Η ΑΠΕΙΚΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΓΡΑΦΗΣ ΤΟΥ
ΣΤΑΥΡΟΥ
Τί έγραφε η πινακίδα στο σταυρό;
Στο παρόν άρθρο θα θίξουμε μια
λεπτομέρεια ασήμαντη ίσως για κάποιους, αλλά σημαντική για κάποιους άλλους που
θέλουν να ορθοτομείται ο Λόγος του Ευαγγελίου.
Πρόκειται για την επιγραφή της καταδίκης του Χριστού επάνω στον σταυρό. Τι ακριβώς έγραφε; Γιατί έχουμε δύο εκδοχές ατενίζοντας την εικόνα της Σταύρωσης του Κυρίου μας; Ποια είναι η σωστή απεικόνιση;
Στα χριστιανικά ευαγγέλια αναφέρονται οι εξής εκδοχές για την πινακίδα στο σταυρό του Ιησού:
1. «Καὶ ἐπέθηκαν ἐπάνω τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ τὴν αἰτίαν αὐτοῦ γεγραμμένην· οὗτός ἐστιν Ἰησοῦς ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων.» (Ματθ. 27:37).
2. «Καὶ ἦν ἡ ἐπιγραφὴ τῆς αἰτίας αὐτοῦ ἐπιγεγραμμένη·
ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων.» (Μαρ. 15:26).
3. «Ἦν δὲ καὶ ἐπιγραφὴ γεγραμμένη ἐπ᾿ αὐτῷ
γράμμασιν ἑλληνικοῖς καὶ ῥωμαϊκοῖς καὶ ἑβραϊκοῖς· οὗτός ἐστιν ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων.» (Λουκ. 23:38).
4. «Έγραψε δὲ καὶ τίτλον ὁ Πιλᾶτος καὶ ἔθηκεν ἐπὶ
τοῦ σταυροῦ· ἦν δὲ γεγραμμένον· Ἰησοῦς ὁ
Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων. τοῦτον οὖν τὸν τίτλον πολλοὶ ἀνέγνωσαν τῶν
Ἰουδαίων, ὅτι ἐγγὺς ἦν τῆς πόλεως ὁ τόπος ὅπου ἐσταυρώθη ὁ Ἰησοῦς· καὶ ἦν
γεγραμμένον ἑβραϊστί, ἑλληνιστί, ῥωμαϊστί.» (Ιωαν. 19:19-20).
Οι τρεις πρώτες εκδοχές για το
περιεχόμενο της πινακίδας περίπου συμφωνούν. Στην τέταρτη (ο ευαγγελιστής
Ιωάννης) αναφέρει ότι στην πινακίδα συμπεριλαμβανόταν και η καταγωγή του Ιησού
από τη Ναζαρέτ.
Αυτή η επισήμανση μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι είναι και η πιο σωστή, διότι ο Απόστολος Ιωάννης ήταν και ο μόνος αυτόπτης μάρτυς εκ των δώδεκα μαθητών του Κυρίου, που παρευρέθηκε στην σταύρωσή Του, και μάλιστα ο Κύριος του ανέθεσε και την φροντίδα της μητέρας του. (Βλ. Ιωαν.19:26-27).
Άρα η πινακίδα έγραφε: «Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων». Αυτή ήταν και μια από τις βασικές αιτίες για να τον καταδικάσουν αμετάκλητα σε θάνατο! Διαβάζουμε σχετικά στην Αγία Γραφή: Ο Πιλάτος μη ευρίσκοντας κάποια σημαντική αιτία να τον καταδικάσει «ἐζήτει ἀπολῦσαι αὐτόν· οἱ δὲ Ἰουδαῖοι ἔκραζον λέγοντες· ἐὰν τοῦτον ἀπολύσῃς, οὐκ εἶ φίλος τοῦ Καίσαρος. πᾶς ὁ βασιλέα ἑαυτὸν ποιῶν ἀντιλέγει τῷ Καίσαρι.» (Ιωαν.19:12) και έπειτα αμέσως «ἐκραύγασαν· ἆρον ἆρον, σταύρωσον αὐτόν. λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος· τὸν βασιλέα ὑμῶν σταυρώσω; ἀπεκρίθησαν οἱ ἀρχιερεῖς· οὐκ ἔχομεν βασιλέα εἰ μὴ Καίσαρα∙ τότε οὖν παρέδωκεν αὐτὸν αὐτοῖς ἵνα σταυρωθῇ.» (Ιωαν.19:15-16).
Οι αρχιερείς όμως των Ιουδαίων δυσανασχέτησαν με την επιγραφή λέγοντας στον Πιλάτο: «Μὴ γράφε, ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων, ἀλλ᾿ ὅτι ἐκεῖνος εἶπε, βασιλεύς εἰμι τῶν Ἰουδαίων. ἀπεκρίθη ὁ Πιλᾶτος· ὃ γέγραφα, γέγραφα. (Ιωαν.19:21-22).
Όμως στάθηκε αδύνατο να μαλακώσει την αιμοβορία των Αρχιερέων και Φαρισαίων!!
