ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ 358 ΠΑΤΡΙΝΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΠΙΡΟΤ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ - π. Στυλιανός Μασσαράς

 

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ 358 ΠΑΤΡΙΝΟΥΣ ΗΡΩΕΣ

ΤΟΥ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΠΙΡΟΤ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ

...Για πά­ντα ευ­γνω­μο­σύ­νη στους Έλ­λη­νες που θυσιά­στη­καν για την

ε­λευ­θε­ρί­α του σερ­βι­κού λα­ού...

ΜΟΝΟ Η ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΑΤΡΩΝ ΕΣΤΕΙΛΕ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΝ π. ΕΡΜΟΛΑΟ ΜΑΣΣΑΡΑ ΣΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΜΝΗΜΗΣ, ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΟΠΛΙΤΕΣ ΤΗΣ 3ης ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΠΑΤΡΩΝ

Στο στρα­τιω­τι­κό νε­κρο­ταφεί­ο του Πί­ροτ κεί­το­νται 358 Έλ­λη­νες α­ξιω­μα­τι­κοί και ο­πλί­τες της 3ης Με­ραρ­χί­ας Πα­τρών, που συμ­με­τεί­χε στις ε­πι­χει­ρή­σεις της Α­ΝΤΑ­ΝΤ στον Α’ Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο.

28 Ο­κτω­βρί­ου 1918 οι στρα­τιώ­τες της 3ης Με­ραρ­χί­ας πε­ζι­κού Πα­τρών, υ­πό τη διοίκη­ση του συ­νταγ­μα­τάρ­χη Νι­κο­λά­ου Τρι­κού­πη πα­ρε­λαύ­νουν, α­πε­λευ­θε­ρω­τές, στην πό­λη Πί­ροτ που βρί­σκε­ται στα σύ­νο­ρα της Σερ­βί­ας με τη Βουλ­γα­ρί­α.

Ο κό­σμος τους υ­πο­δέ­χε­ται ζη­τω­κραυ­γά­ζο­ντας και ραί­νο­ντας με άν­θη τον κεντρι­κό δρό­μο απ’ ό­που περ­νούν οι Έλ­λη­νες στρα­τιώ­τες. Στο Κα­λέ Κα­πί, την κεντρι­κή πύ­λη του Πί­ροτ, βρέ­θη­κε ε­κεί­νο το φθι­νο­πω­ρι­νό πρω­ι­νό και ο δε­κά­χρο­νος τό­τε Α­λε­ξά­νταρ Γιο­βά­νο­βιτ­ς - Σλαυ­ίν­σκι μα­ζί με ε­κα­το­ντά­δες παι­διά για να υ­πο­δε­χθούν τους α­πε­λευ­θε­ρω­τές.

"Εί­χα­με α­κού­σει ό­τι έρ­χο­νται Γάλ­λοι στρα­τιώ­τες. Μα­ζευ­τή­κα­με στην εί­σο­δο της πό­λης να τους υ­πο­δε­χθού­με και ξάφ­νου, εμ­φα­νί­ζο­νται οι Έλ­λη­νες. Η χα­ρά μας ή­ταν α­πε­ρί­γρα­πτη", ε­ξι­στο­ρεί στο Α­ΠΕ - ΜΠΕ ο Α­λε­ξά­ντα­ερ Γιο­βά­νο­βιτ­ς, τον ο­ποί­ο συ­να­ντή­σα­με στο Πί­ροτ να δια­νύ­ει πλέ­ον το δεύ­τε­ρο αιώ­να της ζω­ής του.

"Οι Έλ­λη­νες, α­μέ­σως με­τά την εί­σο­δο στην πό­λη, κα­τευ­θύν­θη­καν στους πρό­ποδες του ό­ρους Στά­ρα Πλα­νί­να (stara planina), κα­τα­διώ­κο­ντας Γερ­μα­νούς στρα­τιώ­τες που υ­πο­χω­ρού­σαν. Ε­μείς, τα παι­διά, τους α­κο­λου­θού­σα­με πα­ντού για­τί μας έ­δι­ναν στα­φί­δες. Α­κό­μη και στο πε­δί­ο της μά­χης πη­γαί­να­με κι αυ­τοί μας έ­διω­χναν για να μην μας πά­ρει κα­νέ­να βό­λι", θυ­μά­ται ο κ. Γιο­βά­νο­βιτ­ς.

Ο αιω­νό­βιος Σέρ­βος, πα­ρά το γε­γο­νός ό­τι το σώ­μα του τον προ­δί­δει, η μνή­μη τον υ­πη­ρε­τεί πι­στά και θυ­μά­ται α­κό­μη πως κά­ποια μέ­ρα, στο σπί­τι τους έ­φε­ραν έ­ναν Έλ­λη­να στρα­τιώ­τη, ο ο­ποί­ος εί­χε πά­θει ε­ξάρ­θρω­ση του ώ­μου.

"Ο πα­τέ­ρας μου, αν και δεν ή­ταν για­τρός, ή­ξε­ρε για­τρο­σό­φια. Του έ­τρι­βε τον ώμο με ρα­κί κά­θε μέ­ρα και μέ­σα σε λί­γες μέ­ρες ο άν­θρω­πος α­νάρ­ρω­σε. Ό­ταν έ­φυγε μας ευ­γνω­μο­νού­σε", δι­η­γεί­ται ο κ. Γιο­βά­νο­βιτ­ς και τα μά­τια του βουρ­κώ­νουν!

Ο δη­μο­σιο­γρά­φος Νί­κο­λα Τσί­ριτ­ς α­φιέ­ρω­σε πολ­λά χρό­νια στην έ­ρευ­να για την πα­ρα­μο­νή της 3ης Με­ραρ­χί­ας Πα­τρών στο Πί­ροτ. Το ε­πι­στέ­γα­σμα των προ­σπαθειών αυ­τών α­πο­τε­λούν δύ­ο βι­βλί­α που έ­γρα­ψε για την ζω­ή των Ελ­λή­νων στρατιω­τών, τις πε­ρι­πέ­τειες αλ­λά και την τρα­γι­κή κα­τά­λη­ξη που εί­χε για κά­ποιους απ’ αυ­τούς η α­πο­στο­λή στο Πί­ροτ.

"Πολ­λοί στρα­τιώ­τες ή­ταν βα­ριά τραυ­μα­τί­ες ό­ταν έ­φτα­σαν στο Πί­ροτ, άλ­λοι πά­λι προ­σβλή­θη­καν κα­τά την διάρ­κεια της πα­ρα­μο­νής τους α­πό την ‘ι­σπα­νική γρί­πη’ που μά­στι­ζε την πε­ριο­χή και σε συν­δυα­σμό με τις κα­κου­χί­ες και γε­νι­κό­τε­ρα τις ά­θλιες συν­θή­κες δια­βί­ω­σης δεν ά­ντε­ξαν", α­να­φέ­ρει ο κ. Τσί­ριτς.

Και συ­νε­χί­ζει: “οι Έλ­λη­νες στρα­τιώ­τες, προ­κει­μέ­νου να α­πο­τρα­πεί εν­δε­χό­μενη ε­πί­θε­ση α­πό έ­νο­πλες ο­μά­δες Βούλ­γα­ρων, α­να­πτύ­χθη­καν στην πε­ρι­φέ­ρεια του Πί­ροτ, μοι­ρά­στη­καν σε μι­κρές ο­μά­δες και φι­λο­ξε­νού­νταν σε σπί­τια, ή­ταν φυ­σι­κό να προ­σβλη­θούν α­πό την ε­πι­δη­μί­α της γρί­πης. Ό­σοι έ­με­ναν σε εύ­πο­ρες οι­κο­γέ­νειες α­νάρ­ρω­σαν και ε­πέ­στρε­ψαν στην πα­τρί­δα τους, ό­σοι ό­μως έ­μεναν σε φτω­χι­κά νοι­κο­κυ­ριά, ό­που δεν υ­πήρ­χαν οι κα­τάλ­λη­λες συν­θή­κες και η απα­ραί­τη­τη πε­ρι­ποί­η­ση, υ­πέ­κυ­ψαν”.

Συ­νο­λι­κά 358 ο­πλί­τες και α­ξιω­μα­τι­κοί της 3ης Με­ραρ­χί­ας Πα­τρών ά­φη­σαν την τελευ­ταί­α τους πνο­ή στο Πί­ροτ και ε­ντα­φιά­στη­καν σε διά­φο­ρα νε­κρο­τα­φεί­α στα χω­ριά γύ­ρω α­πό την πό­λη. Το 1920, στο Πί­ροτ έ­φτα­σε ως νύ­φη η Αι­κα­τε­ρί­νη Λε­βάντη α­πό τα Κα­λά Νε­ρά Βό­λου, η ο­ποί­α ε­ρω­τεύ­τη­κε το σύ­ζυ­γό της Πέ­ταρ Στάν­κο­βιτς στην Ελ­λά­δα κα­τά τη διάρ­κεια του 1ου Πα­γκο­σμί­ου πο­λέ­μου. Τον α­κο­λού­θησε στη Σερ­βί­α, πα­ντρεύ­τη­καν και α­πέ­κτη­σαν δύ­ο παι­διά. Η Κα­τί­να, ό­πως της ά­ρεσε να την α­πο­κα­λούν, γρή­γο­ρα έ­γι­νε α­γα­πη­τή στην μι­κρή κοι­νω­νί­α του Πί­ροτ.

Το 1972, έ­ναν χρό­νο πριν πε­θά­νει, δι­η­γεί­ται στο δη­μο­σιο­γρά­φο Νί­κο­λα Τσί­ριτ­ς: "ό­ταν έ­φτα­σα έ­μα­θα ό­τι το φθι­νό­πω­ρο και τον χει­μώ­να του 1918-19, πολ­λοί Έλ­λη­νες στρα­τιώ­τες πέ­θα­ναν στο Πί­ροτ και εί­ναι θαμ­μέ­νοι σε νε­κρο­τα­φεί­α στα γύρω χω­ριά. Με τη βο­ή­θεια των κα­τοί­κων ε­ντό­πι­σα τους τά­φους, κα­τέ­γρα­ψα τα ο­νόμα­τά τους και δύ­ο χρό­νια αρ­γό­τε­ρα πε­ρι­συ­νέ­λε­ξα τα ο­στά τους και τα ε­νταφί­α­σα στην Με­τί­λια­βι­τσα, σ΄ έ­να χώ­ρο που μου πα­ρα­χώ­ρη­σε ο δή­μος”.

Το Ελ­λη­νι­κό Στρα­τιω­τι­κό Νε­κρο­τα­φεί­ο ε­πί­ση­μα ευ­λο­γή­θη­κε το 1924 και το ί­διο έ­τος ο δή­μος του Πί­ροτ, σε έν­δει­ξη ευ­γνω­μο­σύ­νης για τη συμ­με­το­χή των Ελ­λήνων στην α­πε­λευ­θέ­ρω­ση της Σερ­βί­ας, κή­ρυ­ξε το χώ­ρο ελ­λη­νι­κό έ­δα­φος και τον πα­ρα­χώ­ρη­σε στην Ελ­λά­δα.

Το 1932, στο μέ­σον του νε­κρο­τα­φεί­ου το­πο­θε­τή­θη­κε έ­να μνη­μεί­ο με­γά­λων δια­στάσε­ων, α­πό λευ­κό μάρ­μα­ρο, που φι­λο­τέ­χνη­σε ο διά­ση­μος γλύ­πτης Α­ντώ­νιος Σώχος. Το 1933, το νε­κρο­τα­φεί­ο ε­πι­σκέ­φτη­κε ο τό­τε υ­πουρ­γός Στρα­τιω­τι­κών Γε­ώρ­γιος Κον­δύ­λης. Με­τά το 1945, το Τι­το­ϊ­κό κα­θε­στώς δεν α­να­γνώ­ρι­σε την α­πό­φα­ση του 1924 για την πα­ρα­χώ­ρη­ση του Νε­κρο­τα­φεί­ου στο ελ­λη­νι­κό κρά­τος και την ευ­θύνη για τη συ­ντή­ρη­σή του εί­χε προ­σω­πι­κά η Αι­κα­τε­ρί­νη Λε­βά­ντη μέ­χρι το 1973, ο­πότε α­πε­βί­ω­σε. Έ­κτο­τε, τη συ­ντή­ρη­ση α­νέ­λα­βε η οι­κο­γέ­νεια του Γε­ώρ­γιου Σουλβα­ντζή, ε­μπό­ρου α­πό την Α­θή­να, ο ο­ποί­ος το 1933 πα­ντρεύ­τη­κε στο Πί­ροτ και ε­γκατα­στά­θη­κε μό­νι­μα ε­κεί.

Το 2004, το δη­μο­τι­κό συμ­βού­λιο της πό­λης Πί­ροτ ε­πι­κύ­ρω­σε την α­πό­φα­ση του 1924 και έ­τσι- ο­ρι­στι­κά- το νε­κρο­τα­φεί­ο έ­λα­βε κα­θε­στώς ελ­λη­νι­κού ε­δά­φους και την ευ­θύ­νη συ­ντή­ρη­σης α­νέ­λα­βε η ελ­λη­νι­κή Πρε­σβεί­α και ει­δι­κό­τε­ρα το Στρατιω­τι­κό Γρα­φεί­ο.

Ο Δή­μαρ­χος της πό­λης του Πί­ροτ, Βλά­νταν Βά­σιτ­ς, δή­λω­σε στο Α­ΠΕ-ΜΠΕ: “οι πο­λίτες του Πί­ροτ θα αι­σθά­νο­νται για πά­ντα ευ­γνω­μο­σύ­νη στους Έλ­λη­νες που θυσιά­στη­καν για την ε­λευ­θε­ρί­α του σερ­βι­κού λα­ού. Η α­να­κή­ρυ­ξη σε ελ­λη­νι­κό έδα­φος του χώ­ρου ό­που κεί­το­νται α­πο­τε­λεί τον ε­λά­χι­στο φό­ρο τι­μής. Α­φού δεν ή­ταν δυ­να­τόν να με­τα­φερ­θούν στην πα­τρί­δα, φέ­ρα­με την Ελ­λά­δα στο Πί­ροτ”.

H πό­λη αυ­τή λοι­πόν, που φι­λο­ξε­νεί τα ο­στά των κε­κοι­μη­μέ­νων στρα­τιω­τών και α­ξιω­μα­τι­κών α­πό την Πά­τρα, εί­ναι α­δελ­φο­ποι­η­μέ­νη με την πό­λη των Πα­τρών, επί των των η­με­ρών του πρώ­ην Δη­μάρ­χου Πα­τρέ­ων κ. Αν­δρέ­α Κα­ρά­βο­λα.

Έ­τσι και φέ­τος λοι­πόν,  έ­λα­βε χώ­ρα η κα­θιε­ρω­μέ­νη  ε­πι­μνη­μό­συ­νη δέ­η­σις, υ­πέρ α­να­παύ­σε­ως των α­νω­τέ­ρω θυ­μά­των του Α΄ Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου.

Ο Νέ­ος Μη­τρο­πο­λί­της Νύσ­σης κ.κ. Ιω­άν­νης, έ­στει­λε πρό­σκλη­ση στον  Σε­βασμιώ­τα­το Μη­τρο­πο­λί­τη Πα­τρών κ.κ. Χρυ­σό­στο­μο και στον Σύλ­λο­γο Ελ­λη­νο­σερ­βικής Φι­λί­ας «Α­γί­α Σο­φί­α-Ά­γιος Σάβ­βας», να συμ­με­τά­σχουν στην α­νω­τέ­ρω τε­λετή.

Ο Σε­βα­σμιώ­τα­τος εκ­προ­σω­πή­θη­κε α­πό τον Πρω­το­πρε­σβύ­τε­ρο π. Ερ­μό­λα­ο Μασσα­ρά, ο ο­ποί­ος εί­ναι και πρό­ε­δρος του Συλ­λό­γου Ελ­λη­νο­σερ­βι­κής Φι­λί­ας και πα­ρέ­στη στην ε­πι­μνη­μό­συ­νο Δέ­η­ση.

Πα­ρό­ντες ή­ταν ε­πί­σης ο πρέ­σβης της Ελ­λά­δας  Δη­μο­σθέ­νης Στω­ί­δης, της Κύ­πρου, Χα­ρά­λα­μπος Χα­τζη­σάβ­βας, εκ­πρό­σω­ποι των Ελ­λη­νι­κών Ε­νό­πλων Δυνά­με­ων, της σερ­βι­κής κυ­βέρ­νη­σης, το­πι­κοί φο­ρείς, α­πό­γο­νοι πο­λε­μι­στών του Α’ Πα­γκο­σμί­ου Πο­λέ­μου.

Τέ­λος ο Δή­μαρ­χος της πό­λης Πί­ροτ και οι το­πι­κές αρ­χές, ε­ξέ­φρσαν την ευ­γνωμο­σύ­νη τους προς τον Μη­τρο­πο­λί­τη μας κ.κ. Χρυ­σό­στο­μο κα­θώς ε­πί­σης και την ά­σβε­στη μνή­μη και α­γά­πη προς την πό­λη των Πα­τρών.

Η Συ­γκί­νη­ση ή­ταν με­γά­λη, βλέ­πο­ντας τα 358 μνη­μεί­α των πε­σό­ντων στρα­τιω­τών μας, και α­κού­γο­ντας τον Ε­θνι­κό ύ­μνο της Ελ­λά­δος, στο μέ­ρος αυ­τό ό­που ά­φη­σαν την τε­λευ­ταί­α τους πνο­ή οι α­νω­τέ­ρω ή­ρω­ες.  

Πρεσβύτερος Στυλιανός Μασσαράς

Από την εφημερίδα «Ο ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΟΣ»