Ο Χριστός απέναντι στον πόλεμο | βίωσα τη φρίκη εμφυλίου πολέμου | Επίσκοπος Νικοπόλεως π. Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος

Η λύση δεν είναι ο πόλεμος, προπάντων δύο ορθοδόξων κρατών 

 Επίσκοπος Νικοπόλεως π. Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος

___

Ο Χριστός απέναντι στον πόλεμο

Ο πρόσφατα εκλεγμένος Επίσκοπος Νικοπόλεως π. Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος, που ζει επί πολλά χρόνια ως ιεραπόστολος στη Σιέρρα Λεόνε και βίωσε τη φρίκη του εκεί εμφυλίου πολέμου, μιλά για τον πόλεμο στην Ουκρανία.

«Κανένας πόλεμος δεν συνιστά διέξοδο. Ο πόλεμος είναι ολέθριος. Ο πόλεμος είναι φρικτός, όχι λόγω της προέλασης των στρατευμάτων, της φωτιάς και των βομβαρδισμών. Ο πόλεμος είναι φρικτός, πρώτα απ' όλα γιατί παραδίδει ό,τι έλλογο υπάρχει στην κυριαρχία της βλακείας... »

Αλεξάντρ Σολζενίτσιν

___

Καμιά αιτία δεν δικαιολογεί το απάνθρωπο και φριχτό γεγονός που ονομάζεται πόλεμος.
Κι ενώ οι λαοί το απεύχονται και η Εκκλησία εύχεται για ειρηνική ζωή, αυτοί που τον προκαλούν είναι αποκλειστικά κάποιοι άρχοντες των κρατών.
Ο πρόσφατα εκλεγμένος από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας επίσκοπος Νικοπόλεως πατήρ Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος, που επί πολλά χρόνια ζει ως Ιεραπόστολος στη Σιέρα Λεόνε και είδε με τα μάτια του την φρίκη του εκεί εμφυλίου πολέμου, στους ανάπηρους από τις νάρκες και στα ορφανά, μας μιλά σήμερα με γνώση αλλά και πόνο για τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Ο Θεοφιλέστατος, ως λαϊκός με σπουδές στην θεολογική σχολή του Τιμίου Σταυρού στη Βοστώνη και διδακτορικό στο Harvard, εγκατέλειψε τη θέση του ως καθηγητή Πανεπιστημίου στην Αυστραλία και αφοσιώθηκε στην ιεραποστολή της Κένυας αρχικά και αργότερα της Σιέρρα Λεόνε. Από την εξαθλιωμένη από τους πολέμους Σιέρα Λεόνε αντιλαμβάνεται τις συνέπειες του παραλόγου εγκλήματος που δεν περιορίζεται μόνο σε χώρες παγανιστικών μέχρι πρότινος θρησκευμάτων. Η στρατιωτική βία εξαπλώνεται σαν πανδημία και στην χριστιανικη Ευρώπη. Τι σημαίνει ο πόλεμος για τον χριστιανό; Πώς η χριστιανική Ευρώπη έρχεται σε σύγκρουση με την χριστιανική ηθική που προτείνει ο Χριστός, όταν κηρύττει το “Ειρήνη υμίν”; Ο Θεοφιλέστατος πατήρ Θεμιστοκλής μιλά με λόγο απόλυτο:
«Πρώτα απ’ όλα, ο Χριστός μας διδάσκει την ειρήνη μέσω της λειτουργίας που μαζί με την αγάπη αποτελούν τα βασικά στοιχεία του Χριστιανισμού. Ενώ ο πόλεμος αποτελεί το ακριβώς αντίθετο. Ο Ιησούς Χριστός μας είπε ότι όταν σου κάνουν κακό, να συγχωράς, όταν σε χτυπάνε στο μάγουλο, να στρέφεις και το άλλο, όπου και να διαβάσεις στην Αγία Γραφή και κυρίως στην Καινή Διαθήκη, θα δεις ειρήνη. Επίσης, όταν ο άγιος Πέτρος θέλησε να σταματήσει την προδοσία του Ιούδα, έβγαλε σπαθί και προσπάθησε να υποστηρίξει τον Κύριο κόβοντας το αυτί ενός στρατιώτη. Τότε ο Κύριος αντί να το δεχθεί, είπε να αφήσουν τα σπαθιά στην άκρη και πήρε το κομμένο αυτί και το θεράπευσε. Σχεδόν κάθε σελίδα της Καινής Διαθήκης γράφει περί ειρήνης. Στην αρχαία χριστιανική εποχή, η φράση “ειρήνη σε σας”, ήταν ένας τρόπος που εμείς θα υποδεχόμασταν ο ένας τον άλλο, ένας χαιρετισμός.»

Η Ρωσία θα λέγαμε βομβαρδίζει σήμερα τον εαυτό της, καθώς η κοινή θρησκεία μεταξύ των δύο κρατών, ξεκινά τον 10ο αιώνα από το Κίεβο, και ο Επίσκοπος αναφέρεται σ’ έναν ουσιαστικά εμφύλιο πόλεμο:
«Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι δυστυχής. Καταλαβαίνω γιατί η Ρωσία αισθάνεται ότι γύρω της το ΝΑΤΟ έχει βάλει βάσεις, αλλά η λύση δεν είναι ο πόλεμος, προπάντων δύο ορθοδόξων κρατών. Στο κάτω κάτω οι Ουκρανοί είναι Ρώσοι, καθώς η Ορθοδοξία ξεκίνησε πριν 1000 χρόνια στο τότε Kievan-Rus. Γι’ αυτό το λόγο, δυστυχώς, μιλάμε για ένα εμφύλιο πόλεμο.»
Το πιο ασφαλές νοητικά μονοπάτι σκέψης, που οφείλει να ακολουθήσει ο σημερινός άνθρωπος για να δει με καθαρή ματιά το αδιέξοδο του πολέμου είναι να ανατρέξει στο πρωτοχριστιανικό παρελθόν και σε αυτό το παρελθόν ανατρέχει ο π. Θεμιστοκλής:
«Αν ήσουν στρατιώτης και ζούσες στα πρωτοχριστιανικά χρόνια, δεν μπορούσες να μπεις μέσα στον Χριστιανισμό. Έπρεπε να εγκαταλείψεις τον στρατό για να βαφτιστείς. Ο άγιος Γεώργιος, ο άγιος Δημήτριος και άλλοι είναι παραδείγματα αυτού. Όταν ιδρύθηκε το Βυζάντιο και έπρεπε να υποστηριχθεί από τις υπόλοιπες φυλές, αναγκάστηκε η θεολογία να αλλάξει στάση περί του στρατού. Έδωσε την εξήγηση πως οι Χριστιανοί είναι σαν τους αγγέλους στον ουρανό και οι εχθροί είναι τα δαιμόνια.

Κάπως έτσι ευλογήθηκαν τα όπλα, ενώ πιο πριν κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο. Λόγω της ιστορικής εξελίξεως και της μετατροπής της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε Χριστιανική υπό Κωνσταντίνου με την ίδρυση του Βυζαντίου, η πραγματικότητα του πολέμου έγινε ένας θεσμός. Δεν ήταν δυνατό να συνεχίσουν με τις πρώτες αρχές που ήταν εντελώς ειρηνικές. Έδωσαν λοιπόν τη λύση του να πολεμούν μόνο όταν έρχονταν οι εχθροί εναντίον τους.»

«Ο Χριστιανισμός είναι η θρησκεία της ειρήνης, αντιθέτως με άλλες θρησκείες που έχουν το Τζιχάντ. Καταλαβαίνω πως, όταν έρχεται να καταστρέψει τη χώρα σου ο εχθρός, ο ιδεαλισμός του χριστιανισμού έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με το πρακτικό κομμάτι»

Η εξέλιξη της ιστορίας και οι συνθήκες άμυνας για να επιβιώσει ένας λαός έβαλε και τους χριστιανούς να πάρουν τα όπλα. Ζούμε στην μεταπτωτική εποχή που χύνεται παράλογα το αίμα του αδελφού. Υπάρχουν ελαφρυντικά γι’ αυτό; Ο π. Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος θα αναφερθεί στο αδιέξοδο που φέρνει η απιστία μας:
«Ξέρετε, η διαφορά του δικού μας εμφυλίου, με τον εμφύλιο των Ισλαμιστών είναι ότι εμείς δεν έχουμε το Τζιχάντ όπου επιτρέπεται να πας και να σκοτώσεις στο όνομα του Θεού. Τουλάχιστον στην Καινή Διαθήκη δεν υπάρχει πουθενά η ρήση “να σκοτώσεις κάποιον”. Στην πράξη βέβαια αν το εφαρμόζουμε είναι άλλο θέμα. Ο Χριστιανισμός είναι η θρησκεία της ειρήνης, αντιθέτως με άλλες θρησκείες που έχουν το Τζιχάντ. Σύμφωνα με την αγία Γραφή, αν ένας εχθρός επιτεθεί σε έναν Χριστιανό, ο Χριστιανός πρέπει να τον αφήσει να τον σκοτώσει, αν πάρουμε κυριολεκτικά τα λόγια του Χριστού. Μόνο τότε ο Θεός θα σταματήσει τον πόλεμο, όπως στο Ισραήλ που ο Θεός έβαζε φόβο στον εχθρό κι ο εχθρός έφευγε. Παρόλο που ο εχθρός του Ισραήλ ήταν πολύ ανώτερος από το Ισραήλ, το Ισραήλ τα κατάφερε επειδή ο Θεός το βοήθησε. Ιστορικά, αντί να περιμένουμε από τον Θεό, πήραμε το σπαθί στο χέρι. Καταλαβαίνω πως όταν έρχεται ο εχθρός για να καταστρέψει τη χώρα σου, ο ιδεαλισμός του Χριστιανισμού έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με το πρακτικό κομμάτι. Δημιουργείται έτσι το δίλημμα του Χριστιανισμού σε καιρό πολέμου. Γι’ αυτό το λόγο στην Ορθοδοξία δεν επιτρέπεται ιερέας και μοναχός να σκοτώσει. Ιερέας που έχει χύσει αίμα δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι ιερέας σύμφωνα με τους κανόνες και τους νόμους της εκκλησίας.

Η Ελλάδα δεν θα καλέσει ιερέα ή μοναχό στο στρατό για να σκοτώσει αλλά μόνο για να τελέσει λειτουργίες ως πνευματικός πατέρας.»

«Η Ουκρανία και η Ρωσία μετά το τέλος του πολέμου θα είναι πολύ πιο φτωχές οικονομικά από πριν. Οι μόνοι που κερδίζουν είναι αυτοί που φτιάχνουν και πουλάνε όπλα»

Οι σημερινοί ηγέτες των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη διαφημίζουν προεκλογικά την ειρήνη, αλλά δίνουν τιμητικά βραβεία σε όσους συνεργάτες τους οργανώνουν αποτελεσματικά μάχες και πολέμους προς όφελος του πλουτισμού τους. Ο Θεοφιλέστατος βρέθηκε προσκεκλημένος σε μια εκδήλωση τέτοιων βραβείων στην Αμερική και θυμάται:
«Είχα προσκληθεί στην Αμερική σε μια εκδήλωση όπου έδιναν βραβεία σε πολεμικούς αρχηγούς. Καλεσμένος ήταν κι ένας ιερέας φίλος μου που ήταν στον αμερικανικό στρατό. Κάποια στιγμή με οδήγησε σε μια κυρία που ήταν στρατηγός και είχε τιμηθεί πολύ για το έργο της στον πόλεμο. Όταν τη χαιρέτησα, της είπα:

-         Εσείς πηγαίνετε στον πόλεμο, εμείς πηγαίνουμε μετά για να θεραπεύσουμε ό,τι κάνατε εσείς.
Βέβαια, δεν της άρεσε καθόλου αυτό.»
Πώς θεραπεύονται οι πληγές των αθώων; Πώς εξηγείται η χωρίς νόημα λαίλαπα των βομβαρδισμών που διαμελίζουν τα ανθρώπινα σώματα; Για ποιον λόγο επαναλαμβάνονται οι πόλεμοι και η ζωή ευτελίζεται; Ο Επίσκοπος π. Θεμιστοκλής παρηγορεί επί χρόνια παιδιά και μεγάλους που βγήκαν τραυματισμένοι σωματικά και ψυχικά από τους εμφυλίους:
«Εμείς πρώτα προσπαθούμε να συμφιλιώσουμε τις φυλές, εκπαιδεύοντας τα μικρά παιδιά στα σχολεία και στα κατηχητικά. Στη συνέχεια, βοηθάμε τους ανθρώπους και τα παιδιά που τραυματίστηκαν και ακρωτηριάστηκαν. Δεν είναι καθόλου αμελητέο επίσης και το οικονομικό αποτέλεσμα του πολέμου για τις χώρες που πλήττονται. Η Ουκρανία και η Ρωσία μετά το τέλος αυτού του πολέμου θα είναι πολύ πιο φτωχές οικονομικά από πριν. Οι μόνοι που κερδίζουν στον πόλεμο είναι αυτοί που φτιάχνουν και πουλάνε όπλα. Οι εταιρίες που το κάνουν αυτό προσεύχονται για την ύπαρξη πολέμων, καθώς βγάζουν δισεκατομμύρια.»

Αν εμείς δεν μπορούμε να συγχωρούμε ο ένας τον άλλον, τι είναι το «ειρήνη υμίν», λοιπόν «το αγαπάτε αλλήλους»;

Μικρογραφίες των πολέμων σε διαφορετική τουλάχιστον κλίμακα ζουν οι άνθρωποι και στην καθημερινότητά τους. Όμως από εκεί, από την προσπάθεια να γιατρευτούν οι προσωπικές σχέσεις μας που πάσχουν, θα μπορούσε να γίνει μια καλή αρχή. Ο Θεοφιλέστατος επίσκοπος Νικοπόλεως π. Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος καταλήγει:
«Ο αδελφός που μισεί τον αδελφό σε μια οικογένεια και τσακώνονται μεταξύ τους, είναι ένα μικρό παράδειγμα που δείχνει πως αν εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε να συγχωρούμε ο ένας τον άλλο, τι είναι το “ειρήνη ημίν” λοιπόν; Τι είναι το “αγαπάτε αλλήλους”; Ακόμα και οι ιερείς τσακωνόμαστε ο ένας με τον άλλο. Είναι η πιο υψηλή εντολή του Κυρίου το “αγαπάτε αλλήλους”.
Ωστόσο με βάση την εμπειρία μου στη Σιέρα Λεόνε, όταν είχα πρωτοπάει για Ιεραποστολή πριν χρόνια και ανησυχούσα μήπως ξαναξεσπάσει ο πόλεμος, ρώτησα τη γνώμη του Καΐμπα του ιθαγενή οδηγού μας. Εκείνος μου απάντησε “Δεν θα ξαναγίνει πάτερ, γιατί ήδη είδαμε πάρα πολύ αίμα.”

* * *

Αν είχαμε όλοι την απλότητα του νεοφώτιστου Καΐμπα από την Αφρική και δεν αντέχαμε να δούμε πια άλλους αδελφούς μας σκοτωμένους, αν η πίστη μας γινόταν σαν την πίστη της αιμορροούσας που κατάφερε να κλέψει λίγη από την δύναμη του Χριστού που είπε ότι “έγνω δύναμιν εξελθούσα απ' εμού”, ίσως να γινόταν αναίμακτα όλη η οικουμένη σπίτι μας και να σταματούσαν με μυστικό τρόπο οι πόλεμοι.
__________
Σοφία Χατζή
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
Ορθόδοξη Αλήθεια, 23.03.2022
 
Συνέντευξη στο ραδιόφωνο: