας ή να αναπτύξει μέτωπο αντίστασης ενάντια στην ανεντιμότητα ή την εκμετάλλευση του λαϊκού αισθήματος.

Αυτό σημαίνει, ότι η δημοσιογραφία, είτε σαν είδηση είτε σαν επιφυλλίδα ή σαν δοκίμιο, περνάει από το κόσκινο του γενικού στόχου και διαμορφώνεται ή αναμορφώνεται έτσι, που να εξυπηρετεί τις επιδιώξεις του συγκροτήματος.

Δεν είναι μια αμερόληπτη και από απόσταση θεώρηση των περιστατικών ή της κρίσεως, αλλά μια ερμηνεία των γεγονότων, που αποσκοπεί στην παραπληροφόρηση του λαού και στη δημιουργία μετώπου πικρίας και αντίστασης.

Το παράξενο κι αποκαρδιωτικό είναι, πως η αρθρογραφία των μεγάλων δημοσιογραφικών συγκροτημάτων, ενώ επιδιώκει την ελαχιστοποίηση της συμμετοχής της Εκκλησίας στα κοινά και την περιθωριοποίηση της, εμφανίζεται με υποκριτικό ενδιαφέρον υπέρ της Εκκλησίας. Διακηρύττει, πως πονάει για την πρόοδο και την ανάπτυξη του εκκλησιαστικού θεσμού και πως θέλει να την βλέπει στο ύψος της αποστολής της.

Αυτός είναι ένας διάτρητος μανδύας, που δεν κατορθώνει να καλύψει τις σκοτεινές προθέσεις.

2. Υπάρχει ένα δεύτερο θέμα. Οι επί μέρους δημοσιογράφοι είναι εντελώς ξένοι κι άσχετοι με την εκκλησιαστική ζωή και τα θεσμικά σχήματα, που οριοθετούν την εκκλησιαστική διοίκηση και τη γνήσια διαποίμανση του λαού.

Η εκκλησιαστική ζωή έχει μια πολλαπλότητα. Η διοίκηση του εκκλησιαστικού σώματος εγγράφεται στα πλαίσια της γενικότερης εκκλησιολογίας και της διακυβέρνησης του Ευχαριστιακού Σώματος. Οι δημοσιογράφοι, όμως, στερημένοι των προοπτικών της εκκλησιολογίας και ξένοι προς τα θέσμια και τις παραδόσεις της Ορθοδοξίας μας, διαβαίνουν την πύλη της Εκκλησίας κι αρχίζουν να μιλούν και να κρίνουν και να κατακρίνουν πρόσωπα και πράγματα.

Συχνά, αυτά πού λένε δεν έχουν καμμιά σχέση με την πραγματικότητα. Και, συχνότερα, φωτογραφίζουν τα πρόσωπα και τις ενέργειές των απ' τη σκοπιά της δικής τους ελλειμματικής κατάρτισης.

3. Και δεν είναι μόνο αυτό. Η εκκλησιαστική δημοσιογραφία έτσι καθώς εντάσσεται στη γενικότερη σκοπιμότητα των μεγάλων συγκροτημάτων, υποχρεώνει και τον υπάλληλο δημοσιογράφο να εναρμονιστεί με τη γραμμή της εφημερίδας και να κατευθύνει την γραφίδα του προς την εξυπηρέτηση του καθορισμένου στόχου.

Υπάρχουν περιπτώσεις, που οι δημοσιογράφοι ομολογούν ότι είναι εξαρτημένοι και ότι δεν μπορούν να κινηθούν ελεύθερα κι αδέσμευτα στην παρουσίαση των ειδήσεων ή στη διατύπωση των απόψεων τους. Η εξάρτηση αυτή μαζί με την πλημμελή γνώση των εκκλησιαστικών θεμάτων παραμορφώνει την ενημέρωση. Την εκτρέπει σε κανάλια αναλήθειας και σκοπιμότητας. Την καθιστά επικίνδυνη παραπληροφόρηση. Αλλοίωση της πραγματικής εικόνας και διοχέτευση του κοινού ενδιαφέροντος σε λαθεμένους στόχους.

4. Ωστόσο, όταν κανείς βάζει το δάχτυλο στην πληγή, ανακαλύπτει τη διάστασή της και το επικίνδυνο βάθος της.

Η δημοσιογραφία δεν λειτουργεί αποδεσμευμένη από το επάρατο μπαξίσι. Αυτό αποτελεί κοινή διαπίστωση και ομολογία των ίδιων των δημοσιογράφων.

Άτομα, που διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία ή που αντλούν χρήματα από ύποπτες πηγές, σκορπίζουν αφειδώλευτα, για να προβληθεί το όνομά τους σε κάποια εφημερίδα ή για να περάσει η άποψή τους σαν γνήσια αντιμετώπιση κάποιου προβλήματος.

Στις περιπτώσεις αυτές οι δημοσιογράφοι είναι θύματα ή θύτες;

Όταν οι ειδήσεις, που περνούν στις εφημερίδες, δεν είναι πιστή φωτογράφηση της πραγματικότητας, αλλά τεχνητή διασκευή προς εξυπηρέτηση του χρηματοδότη, είναι θύματα της προσωπικής τους αξιοπρέπειας ή θύματα των ανθρώπων, που σκόπιμα διασύρουν και κατασυκοφαντούν;

Στην πράξη συμβαίνουν και τα δυο. Και οι ίδιοι θίγονται και εξευτελίζονται, αλλά και τους ανθρώπους, που διασύρουν, τους θυσιάζουν στην ατομική τους σκοπιμότητα.

5. Πρέπει να ομολογηθεί, ότι θύματα αυτής της παραπληροφόρησης δεν είναι μόνο τα πρόσωπα, που κατασυκοφαντούνται ή διασύρονται, αλλά κι ολόκληρο το σώμα της Εκκλησίας. Ο αγνός κι ανυποψίαστος λαός. Αυτός, που διψάει να ενημερωθεί για το τί συμβαίνει στους κόλπους της Εκκλησίας κι αντί για ενημέρωση βρίσκει παραπληροφόρηση και παραπλάνηση.

Ο λαός δεν μαθαίνει την αληθινή ροή των γεγονότων. Δεν βοηθείται στην εκτίμηση των περιστατικών και στον καταλογισμό των ευθυνών. Δεν καθοδηγείται στο χρέος του να αντιμετωπίσει τη φαυλότητα, που φθείρει και διαφθείρει την εκκλησιαστική διοίκηση και ολόκληρο το σώμα της Εκκλησίας.

Η παραπληροφόρηση προκαλεί σύγχυση. Συσκοτίζει τα γεγονότα. Ενσπείρει μίση. Σπρώχνει σε αντιπαλότητα. Διευκολύνει τους φαύλους. Αποδυναμώνει την ψυχική αντοχή και τη μαχητικότητα του πληρώματος. Εξασφαλίζει στους άθεους την προέλαση και την επικυριαρχία στο κοινωνικό γήπεδο.

*  *  *

Να ελπίσουμε πως θα ’ρθεί κάποια στιγμή, που η δημοσιογραφία θα ξεπεράσει τις αδυναμίες της και θα φτάσει να σεβαστεί την Εκκλησία και να υπηρετήσει την απρόσκοπτη πορεία της και τη λειτουργία της στον σύγχρονο κόσμο;

Δεν το πιστεύουμε.

Εκείνο, που πρέπει να λειτουργήσει σωστά, είναι η ευαισθησία του λαού του Θεού. Η διακριτική επιφυλακτικότητά του απέναντι στα μεγάλα λόγια ή στις παθιασμένες περιγραφές των αυτονομημένων και επηρμένων εκπροσώπων της τετάρτης εξουσίας.

Όλοι πρέπει να γνωρίζουμε τη διαδικασία προσφοράς των ειδήσεων. Τις σκοπιμότητες και τις ίντριγκες που κρύβονται κάτω από το χαρτί της εφημερίδας ή πίσω από το γυαλί της τηλεόρασης. Και να φυλάγουμε τον εαυτό μας.

Δεν είναι η δημοσιογραφία, που θα μας μεταφέρει τον παλμό ή την οδύνη της εκκλησιαστικής επικαιρότητας. Αλλά η προσωπική συμμετοχή στη ζωή της Εκκλησίας και η πληροφόρηση από σοβαρά κι αξιόπιστα πρόσωπα.

Ζώντας μέσα στην Εκκλησία θα μάθουμε τι συμβαίνει. Ποιά είναι τα θετικά στοιχεία, που εναρμονίζονται με την αγία Παράδοση της. Και ποιά τα σαπρά, που εξευτελίζουν το κύρος της και αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της. Και θα συνειδητοποιήσουμε και το δικό μας χρέος, για συμμετοχή και για αγώνα.

   

Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ,