Εμείς οι ίδιοι σκάψαμε τον
τάφο των σχέσεών μας και τις κάνουμε σχάση! Το μυστήριο της στέψεως π.
Γαβριήλ Κοβιλιάτης
Με αφορμή τον επικείμενο γάμο δύο νέων ανθρώπων, ο γέροντας Γαβριήλ του Ιερού Καθίσματος Μεταμορφώσεως και του Αγίου Εφραίμ Νέας Μάκρης στους Άνω Δολούς Μάνης μιλά για το μυστήριο της στέψης, αλλά και για τα πορτοπαραθυράκια που βάλαμε στις εντολές Του
Όταν δυο άνθρωποι αποφασίσουν να ζήσουν μεταξύ τους με αγάπη, όπως διδάσκεται στον χώρο της πίστης και αποφασίσουν να παντρευτούν βάζοντας στη ζωή τους τον Χριστό, τότε παραχωρεί ο ένας την ύπαρξή του στον άλλο. Ωστόσο όσο κι αν οι σχέσεις ξεκινούν με τις καλύτερες προθέσεις, επειδή η φύση μας είναι εύθραυστη, συχνά με τον καιρό χανόμαστε στη συνάντησή μας με τον άνθρωπο και τον Θεό. Οι πνευματικοί άνθρωποι της Εκκλησίας μας διδάσκουν ότι μέσα στην Εκκλησία δεν επαναπαυόμαστε, αλλά προσπαθούμε να αποκαταστήσουμε κάθε στιγμή τη χαμένη επαφή μας με τον Θεό και τα υπόλοιπα παιδιά του. Μιλήσαμε για όλα αυτά με τον γέροντα Γαβριήλ του Ιερού καθίσματος της Μεταμορφώσεως και του Αγίου Εφραίμ Νέας Μάκρης στους Άνω Δολούς της Μάνης στο αρχονταρίκι του μικρού και καλαίσθητου μοναστηριού. Αφορμή στάθηκε ο επικείμενος γάμος δύο νέων παιδιών που βρίσκονταν στη συντροφιά. Οι ερωτήσεις τέθηκαν από εμένα και τους συντροφικά ιστάμενους στον κήπο πίνοντας καφέ με κέρασμα λουκούμι μετά τη θεία λειτουργία.
Αν αποκαταστήσουμε τη σχέση
μας με τον Θεό μπορεί πιο εύκολα να αποκαταστήσουμε τη σχέση μας με τους
ανθρώπους;
Κανονικά περνάμε πρώτα από το
οριζόντιο σκέλος του σταυρού, δηλαδή από τη σχέση μας με τον συνάνθρωπο. Αλλά
δέστε πόσο σημαντικό είναι η σχέσις με τον συνάνθρωπο και με τον Θεό. Ο γάμος
της Κανά δίνει την απάντηση. Η μητέρα Του που είναι προσκεκλημένη λέει στο γιο
της “οίνον ουκ έχουν”, δηλαδή τελείωσε το κρασί. Αυτός την κοιτάζει και της
λέει “Τι συ και εμοί γύναι;”. Αυτό της το λέει γιατί περιμένει τη λύση, τη
θαυματουργία. Ο Χριστός δεν προβαίνει στο θαύμα αμέσως, ώστε όταν γίνει να
είναι προς μεγαλυτέρα χαρά. Και τότε λέει εκείνη, έχοντας εμπιστοσύνη στην
παρρησία του λόγου της, ως μητέρα του Λόγου και νύμφη του Αγίου Πνεύματος,
στους υπηρέτες “Κάνετε ό,τι σας πει”. Ξέρει ότι δε θα του αρνηθεί το χατίρι.
Και τότε αυτός προβαίνει στην εντολοδοσία και λέει φέρτε μου τις υδρίες που
είναι έξω για να γίνονται οι καθαρμοί. Και ήτανε έξι τον αριθμό. Γιατί ήταν έξι
και δεν ήταν επτά; Πρέπει να σκεφτούμε τι είναι το κρασί και τι είναι το νερό.
