«Γνωρίζω την Ελληνική μου ταυτότητα»: Η προεπαναστατική Ελλάδα

«Γνωρίζω την Ελληνική μου ταυτότητα»: Η προεπαναστατική Ελλάδα

Απ’ όπου περνούσε ο Πατροκοσμάς, έτρεχε ο λαός να τον ακούσει, γιατί του μιλούσε απλά, στην καρδιά του. Ανεβαίνει σε ένα σκαμνάκι ταπεινά, ανοίγει την αγκαλιά του στον λαό  και βγάζει από μέσα του δροσερό νερό, από το οποίο πίνουν όλοι και μαθαίνουν τα πάντα..

Συνεχίστηκε την Τρίτη 2 Νοεμβρίου, με την 33^η συνέχεια, η σειρά διαλέξεων που πραγματοποιεί ο Εικαστικός και Συγγραφέας κ. Βαγγέλης Παππάς, με γενικό τίτλο «Γνωρίζω την Ελληνική μου ταυτότητα», στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…», και θα ολοκληρωθούν τον Δεκέμβριο, καλύπτοντας όλη την χρονική περίοδο της επετείου των 200 χρόνων από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Η διάλεξη αφορούσε το 2ο μέρος από το αφιέρωμα στην Τουρκοκρατία και μεταδόθηκε από το διαδίκτυο, μέσα από το κανάλι του «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…» στο YouTube.

Όλοι σήμερα πιστεύουν, πως χρειάστηκαν 368 χρόνια, από το 1453 έως το 1821, για να μπορέσει ο ελληνικός λαός να ξεσηκωθεί και να επαναστατήσει, κι αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος. Οι Έλληνες δεν έπαψαν ποτέ να επαναστατούν εναντίον των Τούρκων.

Και αυτό σηματοδοτεί την πληροφορία, ότι όντως οι Έλληνες ποτέ δεν δέχτηκαν τη μοίρα τους. Γιατί για να υπάρξει η επανάσταση του 1821, χρειάστηκαν πολλές επαναστάσεις νωρίτερα, γεμάτες από θυσία και από όραμα για ελευθερία. Γι’ αυτό και το 1821 δεν ήρθε καθόλου τυχαία. Και έχουμε πολλά επαναστατικά κινήματα, ήδη από την πτώση της Βασιλεύουσας, που όμως δεν έφεραν καρπούς.

Μία από τις μεγαλύτερες ναυμαχίες όλων των εποχών και ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά γεγονότα, ήταν η ναυμαχία της Ναυπάκτου, το 1571. Γιατί σε αυτήν εμπλέκονται δύο τεράστιοι όγκοι, όλος ο δυτικός χριστιανικός κόσμος που συνασπίζεται εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Είναι συγκλονιστικό ότι σε αυτήν την ναυμαχία έχουμε πάρα πολλά πλοία τα οποία ενεπλάκησαν, αλλά και καινοτομίες στο χώρο της ναυτικής πολεμικής τέχνης. Η μάχη κράτησε μία μέρα, και είναι σημαντική, γιατί νίκησε ο χριστιανικός κόσμος.

Η ναυμαχία αυτή είναι τόσο σημαντικό ορόσημο για την ανθρώπινη ιστορία και κυρίως για την ευρωπαϊκή, που θα την ξέρουν οι πάντες στο μέλλον, γιατί θα καθορίσει τα πράγματα. Γιατί η συντριβή του τουρκικού στόλου, ανέκοψε την επεκτατική διάθεση των οθωμανών για την δύση.

Μετά από αυτήν την συντριπτική νίκη των Ευρωπαίων κατά των Τούρκων, οι Έλληνες βρήκαν την ευκαιρία που περίμεναν και αποφασίζουν να ξεκινήσουν μεγάλα επαναστατικά κινήματα στην Ελλάδα. Ξεσηκώνεται η Ρούμελη και η Ήπειρος και αυτή η επανάσταση θα κρατήσει 14 χρόνια, αλλά χωρίς την σχετική βοήθεια από το εξωτερικό, και αυτό το κίνημα πνίγηκε στο αίμα.

Μεγάλη μορφή της εποχής, είναι ο Επίσκοπος Τρίκκης Διονύσιος ο Φιλόσοφος, που οι Τούρκοι αποκαλούσαν σκυλόσοφο για να τον διασύρουν. Ήταν μία συγκλονιστική μορφή της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού, που τη  στόλισε με την θυσία του.

Βλέποντας την καταπίεση των Ελλήνων, τον βίαιο εξισλαμισμό που γινόταν κατά διαστήματα στον ελληνικό χώρο και τα παιδομαζώματα, αποφάσισε στα 1600 να κάνει μία μεγάλη επανάσταση στα Τρίκαλα, η οποία όμως θα αποτύχει.

Προσπαθεί να ξεσηκώσει τους κατοίκους της Θεσπρωτίας με τους πύρινους λόγους του, και συγκεντρώνοντας πολεμιστές, καταστρώνει ένα σχέδιο για την κατάληψη των Ιωαννίνων, αλλά από προδοσία, αναχαιτίστηκαν οι Έλληνες και ο Διονύσιος συνελήφθη. Επί 5 ώρες οι Τούρκοι τον έγδερναν ζωντανό σε όλο του το σώμα και τον γέμισαν με άχυρα και στην συνέχεια τον περιέφεραν σε διάφορες πόλεις μέχρι τελικά την Κωνσταντινούπολη.

Το 1680 επαναστατεί ξανά η Πελοπόννησος με την βοήθεια των Ενετών. Αυτή η επαναστατική κίνηση είχε τεράστια επιτυχία, αφού μπόρεσε μέσα σε 7 χρόνια, ολόκληρη η Πελοπόννησος να απελευθερωθεί, αλλά πέρασε στην Βενετία.

Το 1687 οι Βενετοί αποφασίζουν να συνεχίσουν αυτές τις επιτυχίες και επιτίθενται στην Αθήνα, με αποτέλεσμα την καταστροφή του Παρθενώνα από τα κανόνια του Μοροζίνι. Οι Τούρκοι συμφωνούν με τους Βενετούς οι οποίοι αφήνουν και πάλι έρμαιο τους Έλληνες στα νύχια των Τούρκων. Οι Έλληνες διατήρησαν ελεύθερη την Πελοπόννησο μέχρι το 1715, όπου την ανακατέλαβαν οι Τούρκοι.

Τους αιώνες της τουρκοκρατίας, συμβαίνουν δύο συγκλονιστικά πράγματα. Στην Ευρώπη αρχίζει να ανατέλλει ένα κίνημα που λέγεται νεοκλασικισμός, που πρεσβεύει την επιστροφή στις αρχές, τις αξίες και την ομορφιά της ελληνικής τέχνης. Μαζί με αυτόν, αρχίζει στην Αγγλία και διαμορφώνεται μα πιο έντονη μόδα, που ονομάζεται ελληνική αναβίωση και επηρεάζει όλες τις τέχνες, ακόμα και στην Αμερική.

Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο, είναι οι κλέφτες, που δεν ήθελαν να είναι υποτελείς στον σουλτάνο και δεν ήθελαν να προσκυνήσουν καμία οθωμανική εξουσία. Ήταν άνθρωποι που δεν άντεχαν την τυραννία και έφυγαν στα βουνά, να είναι αντάρτες, επαναστάτες, απροσκύνητοι, ελεύθεροι.

Ζούσαν σε δύσβατα μέρη και ήταν οργανωμένοι σε μικρές ομάδες, με βασικό τους χαρακτηριστικό, την εχθρότητα στους τυράννους και μίσος για τους Τούρκους, κάτι που τους έκανε αξιαγάπητους στον λαό.

Οι Τούρκοι για να απαντήσουν σε αυτό το φαινόμενο, διάλεξαν άλλους Έλληνες, τους όπλισαν με άρματα και τους έστειλαν να προστατεύουν τις περιοχές που ήταν οι κλέφτες και τους ονόμασαν αρματολούς. Αλλά δεν έκαναν αυτό που τους είπαν οι Τούρκοι και συνεργάστηκαν με τους κλέφτες.

Ο λαός έβλεπε τους κλέφτες σαν σύμβολα της ελευθερίας, ήταν αυτοί που τους αφύπνιζαν, γι’ αυτό και τους έβαλε μέσα στην δημοτική ποίηση.

Ένας από τους μεγάλους αγωνιστές, που ήταν διάσημος και εκτός των συνόρων της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας, ήταν ο Καπετάν Ζαχαριάς. Η φήμη του είχε μαγνητίσει και τα παλικάρια κοντά του. Μαθητές του Καπετάν Ζαχαριά ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Νικηταράς και πολλοί άλλοι.

Το όραμα που είχε, τον έκανε διάσημο πέρα από τα όρια της Πελοποννήσου και η φήμη του έφτασε στον σουλτάνο, ακόμα και στον Μ. Ναπολέοντα, με τον οποίον έχει απευθείας συνομιλίες. Ο Ναπολέων μάλιστα σκέφτεται να του στείλει μια στρατιωτική βοήθεια, και τον αποκαλεί στρατηγό, γιατί ήταν αήττητος, πετύχαινε όποιον στόχο έβαζε και είχε καταφέρει να υλοποιήσει ένα μεγάλο του όραμα, να φτιάξει μια ομοσπονδία όλων των κλεφτών και αρματολών της Πελοποννήσου. Σκοτώθηκε, μετά από προδοσία του κουμπάρου του. Υπήρξε ο προάγγελος της ελληνικής επανάστασης.

Ένας άλλος πρόδρομος της επανάστασης ήταν ο Κατσαντώνης, που είχε μαθητή τον Καραϊσκάκη. Ήταν ο αντιπροσωπευτικός τύπος του ελεύθερου ανθρώπου, ένα υπόδειγμα κλέφτη και αγωνιστή, με μεγάλο ηθικό ανάστημα, κυριαρχική φυσιογνωμία και αναδείχθηκε κορυφαίος στην προεπαναστατική Ελλάδα. Γι’ αυτό ο λαός τον αγάπησε πάρα πολύ και στο πρόσωπο του έβλεπε τον αδούλωτο και απροσκύνητο Έλληνα, ο οποίος χτυπούσε αμείλικτα τον δυνάστη. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο στα χέρια των Τούρκων και μαζί με τον Ζαχαριά και τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, έγιναν πρωτομάρτυρες μιας επανάστασης που ερχόταν.

Ο Πατροκοσμάς ο Αιτωλός δεν χρησιμοποίησε όπλα, αλλά τον καρδιακό λόγο του. Φλεγόταν από τον πόθο να διδάξει τους συμπατριώτες του, τους σκλαβωμένους Έλληνες, τα άγια γράμματα. Γιατί καταλάβαινε πως αυτός ο λαός χάνονταν μέσα στην ημιμάθεια και ήταν πλέον ακατήχητος.

Απ’ όπου περνούσε, έτρεχε ο λαός να τον ακούσει, γιατί του μιλούσε απλά, στην καρδιά του. Ανεβαίνει σε ένα σκαμνάκι ταπεινά, ανοίγει την αγκαλιά του στον λαό  και βγάζει από μέσα του δροσερό νερό, από το οποίο πίνουν όλοι και μαθαίνουν τα πάντα.

Δεν τους κάνει υψηλού επιπέδου θεολογία, τους μιλάει ακριβώς με τον τρόπο, που μπορούν να ακούσουν. Το νέκταρ της διδασκαλίας του αφορούσε τα πάντα, την αγάπη για την πατρίδα, την αγάπη για την Ορθοδοξία.

Τους μάθαινε πως να κάνουν τον σταυρό τους, τι σημαίνει Χριστός, ποια είναι η αξία των αγίων, τι σημαίνει λειτουργία. Και αυτό το μάθημα που έδινε τότε ο Πατροκοσμάς, έσωσε το γένος. Και πέτυχε έναν τεράστιο άθλο, έκτισε 200 σχολεία στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, κάτω από τον οθωμανικό ζυγό.

Αφού ανύψωσε το ηθικό των Ελλήνων, αφού τους γέμισε την καρδιά με αληθινή και ορθή πίστη, κατάφερε να σταματήσει το εμπόριο των Εβραίων, το οποίο γινόταν Κυριακή, ημέρα αργίας για τους χριστιανούς. Τιμωρήθηκε από τους Εβραίους εμπόρους, που κατάφεραν να πείσουν τους πασάδες να τον κυνηγήσουν και να τον απαγχονίσουν. Είχε τρομερά χαρίσματα από τον Θεό, έδωσε την ζωή του για τον λαό,

Το γεγονός ότι κατά περιόδους, κάποιοι τοπικοί πασάδες αφαιρούσαν το δικαίωμα της εκπαίδευσης των Ελλήνων, για τιμωρητικούς λόγους, για μεγάλο χρονικό διάστημα, οδήγησε στην δημιουργία του κρυφού σχολειού.

Τη διάλεξη μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ:
https://youtu.be/Sd6Sopa3DQs