Ο εμπεσών εις τους ληστάς - Σταύρος Ζουμπουλάκης

 Σήμερα διαβάζεται στις εκκλησίες μας η πασίγνωστη(;) παραβολή του Καλού Σαμαρείτη. Την έχουν σχολιάσει μεγάλοι συγγραφείς και στοχαστές  και την έχουν ζωγραφίσει σπουδαίοι ζωγράφοι: Ρέμπραντ, Ντελακρουά, Βαν Γκογκ  και πολλοί άλλοι. [...]
 
Η παραβολή εικονίζεται και στη βυζαντινή ζωγραφική, αν και όχι πολύ συχνά, και φέρει την επιγραφή «Ο εμπεσών εις τους ληστάς». Η προσοχή στρέφεται στον λαβωμένο. [...]
 
Την παράσταση αυτή του «Εμπεσόντος εις τους ληστάς» βλέπει ο Μάριος Χάκκας  στο μοναστήρι της Καισαριανής, και γράφει στο αριστουργηματικό διήγημά του («Η τοιχογραφία» 1970): «Είναι αυτό το ομοιόμορφο των προσώπων, ταξιδιώτης – ληστές – περαστικός, τις ίδιες φάτσες. Δε μιλάω για τα ακάλυπτα μέρη του σώματος, άλλωστε ελάχιστα, και τα ενδύματα με τις πτυχώσεις, πανομοιότυπα όλα, λες και ο αγιογράφος είχε μπροστά του ένα και μόνο μοντέλο. Τα πρόσωπα, τα πρόσωπα, ''εμπεσών'' και μη ''εμπεσών'', όλα τα ίδια. Έτσι κι έβαζε μια σύσπαση στα πρόσωπα των ληστών όπως σηκώνουν τα ματσούκια και χτυπάνε τον πεσμένο ταξιδιώτη ή αν ζωγράφιζε μια έκφραση πόνου στο πρόσωπο του τελευταίου, η αντιστοιχία τοιχογραφίας και σύγχρονης Καισαριανής θα ‘χε χαλάσει. Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι ο ίδιος άνθρωπος δέρνει, δέρνεται και περιθάλπει». [...]
 
Θα κρατήσω την ερμηνεία του Χάκκα και θα επιστρέψω στο νόημα της παραβολής. Είμαστε πράγματι όλοι το ίδιο, θύτες και θύματα; Δεν υπάρχει καμιά διαφορά ανάμεσα στον ληστή, τον πληγωμένο, τον ιερέα και τον λευίτη που προσπέρασαν, τον Σαμαρείτη που φρόντισε, τον πανδοχέα που έκανε μια τίμια εμπορική συναλλαγή; Όχι, μια τέτοια μηδενιστική ερμηνεία είναι πρόδηλο ότι δεν αληθεύει. Αληθεύει, όμως, κάτι άλλο: δεν είμαστε όλοι το ίδιο, αλλά έχουμε όλοι μέσα μας κάτι από την κακουργία του ληστή, την εγωκεντρική αδιαφορία του ιερέα και του λευίτη, την πληγή του λαβωμένου, το νοιάξιμο του σαρικοφόρου –ήταν ξένος!– Σαμαρείτη, την τίμια εμπορική συνείδηση του πανδοχέα. Και πράττουμε ή γινόμαστε πότε το ένα και πότε το άλλο. Το ερώτημα που τίθεται στην προσωπική συνείδηση του καθενός είναι ποιον από αυτούς τους δρόμους αποφασίζουμε τελικά να πάρουμε, πίπτοντες και ανιστάμενοι, στη ζωή μας. Λαβωμένοι πάντως είμαστε όλοι.
 

Σταύρος Ζουμπουλάκης

Καθημερινή 10/11/24