Το νερό είναι ο Νόμος για τους Εβραίους και το κρασί είναι η αγάπη, η χαρά της
ζωής.
Αν ποτέ συμβεί κάτι σε ένα
ανδρόγυνο, το οποίο σημαίνει ότι η αγάπη τέλειωσε, και προβεί ένας από τους δύο
σε νομική λύση -δηλαδή στο νερό- η λύσις θα είναι ατελής. Θα είναι έξι υδρίες
όχι επτά, που είναι ο τέλειος αριθμός. Τι θα πρέπει να κάνει; Αντ' αυτού να αποταθεί
στον Θεό της αγάπης, να επιστρέψει εκεί από όπου ξεκίνησε και παρεκτράπη και
όχι στα δικαιώματα των δικηγόρων και των δικαστηρίων. Τότε, αυτή η επάνοδος, η
επιστροφή στον Θεό της αγάπης, θα συντελέσει ώστε το θαύμα που θα γίνει, είναι
να κάνει ένα πολύ καλύτερο κρασί από αυτό που είχε τελειώσει. Και έτσι ο
αρχιτρίκλινος θα κάνει την παρατήρηση, πως ένα τέτοιο κρασί το δίνουν πρώτα
πρώτα, και όχι όταν οι άνθρωποι έχουν ήδη μεθύσει. Βλέπετε λοιπόν πόσα
κρύβονται πίσω από όλα αυτά τα σύμβολα, τα οποία σήμερα δυστυχώς είναι άγνωστα.
Πού βρίσκεται η κοινωνία του ανδρογύνου την ώρα του μεγάλου αυτού μυστηρίου του
γάμου; Σε ένα ποτήρι κρασί!...
Καταλάβατε λοιπόν, ότι εμείς οι ίδιοι με τα πορτοπαραθυράκια που βάλαμε στις εντολές του Θεού, σκάψαμε τον τάφο των σχέσεών μας και τις κάναμε σχάση.
«Τί ήταν κάποτε για μια
παντρεμένη γυναίκα το στεφάνι! Έμπαινε στα εικονίσματα και ορκιζόταν στο
στεφάνι της. Ήταν το ιερότερο πράγμα που είχε, η προϋπόθεση για να γίνουν οι
δύο σάρκα μία. Και άμεσα συνδεδεμένο με αυτό είναι το πέπλο. Γιατί να
στεφανώνεται το ζευγάρι ;»
“Δόξη και τιμή στεφάνωσον
αυτούς” Τι σημαίνει το στεφάνι στην κοινωνία των δύο;
Τι ήταν κάποτε για μια παντρεμένη
γυναίκα το στεφάνι! Έμπαινε στα εικονίσματα και ορκιζόταν στο στεφάνι της. Ήταν
το ιερότερο πράγμα που είχε, αυτό ήταν η προϋπόθεση για να γίνουν οι δύο σάρκα
μία. Άμεσα συνδεδεμένο με το στεφάνι είναι το πέπλο. Γιατί να στεφανώνεται το
ζευγάρι; Στην ελληνική κοινωνία και προ Χριστού ακόμα, το στεφάνι συνέβαλε στο
να γίνεται σεβαστό ένα πρόσωπο στον δημόσιο βίο. Για παράδειγμα, ήθελε κάποιος
να ανέβει στο βήμα για να πει τις απόψεις του και να έχει παρρησία. Αλλά καμιά
φορά ο κίνδυνος θα ήταν μεγάλος, γιατί αυτά που θα έλεγε μπορεί να μην ήταν
αρεστά σε πολιτικούς του αντιπάλους.
Πώς θα μπορούσε να κατοχυρώσει
αυτό που λέμε παρρησία και ελευθερία του λόγου ανάμεσα στις ανθρώπινες
αντιθέσεις; Έκαναν λοιπόν ένα σύμβολο, που όποιος ομιλητής θα έχει αυτό το
σύμβολο δεν επιτρέπεται ούτε καν να τον διακόψουμε, πόσο μάλλον να
χειροδικήσουμε. Και το σύμβολο αυτό ήταν στεφάνι από μυρτιά. Και εκεί η προβολή
μεγάλη, γιατί αυτό συνεπαγόταν ότι ο στεφανωμένος ομιλητής έχει on line γραμμή με
τη θεότητα. Πώς θα τολμήσω να τον διακόψω; Κι έτσι διατηρούσε τον σεβασμό μέσα
από αυτό το σύμβολο.
Η θυσία του «εγώ» ώστε να καταλήξουμε στο «εμείς»
Μπορεί το σύμβολο να καθορίσει
τις πορείες μας; Γιατί κατέχει τόσο σημαντική θέση στη ζωή των ανθρώπων;
Αν χάσουμε τις έννοιες στα σύμβολα τότε παραμένουν νεκρά, όπως π.χ. το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Εδώ και οι λέξεις έχουν χάσει τις έννοιες τους!... Και ξέρετε δεν λέγεται “μυστήριον του γάμου” αλλά “μυστήριον της στέψεως” ή “μυστήριον της αγάπης”. Ένας τρίτος από την ανθρώπινη πλευρά και ένας από τη Θεία πλευρά, θα ανταλλάξουν τα στέφανα. Από τη θεία πλευρά θα είναι ο ιερέας και από την ανθρώπινη θα είναι ο κουμπάρος. Αυτός ο στέφανος είναι η επιβράβευση της αγνότητας και των δύο. Ότι διατήρησαν την ακεραιότητα του σώματος μέχρι να ευλογηθεί η σχέση μεταξύ τους. Όχι άντρας είμαι και το κέφι μου θα κάνω, αυτές είναι κουταμάρες.
Μάλιστα παλιότερα η νύφη δεν πήγαινε στην εκκλησία χωρίς πέπλο, χωρίς κάλυμμα στο πρόσωπο. Σήμερα λέμε κάποια γυναίκα ξετσίπωτη, που σημαίνει κατά λέξη ότι της έχουν αφαιρέσει το πέπλο. Υπάρχει ένας αριστουργηματικός κρατήρας, ο λεγόμενος κρατήρας του Δερβενίου στη Θεσσαλονίκη, που αναπαριστά τον Διόνυσο και την Αριάδνη. Η Αριάδνη φορά το πέπλο της και ο Διόνυσος με ένα ραβδάκι την ξετσιπώνει, της τραβάει το πέπλο για να αποκαλύψει το πρόσωπό της. Στον γάμο το έκανε αυτό ο κουμπάρος, ο λεγόμενος βλάμης. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι αυτή η σεμνότης χάνεται ..
Ψάλλεται στη γαμήλια ακολουθία το “Άγιοι μάρτυρες οι καλώς αθλήσαντες...”. O μάρτυρας πάσχει. Περιέχει ένα είδος μαρτυρίου ο γάμος; Γιατί να επικρατεί η οδύνη ακόμη και στις αγαπητικές σχέσεις;
Είναι η θυσία του εγώ προκειμένου
να καταλήξουμε στο εμείς. Αν δεν δούμε ότι στην ετερότητα του άλλου οφείλουμε
την αυτογνωσία μας και ξέρουμε ότι εγώ είμαι εγώ επειδή υπάρχεις εσύ, τότε δεν
θα μπορέσει ποτέ να επέλθει η ενότης, γιατί ο ναρκισσισμός του καθενός θα
υπερτερεί. Μπορεί όμως να καλλιεργηθεί η σχέσις λόγου με τον αντίλογο. Χωρίς
αυτήν τη σύζευξη είναι αδύνατον να επιτευχθεί ο διάλογος.
Εδώ είναι το μεγάλο διάβημα του
Ευαγγελίου. Το να περάσουμε από τον έρωτα στην αγάπη. Ας πούμε ότι έχετε μια “ελιά
στο μάγουλο κι ελιά στην αμασχάλη και στο μικρό το δάχτυλο τον πρώτον
αρραβώνα”.
Και ο άντρας σας σας αγάπησε για αυτή την ελιά. Μα κάποτε σας είπε ένας γιατρός ότι πρέπει να την βγάλετε γιατί είναι μελάνωμα. Ο έρωτας του συζύγου έχει γίνει αγάπη, ώστε και χωρίς την ελιά στο μάγουλο να σας αγαπάει και να θυσιάσει αυτό που λέγεται συνήθεια και είναι θάνατος των σχέσεων.
«Κανείς δεν γεννιέται
Χριστιανός. Γίνεσαι! Για να γίνεις όμως πρέπει να κατηχηθείς!»
Πώς θα μπορέσουμε να ισορροπήσουμε
ανάμεσα στις πράξεις αρετής, στα καθαρά συναισθήματα, την πίστη που καλούμαστε
να καλλιεργούμε, έχοντας βαριά κληρονομιά την αδυναμία και την πτώση των
προγόνων μας;
Η ελπίδα μας είναι μία. Όταν μας ενδιαφέρει κάτι πάρα πολύ, θέλουμε να το γνωρίσουμε ακόμα περισσότερο και να το αγαπήσουμε ακόμα περισσότερο. Τι γνωρίσαμε από την ορθοδοξία; Ρωτήστε έναν ορθόδοξο να γνωρίζει, η λέξις ορθοδοξία από πού πηγάζει; Από το ορθώς δοξάζειν, αυτό όμως είναι η λατρεία. Αλλά για να δοξάσω με ορθόν τρόπο θα πρέπει να έχω και ορθόν τρόπο του δοκείν. Άρα είναι δύο τα απαρέμφατα. Δοκείν και δοξάζειν. Σύμφωνα με αυτό που πιστεύω πρέπει να είναι και η λατρεία μου. Αν η λατρεία γίνεται με έναν μηχανικό τρόπο, από φόβο, από εξάρτηση, και όχι από σεβασμό, δηλαδή εν επιγνώσει, τότε γίνεται από Εκκλησία θρησκεία και αυτό είναι όπιο για τον λαό. Η μόνη ελπίδα είναι η κατήχησις. Κανείς δεν γεννιέται χριστιανός. Χριστιανός γίνεσαι. Για να γίνεις όμως πρέπει να κατηχηθείς. Και να θέλεις να ακολουθήσεις τις δικλείδες ασφαλείας που σου παρέχονται. Έτσι, θα είναι πλέον απτό, ορατό, κατανοητό, αυτό που ήταν απρόσιτο, αόρατο, μεταφυσικό. Αυτό που θα μας βοηθήσει είναι η εν επιγνώσει λατρεία. Υπάρχει ένα εξαιρετικό βιβλίο, του κ. Δημήτρη Μαυρόπουλου “Διερχόμενοι διά του Ναού”, ένα βιβλίο που θα συνοδεύει και τους πατέρες εδώ και εμένα και πολλούς φίλους μέχρις εσχάτων. Αφού έχω πει ακόμα και στον τάφο μου να μου το βάλουν μαζί. Το συνιστώ στον κάθε ένα που διψάει να ξέρει το γιατί. Διότι όταν το κάθε τι γίνεται συνειδητά δεν υπόκειται στη φθορά που φέρνει ο χρόνος και που λέγεται συνήθεια.
* * *
Η συνομιλία στον ολάνθιστο
κήπο του μοναστηριού έλαβε τέλος και οι συγκεντρωμένοι πήραν ανάσες παρηγοριάς.
Ευεργετημένοι, αποχαιρετήσαμε τους μοναχούς και τον γέροντα Γαβριήλ
αναθαρρημένοι και απορώντας πώς καταφέρνουμε να ξεχνάμε τις ευεργεσίες του Θεού
και πώς αντέχουμε να ζούμε μακριά Του.
__________
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 21.07.2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου