Ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην Θεσσαλονίκη

 

Η Α.Θ. Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, την Τετάρτη, 25 Σεπτεμβρίου 2024, στο πλαίσιο της επισκέψεώς του στην Θεσσαλονίκη, εγκαινίασε τα γραφεία της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Βυζαντινή Θεσσαλονίκη» και την έκθεση που φιλοξενείται στους χώρους της με τίτλο «Ιερά Θεολογική Σχολή Χάλκης: 180 χρόνια προσφοράς στα γράμματα και στον άνθρωπο».

Στην ομιλία του ο Παναγιώτατος εξέφρασε την αισιοδοξία και την ευχή του για την επαναλειτουργία της Ι. Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Προηγουμένως, αναφερόμενος στην έκθεση για την επέτειο των 180 ετών από την ίδρυση της Θεολογικής Σχολής, η οποία συνδιοργανώνεται από την Ι. Θεολογική Σχολή, την «Βυζαντινή Θεσσαλονίκη» και το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, τόνισε τα εξής:

“Κρίμασιν οις οίδε Κύριος, συνεπληρώθησαν ήδη πεντήκοντα τρία έτη από της, όλως αδίκου, καταργήσεως του Θεολογικού Τμήματος της Τροφού Χαλκίτιδος Σχολής. Επαναλαμβάνομεν, ωστόσο, και πάλιν ότι δεν θα παύσωμεν να αγωνιζώμεθα δια την επαναλειτουργίαν της, δια να διδάσκεται και πάλιν εις το ηγιασμένον τούτο σχολείον η εκκλησιαστική θεολογία, να καλλιεργήται και να διακηρύσσεται η ορθόδοξος χριστιανική μαρτυρία προς τον σύγχρονον άνθρωπον.

Τότε, η Πρωτόθρονος Εκκλησία της Ορθοδοξίας θα αποκτήση και πάλιν το θεολογικόν της φυτώριον, το οποίον θα την τροφοδοτή με ικανά στελέχη, σάρκα εκ της σαρκός της, ευλαβείς κληρικούς και εργάτας της θεολογίας, συνεχιστάς των παραδόσεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίοι θα αναλάβουν θέσεις ευθύνης εις την Εκκλησίαν, ως εκφρασταί του κοινού πνεύματος της Χάλκης και του αειφεγγούς Φαναρίου. Τίποτε εις την ζωήν της Εκκλησίας δεν ευδοκιμεί, εάν δεν έχη σταθερά θεολογικα θεμέλια.”

Με αφορμή τα εγκαίνια του ανακαινισμένου κτηρίου, το οποίο παραχωρήθηκε από το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, για τη στέγαση των γραφείων της ΑΜΚΕ «Βυζαντινή Θεσσαλονίκη» σημείωσε ότι πρόκειται για μία εταιρεία  η οποία δραστηριοποιείται, τα τελευταία χρόνια με ιδιαίτερη επιτυχία και ποικίλες δράσεις, “δια την πολιτιστικήν ανάδειξιν της βυζαντινής ιδιοπροσωπίας της Θεσσαλονίκης, η οποία εις τας βυζαντινάς πηγάς δεν χαρακτηρίζεται μόνον ως «μαρτυροπλούτιστος» και «μαρτυροφύλακτος», λόγω του πολιούχου κηδεμόνος αυτής, του αθλοφόρου μάρτυρος Δημητρίου, αλλά και ως μία μεγαλόπολις του Βυζαντινού κόσμου, επαινουμένη δια την λαμπρότητα του βυζαντινού χαρακτήρος της: «η πάσης Mακεδονίας προκαθεζομένη εν πόλεσι… παντοίοις κάλλεσιν ωραϊζομένη και μονονού της βασιλίδος των πόλεων ερυθριώσα κοσμίως τα δευτερεία λέγεσθαι έχειν» (κατά τον βιογράφον του οσίου Μακαρίου Μακρή, του Θεσσαλονικέως ηγουμένου της ιστορικής μονής Παντοκράτορος εις την Κωνσταντινούπολιν). ”

Και ο Πατριάρχης συνέχισε:

“

Χαιρόμεθα, διότι εις το εγχείρημα αυτό, το οποίον ήδη αποδίδει σημαντικούς καρπούς, συμπράττουν συνεργατικώς εξέχοντες πνευματικοί και κοινωνικοί φορείς της πόλεως, ως η Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλονίκης, με προεξάρχοντα ήδη από της ιδρύσεως της «Βυζαντινής Θεσσαλονίκης» και πρόεδρον αυτής τον πολιόν αδελφόν Μητροπολίτην πρώην Θεσσαλονίκης κύριον Άνθιμον, το έργον του οποίου επαξίως συνεχίζει και πολυπλασιάζει ο κατά πάντα άξιος διάδοχος αυτού Ιερώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κύριος Φιλόθεος. Η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη, άλλωστε, ταυτίσθηκε με το σώμα του βυζαντινού Ελληνισμού και την ιστορικήν συνέχειαν και υπηρέτησίν του, δια της πρωτουργού διακονίας της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, καθιστώντας τον οιονεί αθάνατον μέσα εις το πέρασμα των αιώνων, ως λίαν ευστόχως υπογραμμίζει ο μέγας λογοτέχνης και ζωγράφος της Θεσσαλονίκης Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης: «Στο φως του προσώπου του Χριστού και εν τω γλυκασμώ της ωραιότητός του το Βυζάντιο παραμένει αθάνατο» (εις το βιβλίον του Υδάτων Υπερεκχείλιση).

Εκ των πρωτεργατών τυγχάνει και η καθ’ ημάς Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή των Βλατάδων, η οποία δια της πολυσχιδούς δραστηριότητος του Θεοφιλεστάτου αδελφού επισκόπου Αμορίου κυρίου Νικηφόρου συνέβαλε καθοριστικώς, ομού μετά του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών, εις το οποίον ανήκει πλέον το διατηρητέον αυτό κτήριον, και του Διευθυντού αυτού Εντιμολογιωτάτου καθηγητού Συμεών Πασχαλίδου, εις την δωρεάν παραχώρησιν του παρόντος χώρου δια την στέγασιν της «Βυζαντινής Θεσσαλονίκης» και την υλοποίησιν απάντων των στόχων και των ποικίλων προγραμμάτων, τα οποία αύτη επεξεργάζεται. Σημαντικόν δε ρόλον διαδραματίζει και ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης, με τον δραστήριον πρόεδρόν του κ. Φιλιππίδην και την πολύτιμον συνδρομήν της γραμματέως της «Βυζαντινής Θεσσαλονίκης» κυρίας Ζαχαρούς Παπαδοπούλου, ως και πολλοί άλλοι.

Άξιον δε μνείας ηγούμεθα και το γεγονός ότι εις τον αυτόν χώρον στεγάζεται επί πλείστα έτη και θα συνεχίση να συστεγάζεται πλέον μετά της «Βυζαντινής Θεσσαλονίκης», η δραστήριος Εταιρεία Μελέτης Ίμβρου και Τενέδου, η οποία αναδεικνύει με το επιστημονικόν και εν γένει πνευματικόν έργον της την ιστορίαν και την ζωήν της πεφιλημένης γενετείρας ημών, της ευάνδρου Ίμβρου.”

Στη συνέχεια ο Παναγιώτατος ράντισε με αγιασμό τους χώρους των εγκαινιασθέντων γραφείων και ξεναγήθηκε στην έκθεση για την Θεολογική Σχολή. 

Πριν από τον Παναγιώτατο χαιρετισμούς απηύθυναν ο Σεβ. Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Φιλόθεος, ο Θεοφιλ. Επίσκοπος Αμορίου κ. Νικηφόρος, Ηγούμενος της Ι. Μονής Βλατάδων και Πρόεδρος του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών, ο Εντιμ. κ. Παντελεήμων Φιλιππίδης, Πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, και η  Ευγεν. κ. Ζαχαρώ Παπαδοπούλου, Γραμματέας της “Βυζαντινής Θεσσαλονίκης”.

Παρέστησαν, o σεβ. Μητροπολίτης Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κ. Ιουστίνος, ως εκπρόσωπος της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, και πλήθος Ιεραρχών, κληρικοί, Άρχοντες Οφφικιάλιοι της Μ.τ.Χ.Ε., ο Εξοχ. Υφυπουργός Εσωτερικών κ. Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, εκπρόσωποι κομμάτων, των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, Πολιτιστικών φορέων και πλήθος κόσμου.

Το πρωί της ίδιας ημέρας, ο Πατριάρχης πραγματοποίησε την κεντρική ομιλία στην επετειακή εκδήλωση του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, με την ευκαιρία της συμπληρώσεως εκατονταετηρίδος από την ίδρυσή του, με θέμα: “Ορθόδοξος Πίστη και Ιατρική Επιστήμη”.

“

Κομίζομεν από το αειφεγγές Φανάριον, το Ιερόν Κέντρον της παγκοσμίου Ορθοδοξίας, την ευλογίαν της Μεγάλης Εκκλησίας προς τον Ιατρικόν Σύλλογον Θεσσαλονίκης. Είναι παράδοσις της Μεγάλης Εκκλησίας να προσλαμβάνη υπό τας πνευματικάς πτέρυγάς της και να επισυνάγη ως θεσμικα τέκνα της τας επαγγελματικάς συντεχνίας, να εμπνέη εις τα μέλη των αφ’ ενός αισθήματα συναλληλίας και αγαστής συνεργασίας, αφ’ ετέρου διάθεσιν φιλανθρωπίας και εντίμου, κατά τας χριστιανικάς επιταγάς, επαγγελματισμού.

Έκπαλαι, αι θρησκείαι και αι κοινωνίαι ετίμησαν το ιατρικόν επάγγελμα, αναγορεύσασαι αυτό εις λειτούργημα. Όμως, αγαπητοί, μη λησμονήτε ότι η προαγωγή του επαγγέλματος εις λειτούργημα και του επαγγελματίου εις λειτουργόν είναι προσωπικόν, πνευματικής φύσεως άθλημα, συνειδητή εσωτερική επιλογή, και η εφαρμογή της εις την καθ’ ημέραν πράξιν αυτοπροαίρετος άσκησις αρετής. Η παράδοσις της Εκκλησίας μας προβάλλει ως πρότυπον τον «ανάργυρον» ιατρόν,  αλλά δεν το επιβάλλει. Το υποδεικνύει ως στόχον και τρόπον εξαγιασμού, ως μέσον ευκταίον της κοινωνικής συνοχής και ειρήνης. Απαιτεί όμως, και αναλόγως παιδαγωγεί, την προσέγγισιν των αναγκών του κάθε εμπεριστάτου, πάσχοντος και ασθενούς, με διάθεσιν προσφοράς, όχι κατ’ αναλογίαν της ανταποδόσεως και προσδοκωμένης αμοιβής, αλλά της εκτάσεως της ανάγκης του απεκδεχομένου την ιατρικήν διακονίαν, χωρίς να διαχωρίζωνται οι «χρείαν έχοντες ιατρού», βάσει γένους ή θρησκείας ή ηλικίας ή ασφαλιστικής ικανότητος και οικονομικής δυνατότητος. Εις τον τρόπον αυτόν, τον οποίον εισηγείται η Εκκλησία, προτάσσεται η αυταπάρνησις, η αυτοθυσιαστική και ανανταπόδοτος προσφορά, η οποία προσιδιάζει και προς τας φιλανθρώπους, χριστιανικάς παραδόσεις του Γένους μας.”

Σε άλλο σημείο της ομιλίας του, ο Πατριάρχης τόνισε:

“Ασκείτε, αγαπητοί ιατροί, μίαν επιστήμην αιχμής, διακονείτε τον άνθρωπον, σώζετε ζωάς, χαρίζετε ευρωστίαν. Εις την αγίαν αποστολήν σας διαφυλάσσεται η αξιολογική παρακαταθήκη της Ορθοδοξίας, η οποία αποδίδει εις το ανθρώπινον πρόσωπον απόλυτον τιμήν και ιερότητα. Το θεάρεστον έργον σας, όχι μόνον δεν είναι πεδίον συγκρούσεως πίστεως και επιστήμης, αλλά χώρος συνεργασίας και αλληλοπεριχωρήσεως αυτών των δύο εξόχων πνευματικών μεγεθών επ’ αγαθώ του ανθρώπου και της κοινωνίας. Εν τω πνεύματι τούτω, το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, τιμών την προσφοράν των ιατρών, καθιέρωσε να εορτάζεται η Κυριακή, η πλησιεστέρα προς την 17^ην και την 18^ην Οκτωβρίου εκάστου έτους, προς την Σύναξιν δηλονότι των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού και την μνήμην του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά του Ιατρού αντιστοίχως, ως ημέρα της Συνάξεως πάντων των Αγίων Ιατρών. Σας προτρέπομεν να τιμάτε αυτήν την εορτήν των αγίων Προστατών σας, αρχίζοντας από τον επόμενον μήνα Οκτώβριον.

Ελλογιμώτατοι, Ζήτε και πολιτεύεσθε εντός των ορίων τεσσάρων Μητροπόλεων, Θεσσαλονίκης, Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως, Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς, και Κασσανδρείας, αι οποίαι, υπό την πεφωτισμένην ευθύνην των Μητροπολιτών των κυρίων Φιλοθέου, Βαρνάβα, Ιουστίνου και Νικοδήμου, αναπτύσσουν ευρύ και πολυσχιδές κοινωνικόν και φιλανθρωπικόν έργον. Επλαισιώσατε το έργον αυτό με φιλοτιμίαν και ανεδείχθητε πρωτεργάται εις την εκπλήρωσιν των στόχων του. Η ειρήνη, η οποία θα πληρώση την καρδίαν σας, θα είναι η ανεκτίμητος αμοιβή σας. Η χάρις του Θεού και η ευχή της Εκκλησίας θα λιπάνουν τον μόχθον σας και τα αγαθά έργα των χειρών σας θα εκατονταπλασιασθούν.”

Προηγουμένως, ομιλίες απηύθυναν οι Ελλογιμ. κύριοι Νικόλαος Νίτσας,. Πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Νικόλαος Λαζαρίδης, Καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Α.Π.Θ., και Θεόδωρος Δαρδαβέσης, Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ίδιου Πανεπιστημίου. 

Το προηγούμενο βράδυ, αμέσως μετά την άφιξη του στην Θεσσαλονίκη, ο Παναγιώτατος παρακάθησε σε εόρτιο δείπνο που παρέθεσε ο Σεβ. Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβας, για την συμπλήρωση 50 ετών από την ίδρυση της εκκλησιαστικής επαρχίας του.

“Αποτελεί μεγάλην χαράν και ικανοποίησιν να συνεορτάζωμεν τα πενήντα χρόνια από της ιδρύσεως της Ιεράς Μητροπόλεως Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως. Πράγματι, εδικαιώθη η απόφασις της Εκκλησίας να ιδρύση το έτος 1974 εις την περιώνυμον Πόλιν του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του Μυροβλύτου, την Θεσσαλονίκην, το καύχημα της άλλοτε ενδόξου Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, δύο νέας ιεράς Μητροπόλεις, την Μητρόπολιν Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως και την Μητρόπολιν Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς. Αμφότεραι έμελλον να λαμπρύνουν την Βόρειον Ελλάδα και να αποτελούν δύο σημαντικάς Μητροπόλεις του Θρόνου. Θεωρούμεν μεγάλην ευλογίαν το γεγονός, ότι εις τους δύο Ιδρυτικούς Τόμους ευρίσκεται και η υπογραφή της ημών Μετριότητος, ως Μητροπολίτου τότε Φιλαδελφείας.

Η Μήτηρ Εκκλησία καυχάται εν Κυρίω διά το πλούσιον ποιμαντικόν και κοινωνικόν έργον το επιτελεσθέν εν τη Ιερά Μητροπόλει Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κατά την πεντηκονταετή πορείαν αυτής. Επιτρέψατε ημίν να μνησθώμεν του πρώτου Μητροπολίτου Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Διονυσίου Λαδοπούλου, αποφοίτου της κοινής Τροφού κατά Χάλκην Θεολογικής Σχολής, διακονήσαντος συνάμα εν τω Σεπτώ Κέντρω της Ορθοδοξίας. Ο αγαπητός αδελφός ανέλαβεν εκ του μηδενός να θεμελιώση και να οργανώση την νέαν αυτήν εκκλησιαστικήν έπαλξιν και επί μίαν τριακονταετίαν ειργάσθη θυσιαστικώς και εκλέισεν αυτήν. Ηναλώθη κυριολεκτικώς εις την διακονίαν και οργάνωσιν της Ιεράς Μητροπόλεώς του, εδημιούργησε πλειάδα ενοριακών Ναών, Ιερών Μονών και κοινωφελών ιδρυμάτων και διεκρίθη διά το εκκλησιαστικόν και λειτουργικόν του φρόνημα.”

Με θερμούς λόγους αναφέρθηκε και στον σημερινό Μητροπολίτη, Σεβ. κ. Βαρνάβα, τον οποίο χαρακτήρισε πολυτάλαντο και χαρισματικό, με πλούσια πνευματική και ποιμαντική μαρτυρία, ήδη για μία εικοσαετία, δικαιώνοντας, όπως είπε, τις προσδοκίες όλων. 

“Ιδιαιτέρως εκτιμώμεν την αγάπην και την αφοσίωσίν σου προς την Μητέρα Εκκλησίαν, που επιδεικνύεις έργοις και λόγοις, τιμών την καταγωγήν σου από τας αλησμονήτους πατρίδας. Ενδιαφέρεσαι και μεριμνάς στοργικώς διά την νεολαίαν της Πόλεως και της Ίμβρου, προσφέροντας ευκαιρίας διά να γνωρίσουν και να χαίρωνται τα παιδιά μας τας κατασκηνώσεις της Μητροπόλεώς σου. Και οι πρόθυμοι συνεργάται σου, με επί κεφαλής την Ελλογιμωτάτην κυρίαν Μαρίαν Χαραλαμπίδου, δίδουν το παρών εις την γενέτειραν ημών και εις την Πόλιν με ποικίλας πνευματικάς και καλλιτεχνικάς εκδηλώσεις. Αναφέρομεν, ευχαριστούντες εκ μέσης καρδίας, την προσφοράν εις την Παιδόπολιν του Οικουμενικού Πατριαρχείου εις την νήσον Πρώτην, όπου η παρουσία των συνεργατών σας είναι πηγή πνευματικού πλούτου διά τα παιδιά.

Επί πλέον, χαιρόμεθα κάθε φορά, που επισκέπτεσθε την Βασιλίδα των πόλεων με την συνοδείαν ολων των Δημάρχων της Μητροπολιτικής σου περιφερείας, γεγονός το οποίον φανερώνει την αγαστήν συνεργασίαν με την τοπικήν αυτοδιοίκησιν. Συνέχισες και επολλαπλασίασες το έργον του προκατόχου σου, πάντοτε έτοιμος προς διακονίαν του λογικού σου ποιμνίου. Θα ήτο δίκαιον να λεχθή ότι η Μητρόπολίς σου είναι υποδειγματική, πρωτοποριακή και η ποιμαντορία σου χαρακτηρίζεται από κοινωνικήν και περιβαλλοντικήν ευαισθησίαν και στοργήν διά την νεότητα. Γνώρισμα της πνευματικότητός σου είναι ο συνδυασμός ακλονήτου πιστότητος εις την παράδοσιν της Εκκλησίας με την ανοικτοσύνην προς τον κόσμον και τον πολιτισμόν. Ο «ουκ εκ του κόσμου» χαρακτήρ της πίστεως δεν αναιρεί, αλλά ενδυναμώνει την εγκόσμιον καλήν μαρτυρίαν.”

Προηγουμένως τον Παναγιώτατο καλωσόρισε με θερμούς λόγους ο Σεβ. Μητροπολίτης Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως, ο οποίος αναφέρθηκε στην ιστορία της εκκλησιαστικής επαρχίας του,  το ποίμνιο της οποίας ήταν πρόσφυγες και σήμερα απόγονοί τους, από την Μικρά Ασία και τον Πόντο. 

Στο δείπνο παρακάθησαν πλήθος Ιεραρχών και σύσσωμος ο Ιερός κλήρος της Μητροπόλεως, οι Εξοχ. κύριοι Κωνσταντίνος Γκιουλέκας, Υφυπουργός Εσωτερικών, και Ευάγγελος Βενιζέλος, πρώην Αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως της Ελλάδος και Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Α.Π.Θ. , εκπρόσωποι της πολιτικής, της τοπικής Αυτοδιοίκησης, τους Στρατού και των Σωμάτων Ασφαλείας, και πολλοί άλλοι προσκεκλημένοι.