Η καλούμενη ‘’εκκλησιολογική βάση’’ λειτουργίας του Π.Σ.Ε. - Του Β. Χαραλάμπους

Η καλούμενη ‘’εκκλησιολογική βάση’’ λειτουργίας του Π.Σ.Ε.

Του   Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

Σε κείμενο που δημοσιεύτηκε στη Romfea.gr (3/12/2021), το οποίο τιτλοφορείται «Μεσσηνίας : ‘’Ο οικουμενικός ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου και η συμμετοχή της Ορθοδοξίας στο ΠΣΕ», αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής : ‘’Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών ήδη για μια δεκαετία (1938-1948), είχε να αντιμετωπίσει ένα ουσιαστικό ερώτημα, το οποίο ετίθετο κατ’ επανάληψη από τους Ορθοδόξους – μέλη, και το οποίο αφορούσε τη φύση και την εκκλησιολογική βάση  λειτουργίας του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών. Το 1950, στη Δήλωση της Κεντρικής Επιτροπής, στο Τορόντο του Καναδά, δόθηκε η απάντηση, με το κείμενο : «Η Εκκλησία, οι Εκκλησίες και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών», το οποίο μέχρι σήμερα αποτελεί το πλέον υπεύθυνο κείμενο περί της φύσης και της εκκλησιολογικής ταυτότητας του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, ενώ η Α΄ Γενική Συνέλευση του Άμστερταμ (1948) το είχε θέσει επίσημα ως ερώτημα’’. 
 
Στη Δήλωση του Τορόντο, δόθηκε όμως η απάντηση που αφορούσε τη φύση και την εκκλησιολογική βάση  λειτουργίας του λεγόμενου Π.Σ.Ε.;  Μπορούμε να ομιλούμε για εκκλησιολογική βάση;  Και μόνη η ονομασία ‘’εκκλησιολογική βάση’’ στα πλαίσια του συνονθυλεύματος του Π.Σ.Ε., με την πνιγηρή παρουσία τόσων αιρετικών κοινοτήτων και ομάδων, αποτελεί εκκλησιολογική στρέβλωση.  Αποτελεί όντως η Δήλωση του Τορόντο, το πλέον υπεύθυνο κείμενο περί της φύσης και της εκκλησιολογικής ταυτότητας του Π.Σ.Ε.;  Μπορούμε επίσης να ομιλούμε για ‘’εκκλησιολογική ταυτότητα’’ του Π.Σ.Ε.; 
 
Αυτά που καταγράφουν οι κληθείσες ‘’εκκλησιολογικές’’ προϋποθέσεις της ‘’Δήλωσης του Τορόντο’’, δίνουν την απάντηση στα ερωτήματα αυτά.  Η «Δήλωση του Τορόντο», τιτλοφορείται «Η Εκκλησία, οι Εκκλησίες και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών», με τίτλο που δεικνύει ότι άλλο η Εκκλησία και άλλο οι Εκκλησίες μέλη του Π.Σ.Ε. 
 
Αν αυτό το συσχετίσει κανείς με την καλούμενη ‘’εκκλησιολογική προϋπόθεση’’ της ‘’Δήλωσης του Τορόντο’’ η οποία τονίζει ότι, ‘’οι εκκλησίες αναγνωρίζουν ότι το να αποτελεί κάποιος  μέλος της εκκλησίας του Χριστού είναι περιεκτικότερο από το να αποτελεί  μέλος της ίδιας του της εκκλησίας’’*, αυτόματα αντιλαμβάνεται κανείς το μέγεθος της εκκλησιολογικής στρέβλωσης. 
 
Η προϋπόθεση αυτή υποδεικνύει καθοδηγητικά με τον τονισμό ‘’περιεκτικότερο’’, σε ποια Εκκλησία έχει μεγαλύτερη σημασία να ανήκουν τα μέλη του Π.Σ.Ε.   Υπογράφοντας και εμείς ως Ορθόδοξοι μια τέτοια προϋπόθεση, σαφέστατα παραδεχόμαστε ότι δεν έχει τόση σημασία να ανήκομε στην Ορθόδοξη Εκκλησία, αλλά είναι περιεκτικότερο να ανήκουμε στην Εκκλησία του Χριστού, λες και η Εκκλησία του Χριστού είναι άλλη από την Ορθόδοξη Εκκλησία.
 
Αναιρεί ή δεν αναιρεί αυτή η προϋπόθεση – παραδοχή, την εκκλησιαστική μας αυτοσυνειδησία ως Ορθοδόξων;  Μπορεί να προβληθεί ο ισχυρισμός ότι, δόθηκε η απάντηση που αφορούσε τη φύση και την εκκλησιολογική βάση  λειτουργίας του λεγόμενου Π.Σ.Ε.;  Αυτό που επισημαίνεται με το «περιεκτικότερο» στη Δήλωση, αυτόματα υποβαθμίζει το γεγονός να ανήκεις στην ίδια σου την εκκλησία. 
 
Στην παράγραφο 5 της Δήλωσης αυτής αναφέρεται ότι, ‘’Οι εκκλησίες - μέλη του Π.Σ.Ε.  αναγνωρίζουν στις άλλες εκκλησίες στοιχεία της αληθούς εκκλησίας’’*.  Ποια αναγνώριση στοιχείων αληθούς εκκλησίας μπορούμε να αναγνωρίσουμε για παράδειγμα στις αιρετικές κοινότητες και ομάδες των Πεντηκοστιανών, των Λουθηρανών, των Μεθοδιστών και λοιπών αιρετικών κοινοτήτων του Π.Σ.Ε.;
 
Στην παράγραφο 8 της Δήλωσης του Τορόντο, αναφέρεται ότι ‘’οι εκκλησίες - μέλη εισέρχονται σε πνευματικές σχέσεις για να οικοδομηθεί το Σώμα του Χριστού και να ανακαινισθεί η ζωή των εκκλησιών’’*.  Το Σώμα του Χριστού θα οικοδομηθεί από τις ‘’πνευματικές’’ σχέσεις με αιρετικές κοινότητες και ομάδες μέλη του Π.Σ.Ε., όπως  για παράδειγμα με τις καλούμενες ‘’εκκλησίες’’ των Μεννονιτών σε Γερμανία και Ολλανδία, τις ποικίλες ‘’εκκλησίες’’ των Μεθοδιστών, τις λεγόμενες ‘’Αναμορφωμένες Χριστιανικές εκκλησίες’’ στη Σερβία, Μαυροβούνιο και Σλοβακία μελών του Π.Σ.Ε.;
 
‘’Δια της Εκκλησίας, και εν τη Εκκλησία, δια της οποίας και μόνον οι άνθρωποι φθάνουν εις τον τελικόν σκοπόν και το τελικόν νόημα της ανθρωπίνης υπάρξεως σε όλους τους κόσμους»** παρατηρεί μεταξύ άλλων ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς, ερμηνεύοντας τον λόγο του Αποστόλου Παύλου «Μέχρι καταντήσωμεν…εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού» (Εφ. 4,13).
 
Συνεπώς  το  κείμενο της Δήλωσης του Τορόντο, δεν αποτελεί υπεύθυνο κείμενο περί της φύσης και της ‘’εκκλησιολογικής’’ ταυτότητας του καλούμενου Π.Σ.Ε.  Αποτελεί απλά ένα κείμενο το οποίο καταγράφει τις μάταιες προσπάθειες συνύπαρξης στο συνονθύλευμα του λεγόμενου Π.Σ.Ε. 
 
Τέτοιες προϋποθέσεις σχετικοποιούν την εκκλησιαστική μας αυτοσυνειδησία ως Ορθοδόξων, ότι δηλαδή ‘’η Ορθόδοξος Εκκλησία, είναι η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία’’. Πρόκειται για εκκλησιολογικές στρεβλώσεις και όχι ‘’εκκλησιολογικές’’ προϋποθέσεις.
 
*«Η συμβολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας και θεολογίας στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών» (Στυλιανού Χ. Τσομπανίδη).
**Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς «Άνθρωπος και Θεάνθρωπος – Μελετήματα Ορθοδόξου Θεολογίας».