Ο Πιλάτος θέλοντας να εκδικηθεί τους Ιουδαίους που σταύρωσαν εκείνον που θεωρούσαν Βασιλιά τους και πριν λίγες μέρες των υποδέχθηκαν στα Ιεροσόλυμα μετά Βαΐων και κλάδων, έδωσε εντολή να γραφτεί στην επιγραφή της καταδίκης Του, που θα αναρτούσαν πάνω στον σταυρό: «Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων». Κι αυτό ενόχλησε τους Αρχιερείς. Πήγαν τότε στον Πιλάτο και διαμαρτυρήθηκαν εντόνως λέγοντας: «Μην αφήνεις αυτήν την επιγραφή να λέει: Αυτός είναι ο Βασιλεύς των Ιουδαίων», αλλά γράψε να λέει: Αυτός είπε: «Εγώ είμαι ο Βασιλεύς των Ιουδαίων». (Ιωαν.14:21). Ο Πιλάτος δεν τους έκανε το χατίρι. Τους απάντησε «ξερά και κοφτά»: Ό,τι έγραψα, έγραψα. (Ιωαν.19:22)
Να σημειώσουμε ότι την καταγωγή Του σκόπιμα την ανέγραψαν για να τον απαξιώσουν, διότι η Ναζαρέτ εθεωρείτο κακόφημη πόλη. (Πρβλ. Ιωαν.1,17: εἶπεν αὐτῷ Ναθαναήλ· ἐκ Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι;»)
Αυτή είναι η ιστορική πραγματικότης που δεν μπορεί να την αμφισβητήσει κανείς και κάνουν λάθος όσοι δεν την αποδέχονται, με την πρόφαση ότι το έγραψαν οι ασεβείς σταυρωτές του Κυρίου για να τον χλευάσουν! Τον Κύριό μας τον χλευάζουμε ανά πάσα στιγμή, όλοι οι Χριστιανοί που αμαρτάνουμε και μένουμε αδιόρθωτοι! Άλλωστε οι προσωπικές μας αμαρτίες τον ανέβασαν στο σταυρό!
Σε πολλές όμως βυζαντινές
αγιογραφίες της Σταύρωσης του Χριστού διαβάζουμε τον τίτλο: Ο ΒΣΛ.Τ.ΔΞΣ που
σημαίνει: «Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΔΟΞΗΣ». Είναι λάθος άραγε ή μας παραπέμπει σε κάποια
άλλη αλήθεια της Εκκλησίας μας;
Ο Χριστός δυό μέρες πριν οπό το Πάθος Του είπε στους μαθητές του: «ἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου» (Ιωαν.12:23). Και το έλεγε στους μαθητές Του λίγο πριν σταυρωθεί! «Βλέπεις πῶς δόξαν οἰκείαν οἶδε (αναγνωρίζει) τὸν σταυρόν;», σημειώνει ο Ιερός Χρυσόστομος.
Δόξα Του δεν θεωρεί ούτε τα πολλά θαύματα πού έκανε στον κόσμο, κάνοντας τον κόσμο να Τον θαυμάζει, ούτε την πανηγυρική Του είσοδο στα Ιεροσόλυμα, πού όλος ὁ λαός βγήκε στους δρόμους και Τον υποδέχθηκε με κλάδους από δένδρα και με ζητωκραυγές (Ματ.21:8-11), αλλά δόξα Του θεωρεί τούς χλευασμούς, τούς εξευτελισμούς, τα φτυσίματα, τις κοροϊδίες, πού «έφαγε» οπό τον λαό Του (Ματ.27:27-31) και πάνω οπό όλα τον επώδυνο και επονείδιστο σταυρικό Του θάνατο! Γιατί μέσα οπό αυτά τα φοβερά μαρτύρια «εκπήγασε» ἡ σωτηρία των παιδιών Του· ἡ δική μας σωτηρία! Αποκάλυψε το μεγαλείο Του· το μέγεθος της ταπείνωσής Του και το μέγεθος της αγάπης πού έχει για μας! «Εὐχαριστοῦμεν σοι διά τήν μεγάλην Σου δόξαν» (=για τα Πάθη Σου) λέμε κάθε μέρα στην Εκκλησία μας. Και ο Αποστ. Παύλος μας επισημαίνει ότι οι Εβραίοι δεν σταύρωσαν άνθρωπο, αλλά… Θεό! «ἐσταύρωσαν τὸν Κύριον τῆς δόξης» (Α΄Κορ.2:8).
Προ του πάθους Του είχε πει: «ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός… καὶ τὴν ψυχήν μου τίθημι ὑπὲρ τῶν προβάτων… Διὰ τοῦτο ὁ πατήρ με ἀγαπᾷ, ὅτι ἐγὼ τίθημι τὴν ψυχήν μου, ἵνα πάλιν λάβω αὐτήν∙ οὐδεὶς αἴρει αὐτὴν ἀπ᾿ ἐμοῦ, ἀλλ᾿ ἐγὼ τίθημι αὐτὴν ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ· ἐξουσίαν ἔχω θεῖναι αὐτήν, καὶ ἐξουσίαν ἔχω πάλιν λαβεῖν αὐτήν· ταύτην τὴν ἐντολὴν ἔλαβον παρὰ τοῦ Πατρός μου.» (Ιωαν.10:14-18).
Είναι χαρακτηριστικό ότι επάνω στο σταυρό ο Χριστός «κλίνας τὴν κεφαλὴν παρέδωκε τὸ πνεῦμα.»! (Ιωαν.19:30), ενώ θα έπρεπε πρώτα να παραδώσει το πνεύμα Του (να ξεψυχήσει) και μετά να κλίνει (να γείρει) το κεφάλι Του(!), επειδή όμως εκουσίως πέθανε έγινε το αντίστροφο! Κι όχι μόνο αυτό αλλά και δύο φορές πριν ξεψυχήσει φώναξε δυνατά! Την πρώτη φορά: «περὶ δὲ τὴν ἐνάτην ὥραν ἀνεβόησεν ὁ Ἰησοῦς φωνῇ μεγάλῃ λέγων· ἠλὶ ἠλί, λιμᾶ σαβαχθανί; τοῦτ᾿ ἔστι, Θεέ μου Θεέ μου, ἱνατί με ἐγκατέλιπες;» (Ματ.27:46). Και δεύτερη φορά: «κράξας φωνῇ μεγάλῃ ἀφῆκε τὸ πνεῦμα.(!)» (Ματθ.27:50 & Λουκ.23,46). Που βρήκε τη δύναμη, ενώ αιμορραγούσε κρεμασμένος επί τρείς ώρες και ήταν εξαντλημένος και «τσακισμένος», με δύσπνοια λόγω της κόπωσης των πνευμόνων από την πίεση του σώματος προς τα κάτω, να κραυγάσει με φωνή μεγάλη πριν παραδώσει το πνεύμα Του;! Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Λογγίνος ο εκατόνταρχος (ή Κεντυρίων) πίστευσε στο θείο μεγαλείο του και «ἐδόξασε τὸν Θεὸν λέγων· ὄντως ὁ ἄνθρωπος οὗτος δίκαιος ἦν.» (Λουκ.23:47) και ομολόγησε: «ἀληθῶς ὁ ἄνθρωπος οὗτος υἱὸς ἦν Θεοῦ.»! (Μαρ.15:39).
Το συμπέρασμα έπειτα απ΄όλα αυτά που είπαμε είναι ότι ο Χριστός πράγματι απεδείχθη Βασιλέας της Δόξης επάνω στο Σταυρό! Γι αυτό και το σώμα Του δεν έπαθε διαφθορά (σήψη). Βλ. Όρθρο Μεγ. Σαββάτου στα απολυτίκια: «Τὰ μύρα τοὶς θνητοὶς ὑπάρχει ἁρμόδια, Χριστὸς δὲ διαφθορὰς ἐδείχθη ἀλλότριος.» και στην ε΄ Ὠδὴ, του κανόνα τροπ.γ΄ «ἡ γὰρ σάρξ σου διαφθορὰν οὐκ εἶδε Δέσποτα…».
Τρείς ώρες μετά τον θάνατό Του, όταν θέλησαν να διαπιστώσουν τον θάνατό Του, τρυπώντας με λόγχη δόρατος τα πλευρά Του, το αίμα Του έρευσε ζεστό(!), δεν είχε παγώσει! Διαβάζουμε σχετικά: «εἷς τῶν στρατιωτῶν λόγχῃ αὐτοῦ τὴν πλευρὰν ἔνυξε, ἐξῆλθεν εὐθέως αἷμα καὶ ὕδωρ.»! (Ιωαν.19:34). [Ως ύδωρ καταγράφει εδώ ο απ. Ιωάννης το διαφανές υγρό του υπεζωκότα, που προφυλάσσει τους πνεύμονες].
Παρ΄όλα αυτά το σώμα Του δεν αντέδρασε καθόλου στο δυνατό κτύπημα στα πλευρά Του με την λόγχη! Έτσι διαπιστώθηκε ο θάνατός Του! Δεν ξεκρεμάστηκε ευθύς αμέσως, αλλά ενημερώθηκε πρώτα ο Πιλάτος για τον θάνατό Του από τον κεντυρίωνα και «ἐθαύμασεν εἰ ἤδη τέθνηκε!» (Μαρ.15:44) και στη συνέχεια αφού είχε πάει ο «Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ Ἀριμαθαίας … καὶ ᾐτήσατο τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ» (Μαρ.15:43), του επέτρεψε να κάνει την αποκαθήλωση και να τον ενταφιάσει. (Βλ. Μαρ.15:46).
Η εντύπωση που δίνει ο Χριστός πάνω στον σταυρό στις ορθόδοξες εικόνες, δεν είναι ότι πέθανε, αλλά ότι κοιμάται. Το κεφάλι με ελαφρά κλίση προς τα δεξιά, και οι οφθαλμοί κλεισμένοι απαλά σαν να αναπαύεται. («Ἐξηγέρθη ὡς ὁ ὑπνὼν Κύριος, καὶ ἀνέστη σώζων ἡμᾶς.» Κοινωνικό Μ. Σαββάτου). Το σώμα του έχει ηρεμία και γαλήνη, με απλωμένα τα χέρια σε στάση προσευχής ή ανοιχτής αγκαλιάς, χωρίς καμία αλλοίωση εκ του θανάτου!
Είναι σαν βασιλιάς πάνω στο θρόνο Του (πρβλ. το εξαποστειλάριον του Πάσχα «Σαρκὶ ὑπνώσας ὡς θνητός, ὁ Βασιλεὺς καὶ Κύριος»). Γι' αυτό και ο καθηγητής Κ. Καλοκύρης παρατηρεί: «εις το πρόσωπον του Κυρίου πρυτανεύει το βασιλικόν μεγαλείον (το μεγαλείο του συγκρατημένου πάθους)» (Κ. Καλοκύρη, Η ζωγραφική της Ορθοδοξίας, σ.135).
Πάνω στον σταυρό βλέπουμε να εκπληρώνεται η παρομοίωση του Χριστού με λέοντα (που θεωρείται ο βασιλέας των ζώων). Διαβάζουμε σχετικά: «Σκύμνος λέοντος Ἰούδα· ἐκ βλαστοῦ, υἱέ μου, ἀνέβης· ἀναπεσὼν ἐκοιμήθης ὡς λέων καὶ ὡς σκύμνος· τίς ἐγερεῖ αὐτόν;» (Γεν.49,9). Δηλ. Μικρό λεονταράκι είσαι Ιούδα αυξήθηκες παιδί μου, από βλαστό∙ ανέπεσες και κοιμήθηκες σαν λιοντάρι και μάλιστα σαν νεογέννητο λιονταράκι (λόγω της αδυναμίας της ανθρώπινης φύσεώς Του, που άφησε να εκδηλωθεί πάνω στο σταυρό!)∙ ποιος τολμάει να σε ξυπνήσει;
Η προφητεία του αναπεσόντα λέοντα αναφέρεται στο σωτήριο Πάθος του Κυρίου και τη ζωηφόρο Του Ανάσταση. Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας Αγ. Κύριλλο Αλεξανδρείας (P.G. 69,353), Αγ. Ιωάννη Χρυσόστομο (P.G. 54,574) και Ωριγένη (P.G. 12,145), στη φράση του Ιακώβ «αναπεσών εκοιμήθης ως λέων και ως σκύμνος» προαναγγέλλεται ο εκούσιος σταυρικός θάνατος και η θεόσωμος Ταφή του Κυρίου Ιησού Χριστού. Ο πατριάρχης Ιακώβ, εσκεμμένα, χρησιμοποιεί την εικόνα του «λέοντος» διότι κανένας δεν τολμά να ξυπνήσει ένα λιοντάρι που κοιμάται. Σχολιάζει ο Θεοδώρητος Κύρου, ότι: όπως το λιοντάρι ακόμα και όταν κοιμάται είναι φοβερό και επικίνδυνο, έτσι και ο θάνατος του Δεσπότη Χριστού είναι φοβερός για τον θάνατο και τον Διάβολο! (P.G. 80,216-217). Έτσι λοιπόν ο Σωτήρας Χριστός ως «αναπεσών λέων εκοιμήθη» χωρίς να τολμήσει ούτε ο θάνατος, ούτε η φθορά, ούτε η σήψη να αγγίξει το πανακήρατο (αμόλυντο) Σώμα Του, αλλά ούτε και ο Άδης να συμπεριλάβει την ψυχή Του και να την εντάξει στο βασίλειό του «οὐδὲ ἡ ψυχή σου εἰς Ἄδου, ξενοπρεπῶς ἐγκαταλέλειπται.» (τροπάριο ε’ ωδής, κανόνος Όρθρου Αγίου και Μεγάλου Σαββάτου).
Ο Χριστός όχι μόνο πριν το θάνατό Του, αλλά και μετά το θάνατό Του ήταν φοβερός και έκανε μεγάλα θαύματα, όπως ο κλονισμός της γης, ο σκοτασμός του ήλιου, η ανάσταση νεκρών εκ των μνημείων, το σχίσιμο του καταπετάσματος του ναού. (Πρβλ. Ματ.27:51-53, Λουκ.23:44-45). Αλλά και η νίκη Του κατά του Άδου με τον αρπαγή των δικαίων από την εξουσία του διαβόλου!
Με το «τίς ἐγερεῖ αὐτόν;» υποδηλώνεται η ανάστασή Του, γιατί μόνος Του σηκώθηκε εκ του μνήματος ως Βασιλέας των όλων και παντοδύναμος Θεός!
Ο Κ. Καλοκύρης σημειώνει: όπως γνωρίζουμε από το ελληνικό χειρόγραφο του Φυσιολόγου (Physiologous) «όταν καθεύδει ο λέων αγρυπνούσιν αυτού οι οφθαλμοί… ούτω και το μεν σώμα του Κυρίου μου καθεύδει επί του σταυρού, η δε Θεότης Αυτού εκ δεξιών του Πατρός αγρυπνεί» (Ευλογίου Αλεξανδρείας) (ε.α. σελ.137).
Έπειτα από όλα αυτά που αναλύσαμε γίνεται φανερό ότι η μεν πρώτη εκδοχή της επιγραφής του Σταυρού: Ι.Ν.Β.Ι. παραπέμπει στην ιστορία της σταύρωσης Του Ιησού Χριστού, η δε επιγραφή: Ο ΒΣΛ.Τ.ΔΞΣ. παραπέμπει στη θεολογία της σταύρωσης, γι΄αυτό και οι δύο τίτλοι είναι αποδεκτοί και σύμφωνοι με την παράδοση της εκκλησίας μας. Και οι δύο αυτές φράσεις μαρτυρούν το λόγο της θανατικής καταδίκης. Ότι αποκάλεσε τον εαυτό του Βασιλιά.
Σαφώς η δεύτερη εκδοχή, δεν ανεγράφη πάνω στην επιγραφή του σταυρού, αλλά εγράφη μέσα στις καρδιές αυτών που πίστευσαν στο Χριστό ότι είναι ο Σωτήρ του κόσμου και ο Βασιλεύς της Θείας Δόξης και αγάπης για όλους μας.
Σύγχυση μόνο δημιουργούν και σκάνδαλο, όσοι επιμένουν στον ένα εκ των δύο τύπων της επιγραφής. Πιθανόν είτε γιατί δεν αποδέχονται την ιστορική πραγματικότητα, είτε γιατί αγνοούν την θεολογία της εκκλησίας μας για τον Σταυρό.
Πρόκειται για την επιγραφή της καταδίκης του Χριστού επάνω στον σταυρό. Τι ακριβώς έγραφε; Γιατί έχουμε δύο εκδοχές ατενίζοντας την εικόνα της Σταύρωσης του Κυρίου μας; Ποια είναι η σωστή απεικόνιση;
Στα χριστιανικά ευαγγέλια αναφέρονται οι εξής εκδοχές για την πινακίδα στο σταυρό του Ιησού:
1. «Καὶ ἐπέθηκαν ἐπάνω τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ τὴν αἰτίαν αὐτοῦ γεγραμμένην· οὗτός ἐστιν Ἰησοῦς ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων.» (Ματθ. 27:37).
Αυτή η επισήμανση μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι είναι και η πιο σωστή, διότι ο Απόστολος Ιωάννης ήταν και ο μόνος αυτόπτης μάρτυς εκ των δώδεκα μαθητών του Κυρίου, που παρευρέθηκε στην σταύρωσή Του, και μάλιστα ο Κύριος του ανέθεσε και την φροντίδα της μητέρας του. (Βλ. Ιωαν.19:26-27).
Άρα η πινακίδα έγραφε: «Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων». Αυτή ήταν και μια από τις βασικές αιτίες για να τον καταδικάσουν αμετάκλητα σε θάνατο! Διαβάζουμε σχετικά στην Αγία Γραφή: Ο Πιλάτος μη ευρίσκοντας κάποια σημαντική αιτία να τον καταδικάσει «ἐζήτει ἀπολῦσαι αὐτόν· οἱ δὲ Ἰουδαῖοι ἔκραζον λέγοντες· ἐὰν τοῦτον ἀπολύσῃς, οὐκ εἶ φίλος τοῦ Καίσαρος. πᾶς ὁ βασιλέα ἑαυτὸν ποιῶν ἀντιλέγει τῷ Καίσαρι.» (Ιωαν.19:12) και έπειτα αμέσως «ἐκραύγασαν· ἆρον ἆρον, σταύρωσον αὐτόν. λέγει αὐτοῖς ὁ Πιλᾶτος· τὸν βασιλέα ὑμῶν σταυρώσω; ἀπεκρίθησαν οἱ ἀρχιερεῖς· οὐκ ἔχομεν βασιλέα εἰ μὴ Καίσαρα∙ τότε οὖν παρέδωκεν αὐτὸν αὐτοῖς ἵνα σταυρωθῇ.» (Ιωαν.19:15-16).
Οι αρχιερείς όμως των Ιουδαίων δυσανασχέτησαν με την επιγραφή λέγοντας στον Πιλάτο: «Μὴ γράφε, ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων, ἀλλ᾿ ὅτι ἐκεῖνος εἶπε, βασιλεύς εἰμι τῶν Ἰουδαίων. ἀπεκρίθη ὁ Πιλᾶτος· ὃ γέγραφα, γέγραφα. (Ιωαν.19:21-22).
Όμως στάθηκε αδύνατο να μαλακώσει την αιμοβορία των Αρχιερέων και Φαρισαίων!!
Ο Πιλάτος θέλοντας να εκδικηθεί τους Ιουδαίους που σταύρωσαν εκείνον που θεωρούσαν Βασιλιά τους και πριν λίγες μέρες των υποδέχθηκαν στα Ιεροσόλυμα μετά Βαΐων και κλάδων, έδωσε εντολή να γραφτεί στην επιγραφή της καταδίκης Του, που θα αναρτούσαν πάνω στον σταυρό: «Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος ὁ βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων». Κι αυτό ενόχλησε τους Αρχιερείς. Πήγαν τότε στον Πιλάτο και διαμαρτυρήθηκαν εντόνως λέγοντας: «Μην αφήνεις αυτήν την επιγραφή να λέει: Αυτός είναι ο Βασιλεύς των Ιουδαίων», αλλά γράψε να λέει: Αυτός είπε: «Εγώ είμαι ο Βασιλεύς των Ιουδαίων». (Ιωαν.14:21). Ο Πιλάτος δεν τους έκανε το χατίρι. Τους απάντησε «ξερά και κοφτά»: Ό,τι έγραψα, έγραψα. (Ιωαν.19:22)
Να σημειώσουμε ότι την καταγωγή Του σκόπιμα την ανέγραψαν για να τον απαξιώσουν, διότι η Ναζαρέτ εθεωρείτο κακόφημη πόλη. (Πρβλ. Ιωαν.1,17: εἶπεν αὐτῷ Ναθαναήλ· ἐκ Ναζαρὲτ δύναταί τι ἀγαθὸν εἶναι;»)
Αυτή είναι η ιστορική πραγματικότης που δεν μπορεί να την αμφισβητήσει κανείς και κάνουν λάθος όσοι δεν την αποδέχονται, με την πρόφαση ότι το έγραψαν οι ασεβείς σταυρωτές του Κυρίου για να τον χλευάσουν! Τον Κύριό μας τον χλευάζουμε ανά πάσα στιγμή, όλοι οι Χριστιανοί που αμαρτάνουμε και μένουμε αδιόρθωτοι! Άλλωστε οι προσωπικές μας αμαρτίες τον ανέβασαν στο σταυρό!
Ο Χριστός δυό μέρες πριν οπό το Πάθος Του είπε στους μαθητές του: «ἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου» (Ιωαν.12:23). Και το έλεγε στους μαθητές Του λίγο πριν σταυρωθεί! «Βλέπεις πῶς δόξαν οἰκείαν οἶδε (αναγνωρίζει) τὸν σταυρόν;», σημειώνει ο Ιερός Χρυσόστομος.
Δόξα Του δεν θεωρεί ούτε τα πολλά θαύματα πού έκανε στον κόσμο, κάνοντας τον κόσμο να Τον θαυμάζει, ούτε την πανηγυρική Του είσοδο στα Ιεροσόλυμα, πού όλος ὁ λαός βγήκε στους δρόμους και Τον υποδέχθηκε με κλάδους από δένδρα και με ζητωκραυγές (Ματ.21:8-11), αλλά δόξα Του θεωρεί τούς χλευασμούς, τούς εξευτελισμούς, τα φτυσίματα, τις κοροϊδίες, πού «έφαγε» οπό τον λαό Του (Ματ.27:27-31) και πάνω οπό όλα τον επώδυνο και επονείδιστο σταυρικό Του θάνατο! Γιατί μέσα οπό αυτά τα φοβερά μαρτύρια «εκπήγασε» ἡ σωτηρία των παιδιών Του· ἡ δική μας σωτηρία! Αποκάλυψε το μεγαλείο Του· το μέγεθος της ταπείνωσής Του και το μέγεθος της αγάπης πού έχει για μας! «Εὐχαριστοῦμεν σοι διά τήν μεγάλην Σου δόξαν» (=για τα Πάθη Σου) λέμε κάθε μέρα στην Εκκλησία μας. Και ο Αποστ. Παύλος μας επισημαίνει ότι οι Εβραίοι δεν σταύρωσαν άνθρωπο, αλλά… Θεό! «ἐσταύρωσαν τὸν Κύριον τῆς δόξης» (Α΄Κορ.2:8).
Προ του πάθους Του είχε πει: «ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός… καὶ τὴν ψυχήν μου τίθημι ὑπὲρ τῶν προβάτων… Διὰ τοῦτο ὁ πατήρ με ἀγαπᾷ, ὅτι ἐγὼ τίθημι τὴν ψυχήν μου, ἵνα πάλιν λάβω αὐτήν∙ οὐδεὶς αἴρει αὐτὴν ἀπ᾿ ἐμοῦ, ἀλλ᾿ ἐγὼ τίθημι αὐτὴν ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ· ἐξουσίαν ἔχω θεῖναι αὐτήν, καὶ ἐξουσίαν ἔχω πάλιν λαβεῖν αὐτήν· ταύτην τὴν ἐντολὴν ἔλαβον παρὰ τοῦ Πατρός μου.» (Ιωαν.10:14-18).
Είναι χαρακτηριστικό ότι επάνω στο σταυρό ο Χριστός «κλίνας τὴν κεφαλὴν παρέδωκε τὸ πνεῦμα.»! (Ιωαν.19:30), ενώ θα έπρεπε πρώτα να παραδώσει το πνεύμα Του (να ξεψυχήσει) και μετά να κλίνει (να γείρει) το κεφάλι Του(!), επειδή όμως εκουσίως πέθανε έγινε το αντίστροφο! Κι όχι μόνο αυτό αλλά και δύο φορές πριν ξεψυχήσει φώναξε δυνατά! Την πρώτη φορά: «περὶ δὲ τὴν ἐνάτην ὥραν ἀνεβόησεν ὁ Ἰησοῦς φωνῇ μεγάλῃ λέγων· ἠλὶ ἠλί, λιμᾶ σαβαχθανί; τοῦτ᾿ ἔστι, Θεέ μου Θεέ μου, ἱνατί με ἐγκατέλιπες;» (Ματ.27:46). Και δεύτερη φορά: «κράξας φωνῇ μεγάλῃ ἀφῆκε τὸ πνεῦμα.(!)» (Ματθ.27:50 & Λουκ.23,46). Που βρήκε τη δύναμη, ενώ αιμορραγούσε κρεμασμένος επί τρείς ώρες και ήταν εξαντλημένος και «τσακισμένος», με δύσπνοια λόγω της κόπωσης των πνευμόνων από την πίεση του σώματος προς τα κάτω, να κραυγάσει με φωνή μεγάλη πριν παραδώσει το πνεύμα Του;! Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Λογγίνος ο εκατόνταρχος (ή Κεντυρίων) πίστευσε στο θείο μεγαλείο του και «ἐδόξασε τὸν Θεὸν λέγων· ὄντως ὁ ἄνθρωπος οὗτος δίκαιος ἦν.» (Λουκ.23:47) και ομολόγησε: «ἀληθῶς ὁ ἄνθρωπος οὗτος υἱὸς ἦν Θεοῦ.»! (Μαρ.15:39).
Το συμπέρασμα έπειτα απ΄όλα αυτά που είπαμε είναι ότι ο Χριστός πράγματι απεδείχθη Βασιλέας της Δόξης επάνω στο Σταυρό! Γι αυτό και το σώμα Του δεν έπαθε διαφθορά (σήψη). Βλ. Όρθρο Μεγ. Σαββάτου στα απολυτίκια: «Τὰ μύρα τοὶς θνητοὶς ὑπάρχει ἁρμόδια, Χριστὸς δὲ διαφθορὰς ἐδείχθη ἀλλότριος.» και στην ε΄ Ὠδὴ, του κανόνα τροπ.γ΄ «ἡ γὰρ σάρξ σου διαφθορὰν οὐκ εἶδε Δέσποτα…».
Τρείς ώρες μετά τον θάνατό Του, όταν θέλησαν να διαπιστώσουν τον θάνατό Του, τρυπώντας με λόγχη δόρατος τα πλευρά Του, το αίμα Του έρευσε ζεστό(!), δεν είχε παγώσει! Διαβάζουμε σχετικά: «εἷς τῶν στρατιωτῶν λόγχῃ αὐτοῦ τὴν πλευρὰν ἔνυξε, ἐξῆλθεν εὐθέως αἷμα καὶ ὕδωρ.»! (Ιωαν.19:34). [Ως ύδωρ καταγράφει εδώ ο απ. Ιωάννης το διαφανές υγρό του υπεζωκότα, που προφυλάσσει τους πνεύμονες].
Παρ΄όλα αυτά το σώμα Του δεν αντέδρασε καθόλου στο δυνατό κτύπημα στα πλευρά Του με την λόγχη! Έτσι διαπιστώθηκε ο θάνατός Του! Δεν ξεκρεμάστηκε ευθύς αμέσως, αλλά ενημερώθηκε πρώτα ο Πιλάτος για τον θάνατό Του από τον κεντυρίωνα και «ἐθαύμασεν εἰ ἤδη τέθνηκε!» (Μαρ.15:44) και στη συνέχεια αφού είχε πάει ο «Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ Ἀριμαθαίας … καὶ ᾐτήσατο τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ» (Μαρ.15:43), του επέτρεψε να κάνει την αποκαθήλωση και να τον ενταφιάσει. (Βλ. Μαρ.15:46).
Η εντύπωση που δίνει ο Χριστός πάνω στον σταυρό στις ορθόδοξες εικόνες, δεν είναι ότι πέθανε, αλλά ότι κοιμάται. Το κεφάλι με ελαφρά κλίση προς τα δεξιά, και οι οφθαλμοί κλεισμένοι απαλά σαν να αναπαύεται. («Ἐξηγέρθη ὡς ὁ ὑπνὼν Κύριος, καὶ ἀνέστη σώζων ἡμᾶς.» Κοινωνικό Μ. Σαββάτου). Το σώμα του έχει ηρεμία και γαλήνη, με απλωμένα τα χέρια σε στάση προσευχής ή ανοιχτής αγκαλιάς, χωρίς καμία αλλοίωση εκ του θανάτου!
Είναι σαν βασιλιάς πάνω στο θρόνο Του (πρβλ. το εξαποστειλάριον του Πάσχα «Σαρκὶ ὑπνώσας ὡς θνητός, ὁ Βασιλεὺς καὶ Κύριος»). Γι' αυτό και ο καθηγητής Κ. Καλοκύρης παρατηρεί: «εις το πρόσωπον του Κυρίου πρυτανεύει το βασιλικόν μεγαλείον (το μεγαλείο του συγκρατημένου πάθους)» (Κ. Καλοκύρη, Η ζωγραφική της Ορθοδοξίας, σ.135).
Πάνω στον σταυρό βλέπουμε να εκπληρώνεται η παρομοίωση του Χριστού με λέοντα (που θεωρείται ο βασιλέας των ζώων). Διαβάζουμε σχετικά: «Σκύμνος λέοντος Ἰούδα· ἐκ βλαστοῦ, υἱέ μου, ἀνέβης· ἀναπεσὼν ἐκοιμήθης ὡς λέων καὶ ὡς σκύμνος· τίς ἐγερεῖ αὐτόν;» (Γεν.49,9). Δηλ. Μικρό λεονταράκι είσαι Ιούδα αυξήθηκες παιδί μου, από βλαστό∙ ανέπεσες και κοιμήθηκες σαν λιοντάρι και μάλιστα σαν νεογέννητο λιονταράκι (λόγω της αδυναμίας της ανθρώπινης φύσεώς Του, που άφησε να εκδηλωθεί πάνω στο σταυρό!)∙ ποιος τολμάει να σε ξυπνήσει;
Η προφητεία του αναπεσόντα λέοντα αναφέρεται στο σωτήριο Πάθος του Κυρίου και τη ζωηφόρο Του Ανάσταση. Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας Αγ. Κύριλλο Αλεξανδρείας (P.G. 69,353), Αγ. Ιωάννη Χρυσόστομο (P.G. 54,574) και Ωριγένη (P.G. 12,145), στη φράση του Ιακώβ «αναπεσών εκοιμήθης ως λέων και ως σκύμνος» προαναγγέλλεται ο εκούσιος σταυρικός θάνατος και η θεόσωμος Ταφή του Κυρίου Ιησού Χριστού. Ο πατριάρχης Ιακώβ, εσκεμμένα, χρησιμοποιεί την εικόνα του «λέοντος» διότι κανένας δεν τολμά να ξυπνήσει ένα λιοντάρι που κοιμάται. Σχολιάζει ο Θεοδώρητος Κύρου, ότι: όπως το λιοντάρι ακόμα και όταν κοιμάται είναι φοβερό και επικίνδυνο, έτσι και ο θάνατος του Δεσπότη Χριστού είναι φοβερός για τον θάνατο και τον Διάβολο! (P.G. 80,216-217). Έτσι λοιπόν ο Σωτήρας Χριστός ως «αναπεσών λέων εκοιμήθη» χωρίς να τολμήσει ούτε ο θάνατος, ούτε η φθορά, ούτε η σήψη να αγγίξει το πανακήρατο (αμόλυντο) Σώμα Του, αλλά ούτε και ο Άδης να συμπεριλάβει την ψυχή Του και να την εντάξει στο βασίλειό του «οὐδὲ ἡ ψυχή σου εἰς Ἄδου, ξενοπρεπῶς ἐγκαταλέλειπται.» (τροπάριο ε’ ωδής, κανόνος Όρθρου Αγίου και Μεγάλου Σαββάτου).
Ο Χριστός όχι μόνο πριν το θάνατό Του, αλλά και μετά το θάνατό Του ήταν φοβερός και έκανε μεγάλα θαύματα, όπως ο κλονισμός της γης, ο σκοτασμός του ήλιου, η ανάσταση νεκρών εκ των μνημείων, το σχίσιμο του καταπετάσματος του ναού. (Πρβλ. Ματ.27:51-53, Λουκ.23:44-45). Αλλά και η νίκη Του κατά του Άδου με τον αρπαγή των δικαίων από την εξουσία του διαβόλου!
Με το «τίς ἐγερεῖ αὐτόν;» υποδηλώνεται η ανάστασή Του, γιατί μόνος Του σηκώθηκε εκ του μνήματος ως Βασιλέας των όλων και παντοδύναμος Θεός!
Ο Κ. Καλοκύρης σημειώνει: όπως γνωρίζουμε από το ελληνικό χειρόγραφο του Φυσιολόγου (Physiologous) «όταν καθεύδει ο λέων αγρυπνούσιν αυτού οι οφθαλμοί… ούτω και το μεν σώμα του Κυρίου μου καθεύδει επί του σταυρού, η δε Θεότης Αυτού εκ δεξιών του Πατρός αγρυπνεί» (Ευλογίου Αλεξανδρείας) (ε.α. σελ.137).
Έπειτα από όλα αυτά που αναλύσαμε γίνεται φανερό ότι η μεν πρώτη εκδοχή της επιγραφής του Σταυρού: Ι.Ν.Β.Ι. παραπέμπει στην ιστορία της σταύρωσης Του Ιησού Χριστού, η δε επιγραφή: Ο ΒΣΛ.Τ.ΔΞΣ. παραπέμπει στη θεολογία της σταύρωσης, γι΄αυτό και οι δύο τίτλοι είναι αποδεκτοί και σύμφωνοι με την παράδοση της εκκλησίας μας. Και οι δύο αυτές φράσεις μαρτυρούν το λόγο της θανατικής καταδίκης. Ότι αποκάλεσε τον εαυτό του Βασιλιά.
Σαφώς η δεύτερη εκδοχή, δεν ανεγράφη πάνω στην επιγραφή του σταυρού, αλλά εγράφη μέσα στις καρδιές αυτών που πίστευσαν στο Χριστό ότι είναι ο Σωτήρ του κόσμου και ο Βασιλεύς της Θείας Δόξης και αγάπης για όλους μας.
Σύγχυση μόνο δημιουργούν και σκάνδαλο, όσοι επιμένουν στον ένα εκ των δύο τύπων της επιγραφής. Πιθανόν είτε γιατί δεν αποδέχονται την ιστορική πραγματικότητα, είτε γιατί αγνοούν την θεολογία της εκκλησίας μας για τον Σταυρό.
Υπό π. Δημητρίου Χ. Σαββόπουλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου