Στην Σιγκαπούρη συναυλία Βυζαντινής Μουσικής

Το έχετε παρατηρήσει πως αποφεύγω να δημοσιοποιώ τις απόψεις μου για ποικιλία λόγων.
Να το ξεκαθαρίσω: Και γνώμη έχω, μάλιστα έντονη ενίοτε και ούτε είμαι από τους ανθρώπους που για να τα έχουν με όλους καλά κάνουν “δημόσιες σχέσεις” και “στρογγυλεύουν” το τι και πως θα τα πούμε.
Απλά, στην εποχή που είναι μόδα να γινόμαστε “τιμητές και τιμωρητές των πάντων” από την ασφάλεια του καναπέ μας προτιμώ την σιωπή από την “φλύαρη πολυλογία” και την ανόητη και άσκοπη κριτική.
Επειδή, όμως, από εχθές μου έχετε στείλει δεκάδες μηνύματα και ο χρόνος δεν μου επιτρέπει να απαντώ στον καθένα ξεχωριστά, επιτρέψτε μου να μοιραστώ δημόσια τις σκέψεις μου.
Καταρχάς, όταν ζεις για μεγάλο χρονικό διάστημα τόσο μακρυά από την πατρίδα σου, είτε από αγάπη, είτε από νοσταλγία, είτε επειδή πραγματικά το νιώθεις οτιδήποτε καλλιτεχνικό, αθλητικό ή άλλο γεγονός έρχεται στον ξένο τόπο που διαμένεις και το περιμένεις και συμμετέχεις και το διαφημίζεις.
Ο λόγος για τις δύο εμφανίσεις του π. Νικοδήμου Καβαρνού στο Μέγαρο Μουσικής της Σιγκαπούρης “Esplanade” στο πλαίσο του Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής που διοργανώνεται κάθε χρόνο. Στο φεστιβάλ αυτό παρουσιάζονται κυρίως παραστάσεις από Ινδουισμό, Βουδισμό και Ισλάμ και είναι λογικό αφού ζούμε στην Νότιο Ασία και αυτές είναι οι επικρατούσες θρησκείες και επιρροές στα μέρη μας.
Η εμφάνιση ενός Ορθόδοξου Ιερέα που θα ψάλλει και παρουσιάσει βυζαντινούς Ύμνους αποτέλεσε ευχάριστη έκπληξη για όλους εμάς τους Ορθοδόξους στο πρόγραμμα ενός φεστιβάλ που εφέτος “ξεχείλιζε” από μυστικιστικούς εξαγνισμούς Ινδουιστών και ψαλμούς από το Κοράνι.
Η Μητρόπολις Σιγκαπούρης και Νοτίου Ασίας φυσικά δεν είχε κάποια ανάμειξη. Δεν διοργανώνουμε εμείς φεστιβάλ ούτε έχουμε στην κατοχή μας Μέγαρα Μουσικής! Ο π. Νικόδημος ευγενικά μου τηλεφώνησε 5 ώρες πριν την συναυλία του για να μου πει πως ήρθε στην Σιγκαπούρη. Καλοσύνη του.
Επειδή το πρόγραμμα εκδηλώσεων ανακοινώνεται μήνες πριν φυσικά γνωρίζαμε ότι θα έρθει και είχαμε προμηθευτεί μεγάλο αριθμό εισιτηρίων για να “στηρίξουμε” την εκδήλωση αυτή. Και Έλληνες που διαμένουν εδώ αλλά και ιθαγενείς ορθόδοξοι και χριστιανοί άλλων χριστιανικών δογμάτων που ήθελαν να ακούσουν Βυζαντινή Μουσική.
Δυστυχώς, οι προσδοκίες μας δεν εκπληρώθηκαν. Θα μου πείτε πως ίσως η γνώμη μου δεν είναι αντικειμενική. Περί ορέξεως εξάλλου… κολοκυθόπιτα. Σωστά όλα αυτά. Μία είναι η αντικειμενική αλήθεια: Στο τέλος μιας εκδήλωσης οι περισσότεροι μείναμε με την απορία: Αυτή είναι η Βυζαντινή μουσική παράδοση;
Σε ένα κοινό που δεν είναι χριστιανικό, που πολλές φορές δεν τον αφορά γιατί εσύ λατρεύεις τον Χριστό, μια εκδήλωση που κανένας δεν μας εξήγησε με συντομία τι είναι η Βυζαντινή Μουσική, πόσους αιώνες υπάρχει, που ακούγεται; δημιουργεί μια αδυναμία έως και δυσφορία στον Ασιάτη να σε καταλάβει και σε αποδεχθεί. Η μετάφραση των Ύμνων στην αγγλική γλώσσα που υπήρχε σε οθόνη στην σκηνή ήταν κάκιστη με αποτέλεσμα να μην αποδίδει τα πραγματικά νοήματα των Ύμνων.
Φυσικά, η φωνή του π. Νικόδημου Καβαρνού είναι εξαιρετική όπως και οι κορώνες του που ξεδίπλωναν το ταλέντο του. Πάντα, όμως, υπάρχει ένα αλλά… Μια τέτοια εκδήλωση την βλέπεις μόνο ως καλλιτεχνικό γεγονός ή επειδή οι ύμνοι αυτοί είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Ορθόδοξης λατρευτικής μας ζωής οπότε εκεί υπάρχουν άλλοι περιορισμοί;
Διότι, ως καλλιτεχνικό γεγονός ήταν μια μέτρια εκδήλωση. Ένας σολίστας και δύο ισοκράτες τραγούδησαν για μία ώρα με την βοήθεια κάποιων ηχητικών εφέ και μουσικής ενορχήστρωσης που σε πολλά σημεία θύμιζε έντονα την εκδοχή των αείμνηστων Βαγγέλη Παπαθανασίου με την Ειρήνη Παππά.
Όταν όμως μετά το τέλος της συναυλίας ο καλλιτέχνης δημοσιεύει το παρακάτω μήνυμα εκεί τα πράγματα γίνονται πολύπλοκα…
“A Light to Enlighten the Nations” through Byzantine Chant (φως εις αποκαλυψιν εθνών)
Εκατοντάδες μουσικόφιλοι έμειναν έκθαμβοι στο ηχητικό αποτέλεσμα. Επιτέλους το μήνυμα του ευαγγελίου της Καινής διαθήκης μεταδόθηκε στην ΑΣΙΑ.
Η τεχνολογία στην υπηρεσία της διάδοσης του ευαγγελίου.
Αύριο η συναυλία θα είναι αφιερωμένη στην παλαιά διαθήκη.
Η ευλογημένη μου ομάδα έδωσε τον καλύτερό της εαυτό.
Χάρης την άψογη διοργάνωση το χειροκρότημα δεν σταμάταγε για αρκετά λεπτά.
Έφτασε η ώρα για να δοξαστεί το όνομα του Χριστού στα έθνη. “
Και εδώ είναι τα δύσκολα και επικίνδυνα συνάμα.
Στην Ασία εδώ και αιώνες μεταδίδεται το Ευαγγελικό μήνυμα. Αρχής γενομένης από τον Απόστολο Θωμά. Χιλιάδες άνθρωποι βασανίστηκαν, “εξαφανίσθηκαν” σε κάποια εξορία, πέθαναν με μαρτυρικό τρόπο για την πίστη τους. Ιεραπόστολοι έζησαν ολάκερη ζωή σε άθλιες και αντίξοες συνθήκες για την αγάπη τους στο Χριστό. Έχουμε Αγίους Ασιάτες.
Η χωρίς επεξήγηση συναυλία των 60 λεπτών έκανε την διαφορά;
Στεναχωριέμαι. Η υπερβολή δεν βοηθάει.
Και στα πρακτικά τώρα: Πολλοί από την Ορθόδοξη ενορία μας παρακολούθησαν την συναυλία αυτή. Πιστεύοντας πως θα απολαύσουν τον παραδοσιακό τρόπο ψαλσίματος της Βυζαντινής Μουσικής. Μπορεί κάποιος να με βοηθήσει πως μπορώ να τους πείσω πως όταν θα ψέλνουμε το “Όσοι εις Χριστόν εβαπτισθητε…” δεν βάζουμε ηχητικό εφέ κύματα της θάλασσας; Επίσης, όταν ψέλνουμε τον Ψαλμό 135 "Εξομολογείσθε Τω Κυρίω" δεν προτρέπουμε τον κόσμο να βαράει ρυθμικά παλαμάκια;
Άραγε, που είναι τα όρια όταν προσπαθούμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα σε μια καλλιτεχνική δημιουργία και σε μια ζωντανή παράδοση όπως είναι οι Ύμνοι της Ορθοδόξου Εκκλησίας;
Και βέβαια αυτό που με πονάει περισσότερο: Γιατί θα πρέπει να “κολλήσουμε” και μια Ιεραποστολή; Η Ιεραποστολή είναι κάτι πραγματικό σοβαρό και δύσκολο και όταν αναφερόμαστε θα πρέπει να είμαστε πάντα προσεκτικοί.
Πέρασε κι αυτό… Πάμε γι άλλα.
Μητροπολίτης Σιγκαπούρης Κωνσταντίνος