ΠΙΚΡΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΑΒΥΣΣΑΛΕΟ ΧΑΙΝΟΝ ΚΕΝΟ - ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

 ΠΙΚΡΕΣ  ΑΛΗΘΕΙΕΣ   ΚΑΙ  ΑΒΥΣΣΑΛΕΟ  ΧΑΙΝΟΝ  ΚΕΝΟ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΤΤΑΔΑΚΗΣ

       Διάβασα και ξαναδιάβασα το εκ βαθέων αγωνιακό γραπτό του λίαν αγαπητού π. Βασιλείου Θερμού -«Δεν θέλουμε ζωντανή Εκκλησία!». Και ζητώ συγγνώμη που, μετά τις «πικρές αλήθειες του», είδα να προκύπτει «αβυσσαλέο χαίνον κενό»!

    Έτσι, ξεκινώντας από το πρώτο επιλέγω ενδεικτικά. «Η αδιαφορία για την κατανόηση, για το νόημα», ήτοι η αδιαφορία για το Α και Ω. «Πώς δε πιστεύσουσιν, ου ουκ ήκουσαν;» -«Πως θα πιστέψουν Αυτόν για τον οποίο δεν άκουσαν»- Ρωμ.10,14. Από κει. «Η λατρεία τελετή, ο ιερέας τελετουργός». Δηλαδή. Όχι προσευχή ενιαίου σώματος πιστών ευλαβώς αναφερόμενη στο Θεό από τον προεξάρχοντα ιερέα, ως ορίζει ρητά η διατύπωση σε πρόσωπο πρώτο πληθυντικό και σ’ αυτή την καρδιά της Ευχαριστίας -«Τα σα εκ των σων Σοι προσφέρομεν … Έτι προσφέρομέν Σοι την λογικήν ταύτην και αναίμακτον λατρείαν και παρακαλούμεν Σε, δεόμεθα, και ικετεύομεν, κατάπεμψον το Πνεύμα Σου το Άγιον εφ’ ημάς …», του λαού υπηχούντος δια των Ψαλτών. «Σε υμνούμεν, Σε ευλογούμεν, Σοι ευχαριστούμεν και δεόμεθα Σου …»! Και από κει. «Η τέχνη να επισκιάζει την ουσία». Πολλαπλά εκκωφαντική μικροφωνική, παπαδική και ψαλτική μουσική φιγούρα κιτς … «βυζαντινή»! Τέλος. «Η αθλιότητα του σύγχρονου κηρύγματος». Εδώ, «θου Κύριε φυλακήν τω στόματί μου» στο τετράγωνο και στον κύβο για το τι ακούγεται. Τέτοιο που, όντως «ράον σιωπή»!

    Περνώντας τώρα στο προκύπτον, «Αβυσσαλέο χαίνον κενό», μπορούμε να επισημάνουμε πρώτα ότι το πρόβλημα κατανόησης της βασικής λατρευτικής έκφρασης του εκκλησιαστικού σώματος, της Θ. Λειτουργίας, δεν είναι Ελλαδικό, είναι του ευρύτερου Ελληνόφωνου ορθόδοξου χώρου. Και βέβαια η Νεοελληνική απόδοση της είναι θεμιτή, αλλά υπόθεση ευρύτερης ευθύνης, όχι του ενός ή του άλλου πειραματισμοί! Ειρήσθω δε εν παρόδω ότι, το λιγότερο σαν αφέλεια μου ακούστηκε ότι η Λειτουργία είναι από την νεώτερη γενιά πιο κατανοητή! Και ταύτα με ανοιχτό το ενδεχόμενο επέλασης δεύτερου κύματος υπέρ ορθόδοξων «φρουρών της πίστης» ή «της επανάστασης» μετά ή παράλληλα με εκείνο των του εορτολογίου-ημερολογίου.

         Τώρα, καλό είναι να έχουμε υπόψη ότι η προσευχή της Εκκλησίας διαμορφώθηκε στα Μοναστήρια-Αγίου Σάββα, Ιεροσόλυμα, και μετά την αραβική κατάκτηση, Στουδίου, Κωνσταντινούπολη. Τουτέστιν, από όσους και για όσους «ευνούχισαν εαυτούς δια την βασιλείαν των ουρανών», και καλύπτονται από το, «ο δυνάμενος χωρείν, χωρείτω» του Χριστού-Μτ.19,12. Που θα πει, διαμορφώθηκε με άλλο τρόπο, και για άλλο στόχο, και άλλο σκοπό. Και ας πούμε έτσι κάποια «σύνοπτική μορφή» αυτής ορίστηκε για τους, και αποδόθηκε στους εντός του κόσμου τούτου πιστούς. Και, αυτό έγινε την εποχή που οι άνθρωποι κινούνταν οδοιπορικά, με βοϊδάμαξα ή ιππήλατα στην καλύτερη περίπτωση, και στη θάλασσα με πανιά. Και το ερώτημα που ορθώνεται είναι, μπορεί να δεσμεύει τους πιστούς της σήμερον ηλεκτρονικής, διαστημικής και βάλε εποχής; Το παρελθόν, η Παράδοση είναι οδηγός της ιστορικής πορείας και έκφρασης της Εκκλησίας του Χριστού της ελευθερίας της αγάπης ή ισοπεδωτικός αναγκασμός;

     Και στην περίπτωση που ασφαλώς αληθεύει το πρώτο, δεν συνεπάγεται χρέος σύνταξης συνακόλουθης Λειτουργίας από την αρχή; Και με προδιαγραφές Χριστού, όχι μακρόσυρτη «βαττολογία», σε γραμμή πληρότητας Κυριακής Προσευχής, και λιτότητας του απλού δικού του Δείπνου του Μυστικού! Πώς όμως, με ποιο κύρος πνευματικό, και συνακόλουθη επιβολή, που π.χ. οι εν χρήσει Λειτουργίες Αγίου Ιωάννη του  Χρυσοστόμου, Αγίου Μεγάλου Βασιλείου κρατούν άξια, πανάξια ασύλληπτα υψηλή θέση  στην ελληνόφωνη ορθόδοξη λειτουργική ζωή! Έτι δε, τι θα γίνει με τον υπέροχο λειτουργικό υμνολογικό πλούτο, το Μεγαλοβδομαδιάτικο ιδιαίτερα; Και έστω ότι βρίσκεται ένα σχήμα, καθώς κατά Θουκυδίδη «τοις τολμώσιν η τύχη ξύμφορος», ή πιο πολύ κατά το, «θεμέλιον άλλον ουδείς δύναται θείναι παρά τον κείμενο ος εστίν Ιησούς Χριστός» -1Κο.3,12- και μάλιστα «αεί ων, ωσαύτως ων»! Όσο κι αν κάποιοι δικοί του κάνουν πολλά τε και δεινά να γίνει λίθος αποδοκιμασίας, αλλά Αυτός βγαίνει πάντα «εις κεφαλήν γωνίας» στητός και αμετακίνητος!     

     Όλα αυτά ανακύπτουν γιατί; «Ιστορικά η Ορθοδοξία δεν ήταν μόνο μια Εκκλησία, αλλά και ένας Ορθόδοξος κόσμος… Κάθε αλλαγή περιστάσεων σ’ αυτό τον κόσμο προκαλεί μια αρνητική αντίδραση, μια άρνηση της αλλαγής που την ανάγει σε κακό, σε πειρασμό και σε δαιμονική πίεση … Η ορθόδοξη συνείδηση… δεν έχει προσέξει την ιστορία… Η Ορθοδοξία, αντί να κατανοήσει την αλλαγή, ώστε να ασχοληθεί μαζί της, βρέθηκε να έχει συντριβεί απ’ αυτήν. Οι άνθρωποι απέδρασαν-και κατέφυγαν στους Πατέρες, στο Τυπικό… στον Ελληνισμό, στην πνευματικότητα. Το να δραπετεύεις ή να αρνείσαι αποδείχνεται ισχυρότερο από το να αποδέχεσαι»- π. Αλέξανδρος Σμέμαν «Ημερολόγιο» σλ.57/58. Και άλλα όχι λίγο ενδιαφέροντα. «Έχω την αίσθηση πως στην Ορθοδοξία (δηλαδή στο Χριστιανισμό) συνυπάρχουν δυο θρησκείες αντίθετες μεταξύ τους κατά πολλούς τρόπους. Η θρησκεία του Χριστού-που εκπληρώνεται στην Εκκλησία και η θρησκεία της Εκκλησίας ή απλώς η θρησκεία. Στην πρώτη, τα πάντα κατανοούνται και μετρούνται με μέτρο το Χριστό. Στη δεύτερη, είναι σαν να λέμε πως ο Χριστός δημιουργείται, ορίζεται, θεωρείται, ακούγεται, στο βαθμό που ο Ίδιος έχει υποταγεί σ’ ένα «θρησκευτικό αίσθημα», στην «εκκλησιαστικότητα»- σ.276. Και από τολμηρά ως παράτολμα. «Ο θάνατος του Χριστιανισμού! Ακούγεται τρομακτικό. Έτσι όμως συμβαίνει; Έχω τη διαρκή αίσθηση (πράγμα που μου χαρίζει εσωτερικό φως και χαρά) πως ο θάνατος του Χριστιανισμού χρειάζεται για ν’ αναστηθεί ο Χριστός. Η θανάσιμη αδυναμία του Χριστιανισμού βρίσκεται στο ότι παραμελείται συχνά ο Χριστός… Όταν τίποτε δε θα μείνει από το Χριστιανισμό, θα είναι ορατός μόνο ο Χριστός. Και δε θα έχει πια απομείνει καμιά δύναμη ούτε στην επανάσταση, ούτε στο Ισλάμ, ούτε στον ηδονισμό. Τώρα είναι καιρός προσευχής. «Ελθέ, Κύριε Ιησού»! -σ. 338. Ήγουν, αδελφοί, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Θέλουν πολλή προσοχή, ασταμάτητη προσπάθεια, συν πάντα πολλή προσευχή. Συν βαθιά, πολύ βαθιά αίσθηση ότι ο Χριστός είναι ζων, και παρών στην Εκκλησία, αλλά και πάνω από όλους και όλα ο μόνος και μοναδικός της ελευθερίας και της σταυρικής αγάπης οδηγός!

 Αθανάσιος Κοτταδάκης