Γεώργιος Π. Παπαδημητρίου Ο Δάσκαλος - Κώστα Λούρμπα

Βιβλιοκριτική 

Γεώργιος Π. Παπαδημητρίου

Ο Δάσκαλος

Μία σπουδαία μορφή της Εκπαίδευσης στην Ηλεία

Του Κώστα Λούρμπα

Ο Καθηγητής και επί έτη Δήμαρχος Γαστούνης κ. Κώστας Λούρμπας έχει εντρυφήσει για χρόνια στην ιστορική έρευνα. Έτσι,  παράλληλα με την πλούσια δημόσια δράση του , έχει δημοσιεύσει και εκδώσει μεγάλο αριθμό εργασιών και βιβλίων με κέντρο αναφοράς την Ιστορία της Ηλείας και δη της Γαστούνης . Με πίστη στην αντίληψη ότι ο Πολιτισμός και η Πολιτική πρέπει να συνυπάρχουν  (για να υπηρετούν το ένα το άλλο με δημιουργικό αποτέλεσμα)  έχει προβάλει την Ιστορία και την Παιδεία μέσα από πλήθος Ερευνών και γραπτών του.

Τελευταίο δείγμα της ερευνητικής και συγγραφικής του προσπάθειας είναι το βιβλίο «Γεώργιος Π. Παπαντωνίου – Ο Δάσκαλος»,που εξεδόθη το 2011  από τις εκδόσεις «Βιβλιοπανόραμα».

Θέμα του βιβλίου αυτού είναι η ζωή και το έργο ενός εξαίρετου Εκπαιδευτικού ,που άφησε ζωντανά δείγματα της προσφοράς του στην Γαστούνη και τον Ηλειακό κάμπο .Είναι ο Γεώργιος  Παπαντωνίου του Παναγιώτου και της Αναστασίας που γεννήθηκε στις 26 Ιουνίου 1896 στο χωριό Δάρα Αρκαδίας και πέθανε στην Γαστούνη στις 25 Ιουλίου 1975 ,σε ηλικία 80 ετών.

Μέσα από τις 72 σελίδες του καλαίσθητου αυτού βιβλίου παρουσιάζεται  (σύμφωνα με την σειρά των Κεφαλαίων ) το βιογραφικό της οικογενείας ,η παρουσία του στην Γαστούνη ,η οργάνωση και το κτήριο του Πρώτου Δημοτικού Σχολείου της Γαστούνης ,παράλληλα με την δραστηριότητα και τα γραπτά ενθυμήματα του Γεωργίου Παπαντωνίου .Η έρευνα ολοκληρώνεται με αναφορά στο τέλος του αειμνήστου δασκάλου και στο οικογενειακό δέντρο της οικογενείας Παπαντωνίου (η εγγονή του δασκάλου έχει παντρευτεί τον συγγραφέα του βιβλίου Κώστα Λούρμπα).

Το βιβλίο στηρίζεται σε πηγές όπως το αρχείο Γεωργίου Παπαντωνίου ,το Αρχείο του Α’ Δημοτικού Σχολείου Γαστούνης ,την εφημερίδα  «Πατρίς » και το προσωπικό Αρχείο του Κ. Λούρμπα. Ο αναγνώστης σχηματίζει μια σαφή εικόνα της πρωτοβάθμιας Εκπαιδεύσεως στην Ελληνική Επαρχία κατά τα χρόνια του Μεσοπολέμου ,την ταραγμένη δεκαετία του ’40 και την μεταπολεμική περίοδο . Μέσα σε αυτές τις συνθήκες ο ρόλος του δασκάλου ήταν μεγάλος για την τοπική κοινωνία .Ήταν το ηθικό ,παιδευτικό ,αλλά και το υλικό στήριγμα των μαθητών (ιδιαίτερα με τα συσσίτια της Κατοχής) , κάτι που τον μετέτρεπε εκτός από έναν δημόσιο παιδαγωγό σε έναν πρωτοπόρο για την κοινή επιβίωση και πρόοδο. Αυτή η πραγματικότητα συχνά προσέκρουε σε προκαταλήψεις και τοπικά μικροσυμφέροντα (αρρώστιες που και σήμερα δεν έχουν εκλείψει στην Ηλεία ).Ο Γεωρ. Παπαντωνίου έδειξε ανώτερο ήθος και μορφωτική εργατικότητα και έτσι κέρδισε ξεχωριστή θέση στην τοπική κοινωνία.

Τα σωτήρια συσσίτια της Κατοχής

Ένα από τα σημαντικά σημεία του βιβλίου που προβάλλει τις δύσκολες στιγμές της Κατοχής και την ισχυρά παρουσία και την παρέμβαση του Δασκάλου Γεωργίου Παπαντωνίου είναι τα σχολικά συσσίτια της Κατοχής . Ήταν μία πράξη που έσωσε πολλά παιδιά . Αναφέρει σχετικά ο Κώστας Λούρμπας στις σελίδες 44-46 : «Από τις αρχές του Φεβρουαρίου του 1942,όταν η πείνα ανέβηκε υψηλά, συνεπεία ελλείψεως και αποκρύψεως τροφίμων , άρχισε να παρουσιάζεται ανεπαρκής σιτισμός σε πολλά παιδιά του σχολείου. Πεινούσαν τα σπίτια τους .Τα πρόσωπά τους γίνονταν χλωμά ημέρα με την ημέρα. Αδυνάτιζαν συνεχώς ,δεν πρόσεχαν τα μαθήματα τους. Άρχισαν απουσίες .Τα φαινόμενα μας ανησύχησαν .Κάτι έπρεπε να γίνει γι’ αυτά τα παιδάκια. Έπρεπε να σωθούν. Ήταν Ελληνόπουλα.

Παίρνουμε την απόφαση. Πρέπει να τα φροντίσουμε εμείς ,το σχολείο . Να κάνουμε συσσίτιο με προσφορές τροφίμων από τις οικογένειες που μπορούν να βοηθήσουν .Γνωρίζουμε δε, ότι οι κάτοικοι ,όσες φορές ζητήσαμε συμπαράσταση ,δεν αρνήθηκαν.

Γίνεται η συγκέντρωση στο σχολείο ,καλούμε τις νοικοκυρές που μπορούν να βοηθήσουν τα φτωχά παιδάκια.  Τους αναπτύσσω τον ιερό σκοπό της συγκέντρωσης . «Τα Ελληνόπουλα πρέπει να ζήσουν ,είναι εθνική ανάγκη. Εθνική επιταγή να ζήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα. Και εδώ στο σχολείο μας έχομε παιδάκια ,που θα πεθάνουν ,αν δεν τα βοηθήσουμε σήμερα που πεινούν» . Και αναλύω τα σχέδια. «Κάθε εβδομάδα θα ορίζουμε τις οικογένειες ,που θα μαγειρέψουν ένα φαγητό για τα φτωχά. Αν κάποια νοικοκυρά έχει λόγους να μην μπορεί να μαγειρέψει την ορισμένη ημέρα ,θα πρέπει να μας ειδοποιεί  εγκαίρως. Τα όσπρια ,οι πατάτες ,τα ζυμαρικά θα είναι κυρίως τα είδη που θα μαγειρεύονται .Το συσσίτιο θα διανέμεται στα παιδιά στο σχολείο από την ίδια την νοικοκυρά που το μαγείρεψε».

Το σχέδιο έγινε δεκτό από τις νοικοκυρές και από την επομένη ημέρα άρχισε η εφαρμογή του. Πρώτη μαγείρεψε η γυναίκα μου. Το θεώρησα τούτο επιβεβλημένο. Βρήκαμε ένα καζανάκι ,το οποίο οι μαθητές του σχολείου το μετέφεραν κάθε βραδάκι στο σπίτι της νοικοκυράς που θα μαγείρευε την επομένη. Και το μεσημέρι της άλλης ημέρας πάλι οι μαθητές το μετέφεραν με το φαγητό, συνοδεία της νοικοκυράς .Εκεί είχαμε πρόχειρο εστιατόριο , εκάθηντο τα παιδιά και η νοικοκυρά διένειμε το φαγητό. Η χαρά όλων μας ήταν φανερή.

Έτσι επροχωρήσαμε .Πενήντα στην αρχή και περισσότερα κατόπιν παιδιά έτρωγαν κάθε μεσημέρι ,πλην Κυριακής ,χορταστικό και καλομαγειρευμένο φαγητό. Ένα και δύο πιάτα με αρκετό ψωμί.

Η νοικοκυρά με έκδηλη τη χαρά εμοίραζε το φαγητό και μεγάλες μαθήτριες έφερναν τα πιάτα στα παιδιά. Η νοικοκυρά δεν έφευγε πριν τελειώσει το φαγητό. Αισθανόταν χαρά που μπορούσε να βοηθήσει τα πεινασμένα παιδάκια . Έμενα κι εγώ πάντα ,γιατί ήθελα να επικρατεί τάξη.

Μετά το φαγητό μαθήτριες των ανωτέρων τάξεων μάζευαν και έπλεναν τα πιάτα και τα τοποθετούσαν μέσα στο σχολείο ,καθάριζαν το εστιατόριο. Όλοι τότε μαθητές και δάσκαλοι ευχαριστούσαν τη νοικοκυρά ,που έφευγε ευχαριστημένη κι αυτή για την προσφορά της . Και το καζανάκι πήγαινε στο σπίτι της επομένης νοικοκυράς ,που είχε σειρά να μαγειρέψει.

Αν έμενε ψωμί ,έμενε πολλές φορές ,η νοικοκυρά το μοίραζε στα παιδάκια να το φάνε στα σπίτια τους.

Συγκινητική και άξια θαυμασμού η προθυμία που έδειξαν οι νοικοκυρές για το συσσίτιο μας. Καμιά  άρνηση , καμιά δυστροπία ,καμιά ένδειξη στενοχώριας .Προθυμία μεγάλη και χαρά τις κατείχαν. Εχαίροντο ,γιατί στις κρίσιμες αυτές ώρες για την Πατρίδα μας ,μπορούσαν να προσφέρουν κάτι, να βοηθήσουν. Το Εθνικό φρόνημα εύρισκε διέξοδο για δράση . Θρησκεία και Πατρίδα.

…Τα παιδάκια ,στηλωμένα τώρα ,άλλαξαν όψη. Και όχι μόνο δεν είχαμε απουσίες ,αλλά προσέρχονταν και άλλα φτωχά».

Εντυπωσιακές Αλήθειες μέσα σε δύσκολες εποχές που πολλά μας διδάσκουν και σήμερα…

Τότε ο Δάσκαλος στην Ελληνική Επαρχία γινόταν ο πρωτοπόρος της Κοινωνίας, ο υπερασπιστής των Ελληνικών Αξιών . Και αυτόν τον ρόλο έπαιξαν με μεγάλα αποτελέσματα μορφές της Εκπαίδευσης, όπως  ο Γεώργιος  Παπαντωνίου στην Γαστούνη. Και το βιβλίο του Κώστα Λούρμπα συμβάλλει στην διάσωση της μνήμης του έργου και της μορφής του σπουδαίου αυτού εργάτη του Πνεύματος. 

Γεώργιος Διον. Κουρκούτας