Μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για το Halloween - Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος

Μερικά ενδιαφέροντα στοιχεία για το Halloween

Σύμφωνα με το Oxford English Dictionary η λέξη Halloween προέρχεται από το All Hallows’ Eve, «Παραμονή της εορτής των Αγίων Πάντων». Από το 1773 οι Σκωτσέζοι ονόμαζαν το All Hallows’ Eve ως Hallow-e’en, το οποίο σήμαινε το «βράδυ των αγίων». Ο πρώτος που ένωσε τις λέξεις μαζί και δημιούργησε τον όρο Halloween είναι ο Σκωτσέζος ποιητής Robert Burns όταν το 1786 δημοσιοποίησε το ποίημά του «Halloween».

Το Halloween είναι συνδεδεμένο με την Ρωμαιοκαθολική εορτή των Αγίων Πάντων την 1η Νοεμβρίου. Γνωρίζουμε πως τον 7ο αιώνα η Εκκλησία της Ρώμης εόρταζε μέσα στον Μάϊο την εορτή Πάντων των Αγίων. Κάτι ανάλογο συνέβαινε και στην Κωνσταντινούπολη όπου μετά την Πεντηκοστή εορταζόταν η Σύναξις όλων των Μαρτύρων. Τον 8ο αιώνα η εορτή των Αγίων Πάντων από τον Μάϊο μεταφέρθηκε τον Νοέμβριο διότι την 1η Νοεμβρίου τελέστηκαν τα εγκαίνια Ναού αφιερωμένου στους Αγίους Πάντες στην Ρώμη. Στην Κωνσταντινούπολη η εορτή των Αγίων Πάντων συνδέθηκε με την Σύναξη των Αγίων Μαρτύρων και παρέμεινε να εορτάζεται μετά την Πεντηκοστή.

Την παραμονή της εορτής των Αγίων Πάντων σύμφωνα με την Ρωμαιοκαθολική παράδοση (31 Οκτωβρίου) τελούνταν ακολουθίες για τους κεκοιμημένους. Και ειδικά για αυτούς που μετά θάνατον είχαν παγιδευτεί στο Πουργατόριο (την διδασκαλία αυτή δεν την αποδέχεται η Ορθόδοξη Εκκλησία).

Πολλοί επιστήμονες συνδέουν την θρησκευτική εορτή με την αρχαία Κελτική παγανιστή εορτή Samhain (Βόρεια Βρετανία και Ιρλανδία). Ένα παγανιστικό φεστιβάλ για την έναρξη του χειμώνα. Όμως η θρησκευτική εορτή για αιώνες είχε άλλο νόημα και δεν συνδεόταν με τα αρχαία παγανιστικά έθιμα ή τα έθιμα που γνωρίζουμε σήμερα.

Στην Αμερική οι έποικοι Προτεστάντες είχαν απαγορεύσει μεταξύ άλλων τον εορτασμό της ημέρας των Αγίων Πάντων και φυσικά και το Halloween. Μετά το 1870 έχουμε αναφορές για το Halloween ως κοσμική εκδήλωση αλλά δεν είχε μεγάλη απήχηση. Έγινε δημοφιλές ως κοσμικό φεστιβάλ (και όχι τόσο ως θρησκευτικό) την πρώτη δεκαετία του 1900 όταν κάποιοι έμποροι είχαν την ιδέα να πωλούν διακοσμήσεις, κοστούμια, και ευχετήριες κάρτες σχετικές με το Halloween. Τότε γεννήθηκε και το έθιμο να γίνονται φάρσες σε περαστικούς την νύχτα της παραμονής των Αγίων Πάντων. Οι φαρσέρ έφθαναν στο σημείο να βάζουν φωτιές, να σπάνε τους λαμπτήρες στους δρόμους και τα σπίτια, με σκοπό να φοβίσουν και να σπείρουν τον πανικό στους ανυποψίαστους πολίτες. Το 1933 έγιναν τόσο μεγάλες και εκτεταμένες καταστροφές σε αρκετές πόλεις της Αμερικής ώστε εκείνο το Halloween να περάσει στην ιστορία ως «Black Halloween».

Η ιδέα του trick-or-treat προήλθε από τον Καναδά και τις δεκατίες 1930 και 1940 υιοθετήθηκε ευρέως και στην Αμερική. Η πρακτική του κεράσματος ξεκίνησε ως δωροδοκία προς τους φαρσέρ που έκαναν υπερβολικές και εκτός ορίων φάρσες.

Οι μεταμφιέσεις την νύχτα του Halloween αν και μερικοί προσπαθούν να τις συνδέσουν με τα παγανιστικά φεστιβάλ των Κελτών και των Ρωμαίων είναι πολύ σύγχρονη πρακτική. Και κανείς δεν μπορεί να δώσει μία πειστική εξήγηση. Το πιθανότερο είναι ότι σχετίζονται με λαϊκές δοξασίες για την αποφυγή του κακού. Υπάρχουν μαρτυρίες από το 1920 ότι αρκετοί ντύνονταν σαν φαντάσματα για να εξορκίσουν το κακά πνεύματα.

Τώρα σειρά έχουν οι περίφημες κολοκύθες. Ονομάζονται Jack-o’-lanterns και προέρχονται από λαϊκές δοξασίες στην Ιρλανδία. Όταν οι Ιρλανδοί άρχισαν να πηγαίνουν ως μετανάστες στην Αμερική έφεραν μαζί τους και αυτό το έθιμο. Στην Ιρλανδία σκάλιζαν πατάτες αλλά στην Αμερική βρήκαν τις κολοκύθες και διεπίστωσαν πως μπορούσαν να τις σκαλίσουν με περισσότερη ευκολία.

Η Ιρλανδική λαϊκή δοξασία είναι η ιστορία του «Stingy Jack».

Ο Τζακ, ένα μεθυσμένο και   αξιοθρήνητο άτομο, εξαπάτησε τον θάνατο τρεις φορές και, κάθε φορά, ξεγελούσε τον διάβολο που ήθελε να να του πάρει την ψυχή. Όταν τελικά πέθανε ο Τζακ, δεν του επέτρεψαν να μπει στον παράδεισο και ο διάβολος αρνήθηκε την είσοδό του στην κόλαση. Για να φωτίσει το δρόμο του στους κόσμους του καλού και του κακού, ο Τζακ κουβαλούσε μια κολοκύθα (παλιά ήταν πατάτα) με αναμμένη χόβολη μέσα.

Έτσι οι Ιρλανδοί στην Αμερική άρχισαν να σκαλίζουν στις κολοκύθες τρομακτικά πρόσωπα και να τοποθετούν μέσα φως ώστε να απομακρύνουν τα κακά πνεύματα.

Μητροπολίτης Χονγκ Κονγκ Νεκτάριος