Το Λυκόφως του Πάπα Φραγκίσκου - Του ΤΖΕΪΜΣ ΚΑΡΟΛ

 

Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΔΕΑ

Το Λυκόφως του Πάπα Φραγκίσκου

Ακόμη και αυτός ο εξαιρετικά καλός άνθρωπος έχει αποτύχει μέχρι στιγμής να αντιμετωπίσει το πιο επείγον ηθικό έργο της εκκλησίας.

Του ΤΖΕΪΜΣ ΚΑΡΟΛ

 

Όταν ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο εκλέχτηκε για να γεμίσει την έδρα του Αγίου Πέτρου πριν από εννέα χρόνια, κανείς δεν φανταζόταν ότι η καρέκλα είχε τροχούς. Τελευταία, ωστόσο, ο Πάπας Φραγκίσκος εθεάθη πιο συχνά σε αναπηρικό καροτσάκι παρά σε επιχρυσωμένο θρόνο - μια κινητική αναπηρία που πυροδότησε εικασίες για μια ακόμη παπική παραίτηση. Η προοπτική του Φραγκίσκου να ενταχθεί στον Βενέδικτο ΣΤ' ως δεύτερος επίτιμος Πάπας έχει βάλει τις γλώσσες των φημολογητών του Βατικανού, αλλά σε αυτό το σημείο οι ψίθυροι από το εσωτερικό παραμένουν αβάσιμες εικασίες. Ωστόσο, η φαινομενικά φθίνουσα υγεία και η προχωρημένη ηλικία του Πάπα Φραγκίσκου (είναι 85 ετών) υποδηλώνουν ότι εισέρχεται στο λυκόφως του παπισμού του, μια στιγμή που μια αναδρομή στη σημασία της διακυβέρνησής του μπορεί να φαίνεται κατάλληλη.

Οποιαδήποτε αξιολόγηση αυτού του ποντίφικα πρέπει να ξεκινά με τον εκπληκτικά θετικό αντίκτυπο που είχε ο Μπεργκόλιο στην εκκλησία και στον ευρύτερο κόσμο απλώς και μόνο λόγω της ελκυστικής προσωπικότητάς του, αλλά και της απτής καλοσύνης του. Η ασυνήθιστη έκρηξη στοργής από όλο τον κόσμο που τον υποδέχθηκε για πρώτη φορά κατά την εκλογή του δεν έχει πραγματικά ξεθωριάσει, παρόλο που οι προκλήσεις της θέσης του έχουν αναπόφευκτα περιπλέξει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται.

 Νωρίς, το εμφανές χάρισμα του νέου Πάπα ενισχύθηκε σύντομα από ενέργειες και δηλώσεις που υπόσχονταν έναν Ποντιφικέ που άλλαζε τον κόσμο, και με σημαντικούς τρόπους, τήρησε αυτή την υπόσχεση. Ακολουθώντας την καθολική παράδοση, αντιτάχθηκε στην άμβλωση και μπορεί να υποστηρίξει την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου να ανατρέψει τον Roe εναντίον Wade, αλλά ποτέ δεν το έθεσε αυτό σε μεγάλη εστίαση. Αντίθετα, ο Φραγκίσκος έγινε ο ακλόνητος υπέρμαχος των πολιορκημένων μεταναστών, ένας υπέρμαχος της ανεκτικότητας των διακρίσεων, ένας επικριτής του ξενοφοβικού λαϊκισμού, ένας σκληρός αντίπαλος του καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς που φτωχοποιεί τις λεγεώνες, ένας υπέρμαχος του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, ένας υπερασπιστής του επιστήμη, ένθερμος κριτικός του πολέμου.

Αυτή η υπεράσπιση κέρδισε εχθρούς του Φραγκίσκου, ειδικά εντός της Εκκλησίας, η οποία διέρχεται τον δικό της πολιτισμικό πόλεμο. Οι γραφειοκράτες Σαμουράι στη Ρωμαϊκή Κουρία, τη δομή διακυβέρνησης του Βατικανού, έχουν προχωρήσει αργά τις προσπάθειες του Πάπα όχι μόνο για τον εξορθολογισμό της διοίκησης αλλά και για την εξάλειψη της οικονομικής διαφθοράς. Στα τέλη του καλοκαιριού, ο Φραγκίσκος θα παρουσιάσει πώς θα μοιάζει η μεταρρυθμισμένη Curia του - μια μεταμόρφωση που θα περιλαμβάνει τον πιθανό διορισμό λαϊκών και γυναικών ως επικεφαλής γραφείου. Φυσικά, ορισμένοι Καθολικοί, συμπεριλαμβανομένων επισκόπων και καρδιναλίων, που εξακολουθούν να απορρίπτουν σθεναρά τις προσπάθειες για μεταρρύθμιση που ξεκίνησαν πριν από μια γενιά στη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού, χαιρέτησαν τις πρωτοβουλίες του με ανοιχτή κριτική, ακόμη και με περιφρόνηση.

Αλλά στην πιο πιεστική πρόκληση που αντιμετωπίζει η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ο Φραγκίσκος υπήρξε, δυστυχώς, υπερασπιστής του δυσλειτουργικού status quo, όχι υπέρμαχος της επειγόντως αναγκαίας μεταρρύθμισης. Με την εκλογή του, ο Φραγκίσκος ήρθε για πρώτη φορά αντιμέτωπος με την ηθική αυτοκαταστροφή μιας εκκλησίας που διχάζεται από ατελείωτα σκάνδαλα ιερέων που κακοποιούν παιδιά και επισκόπων που προστατεύουν τα αρπακτικά αντί για θύματα. Οι διαφθορές του κληρικαλισμού —ένα ανδρικό, άγαμο ιερατείο στην υπηρεσία όχι του Ευαγγελίου ή του λαού, αλλά της αυτοκρατορικής εξουσίας της ιεραρχίας— είχαν αποκαλυφθεί για να δει ο κόσμος. Ο κληρικαλισμός, που είχε τις ρίζες του σε υπερφυσικούς ισχυρισμούς που διατυπώθηκαν για τον Καθολικό ιερέα, που τον ξεχώριζε από και πάνω από όλους τους άλλους, ήταν η πηγή παραγωγής των ιεροσυλλογικών παραβάσεων των κληρικών. Η εξουσία ήταν το θέμα και εξακολουθεί να είναι. Και ο Φραγκίσκος τελικά απέφυγε τον αγώνα.

Ο Πάπας Φραγκίσκος φτάνει σε αναπηρικό καροτσάκι για να παρακολουθήσει μια εκδήλωση με καλόγριες και θρησκευτικούς ανωτέρους στην αίθουσα Παύλου VI στο Βατικανό στις 5 Μαΐου 2022. | Alessandra Tarantino/AP Φωτογραφία

Τίποτα άλλο σε σύγκριση με την υποχρέωση του νέου Πάπα να αντιμετωπίσει την ανομία που μολύνει το ιερατείο και την ιεραρχία, και με τη διακήρυξή του το 2019 Vos Estis Lux Mundi («Είστε το Φως του Κόσμου»), χαιρετίστηκε από το εκκλησιαστικό κατεστημένο για την πράξη του. μόνο αυτό. Αλλά τα θανατηφόρα ελαττώματα του διατάγματος στην απάντησή του στην κάλυψη της ιερατικής κακοποίησης παιδιών και άλλων ήταν σύντομα εμφανή: οι νέες δομές λογοδοσίας του δεν απαιτούσαν δημόσια αποκάλυψη, δεν απαιτούσαν αναφορά στις αστικές αρχές εκτός εάν το απαιτεί ο αστικός νόμος και δεν το απαιτούσε κάθε συμμετοχή λαϊκών στην εκδίκαση των εγκλημάτων ιερέων και επισκόπων. Το πιο προφανές (και κληρικοπροστατευτικό) της Vos EstisΤα ελαττώματα είναι ότι επιβάλλει την εκκλησιαστική αυτοαστυνόμευση: οι επίσκοποι ερευνούν τους συνεπισκόπους. καταγγελία εγκλημάτων ιερέων όχι σε αστικές αρχές αλλά σε εκκλησιαστικά γραφεία που συνεργάζονται εδώ και καιρό. μόνο το Βατικανό καθορίζει τις τιμωρίες. Ποιος ξέρει πόσοι συνένοχοι ιεράρχες έχουν πειθαρχήσει με οποιονδήποτε τρόπο στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής; Τρία χρόνια μετά, με τη δοκιμαστική περίοδο του Vos Estis να έχει λήξει την 1η Ιουνίου, το Βατικανό δεν αποκάλυψε τίποτα σχετικά με επισκόπους που ερευνήθηκαν, κατηγορήθηκαν ή τιμωρήθηκαν στο πλαίσιο των διαδικασιών του . Κανόνες Omerta.

Ο Πάπας Φραγκίσκος έχει αποδοκιμάσει τον κληρικαλισμό, την αναφλεγόμενη κακοήθεια, αλλά δεν έχει κάνει τίποτα για να ξεριζώσει τις πηγές του στο σεξουαλικά κατασταλτικό εξ ολοκλήρου ανδρικό ιερατείο και στο αυταρχικό σύστημα εκκλησιαστικής εξουσίας για το οποίο αυτή η κληρική κουλτούρα είναι απαραίτητη. Και ο Φραγκίσκος δεν έχει κάνει τίποτα για να υπολογίσει τον μισογυνισμό που βρίσκεται στο επίκεντρο της καθολικής διδασκαλίας για τα πάντα, από τον έλεγχο των γεννήσεων έως τη βιολογία της αναπαραγωγής και τον σκοπό του γάμου. Οι απάνθρωπες αντιλήψεις της σεξουαλικότητας, που προέρχονται από παρερμηνείες της ιστορίας του Αδάμ και της Εύας και ενισχύονται από θεολόγους όπως ο Άγιος Αυγουστίνος, βρίσκονται στην υπηρεσία της γυναικείας υποταγής. Μια τέτοια ανδρική υπεροχή είναι ηθικά ισοδύναμη με την υπεροχή των λευκών. Ωστόσο, από τους εκκλησιαστικούς αξιωματούχους και τους περισσότερους Καθολικούς, παραμένει αδιαμφισβήτητο.

Ο Φραγκίσκος αποκάλεσε το θέμα της χειροτονίας των γυναικών «κλειστή πόρτα» και είπε ένα ηχηρό «Όχι!» σε παντρεμένους ιερείς. Όταν, για παράδειγμα, οι επίσκοποι της περιοχής του Παναμαζονίου ψήφισαν με συντριπτική πλειοψηφία το 2019 για να του ζητήσουν να δεχτεί παντρεμένους διακόνους στην ιεροσύνη ως τρόπο να ξεπεραστεί η σοβαρή έλλειψη ιερέων στην περιοχή, ο Φραγκίσκος αρνήθηκε ακόμη και να απαντήσει στο αίτημα. Οι επίσκοποι του Αμαζονίου, δηλαδή, του έδωσαν μια χρυσή ευκαιρία να κάνει ένα βήμα, έστω και μικρό, προς την εξάρθρωση της τοξικής κουλτούρας του κληρικαλισμού — μια ευκαιρία που προκύπτει από τα κάτω, αντιμετωπίζοντας ένα σοβαρό ποιμαντικό πρόβλημα και προωθώντας μια diaconate, μια επικουρική μορφή ιερών ταγμάτων, που οι άμεσοι προκάτοχοί του είχαν ήδη παρουσιάσει ως όργανο αλλαγής. Πράγματι, αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε επίσης να έχει ανοίξει το δρόμο για την εισαγωγή των γυναικών στις τάξεις των χειροτονούμενων. Αλλά ο Φραγκίσκος άφησε ανέπαφη την εξ ολοκλήρου ανδρική, άγαμη ιεροσύνη, και μαζί της την ψυχή του κληρικαλισμού - την πυραμίδα της εκκλησιαστικής εξουσίας, τη δομή της κατάχρησης.

Εδώ είναι η τραγική ειρωνεία: Αυτό που χρειαζόταν περισσότερο ο κόσμος από τον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο όταν φόρεσε το μυθικό λευκό ράσο πριν από εννέα χρόνια δεν ήταν η ενσυναίσθητη παρέμβασή του σε κοσμικά ζητήματα, όσο επείγουσα κι αν ήταν, αλλά η σταθερή προώθηση των μεταρρυθμίσεων εντός της Καθολικής Εκκλησίας. Αποτυγχάνοντας σε αυτό, ενισχύει μέσα στον Καθολικισμό τις ίδιες τις τάσεις και τις αξίες στις οποίες αντιτίθεται περισσότερο έξω από αυτόν. Ο Φραγκίσκος τάσσεται κατά της ανισότητας, ωστόσο η ανισότητα καθορίζει την ύπαρξη της εκκλησίας. Είναι η κερκίδα των φτωχών, αλλά προστατεύοντας τη δεύτερης κατηγορίας θέση των γυναικών, υποστηρίζει μια παγκόσμια μηχανή φτώχειας.

Ο Πάπας Φραγκίσκος ποζάρει με ιεροδιδασκάλους στα σκαλιά του παρεκκλησιού St. Martin of Tours μετά την ομιλία του στους Επισκόπους στο Saint Charles Borromeo Seminary στις 27 Σεπτεμβρίου 2015 στο Wynnewood, Pa. | Tom Gralish/The Philadelphia Inquirer, Πισίνα

Στα χρόνια από τότε που έγινε Πάπας ο Φραγκίσκος, η ίδια η δημοκρατία έχει περιέλθει σε άνευ προηγουμένου πολιορκία. Ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες αποδεικνύονται ευάλωτες σε αυτόν τον κίνδυνο. Οι μεταρρυθμίσεις που ξεκίνησαν από τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού του Πάπα Ιωάννη XXIII αντιπροσώπευαν μια μακροπρόθεσμη προσπάθεια της Καθολικής Εκκλησίας να συμφιλιωθεί με τις δημοκρατικές αξίες. Αυτό συμβολίστηκε έντονα από τις αλλαγές στην Καθολική Λειτουργία, που τώρα γιορτάζεται σε καθημερινές γλώσσες και όχι στα Λατινικά, και δεν επικεντρώνεται σε ψηλούς βωμούς αλλά σε τραπέζια. Η πατριαρχία άρχισε να δίνει τη θέση της στη δημοκρατία. Αλλά για αυτόν ακριβώς τον λόγο, το κίνημα ματαιώθηκε από ιεράρχες που προστατεύουν την εξουσία. Η παρεμπόδισή τους συνεχίζεται αμείωτη εδώ και μισό αιώνα.

Αν ο Φραγκίσκος είχε αναζωογονήσει αυτές τις καλοκίνητες εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις - ισότητα γυναικών και ανδρών, ισχυροί λαϊκοί, μυστηριακή υπηρεσία αντί για κυριαρχία - θα είχε αναδειχθεί ως αυτό που χρειάζεται περισσότερο ο κόσμος αυτή τη στιγμή, ένας προφήτης της δημοκρατικής κοινοπολιτείας. Σκεφτείτε το: περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο Καθολικοί, που διασχίζουν κάθε όριο στον πλανήτη, επιστρατεύτηκαν πλήρως επιτέλους — χάρη στις ανανεωμένες δομές του δικού τους θεσμού — στον αγώνα για την ανθρώπινη ισότητα, που κατοχυρώνεται στην αυτοδιοίκηση. Με τις ρίζες του λιγότερο σε ένα σύγχρονο όνειρο δημοκρατικού φιλελευθερισμού παρά στο πνεύμα της ριζοσπαστικής αλληλεγγύης που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στον Ιησού Χριστό, αυτό θα ήταν περισσότερο μια θρησκευτική ανάκτηση παρά μια πολιτική επανάσταση. Αντίθετα, η Καθολική Εκκλησία, στη σκληρή υποστήριξη της κληρικής εξουσίας, έχει κολλήσει στη λάθος πλευρά του μεγάλου ηθικού αιτήματος του 21ου αιώνα.

Το γεγονός ότι μια θαρραλέα μορφή όπως ο Πάπας Φραγκίσκος έχει αποτύχει μέχρι στιγμής σε αυτή τη μεγάλη ευθύνη αποκαλύπτει τη βαθιά δυσλειτουργία του κληρικαλισμού, που σκοτώνει την εκκλησία και προδίδει τον Ιησού Χριστό. Οι δισταγμοί του Πάπα είναι σημάδια της πίεσης που δέχτηκε, όχι μόνο από τους αντιδραστικούς εχθρούς του, αλλά από τη ζωή του στην ιεροσύνη. Είναι δέσμιος του κληρικαλισμού που καταγγέλλει κατ' αρχήν, αλλά όχι της πρακτικής. Δεδομένης της κλίμακας της εσκεμμένης άρνησής του, πρέπει κανείς να αναρωτηθεί: Είναι αυτός ο άνθρωπος απλά ένας αυταρχικός στην καρδιά;

Όσοι αγαπούν τον Πάπα Φραγκίσκο θα πρέπει ακόμα να προσεύχονται ώστε αυτή η περίπλοκη φιγούρα να επιλύσει την αμφιθυμία του υπέρ της αλλαγής ακόμη και στον φθίνοντα παπισμό του, όπως καταλήγει. Αλλά ότι μια τέτοια μεταμόρφωση ήταν στα χέρια του καθόλου, σε αυτά τα εννέα χρόνια, προσφέρει ένα είδος ελπίδας. Σε τελική ανάλυση, ο Φραγκίσκος θα έχει διορίσει μια σημαντική πλειοψηφία εκείνων των καρδιναλίων που είναι εξουσιοδοτημένοι να εκλέξουν τον διάδοχό του. Αν και είναι σχεδόν απίθανο, το καλύτερο πνεύμα του θα μπορούσε να ζήσει. Αυτό θα εξαρτηθεί, ωστόσο, περισσότερο από τη βούληση του λαού παρά από την αποφασιστικότητα των κληρικών. Εμπνευσμένοι από αυτό που υποσχέθηκε κάποτε ο πάπας από την Αργεντινή, οι πιστοί Καθολικοί, που ασπάζονται έναν αντικληρικαλισμό από μέσα τους, μπορούν να επιμείνουν στην εκπλήρωση αυτής της υπόσχεσης ακόμη. Το ταπεινό, ισότιμο και βαθιά ελπιδοφόρο ελάν με το οποίο ξεκίνησε ο Πάπας Φραγκίσκος μπορεί να εξακολουθεί να είναι το καθοδηγητικό φως της εκκλησίας,

Πηγή: POLITIKO

Ο Τζέιμς Κάρολ είναι ο συγγραφέας έντεκα μυθιστορημάτων και οκτώ έργων μη μυθοπλασίας, συμπεριλαμβανομένου, πιο πρόσφατα, του The Truth at the Heart of the Lie: How the Catholic Church Lost its Soul .